장음표시 사용
211쪽
Platonis de Repub. Platonis diuisio Cives sunt aut princi
putat oportere bellum una gerere, &huius custo des disciplinae osse participes: reliquam vero di putationem externis rebus compleuit,&do disci iplina custodum, qualis esse debeat, .
A -- ακάως. J Reddit initio rationem, cur Ic iii secundam Platonis Rempubi disserat, hanc: quia xt primae item & secundae sua sint vitia & incommoda, Κα 'τῆ m=λιτε . J Exponit breuillitie summam omnium fere earum rerum, quas Plato inibi isto. de Repub est complexus. Ait igitur, valde pauca eorum, quae ad Rem pub. recte describenda in sint necessaria, Platonem explicas. se quod idem &supra repreheodit. Nam de principum quidem disciplina, de uxorum, liberorum , & bonorum communitate, de mulierum quoque disciplina & studiis iisdem plane quae sunt virorum, copio se disputasse: de reliquis vero ciuibus, de eorum, inquam. disciplina&studiis, an&hi bellum quoque gerere di magistratum capere possint, pro sus praetermisisse: qui tamen rc bui externis, & ad Rempub. aut eius de Eriptionem parum pertinent bus, libros aliquot referserit: quod vitium & peccatum siua omittentium & aliena infercientium ipse tamen Hato grauiter monet cauendum in libru delegib. Nam ut summam IO. librorum de Repub. faciamus, duobus primis libris de iustitia & iustitiae bonis & utilitatibus,& contra malis inter sic comparandis disserit : extremo lib. a. s. q. s. his,in cluaria, solis de Reipub. descriptione explicat: lib.7. de philosophia, eiusque partibus &dei deis: bb. 8 p. de causis mutandarum Rerum pub. lib. Io denique de poetis urbe pellendis, & de iustitiae recteque factorum praemiis: ubi & nonnihil de animae immortalitate. Aiωρει V δυο μιρη. J Ciues seu inquilinos omnes Plato Iib. o. in . O lib. .in 3 partes tribuit, id est, tria facit ciuium genera; principum seu rectorum Reipub. & magistratuum ; adiutorum seu militum & propugnatorum; reliquorum denique ciuium, opificum, mercatorum, agricolarum: quorum primis aurum, secundis argentum, tertiis aes & ferrum tribuit. I lato vocat haec tria genera,
212쪽
Legum autem maxima quidem pars sunt leseges, pauca vero de Repub. explicauit, & hanc comuniorem volens facere ciuitatibus, rursus pene detorquet ad alteram Rempub. Nam excepta v-xorum & bonorii communitate alia viriq; Reipublicae tribuit cadem. Nam & candem disciplinam & neces artis ut operibus se abstineat & de sodalitatibus similiter, praeter quod in hac ctiam mulierum sodalitates cs se oportere ait, & huius quidem mille arma habentes, illius ycro decem millia.
Cp MMENT ARII. Expositis summatim de Libr. dest,
libru de Repub. & iis, de quibus ibi explicarit Socrates,&de summa. quibus non: nunc deopere de legib. item sium malim explicat, quae in eo disserantur. Nam qum duo sere sint summa capita in ciuitatibus spectanda, Reipublicie forma seu descriptio, Sc legum constitutio: Plato libros de luib. omnes sere legibus constituendis consumpsit , de altero capite, te Repub. id est, ciuitatis deseriptione perpauca exponit. Nam A. libris primis de Repub. reliquis octo de legibus explicauit, atq; adeo . primis multa de officio rectoris Reipub. de Musica, Gy mnastica, & maxime de disciplina explicauit. Multa igitur de legibus in hoc opere, pauca de Repub. contra in libris de Republica, nihil de legibus, pleraque de Republica
explicauit Am ταυτίαν Attingitur loci u PD- Discrimen
tonis libr.f. de legib.ώ μIU ubi ait Plato quod Plati Rem p. suam optimam in libris de Repub. explicatam apud interutru- homines vix ac ne vix quidem, apud Deos fortasse rep*i- que genuari : eam vero quam in iis libris de legib instituat, etsi illi pro- suaru Re-ximam, tame facilius inter homines reperiri aut recipi pos- rumpubi. se. Et hoc est, quod ait sic Aristoteles, Platonem secundam satuit. Rempubl. Moluisse facere communiorem ciuit xibH , id ςsta ah, .hb, qua plures ciuitates faciliusque yrantur. Quod Platonis A
213쪽
eI seu eoL consilium & voluntatem suis ipsum rationibus transtituta
latio viri. postea euerrere hic ait Aristoteles, quod paulatim hanc se usis to- eundam conuertat in primam&quas faciat eandem. nica Reg. F της γιγνουκύν. J Docet, quemadmodum paulati m secundam detorqueat & redigat ad primam, quo cognoscetur similitudo &dissimilitudo harum Rerum public. Nam paucis exceptis primae Reipub. instituta omnia&secundae attribuit & accommodat: excepta sunt communitas&yxorum liberorumque & bonorum. Nam in secunda Republica hanc comunitatem non probat; in exceptis sunt, quae & paulo infra de sodalitatibus, & de ciuium numero explicabuntur. Reliqua sunt eadem, quae hic commemorantur tria. Primo disciplina, quam eandem &hic, ut&studia virorum & mulierum esse vult, de qua lib. 2.3. S tib 7 deIegib. Secundo, principes ciues ab opificum &sordidis artibus immunes & liberos sese debere: qua de re libr. a. in n. o lib.3. de Repub. Tertio, de sodalitatibus. Nam & virorum ct mulierum csse debere sodalitates; ut est lib.7. de legib.cta . de Repub. hac ta men in re differentia est, quod in prima R piab. virorum di mulierum sodalitates ea tem esse vult, ea: - dem eos uti mensa: in secunda Vero alias sodalitates, Salia mensa uti viros, alia foeminas, pueros & propinquos.
cunda: Reipub. Nam in prima mille tantum esse, qui arma teneant, in secunda quinque millia. Nam Plato Lb. . de Repub. non quidem ita definite io oo. milites expressit: sed tamen ait ad optimam Rempub. mille esse satis: at lib. o de trigib. JO OO. & o. requirit, numeru videlicet rationi tribuum az. secundae Reipub. congruentem Aristot. maiorem numexum, minore ut parui momenti praetermissio, solum nomi
T E X T V S.Itaq; cximium quidem habent omnes Socratis disputationes,& elegans,& nouum,& ad quaeren
dum accommodatum: recte vero omnia, fortasse
in dissicile. Si quidem & modo expositam multitudinem non est ignorandum opus his fore agro, i Babylonio, aut quo alio multitudine intermi
214쪽
COMMENTARII: 19siota , unde quinque millia otiosorum alantur, &cum his innumerabilis alia turba mulierum & Ω- mulorum. Quare supponendum quidem ex vo
to, nihil tamen quod seri nequeati
COMMENTARII. V. J Insignis hic est locus,quo Aristoteles Iudicium
sium affert iudicium de omnibus sermonibus & disputa Aristotelutionibus Platonis. Nam in his multa quidem eximia, multa de omnibimeleganter & ornate dicta, multa quoque noua, & ad quae- ώbris PM-rendum proposita reperiri ait: Sed verendum, ne non omnia tonis. xecta de vera, id est, multa quoq; A l fa & praua: de exim iis, i. Eximia si in Graeci eleganter vocant ore ιτία, res est certa: de eis a. EMAM gantibus item est notum, quam curam Plato siuis scriptis ex- ti poliend s adhibuerit; adeo quidem, ut ea pectinare diceretur, M ipse sua, ut ursus catulos, lambendo informare sediceret : de nouitatis studio & hoc certum est. Nam & ipse Plata 3 No β.
to inter tu hos de se sermones metuens ait, se non, ινο -
ενε, , nouitatis studio, hoc vel illud afferre, ut lib. - . deIegib. τῖς- ω τας.Et certe in omni fere parte philosophiae plurima nouauit Plato tam in physicis, quam in politicis. Multa denique in libris Platonis sunt ad quaeren- Un' dum proposita, Hon tamen ea plicata: multa, inquam, saepe
mouentur&exquiruntur, non tamen perfecte explicantur,
ut in Menone de virtute, de scientia. Falsa deniq; in iis quam s. Fal . a utra reperiantur. quae Aristoteles tam in Physicis quam in Politicis diligenter explicauit. το νυν. J Quod modo dixit, multa fortassie non sa emtilitis recte in Dialogis Platonis explicari, eius rei continuo affert exemplum, id quod paulo supra iam attigerat, denumero militum. Nam hunc nimium esse docet hac ratione: quia nulla satis magna regio aut vix reperiri possit tantae hominum otio brum, id est, nulla arte se alia quam stipendio ruentium, multitudini alendae idonea; praesertim si a tendas de aliam inutilem seruorum & mulierum turbam, militum sociam & comi tem: opus, inquit, hiuc multitudini alendae sit vel agro Babylonio, quem constati minensium fuisse, totum Alirriae regnum complectentem. Atque ita ex civitate hac Tuluxu dine venitur ad regitu Porius & gentem, qua 'a
215쪽
i ad unam ciuitatem. Caeterum de magnitudine agri & regione, infra latius lib. I. cap. 3.
cautio seu Δειλουν. J Elegans est& prudens cautio;praeclara quidem mea sen- & eximia, & votis digna ponenda & constituenda esse, quaerentia ma- modo fieri possint. quam cautionem & infra iterat tib. r.emior. pit. . ο-&c. alioqui multa quidem praeclara & votis Forma. digna ponere, sed quae fieri nequeat, est optare potius quam utcunque disputare, inquit Cic. in Iibesio de Fato. Plato quoque M. 6 de politicus po Repub. rideri dignos esse ait, qui ορσιοι tantum ais nil praecla- rant, ad quod dicendi genus elegantissimum eleganter hicra quid m, alludit Aristoteles.sed ἀδυνα-
tu eradu . Dicitur aulcm, oportere legum scriptore scri- ω ῆ Dmi bendis legibus ad duo spectare; & ad regionem,& βέ -- LUq homines: hoc amplius, rectum sit adiungere &ad vicina loca si ciuitatem oporteat vitam viuere ciuilem. Neq; enim necesse solum est,eam talibus uti ad bellum armis, quae in propria regione sint
utilia, sed in externis quoque locis. Quod si quis
talem vitam non probet, neq; priuatam, neque ci- uitatis communem: nihilo tamen minus oportet
esse hostibus formidolosos, non venientibus tantum in regionem, sed abeuntibus quoque.
I I- Λεγιτα, A. J Aliud Platonis peccatum in libris de legibus
Peccatum iam reprehendit: qui ciuitatem suam ab externis & hostibus Socr. in li- non satis tutam praestiterit. Nam cum duo sint summa ca-bris dele- pita, in quibus tanquam in materia ossicium & omnis opera οἷ-. boni legum scriptoris consumatur & versetur; magnitudo regionis scia agri, & multitudo ac bonitas ciuium seu regio& homines: de quibus & infra eleganter lib. .cap. .ui prtia . & Plato lib. s. de legib. Eaque propter Plato in utroq; hoc ca- Exterorum pite si elaboraret, boni ossicium legum scriptoris facere sequog ratio arbitraretur, nulla aut exigua vicinorum aut hostium habi- habenda es raratione: Aristoteles hoc, ut mancum, reprehendens, ait, politico. & Vicinorum rationem esse habendam,&hoc esse velut ter-
216쪽
tiuna eaput aut certe particulam insignem capitis de regione. Vicin una igitur locorum rationem quoq ue habendam esse siue ciuitati vita ciuilis sit necessaria, siue non ,ostendit. Vitam ciuile vocat, ut & infra in rebus humanis & Vita vel actionibus positam,in negotiando, in bello geredo,&c. Cui ciuilis,vel contratia est philosophorum vita, suis tantum rebus &pau- philosophicis contenta, quaeque se intra suos fines contineat. Sive igi- ω. tur talem ciuitatem esse velimus, quae & hoc vitae genere v-tatur: perspicue quoque vicinorum habenda est ratio locorum ; nimirum ut ciues talia habeant arma, quibus non siua tantum tueantur,sed vicina quoque data occasione inuadere dc occupare possint. Verum hoc vitae genus etiam aliena Di es occupandi aut inuadendi sunt qui non probent in quibus & tuem mPlato fuisse videtur, qui nolit neque ipsam Rempub. neque sintentis singulos ciues extra patriam bellum gerere, sed hoc agat, ut G best' ἀ-
patriam ab externis modo iniuriis liberam praestet:& tamen c- etiam huic ciuitati eam vitam non probanti necessario ni- ηρνήρ, hilominus esse vicinorum habendam rationem docet Aristoteles, & fatetur quoq; Plato, sed dissimiliter. Nam Plato satis esse ait, si ita armis instructi sint ciues, ut hostes inuadentes propulsare possint. Aristoteles etiam abeuntibus formidolosos esse vult, id est, ut hostes et qui iam agros vasta rint,& praedas agant, tandemque discedere moliantur,Vt, inquam, in ipse discessu metuant, ne a tergo a popularibus Opprimantur Quod autem in Platone reprehendit,idem Mmulto grauius infra cap.f. in Phalea accusat, qui nullam prorsuS exterorum rationem habuerit. Sed de hac quoρος re infra lib. 7. latiuS.
Atq; bonorum multitudinem videndum est, an no praestet aliter definire,hoc est, planius.Nam
tantam oporterC esse, ait, ut vivat frugaliter, quasi
quis dicat, ut vitiant bene: hoc enim est magis generale. Praeterea frugaliter quidem licet vivere, sed aerumnose. Verum melior terminus, frugalia
ter & liberaliter. Nam separatim utrumque hoc quidem luxuriae, illud vero laboriosae vitae conse-
217쪽
quetur. Siquidem hi habitus soli sunt qui in se
bonorum reperiantur, ut bonis leniter aut sori l . ter uti non licet, frugaliter vero & liberaliter licet. Quare & usus sos in iis csse necesse est
Κ- τὸ et Bo . J Aliud Platonis peccatum, qui agrum iusto minorem deligat. Nam Plato tib s. de legiba hη
ν si ero σία. Eo igitur loco hunc agri modum eictvult, tantus ut sit, ex quo ciues frugaliter ali & viuere post sint. Frugaliter, inquit Aristotcles quod ait Plato, idem valet, quod bene. Nam Plato speciei nomine genus intelligit. Quid autem sit ζ υ, supra quoq; explicauimus lib.ι. c. cl. Hunc agri modum & terminum Aristoteles refellit hac ratione : quia ex hoc modo ciuitas non efficiatur beata, quod tamen rectori propositum esse, notum est. Quid ita Z Quia etiam qui misere & aerumnose vivat, frugaliter nihilominus vivere possit, & contra: atque adeo miselat&aerumnos evitae plerunque comes est frugalis & temperans, ut liberalis ecbeata comes sere esse solet vitae deliciosae seu luxuriosae. Quorum nam que res est tenuis, frugaliter: quorum magna: sunt copiae, liberalius vivere solent, quod hic vocat ἐλδε infra lib. -. cap. . eleganter. Reprehensi, igitur Platonis modo, suum adiungit, tantus ut sit ager, qui fatis sit ad bene beateq; seu ad frugaliter deliberaliter seu eleganter vivendum: quae duo & infra commemorat lib. 7. capti. . Cur autem hunc modum, ut meliorem atque adeo optimum, probet; hic quidem breuiter, infra copiose explicabit, qui tamen locus periit. Ratio igitur huiusmodi ex priore intelligitur hunc in modum: si frugaliter non est saxis, certe haec duo sunt necessaria, & quidem non plura: propterea quod duo tantum sint habitus, id est, duet tantum virtutes, quae in bonis seu facultatibus spectentur, Temperantia & Liberalitas: illa quidem aduersus se, haec aduersus alios potissimum. Neque enim vel fortitudo, vel lenita S,vel magnitudo animi in facultatibus locum habent. Iam si duo tantum sunt habitus; Ergo & usus duo tantum ut sint, necesse est. Nam usus, facta,actiones,ossicia, sοαξεις ex habit as
218쪽
ibus manant. Quare 'iuere & frugaliter & liberaliter, seu ita liberalis & frugalis, qui duo sunt 'sus, tandum infacultatatibus reperiuntur
Et hoc autem absurdum, bona aequante idem non efficere in ciuium multitudine, sed relinquere liberorum procreationem indefinitam ; quasi quae orbitatibus, quantumuis multi nascantur, ad candem multi:udinem exaequanda sit, eo quod hodieq; ciuitatibus id accidat: Verum non pera que subtiliter in ciuitatib. habere se res debet luc&nunc. Nam nunc quidem, quia bona in quantamcunq; multitudine sint distributa, nemo eget: tunc vero indiuisis bonis necesse est, eos qui extra numerusint nihil habere, siue numero sint pauci, siue plures. Arbitrctur aut quis liberoru procreationem magis definiri oportere quam bona, ut ne
plures procreent certo numero.hanc autem multi
titudinem ponere spectantem ad fortu nam, si a cidat natorum aliquos mori, & ad aliorum orbitatem: relinquere autem, ut in plerisque ciuitati biis, necesse est causam esse ciuibus paupertatis. Paupertas autem seditionem essicit ta iniuriam Itaque Phido quidam Corinthius,legum scriptor cuni primis antiquus, arbitratus est, tomos pares remanere oportere, & ciuium multitudinem, etiamsi primo sortes habeant impares magnitudine: in legibus vero his contrarium est. Verum dς his quidem, quemadmodum nos arbitremur me sius fore, infra est explicandum.
219쪽
finierit, ciuium vero multitudinem non item, seu procres tionem liberorum indefinitam reliquerit, quod & hic ait i iesse absurdum,&infra capite proximo grauius exagitat. Aa flatonis to lib. s. de legib. non ita quidem bona ciuium aequauit, ut sententia. nullum plus altero habere velit. Nam permittit, ut suam
quisque sortem ad quadruplum usque amplificet, non quidem agro, sed pecunia aut aliis bonis. Nam agri partem &sortem non sinit amplificari. Non igitur ita aequauit, sed Arsotens quod sortes tantum velit esse aequales. Aristoteles docet, repreheso. sanc aequalitatem consistere non posse nisi & eadem sit petasonarum ratio & numerus idem. Nam nisi&liberoru procreandorum numerus sortibus seu terrae partibus aequalis &par definiatur; fiet, ut multi tandem sint futuri, qui nullam sortem habeant, id est, plane egeant: quod ciuitatis incommodum est grauissimum, utpote seditionum causa &semi- narium. Quare & insta Aristoteles & ipse Plato lib. s. delud. diuitiarum mediocritate probat, nimias vel tenuiores Rei- Ulia publicae perniciosas esse. Hac igitur ratione hoc Platonis 1 to is, peccatum ostendit Aristoteles: Plato tamen rationes &vias g i με ira, aliquot ineleat , quibus & ciuium par numerus & status commora eonseruari possit, nimirum partim orbitatibus, id est, quia ea auerte- quidam liberos non procreent, quibus alii, qui plures pro- γῆ cora*mr, crearint, suos surrosare, & in adoptionem dare debeant. A-s ex inseri lia quoque est via, si plures iusto numero nascantur, Col tuto ipsin niarum deductio. Est & tertia: si plures nascantur, ut quibsUM Vt r. busdam matrimonio interdicatur : si pauciores, ut omnes diligenter ad matrimonium compellantur. Aristoteles pri-
- mam tantum rationem commemorat, eamq; ut fortuitam
3- reprehendit, quasi res tanti momenti fortuna: no sit comit-rrimi con- tenda. Peccauit igitur Plato.& quidem perabsurde, qui agri ref - partes definierit, liberos non item, quin contra potius faci- ratio. endum fuerat: qua in re Phidonem Corinthium , legum scriptorem antiquissimum, sapientius fecisse ait. Nam Phido permisit, ut initio quidem sortes seu patrimonia sint ince-
qualia, quae tamen postea aequentur, & aequata semper paria & aequalia remaneant, ut & ciuium numerus. Plato contra haec initio vult eae paria, quae tamen postea augeri ad quadruplum usque possunt. Verum de modo bonorum & de multitudine ciuium, quae Aristoteli videantur optima, instalatius se explicaturum ait: de ciuium quidem multitudine,
220쪽
COMMENTARII. zotbb. .de possessionum & bonorum modo, qui insignis est lo
cus , interciderunt, etsi cap. proximo de eadem re nonnulla rursus explicantur. 'Aνα - τους-o 'γας. Iustus ciuium R eipublicae Pla- IIa, b Q. tonicae numerus est quinque millium quadraginta: hunc qui superant & extra hunc agnascuntur , a Platone dicuntur - γνόμυοι. ab Aristotele fortasse melius . γης , a re rustica sumpta metaph. ubi tauri qui eidem iugo sunt subiuncti , cui si qui extrinsecus adiungantur extra consuetum numerum , sunt aut Iurisconsulti lib. to. Cod. eodem modo aduocatos alios vocant statutos,alios superii merarios.
In his autem legibus praetermissa sunt quae de iis qui praesunt, quemadmodum futuri sint di
veru ab iis,qui parent. Ait namque: ut ex alia lana sit stamen quam subtegmen: sic & eos qui praesunt habere se oportere ad eos qui parent.
COMMENTARII. J Aliud Platonis peccatum priori simile, Rhoc est, quo doceat, Platonis Rempublicam esse mancam: ω βtum nimirum quia praetermiserit differentiam magistratuum αParentium: quae tamen res cur & quemadmodum sit explicanda, praeclare insta disseritur lib. 7.cap. ι . Hoc tantum Plato M.f. delegib. se etiam in Politico, Magistratus priuatis antecellere, & meliores esse debere, uniuerse&confuse, similitudine suo more adhibita, monuit: nimirum ut quemadmodum stamen ex meliore seu firmiore & duriore, subtegmen ex leniore & molliore sit lanasita & qui praesint,prς- stantiores esse debeant,quam qui pareant
T E X T V S. Cum autem omne patrimonium ad quadruplum augeri permittat, cur idem non sit in agro