장음표시 사용
231쪽
Ignorare autem ne hoc quidem oportet ita te ges scribentes , quod nunc ignoratur, bonorum
multitudinem desinientes, liberorum quoque, multitudinem definire debere. Nam si bonorum, magnitudincio superet liberorum numerus , t gem certe antiquari necesse est,&praeter antiqua-- tionem multos ex diuitibus fieri pauperes est in Ium. Hos enim non esse rerum nouarum cupidos
opinionis tone reprehendit: qui bonorum quidem modum definie- Phalea. rint , liberorum Bon item: qua ex re duo sequi incommoda: aaneomo- prius , ut lex ipsa seu institutum de bonorum modo nequeat dum. diu consistere, utpote iniqua lex, qua alii bona sint habituri, a. Incoma abi non item: &hoc alterum est incommodum , quod vi- modum. delicet multi orituri sint pauperes ex eo , quod ut & supra cap.r.explicauimus,si unius patrisfamilias plures sint filij;ad unum omnibus deuolutis facultatibus, reliqui egeant necessario, quod incommodum quam sit graue, quia ad seditiones egestas impellat, & hoc capite aliquoties & infra lisis
TEXTU s. . Verum,esse quidem vim aliquam in bonorum
aequatione ad ciuilem societatem,& veterum quia dam vidisse videntur; ut & Solo leges tulit, &apud alios exest, quae vetet agrum parare, quantum quis velit.Similiter & bona vendere leges v tant , ut apud Locros lex est,ne vendant, nisi pe . spicuam calamitatem accepis edoceant: praeterea veteres sortes , id est, partes attributas seruare, quod in Leucade abrogatum nimis popularem eorum fecit Rempublicam. Accidit enim, ut non
232쪽
COMMENTARII. zi, amplius ex definitis censibus caperentur magia straturi
Λ ιοπι-ουν. J Aristoteles hoc loco omista nonnihil Phalea praeclaram interi icit dis putationem de bonorum arquatione Et primum quidem de eius commodis & opportunitatibus docet aliquid videri Fomenti eam Rei publicae afferre, quod docet exemplis & auctoritate veterum legum scriptorum & legum aliquot Rerum publicarum , non quo in his plane laetit bonoruni aequatio, sed quod ad eam aliqua ex
parte accederent. Solo igitur non aequauit ille quidem bona, sed tamen certos centus , quatuor, descripsit,ut est apud Plui.in ct PρPucem lib. s. Censuum igitur descriptione confirmat aequationem, confirmat & alia lege, qua certus agri modus emendi cauetur : cuius generis lex fuit Licinia Romae, vetans ne quis ultra quingenta agri iugera possideret. Liu bb σ., .Appian bb. t. debesi. civ. Eandem confirmat & alia lege apud Locrenses usitata, qua ciues bona seu patrimonia sua vetantur vendere. Nam & in hac lege bonorum aequationis est vestigium, quia sua cuique patrimonia conseruare velit, ne alij prorsus egeant, alii bonis aliorum emptis ditiores eu dant, eaque re maior bonorum fiat inaequalitas. Eadem est ratio,& alterius legis seu instituti veteres sortes conseruari iubentis, quod institutu in multis Graeciae ciuitatibus receptum fuit; qu& sertium conseruatio quam sit utilis, docet exemplo Reipublicae Leucadiae feci Insulae Leucadis: ubi cum ante Respub emet aut Oligarchia, quia magistratu pro ratione censuum mandarentur; tandem degenerauit in Democratiam extremam,perturbatis iam sertibus & censibus, ita ut, nulla iam censuum reliqua distinctione, magistratus peraeque ad egentissimos Atenuissimos deuoluerentur atque ad ditiores. . . :
Verum fieri quidem potest, ut bonorum sit a qualitas, sed haec vel si nimis sint multa, ut exsistat luxuria, vel nimis pauca, ut uiuatur sordide. Perspicuum est igitur, non satis esse, legum script
da eius . T. Exempla Solonis. 2. Exempl. 3. Exempl.
233쪽
IN CAR V. Lib. I l. Potis. rem bona facere ae tu alia, scd ad medium esse coblimandum. Imo etsi & modica bona omnibus do scribat, non fatis est. Nam cupiditates potius a quare oportet quam bona. At hoc fieri non po
test, nisi apud eos , qui legibus bene sint insti ,
AAN' ἰῶ ,- ἰοτε re . J Adhuc attulit, quae bonorum aequationem probare videantur: nunc docet, eam non esse satis ad seditiones cohercendas , contra atque Phaleas existimauit. luam primo opus esse praeterea bono modo bonorum, mediocritate videlicet. Nam diuitiarum seu bonorum modum optimum esse mediocritatem & hic indicat & infra latius eonfirmat M. . Hunc autem modum seu terminum esse necessarium docet argumento a contrarios, id est,extremis sumpto. Nam ex nim ijs diuitijs luxuriam & petulantiam exsistere, siue nimiarum diuitiarum comitem esse vitam luxuriosam, paupcrtatis vero vitam sordidam & illiberalem, cui utrique vitae repugnat vita beata &ciuitati proposita, quo argumento & Plato libro o de Reptibi. diuitias Araupertatem de Republ. pellenda monet: quod illae causaeunt luxuriae, de laeti studii rerum nouarum, haec vitar&sordidae & malitiosae,& rerum nouarum cupidae. Si igitur &modus diuitiarunt est praestri bcndus, sola bonorum aequatio non est satis. Verum illud, ut iam ostendimus , ergo Sc
in δῖε πις. J Docet, ne modum quidem esse satis, sed dii sciplina praeterea esse opus, qua cupiditates intra modum Iefrenentur. Nam cum cupiditates per se sint insatiabiles, nisi bona institutione de motibus assuefiant parere rationi uenihil certe proderit, modum praescripsisse. Pulcerrime igitur Aristoteles, cupiditates potius quam bona esse aequanda: quod copiose Cicero paradoxo ultimo. Animus hominis diues , inquit, non arca appellari solet. Disciplitia igitur praeterea est necessaria tam legum quam morum, ut supra latius explicatum, tib io. capite vis. Erhicorum.
234쪽
Verum dicat fortasse Phaleas, haec se dicere;pu'. tat enim, horum duorum bonorum & disciplinae aequalitatem in ciuitatibus esse oportere. Sed enim dedisciplina, quaesit, explicare oportet, &vnam eandemque cse nihil iuuat. Nam una quidem eademque esse potest, sed quae sit talis,ex qua procliues sint futuri ad appetendra, vel diuitias, vel honorem vel utrumque.
C OMMENT ARII. 7 μ ει- J Tacitat Phaleae contradictioni oceurrit.. Obiecti Nam quia modo docuit, disciplinam quoque esse necessariam . quasi aduersus Phaleam, qui eius nulla habita ratione, unam bonorum aequationem probari t: Phaleas contradicere fortasse poterat,idem se quoque velle: Nam perspicue se non t*ntum bonorum, sed disciplinae quoque aequabilitatem dicere chuitatibus esse necessariam. Respondet Aristo- olutis teles, dicere q*idom Phalearn de discipli*3,unam eandemque omnium si uium esse debete , sed quae ea sit disciplina non fatis explicasse: Multa namque disciplinae seu institutionis simi genera. Nam alia ad studium diuitiarum, ut olim in Republica Phoenicum, teste Platone , Cicerone, & hodie in inferiori Germania: alia ad honores ambitionem, ut in Aristocratij mixtis Oligarchia, ut olim L ςeda moneralia ad utrumque est comparata, ut elefanter apud Plat. lib. s. de Rep. Quare non satis est dicere disciplinam esse necessariam, sed hoc amplius exponendum est, qua ciues non ad ambitionem & dominandum, vel ad auaritiam, sed ad vi tutes & reiste facta in pnςnxur.Hoc igitur altu est Phaleae peςcatum in disciplin .
Praeterea seditiones mouent non tantum pro 'pter bonorum inaequalitatem, sed propter hon rem quoque: in altero autem contraria ratione.
235쪽
norum, praestantiores vero de honoribus , si sinipares, unde & unus honos idemque & bono est &
Argumen- μα ουσν. J Alio praeterea argumento docet, aequarum aduer- tionem bonorum unam non esse satis reprimendis seditio- sin aquario nibus, sumpto a rebus, quas propter seditiones moueri con-nem bono sue ini,quasa es duas esse docet, iusta lib.s in prine. facultates seu bona. & honores. De honoribus certe taem Aristoteles in lib. vulgarium exercitationum apud Stobaum cap. 43. plurimas eorum causa seditiones in ciuitatibus exsistere, M quidem non inter plebeios, sed inter potentiores. Nam ut Ahoc loco, vulgus sere & abiectioris animi de bonis, praestantiores vero & magni animi de honoribus concertare solent: quod confirmat Homeri auctoritate Iliad. ι. Vbi Achilles Vlyxi conquerens se reliquis multo sortiorem paria tamen praemia ferre ab Agamemnone, quem versum & Erasmus prouerbiis asscripsi. Legendum/integre: Nana τοῦ ἰα pro ma prior syl laba est breuis. Lucret. lib. paruula pumilio chariton ἰὰ. Cicer quoque lib. i. c. expetuntur autem diuitiae, &c. Itaque bonus legum scriptor non tantum de
bonorum, sed de honorum quoque aequabilitate laborare
lent, qui caeteris virtute vel arte praestent, & interdum υμ- ψους, latine nunc politos, nunc doctos, nunc praestantes vocare possumus. Sed de hoc verbo latius supra lib. r. Et hic.
. T E X T V S. Homines autem iniuriarn inserunt non latum propter necessaria, quotan remedium putat esse bonorum aequalitatem, a vi non furentur frigore aut fame adducti; verum etiam ut gaudeant, Mnoo concupiscant. Nam si maiorem necessariis
cupiditatem habeant, propter huius medicinam iniuriam facient. Neq; vero propter hanc selum,
236쪽
CO MMENTARII. 2I hil etsi con cupi scant, ut gaudeant voluptatibus doloris expertibus. Quod igitur trium horum remedium illis quidem bona exigua & opera, his vero temperantia tertium vero, si qui velint per se gaudere, remedium ne quaerant, nisi a philosophia. Aliae namq; hominibus opus habent, siquidem iniurias factu ni maximas propter nimia, non
vero propter necessaria: Vt tyrannos agunt, no vi
ne frigeant. Quare & maximi honores, no si quis furem, sed tyrannum occiderit. Itaq; paruis tantum iniuriis occurrit ratio Reipublicae Phalear.
Oυ μονον οἰ α ρωποι. J Docet, bonorum aequationem Bonorum non esse satis tollendis omnibus iniuriis & maleficiis, sed te- aquationenuioribus duntaxat vel minoribus. Nam iniuriae vel exsi- non toto o- stunt ob necessaria vel ob non necessaria vel . ut Plato ait bb. mnes inius de Repub extremos lib. ρ. Vtilitates vel sunt necessariae, rim, Luod vel non: sive,ut Cic. loquitur i. Osic.propius ad hunc Aristo- 6 ULPha- telis locum, maximam autem partem ad iniuriam facien- lea peccadam aggrediuntur nonnulli, ut adipiscantur ea quae concu- tDm e i. pi erunt. Expetuntur autem diuitiae cum ob usus vitae nece C Iniuriarusarios, tum ad perserendas voluptates. Res igitur necessaria: ca fiant quae ad victum& cultum pertinenti no necessariae, quae ad luxuriam in cultu, victu & venere. quarum ex rerum cupiditatibus voluptates exsistere, supra docuimus, lib s. insi .ctio Et hic. ubi & hoc,eas esse im puras, sem per dolore mixtas & iunctas, alias vero puras nulloque dolore mixtas, ut quae auribus & oculis, & maxime ex studiis bonaru artium capiuntur. Tria igitur cupiditatum sunt genera, rerum necessariarum, voluptatum partim sincerarum, partim impurarum: harum autem trium causa explendarum iniurias homineriacere perspicuum est. Neque enim tantum explendae famis aut frigoris surantur vel grassantur homines, sed multo saepe maiores faciunt iniurias ad voluptates potiundas. Iam Phaleas primo tantum generi remedium attulit,re- Phalealiquis non item. Nam primi medietna est bonorum aequa- pecca --tio; secundi temperantia, ut qua corporis voluptates repri- , O s ma 1-
237쪽
necessariarum: q/voluptate partui aut puram aut impuram. Iniurias de
113 IN CAP. V. LIB. II. POLIT. mantur, supra I b.3 in . rertii nulla, inquit Aristoteles, at est medicina quam philosephia, ex qua voluptates illae puri stimae sunt petendae. Si igitur institutio Phaleae necessariis tantum cupiditatibus Iemedium affert, harum autem causa explendarum quae fiunt iniuriae fiunt leuiores: efficitur, eam non grauioribus, sed leuioribus malis tollendis esse accommodatam. Leuiores autem esse de rebus necessariis iniuria docet exemplo tyranni seu dissimilitudine tyranni&furis, seu potius dissimilitudine praemiorum , quae decernantur iis, qui vel tyrannum vel furem interfecerint. Ex eo namque, quod tyrannicidae praemia sint maiora, quam furis interfectori proposita, intelligitur tyranni quoq; iniurias esse grauiores, quam suris. At furum iniurias esse in rebus necessariis, tyrannorum in voluptatibus potius suis explendis, est perspicuum. Idem Sc grauissime Plato tib.ρ. de Repub. αἰ- , γε ίω si λγ., dcc. ubi κλεαβειν, furari,parietes perfodere, crumenas secare, sacra legere, calumniari, &c. vocat prae tyrannicis. Ουοόα-J Attici amplum patrimonium et Aoων - κων V acant, tenue & exiguum verbo aliquoties utitur infra, videatur&supia. Ait igitur, optimum remedium ad res necessarias esse dc exiguum patrimonium& industriam seu laborem.
Praeterca multa machinari vult, ex quibus ea quae inter ipsos bene sint administraturi. At etiam aduersus snitimos & externos oportet. Necesset
est igitur, Rempub. ad vim belli institutam csse,de qua ille nihil attulit, item & de bonis. Nam non solum ad ciuiles usus satis suppeditare oportet,sed
ex texna quoq; pericula. Quare neq; tantu oportet esse numerum,cuius vicini & potentes cupiditate ducantur, habentes vero eos qui se invadant, defendere nequeant et neque tam exigua, ut bellum sustinere queant, ne quidem aequalium &p
Muni, Itaque ille quidςm nihil definiuit ignoran
238쪽
vero hoc non est, bonorum multitudinem
vi Aliud Phaleae peccatum quod idem 2pr
in Placone cap. reprehendit, qui multa quidem de mutua ciuium inter se consuetudine, sed aduersus vicinos & exteros quemadmodum se gerere debeant, nihil explicauit, derati e uidelicet belli & re militari: quare & bonorurn rationem omnem ad usus duntaxat ciuiles accommodauit, perperam: siquidem bona stappeditare oportet non tantum
ad ciuiles& vitae cotidianae usus, sed etiam quibus hostes repelli possint,exereitu comparando & alendo quos diaps bonorum usus ciuilem & militarem, infra quoque lib. 7.ca . exponit, Duo igitur Phaleae
vitia hic tax turex eodem fonte manantia, ex pIae Iidio VI- delicet aduersus rateros ; alterum, negligentia rei militaris;
alterum, bonotum tenuitas scu ς igrai δ M, tib Docet de modo diuitiarum Φεoptimo&Reipublicae utilissimo, neque nimis magnas neq; contra nimis exiguas esse debere, sed tantas, ut potentioribus non sit utile propter Eas bellum mouere aut suscipere, dc quibus tamen hostium incursus& pericula repelli possint Non nimis quidem magnas, ne his irritentur vicini: neque nimis paruas, ne bellum etiam chi paribus sustineri non pot- sit. Nam ad belli usus pecuniam esse necessariam docet M prouerbium; Belli neruus pecunia: de magnitudine autem diuitiarum & bonorum, quibus ad bellum faciendum laepe inVitentur homine , pr clare& Plato lib. - Rumb. v bibasseadem de causa suae Reipublicae ciues non nimis diuites elie vult, ut scilieet ab externis inuasionibus sint tutiores, quo eleeanti similitudine confirmat: facilius namq; adduci ho--, in ines, ut cum canibus strigosis & robustis scedere inito aduersus oves teneras & pingues bellum suscipiant,quam cum his ovibus aduersus canes illos, inquit Plato. Aristor, idem diuitiarum incommodum exemplo quoq; confirmat Auto- pphradatis, Persici, ni fallor, Satrapae, qui ne maiorem lumptum in oppugnanda urbe Atarneo inter Myssiam & Lydiam sita faceret, quam ex eadem iam expugnata praedam
caderet, suasu & consilio Eubuli consiliu de oppugnatione
239쪽
lio IN CAP. V. LIB. II. POLI r. potius abiiciendum sibi putauit; quia, inquam, plus damni
quam lucri fuerat facturus. Veru cle hoc exemplo amplius quaerendu. Optimus igitur diuitiarum modus est, quem iam exposuimus, ut ne exteri propter magnitudine ad bellu susccipiendum invitentur, sed non aliter bellum suscipiant, non propter diuitias, sed propter alias causas, etiam eum nulla tanta diuitiarum esset magnitudo. Et hoc est quod ait,
οι τουωπις ιοῦ J Haec verba ut minime necessaria, dc lententiam perturbantia, vix puto esse Aristotelis.
v msi . J Eleganter Graeci hare duo,
ι ν 2- uoi m, quas prouerbii specie eo iungere solent, ut infra saepe & Isocrates in Areopagitio, Xenophon tib s. Plato taptias. Cicero quo . in Dissoluad Atticum, tanquam remον ἀ1 ό ριον, inquit. Latine parem dicimus
Optimus igitur sortasse modus, ne potentioriabus propter magnitudinem sit utile bellum gere
re, scd ita ut N aduersus non habcntem tanta bona seu tantas facultates, ut Eubulus, cum Autophradates Ataria cum obsidione esset cinctii rus, iussit eum, considerato tempore, quanto locum sit capturus, disputare tcmporis huius sumptum. Velle enim hoc minore accepto relinquere Atar neum. Quibus verbis effecit ut Autophradaterire
cognita, obsidione destiterit.
UMME N TARI LO A, .c λύ . J Totum hune locum iam supra explic uimus, & quo hoc exemplum pertineat. 'EXλθ μ ,λα sitis. J Monin t Eubulus oppidum tam ecle strinxi, quod nisilongo tempore, M magno proinde sumptu ructo, expugnari non possit; tanto,inquam, sumptu, si Autophradati minor praeda seu pretium iam daretur, tinuo consilium obsidendi abiiceret. TEM
240쪽
Bona igitur ciuium esse aequalia, est illud qui
dem nonnihil utile ad hoc, ne inter se tumultuentur; sed, vere ut dicam, non magnopere. Etenim indignentur praestantiores, tanquam digni non aequalibus. Quare & tape conspirare & tumultuari videnturiri sterea hominum improbitas est inexplebilis : atq; bipondius quidem primo est satis ; hoc autem postquam usitatu iam fuerit, semper plus petunt, donec ad infinitum veniant. Est enim infinita natura cupiditatis : huic explendae vulgo vivunt. Talium igitur principium potiusquam bona aequare, est natura quidem bonos tales reddere, ut ne velint iniusta appetere: improbos vero ut ne possin t: quod erit, si & imbecilliores sint & iniuria non afficiantur.
COMMENTARII. M y ουντ τυν συμφεροντι ν. J Concludit disputationem de aequatione bonorum, inculcandis & iterandis iis,quae supra iam attulerat. Nam bonoru aequationem ad seditiones minuendas valere quidem aliquid fortasse, sed parum:propterea quod viri virtute aut facultate aliqua praestantes eam sere sint improbaturi, ut qui dignos se existiment, quibus plura sint & attribuantur bona, quam reliquae multitudini; hinc igitur motus Sc seditiones. Vna est igitur haec causa,cur aequatio bonorum parum valeat. Altera est hominum cupiditas, cuius naturam esse inexplebilem, & supra in Ethie lib. Cic.r.paradoxo ct vlt. confirmant:adeo quidem ut etsi primore aliqua tenui homines sint contenti, paulatim tamen se proserente utilitate plura concupiscant, in infinitum usque,ut supra Llib.r.es. o. ubi diuitiarum vulgarium m dum docuit esse infinitu; & eleganter apud Aristoph. Chre-milos seruus ad Plutum: αδδο ε εο με ς ουδεπώποτε.Bonorum igitur aequatio ne hac quidem de causa est satis, i x supra cupiditates potius esse aequandas quam bona.