장음표시 사용
271쪽
IN C A p. VII. LIB. II. POLIT.
si arum, tem esse, silminos magistratus & imperia infimet plebi man- 4 cur plebi nu dari docet hac ratione, quod id generis pleriq; propter pam
c ed.ndi. pertatem sint venales & facile pecunia corrumpantur; id. . t Exemplum quod in his Ephoris cum alias saepe, tum suo tempore accidisse ait Aristoteles: adeo quidem, ut suis corruptelis totam a. Vitium ciuitatem pessum dederint. Alterum in hoc imperio vitium, speciale. quod esset uimia Ephororum potestas, quam quidem adeo magnam fuisse ait, ut Reges ipsi eos colere &obseruare Ablandiri cogerentur. Summae quoq; horum potestatis hoc non minimum fuit caput, quod iudicarent de rebus capit libus,de morte & ignominia, inquit Plut. summa scilicet iudicia erant penes Ephoros: qua ipsa in re grauissimum fuit
vitium: quod homines idiotae & de plebe de grauissimis huiusmodi causis statuerint non ex scriptis legibus, sed pro arbitratu. At hoe quam sit periculosum, & quam sit multis
partibus melius, causas,grauiores praesertim, non ex hominum opinione, sed legum certitudine diiudicari,explicabia De horo- tur infra hoc lib. p. s. Caeterum de nimia hac Ephororum mi , an potestave plane tyrannica grauiter conqueritur Cleona nide. nes Rex Lacedaemoniorum apud PDt.in Cleomene. Similis fuit Romae Tribunorum plebis potestas, quos &propterear. Vtilitas diligenter cum Ephoris comparat, s. de legib. Cicero. Nam
im m. Vtriusque quidem origo Reipublicae fuit utilis&Alutaris: aiseratus. cum & Ephori & Tribuni principum factioni seu Oligar- chiae ad plebis defensionem, tanquam moles,essent obiecti,
& vehat clauus clauo, inquit piato lib.3.de legib.Verum paulatim & Ephori & Tribuni tyrannidem sibi usurparunt, adeo ut Ephori Reges, Tribuni consules in carcerem conlicere non sint veriti. Haec igitur Ephororum causis,origo, Mutilitas a pleri sque commemoratur ad reprimendam principum, Ut vocant, aduersus plebem tyrannidem & factiones. r. Villitas Alteram eorum utilitatem affert hic Arist. quod hoema huiuι ma. stratu plebs, ut tribunatu Romae, delinita, a seditionibus Mai alim. motibus coquierit. Nam ad salutem & incolumitatem Reipublicae vel hoc grauissimum est adiumentum, ut non mi, sed omnibus ciuibus & ordinibus ita sit prouisum, ut omnes pro se quisque ciuitatem velint incolumem : quod accidit Spartae, ubi Reges regia sua potestate contenti,principes Senatu,plebs Ephoria, omnes denique honorum & imperio
rum participes Rempublicam in suo statu permanere cupie-8 bant:
272쪽
bantide qua re, hoc est, de tranquillitate, ex eo quod omnes sint bonorum quodammodo participes, infra pris. Tertiu min hac potestate vitium. Ratio seu modus ho. λ Viti rum Ephororum creandorum,de quo, quam fuerit puerilis, speciale insta,ubi de senatu, explicabitur. R. J De hac Ephororum improbitate & corruptela, Aristotelis aeta amplius quaerendum. Andria autem Αν0 α- etsi pasilicae erant Cretensium propriae conuiuiis & sedalitatibus publicis dςdicata , ut est apud Athenatim Iib . tamen hoc locio com munius etiam de Laced*moniis Basilicis& sodalitatibus acci piuntur. aer ta . J Videtur dubitare de Ephororum origine; Ephororum casu ne aliquo, an a legum scriptore sint institur cutamen origo. tib s infra,vt & Cic. lib.3. de legib. & alibi a Rege Theopompo institutos dicat: etsi alii Lycurgum faciunt auctorem: sunt tamen & qui casu eos institutos s)ribant, hoc videlicet, ut cum Spartani diuturno aduersus Messenios bello domo abessent diutius, interea in urbe essent, qui ius dicerent; vi- .ros aliquot delectos Ephororum nomine, qui postea quinque numero remanserunx. 'AΘλον s. J Valde miror, haec eadem verba, de eadem re, hoc est, Senatu Spartano, reperiri in oratione Demoshenis, προς Maia Io, ἐπ ααν,εcc.
Hoc poxest esse quartum quod sit in Ephoris Vstis
reprehendendum , victus lautior & insolentior, ex secundo speciale. tamen, hoc est, nimia pol state, manans: quam victus i ii
lentiam Aristoteles repugnare ait non tantum rectae institutioni,& optimae Reipublicae, sed ipsi quoq; Reipub. Spartanae, cuius omnia instituta ad duritiem &parsimoniam vi-etiimq; tenuissimum spectabant. Nam communis Spartanorum victus tam fuit tenuis & pene sordidus, ut multi, eam duritiem Masperitatem non serentes,clam contra patriae instituta voluptates quaererent, quemadmodum liberi duriussu b parentibus habiti, postea li bertatem nacti. Atq; ita non tantum Ephororum insistentiam, sed communem quoque victus rationem, ut minis asperam, perstringit. De hac aut Ephororum in lentia & luxuria etiam Plut. in Cleomene , de reliquorum ciuium frugalitate & tota victu*ratione Athenῶ M lib.'. .
273쪽
IN CAP. VII. LIB. II. POLIT. TEXTUS.
Habent autem se & quae ad potestatem senum ipsis non recte. Nam bonis quidem & ad virtutem satis institutis illis, dicat fortasse quis ciuitati conducere, tam cisi hoc controuersiam, quod tota vita magnorum iudiciorum sint Domini. Est enim ut & corporis, mentis qupque s cnectus. hoc vero modo institutis, ut ipse quoque legum scriptor dissidat tanquam viris non bonis, non tutulam Comperiuntur autem, qui in hac potestate fue rint, multa ad Rempublicam pertincntia sordi de&ambitiose administrasse. Quare melius se e rat, hos a rationibus referendis non esse immunes nunc autem sunt. Videatur autem Ephororum magistratus ab omnibus magistratibus ratio nes poscere.' At hoc Ephoriae nimis magnum est beneficium. Atque non hoc modo dicimus ratio nes oportere referri. Praeterea & cooptatio qua ytuntur senum in examine est puerilis. Atque dignum hoc magistratu rogare ipsum non est rectu. Nam potestate dignum, siue nolit siue velit, eam capere oportet. At nunc, quod & aliis in Rebun publicis, videtur facere legum seriptor. Nam citaues reddens ambitiosos his ad Senum comportationem utitur. Nemo enim magistratum ambiat non ambitiosus. At piaraeque fraudes vel culpae
sponte factae exsistunt fere hominibus propter ambitionem & propter auaritiam.
V. Vitium laes A. J Quintum huius Reipublicae .vitium in senatu
Reip. D. r. Ostendit, in quo tria sere peccata reprehcndit; tempus, modum s*u ration m creandi, ta porest zem p*rendi. Voca-
274쪽
COMMENTARII. 1 Gbant autem Spartani consilium suum γροισταν, & senatorcs De , k iis quorum magnam fuisse potestatem & imperium de Spartano maximis causis & hoc loco ait Aristoteles, & Dionys Hali- rum. ciarn. lib. a. adeo ut Reges non quod ipsis videretur, scd quod senatui, suscipere & gerere postent. Erant autem senatores numero X XII X. de cu duobus Regibus XXX. Primum I Vitia φ igitur, quod in senatu Spartano reprehendit,est, quod sena- ciale. toxes sint perpetui, duabus de cauus: quarum prior, quod & i. Ratio retamentis, ut corporis, siua sit scirectus, hoc c si, quod non ea- prchsonis. dem in decrepitis senibus sonii et inpris & prudentia ; & proinde non peraeque sem per sint apti. Quod autem ait eleganter, suam quoque mentis esse senecit utem cum per se clarum est, tum philosophorum rationibus est consentaneum: qui animum & mentem cum corpore crescere, minui atq; laa-guescere volunt. Lucret tib s. Praetereagigni pariter cum corpore S uva. Cresiere sentitim , pariteri senescere mentem. Nam velat infirmo pueri teneroq. vagantur Corpore; sic anim equitu ententia tenuis. Hanc igitur unam cise causan, cur senatores non debeant
esse perpetui, quia non peraeque seinper apti languescente mente & prudentia. Altera est , quia hac perpetuitate fiant a. Ratio ri senatores immunes arationibus referendis: tu quidem im- preM u.
munitas ferri facile possit in hominibus absolute probis de bonis, de quibus nulla sit suspicio corruptelae. verum quia
huius generis hominum latior est numerus; atque adeo in ipsa Rcpublica Spartana ipse senatus auctor senatores in eo numero non habuit optimorum virorum ; melius prosecto est eos rationibus reserendis esse obnoxios. Quod autem di- i. Argum, ximus, eos ipsos senes in eo numero ne ab ipso quidem au- g o .locet , ctore esse habitos; ex eo per pici ait Aristotelei, quod multa securgum quidem & magna t iudicia capitalia, tese Pilat. & de existi- non omnesmatione in iis commiserit, non tamen omnia, tanquam non senatores ii 'pei secte bonis aut saltem, de quibus diffideret. Hoc igitur dicassa Ui-
diffidentiae argumento hos senes docet non fui de optimos: ros optimos. Idem docet altero argumento, quia ex historiis doceri pos a Argumest eos saepe vel auro vel gratia & ambitione multa sectile. tum. Dre etsi Plut in Lycurgo hoc ipso argumento laudat Onsilium Lycurgi. qui de rebus contrahendis nullas leges scri-
Pistrix , scd eas colutoueisias arbitri0 virorum bonorum
275쪽
Vitium Oeciale. bene institutorum diiudicandas permiserit: A ristotelis i
men ratio tutior videtur, Plutarchi magis lubrica & luce tior. Atque hoc alterum huius perpetuitatis est malum, immunitas rationum referedarum. Nam solemne fuit veterib. Graecis & Romanis a nemine rationem sui muneris seu ma gistratus reposci, quamdiu esset in magistratu: quare fiebat, ut hi senatores quia essent perpetui, rationibus reserendis non essetit obnoxii. At Ephori, inquiet aliquis, in hos senatores inquirendi Ius & potestatem habebat, ut in Romanos senatores Censores. Respondet Aristoteles, hanc rationen sibi non probari, qua Ephororum potestas nimis augeatur. Ees τίω ορεαν. J Alterum vitium senatus Spartani, modus seu ratio cooptandi, utpote puerilis & pene ridicula: Κώαν proprie vocabant Lacedaemonii, nos fortasse examen& delectum. Quo verbo de hoc senatu agente. v si & Demo .e Mπὶινίω. 'EMο- όί, &c. Sc Plutarch. sepe in curgo, ubi describitur huc in modum: populo in concionem collecto, certi aliquot viri delecti, tanquam iudices aut censores, in propinqua domo ncludebantur: adeo 't populum audire, videre neminem possent. Competitores igitur Senatoriae dignitatis per concionem singuli & taciti deducebantur : ex quibus cui a populo frequentius esset acclamatum, hoc Censores illi in tabellis annotabant; tandemq; omnibus perduois,cui a populo frequentissime acclamatum esset, senatorem renunciabant: qui designatus cotinuo coronatus ad templa Deorum visebat, comitantibus pueris &mulieribus, eumque in coelum ferentibus. Hanc igitur delectus rationem Aristot. ut puerilem & re tam graui indignam Censuram, reprehendit, exclamore scilicet populari totam fere constantem. Et si alias quoque controuersias Spartani clamoribus, ut alii Graeci ρο α ς, seu porrigendis manibus, diiudicare silent. Καει το ιωτον πιτύοχ. J Tertium hoc est, quod in senatoribus Sp ttanis reprehensione sit dignum, ambitus & petendi potestas; hinc namque ciues emta ambitiosos. Atq; ita duas omnium malorum humanorum pestes & fontes, auaritiam& ambitionem, ostendit Aristoteles in Repub Spartana reperiri. de his duabus postibus & Liuius lib. o. Omnium igitur D mul rerum, quarum immodica cupido inter mortales est agri, pecunia: ,honorum discrimine proposito conterriti pa-
276쪽
tres cum trepidassent, &c. De iisdem praeclare dc Salustiuinitio Catilina, ct Cic. libr. r. O . Maximam autem partem , &c. & princeps Thuydiae παν-ν--των η ' χη-αρηπλεονεξί- is γλο μι-. Easdem & Timon Miganthropus duas partes exagitauit. Obseruandus autem & hie est locus de petitione magistratuum & ordinis senatorii, quam Aristoteles. ut ciuibus ambitiosis reiiciendis idoneam & accommodatam, reprehendit. Nam in magistratibus & imperiis mandandis non tam voluntatem & peti ionem, quam αὐταρκρα- esse spectandam. Sic & Vocr.in Panathenaico de Antiquis Atheniensium moribus disserens ait, Magistratus ab iis non solitos peti quia onera potius & munera euent, quain rationes quaestuariae. Emidem generis est quaestio apud PM- an munus Ecclesiasticum alicui petere liceat.
De regno autem, quod melius ne sit esse in ciuitatibus, necno, alia sit quinio. Verumtamen melius certe fuerit,non ut nunc: sed Reges ex sua queque vita spectari. Bonos autem ellicere posse
ne ipsum quidem legum scriptorem existimasse, perspicuum. Dissidit igitur, tanquam non satis ponis viris. Quare legationis eollegas mittebant inimicos, & Regum discordiam salutem putabant ciuitatis.
in Regno, hoc yidelicet, quod Regnum Spartanorum non Reip.Dari, ex virtute deserretur, sed esset haereditarium, seu iure haereditario. Qua in re Carthaginenses Lacedaemoniisanteponit, infra capy. Nam Lacedaemone binos Reges fuisse, de quidem ex Heraclidarum genere omnes, notum est. Vt igi- tu inquit Aristoteles,concedamus de qua tamen quaestionet infra lib.3. in sit regnum esse optimam Reipublicae formam, tamen in hoc ipso peccarunt Lacedaemonii, ut iam dictum. At enim dicet aliquis: Et virtuti Lacedaemone re- oblisis.
Sumn deserit s.litum, ubi Reges optime instituti etiam sue-
277쪽
Solutio. runt viri boni. Respondet Aristoteles, ipsius quoque eorum legum scriptotis testimonio non suis se viros bonos. Test monium & argumentum est a diffidentiae cuius duo affert t. Argum, exempla. Alterum delegatione: Solent namq; Spartani Remges in expeditionem mittentes illis adlugere inimicos ipsorum, ne, si amicos haberet comites, omnia pro sua libidino soli administrarent aut coitione facta Rempublicam oppri- . Argum, merent. Alterunt dissidentiae argumentum; quod in Regum discordia sitam putabant salutem & incolumitatem ciuitatis: qui si essent viri boni, etiam de summe concordibus ni- hil erat metuendum.
De sodalitatibus autem, quq Phiditia dicuntur, ne prima quidem legumscriptoris institutio est
recta. Nam oportebat potius de communi sun ptu fieri contientum, ut in Creta: apud Lacedaemonios autem quemque conferre oportet, ubi&multi valde sunt pauperes, & qui hunc simplum facere nequeant: quare fit legum scriptoris instituto con trarium. Nam vult ille quidem sed alit tum institutioncm csse popularem: sit vero minia me popularis ita constituta. Nam esse quidem 'participes valde pauperes,dissicileni' u:terminus vero Reipublica: ipus patrius hic est, eum qui hoc vectigal conferre nequeat, eius non esse partici
COMMENTAM LYI1. Pithil OVmλ Septimum Spartana: Reipublicae vitium in Reip. Spa, . sodalitatibus, in quibus hoc unum reprehendit, quod siumptus ibi fierent non de publico, sed de priuatis cujusque bς
nis S collationibus. Qua in re sodalitates Cretenses anteponit Spartanis infra cap.S Nam Lacedaemone moris erat, quinos & denos sere conuenire,& una uti mensa,& ad silm- pium quemque de suo conferre in mensem farinae medimnum, vini choas quinque, octo casei libras, quinque seli-
278쪽
bras ficuum totidem, εὶ aliquot praeterea asses adoponia, ut est apud Plui. in curro. Aristoteles igitur hunc Laceda:- Eesi vi moniorum in sodalitatibus morem non tantum simplicitereste malum, sed ipsus quoque Reipublicae Spartanae scopo docet repugnare. nam hoc quidem ita docet: quod sodalitatum institutum Lycurgus voluerit csse Democraticum propter summam omnium ordinum aequationem, cum tamen sit Oligarchicum potius . ,ppterea quod tenuiores, qui sumptum acere nequeant, neque sodalitatum, neque Reipublicae seu honorum dc magistratuum snt participes ; sed soli diuites, quod est Oligarchicum, ilia peria mandari ditioribus. A t Laced mone lex erat & institutum, qua lege cautum fuit, ne quis honorum esset particeps, qui non& sodalitatum: cuius legis &hic, si , et minori ,&c. & infra cap. prox. εἰ&c. m minit. Caeterum Lacedaemonij haec publica conuiuia proprie solent vocare vel a poι , id est, parsimonia, vel quasi φιλιχοι id ea, amicitiae essicientia, , ut est apud nut.in Lycurgo. Vocabant et olim ἀνθεῖα a Creti bus mutuati, infra cap.prox.
Institutum autem de nauarchis & alii quidam reprehenderunt, recte reprehendentes. Nam seditionis est causa. Cum Regibus enim perpetuis imperatoribus nauium praefectura alterum quasi xeguum constitit.
tium in classis praesectura cum alij recte reprehenderunt, tum Aristot. hac de causa reprehendendum ait, quod Classis Pra sectura Spartana causa sit motuum vel discordiarum. Quid ita Θ quia duo veluti Imperatores scia Exercixus Duces Ratio. constituantur. Iam notum est,inter plures Duces plaerunque easstere simultates &d illi dia. Quare de Romani etsi alias duobus uterentur cossi in sum nais tamen periculis Vnum creaba't Dictatorem. Iare cum Lacedaemone bini essient Reges, ij que non tam absolute Reges, quam Imperatores Suidam α Exeicitus Duces: Classis piaesectura his tauqesai'. R 1
279쪽
IN CAP. VII. LIB. II. POLIT.socia adiuncta alterum quoddam fiebat regnum seu impri rium a legitimo regno disiunctum & dissentiens. Nimia ig- tur fuit potestas& nimis diuturna, utpote perpetua Classis praefectura. Quod diximus Reges Lacedaemoniorum fuisset potius bello Duces, explicabitur infra tib 3. ubi de Regno- .rum generibus. Ex quo loco fere ausim dicere, proscribendum reseratur ad σω γέ ς. Nam&ibi vo- icat perpetuos belli Duces Reges Lacedaemoniorum.
lam vero & scopum legum scriptoris ita quis reprehedat, quod & Plato in legibus reprehendit.
Omnis namque legum descriptio ad virtutis partem bellicam est collata: haec enim ad viuendum est utilis. Quare bellum quidem gerentes erant incolumes: imperio vero potiti perierunt: quia ocio&pace uti non didicissent, neque ullum studium aliud bellico melius excoluissent. Hoc autem non leuius est peccatum. Nam putant quidem bona fortunae, de quibus homines inter se
concertant, paranda esse virtute potius quam vi
tio:& hoc quidem recte: sed quod haec virtute pu
taui meliora, non recte. COMMENTARI Lx Vitium K- A misymi. J IX. eaque grauissima Lycurgi re,. Reip. Spart. prehensio, qua scopus ipse seu hypothesis & consilium eius
taxatur, ut vitiosum. Nam Lycurgi consilium & scopus fuit imperii prolatio & dominatus ; omnia eius instituta eo spectant, ut ciues sui aliis dominentur. Omnia namque fere spectant ad rem militarem; omnia, inquam,eius exercitia. Quod quam graue sit peccatum, hunc sibi sumere scopum, aliis dominari, & ciues in una tantum virtute, fortitudine, non in omnibus exercere, docet Aristotcles, cum infra latius lib. I. cap ι . tum hic, hac ratione ab ipsis rebus sumpta;
Ratio. nimirum, quod Laccdaemonii quamdiu quidem bellum gererent, ellent incolumes α florentea, sed imperium nacti, quia
280쪽
etsi qui a nullas pacis artes &studia nossent, superbia, luxu, insoletia&seditionibus inter se perierint. Quod idem vitium Romana fere fuit & Reipublicae Romanae, quae& ipsa ad domina- Reip. vitisitum M bellum tota fuit composita. Tenendae igitur sunt α idem. belli M pacis artes; qua de re infra disseremus lib. . O te καλα-ν. J Hunc Lycurgi scopum, & Spartan Ium ma Λεονεξιι , studiumque dominandi,& Plato grauiter reprehendit lib.3. Ο - .de legib. O in Lachete, &grauissime Moerat. in Panathenaico. 9 Cic. lib.r. insic. Sed illud odiosum est, quod in hac relatione & magnitudine animi facillime pertinacia & nimia cupiditas principatus innascitur. Vtenim apud Platonem est, omnium morem Lacedaemoniorum ingatum esse cupiditate vincendi, sic ut quisque animi magnitudine excellat, ita maxime vult princeps vel potius solus esse. Tἀγαθα τα , s Db. J Sic vocat victoriam, imperia, diuitias. Sic enim G raece vocant bona fortunae, Ut supra mE-ihicM lib.8. vel p. ct lib. r. de arte dicendi. ,
Κώ τοῦ o λλ. J A it, Lacedaemonios recte sacere, qui non insidiis aut flagitiis& improbis factis bellum gerant &imperia quaerant, sed virtute; verum in hoc peccare quod haec ipsa imperia virtute putent potiora, & ea persequantur tanquam scopum, virtute tanquam adiumento & medio,
T E X T V S. Vitiose autem se res habct Spartanis etiam in aerario publico. Nam & in communi ciuitatis a rario nihil est, cum magna bella cogantur gerere,& tributa male conferant: eo namque quod magna sit Spartanorum Regio, tributa inter se non exquirunt, acciditq; legum scriptori contra atq; expediat. Nam ciuitatem quidem fecit pauperem, priuatos vero auaros. Itaq; de Spartanorum quia
dein Repub. hactenus sit explicatum. Nam quae reprehendat quis, maxime haec sunt
COMMENTARII. J Decimum Reifublicae Spartanae vitium X. Vitis