장음표시 사용
451쪽
3L IN CAP. IV. LIB. IV. POLIT.
. Opimum tera est opificum, & ipsa ciuitati necessaria,quae sine opis cum artibus nulla esta possit: etsi opificum artes aliae ali: ssunt magis necessariae. Nam omnes vel ad usus sunt necessarios comparatae, vel ad ornatum & delicias, ut pictorum, rum qui tapeta conficiunt, sericariorum, quae omnia noa sunt necessaria, sed tantum causa voluptatis sunt inuentae.)s.Mercato- Tertia est Mercatorum, Institorum, Tabernarioruin, Creditim. meroium: nam & hos Reipublicae esse necessarios ex eo intelligitur, quod rerum permutatio generi humano sit neces . Meroena saria, sicut explicauimus lib. r. Quorta est Mercenariorum, Vibrum. Batulorum, Tabellariorum, Custodum,&c. inunta & Mi- Militam. litum,&ipsa necessaria, non minus, inquit, quam priores, libertatis conseruandae, & depellendae seruitutis nam hic mi- litum est usus, hostes patriae libertati insidi antes depellere. Si igitur libertas ciuitati est necess ria, ut est ciuitas namque esto φρκης, & prolude libera: nam quicquid seruit non est φρκες. opus habet alio cuius ductu regatur &conseruetur prati b.r. sequitur hanc quoq; partem ciuitati essen 6. Consitat cessariam. Seata pars in consiliis &iudiciorum modo cerni ira u. tur,& ipia vel maxime necessaria, ut quae ciuitatis sit velut, anima, & summum prudentiae sieu ciuilis sapientiae munus& ossicium, ut ex plicatum supra lib. o. Ethic. V t ig tur ex animantis partibus anima est potior & magis pars quam cor-
pus, qua de resupra lib. o bi hic j ita & ex civitatis partibus ea, quae in iudiciis &consiliis est posita, verissima & prima 7. Diuitum ciuitatis pars censeri debet. Septima est diuitum & copiosio-O cviρθ- tum,&ipsa necessaria, inquit insta lib. . ad Vsius belli &parum. cis; quorum diuitiis & copiis publica inopia subleuetur: maxime Graecorum tamen moribus accommodata,apud quos non minus priuati, quam Respub. sumptus facere cogebanturn munera oneraque Reipublicς suis sumptibus obire &λειτουργέω administrare, quas λει πιι ας vocabant. Octaua& vltima
Sinogism est magistratuum,& ipse Reipubl. necessaria; quia,quod Miu m hic,& infra Cepius iterat, sine magistratibus ciuitas nulla esse possit: qua de re videatur Cicero initio libri tertii de legia bios, de necessitate magis tuum. Platonis Δ ιο me Cy τῆ-J Platonis de ciuitatis partibus sen- partitio re- tentiam reprehendit,qui&ipse quidem lib. a. de Reptib de iis prehensa. explicarit, sed non satis: praetermissis nimirum aliquot ne- cellariis. Nam Plato partes ciuitatis primo quatuor tantur ta
452쪽
se ait; texuorum, agricolarum, sutorum,&fabrorum lignariorum: deinde tres alias adiicit, fabrorum serrariorum, pastorum de mercatorum. Huius Platonicae partitionis vitia r. Reprehe. Aristoteles hie notat. Primum, quia partes eas faciat, quae A. tantum pertineant ad usus vitae necessarios, non etiam ad liberales , cum tamen supra initio libri tertii docuerit, ciuitatis scopum non esse necessarium, sed liberalem vitae cultum& οιώταρκ ι . Secundo,quia eodem loco ponat sutores, quo a ReprehLagricolas, id est, illos peraeque ciuitati necessarios, atq; hos: μ. absurde. Neque enim ut absque victu& cibo humanum genus consistere nequit,ita neque absque calceamentis. Prudentius Aristoteles, qui agricolis omne opificum genus compa-zat : ut peraeque ciuitati necessarium. Tertio, quia in ciuita ReprehDtis partibus omittit militem , iudicem & consiliarium : hos sio. quidem prorsus; illum vero, quam diu ciuitatis imperium, ager non fuerit dilatatus. Nam Plato ciuitati milites non putauit necessarios, quam diu non esset belli metus: ut hunc non sere, nisi imperio dilatato, & ad finitimos propagato; non satis prudenter. Nam besti metus non tantum propter Rario. finium prolationem seu propagationem, sed alias quoq; ob causas esse potest, ut florente ciuita teri cui vel finitimi, vel exteri insidientur vel inuideant. Iudicia autem plane exclusit --Repria Plato quia ciuitatem ita temperet, in qua nullus sit litibus sio. locus,quod optare potius est,quam disputare, in hac humani generis-εονεξία & improbitate. Et haec quidem Plato in priore Republica, nam in altera & milites&iudices con
παντα γινεται. J Occurrit contradictioni eui- Obiectis dam : nam contradici poterat, tot ciuitatis partes non esse necessario distinguendas,hac ratione ; quia fieri possi i saepenumero, ut unus idemque sit & agricola, & miles, & iudex: omnes has artes unus norit, omnesque eas partes sustinere& tueri possit : nota namque est hominum in Ioc sta di φiλο-na: quia omnia se posse & nosse sibi persuadeant, atque adeo concupiscant. Aristoteles fatetur quidem, haec solutio, posset concurrere ; non ex eo tamen effici,quin paries ciui tatis distinctae esse debeant: propterea quod semper certumst, ea munera ciuitati esse necessaria: ut omittamus dissutarionem Platonis intibris de Repub. qua concludit ,Reipublicae eae P niciosum, si unus idemq; plures artes exerceat.
453쪽
3 IN CAP. IV LIB. IV. POL 1 T. Eime ουν UU. J Praeclarus est locus de consiliis & iu
diciis, ea esse velut animam & mentem Reipublicae, quod de aliquoties iterat Cicero. potest, inquam , unus idemque e se & opifex & iudex, & miles: sed diues&pauper unus idemque eodem tempore esse nequit: quare fuerunt,qui has duas partes pauperum dc diuitum in ciuitatibus summas Amaxime distinctas esse existimarint, easque inter sec trarias ; quia pauperes plaerique sunt multi, diuites pauci; eaq; propter duo tantum ex his partibus manantia esse Rerum- publicarum genera, Democratiam & Oligarchiam, quorum sententiam supra refellimus. etsi ea hodieque probatur erudito Iurisconsulto Borino in libro de methodo historia, cap. o. qui libellus hodie paucis visus. . . 'TEXTUS. ':
Democra- Multas igitur esse Respublicas , & quas ob cau- - β' pse sis; supra explicatum. Esse autem multa quoque 'S 'ς ' & Democratiae & Oligarchiae genera, Vide inu Hoc autem ex prioribus fit planum. Sunt enim
multa & populi & nobilium genera, ut quide po
puli genera ; unum quidem agricolarum, alterum vero quod in opificijs: aliud vero tabernarium, quod in venditionibus & emptionibus ver attici Aliud vero, quod in rebus nauticis & marinis. &
huius hoc quidem militare, illud vero quaestu
rium,illud vero nauticum,illud vero piscatorium Multis namque in locis magna horum cuiusque generis est multitudo: ut piscatores quidem T renti &Bysanth: classiariorum vero genus Ath nis: mercatorum in Algina &Chio. Nauticum
4 vero in Insula Tenedo. Adhaec mercenarium ,&exiguas habens copias, ut ocioso esse non liceat et praeterea ex non utrisque ciuibus liberorum g
nus , & si qua talis alterius multitudinis species Oti bia Nobilium autem diuitiae, genui, virtus, instit,
454쪽
Om - ου, ε,οε Postquam uniuerse docuit Rerumpubi genera esse plura: nunc singulatim de iis Rerum- pubi. generibus, Democratia maxime dc Oligarchia&eatum partibus, explicat. Et primum quidem de Democratia: multa eius esse genera docet: quae priusquam exponat, ciuium partes rurius commemorat duas summas,plebem &nobiles. Plebis quatuor facit partes, agricolas Opifices, mercatores & nauticos. Sic enim eorum nominum genus Voce- , inus,qui cum mari & in mari habent commercium,quorum quatuor sunt genera, milites classiarii, mercatores, nautae,& piscatores. His autem quatuor generibus plebis addit &quintum mer nariorum, &sextum liberorum quidem, sed non ex utroque parente ciui natorum. Nobilium quatuor Nobilium facit genera; parii in qui diuitiis, partim qui generis antiqui- genera. te, partim qui virtute & rebus gestis, partim qui doctrina& institutione antecellant. An autem haec nobilium genera sint vera, explicare non est huius loci. Solet plarrunq; A ristoteles duo facere nobilium genera, diuites &generosos. Ex harum igitur duarum pallium, plebeiorum, inquam,& patriciorum , dissimilitudine Rerum publica ruin genera, Democratia&Oligarchia, earumque praeterea partes dissimi
differentia dicun- plurasune . Democratia igitur prima quidem est in , quae r. Demnem maxime ex aequitate ducitur. I cx namque talis tragen . Democratiae, aequum iubet, id est, ait, ne maiori sint in pretio diuites, quam pauperes, neque alte ri, quantumuis multi, sint domini, sed utrique sint par . Si enim libertas maxime cst in Democratia, yt quidam existimant,&aequitas; sic maxime sit, omnibus Reipublicae maxime aequaliter particie pibus. Cum autem plebs maior, &, quod pluribus
455쪽
A,M J FIoc loco tandem de Democrati generibus explicat, de quibus & insta es.σ.o libr. cap. de iis & docrates in Areopagitico, ct Cicero in libris de Republica ct Plato in libro o. de Repub. Plato unum tantum Democratiae genus nouit & explicat, quod Aristoteles extremum & deterrimum esse ait. Quam Platonis opinionem αaliorum, qui unum duntaxat genus Democratiae norint, supra notauit A stoteles. Isocrates se Cicero duo Democratiae genera norunt, rectam & vitiosam. Aristoteles omnem D. imocratiam supra docuit esse vitiosam, aliam tamen alia minus esse vitiosam. Aristoteles igitur hoc quidem cap. quinque genera Democratiae commemorat, capite sexto vero, ubi causas, cur tot sint Democratiar genera, adsert quatuor. Quam dissensionem seu Cyαντοφιμες insta conciliabimus. Prima igitur Democratia, eaq; verissima, & maxime propria est ea, ubi aditus ad magistratus patet omnib. no tantia ciuibus, sed etiam inquilinis, inhabitantibus. ut vulgo loquuntur, nullo nec ciuitatis nec census discrimine. Cur autem haec maxime sit propria & princeps Democratia, hanc rationem adiungit Aristoteles ; quia in hoc maxime & praeter caeteras vera Democratiae nota, libertas &aequitas, reperiatur. Hanc autem Democratiam in lib. o. praetermisit Almstoteles,quia sni fallor inustata aut certe rara,in qua etiam aduenis & inquilinis pateant imperia.
a Genus Hoc igitur unum est quidem Democratiae g λ - - nus. Aliud, quo magistratus a censibus, ijsque ex guis, mandentur. In quo ei quidom qui teneat, potestas sit capiendi,& qui amiserit, non capiendi 3 - scilicet potestas Magistratus. Aliud Democr rix genus, quo cives omnes, qui exceptione non excludantur, sint participes, lege tamen domin φωnin. t Aliud Democratis genus,quo omnibus ad in sistratuS
456쪽
C OMMENTARII. 43 gistratus pateat aditus, si modo sit ciuis,lege tamedominante. Aliud Democratiae genus, quo ut alia quidem sint paria , dominetur tamen multitudo, non vero lex, quod accidit , ubi decreta dominantur , non vero leκ. Id quod accidit propter Dem gogos. Nam in Democrathsex lese administrandis no es Demagogus, sed optimi ciuium primas tenet: ubi autem leges non dominantur, hic De- mago existui. Nam populus monarcha sit unus ex multis constitutus; nam domini sunt multi,novi singuli, sed uniuersi. Homerus autem quem diacat non esse bonum multorum dominatum,hunc
ne,an cum plures sint, qui praesint tanqua singu-si:incertum est Talis igitur populus,vtMonarcha, quaerit ut monarcha praeesse & im perare, eo quod a lege ei non imperetur, & herilis existit. Quare assentatores in precio. Atque talis populus respo- det monarchiae ei, quae tyrannis dicitur. Quare &ijdem mores, & utrumque genus in meliores herile exercet imperium,& decreta, ut ibi iussa in tyrannide. Et Demagogus & assentator idem, eademque utriusq; ratio, maximeque uterque apudVtrumque valet; assentatores quidem apud Tyrannos; Demagogi vero apud populos tales. Hi
autem, cur decreta,non vero leges, dominentur,
sunt auctores ad populi potestatem omnia redia entes Nam sit,ut ipsi sint magni, eo quod popolis quidem sit dominus,hi vero sententiae populi:
multitudo namque ii os sequitur. Praeterea magistratum accusantes aiunt populum opoxtere de cernere. Hic autem libenter admonitionem reciapit. Quare omnes magistratus dissoluuntur.Meri- E e s to autem
457쪽
ιι, iv CAP. IV. LI p. IV. POLI' .io autem reprehedere videatur is qui talem De mocratiam neget esse Rem publicam. Vbinamq; non dominantur leges, non est Respub. Omnibus namque legem quidem dominari oportet: de rebus vero ungulis magistratus & Rempublicam
decernere. Quare si Democratia una est ex num ro Rerum publicarum: perspicuum est, salem de scriptionem, in qua omnia decretis administrantur,no esse proprie Democratiam. Nullum nam, que decretum solet esse generale. Democratia: b-gitur genera hoc modo sint explicata.
EMρὸν L J Alterum Democratiae genus, in quo
omnibus quidem civibus ad imperia & magistratus pateat aditus: iis tamen, quibus nulla velut exceptio obiici possit, ut quia ciues sint non germani, sed nothi, non ex utroq; p'- .rente cive nati, vel quia ciues non nati, sed facti,&in quo genere census quoque, licet exigui, habeatur ratio: adeo quidem, ut non alii, quam qui hunc censum legibus definituita habuerit, magistratus & imperia pateand Tertium Democratiae genus, in quo quidem censiis non habeatur ratio, se generis duntaxat, ut sint ciues germani,&non nothi. Qua tum Democratiae genus, in quo omnibus quidem ad magistratus pateat aditus, sed a prioribus tamen generibus longissime discrepans; nimirum quia in iis Respub. legum arbitrio, in hoc ultimo genere, omnia multitudinis arbitrio Adecretis administrentur. Eaque propter haec Democratia ὀ-mnium est deterrima, atque adeo Reipublicae nomine vix digna. Nam, ut praeclare Aristoteles, ubi silent leges,vel, ubi legibus non est locus, ibi nulla est Respub. Quid ita Quia lςx omnium domina regina esle debet, in iis certe rebus in quibus l0cum habere potest, ut in rebus generalibus &vniuersis. Nam in robus singularibus decreta succurrunt. De
qua differentia legis & decreti seu populi sciti faepediet n
est, tib., .Ethic. cap. o. Atque hanc Democratiam magnam cum Tyrannide cognationem habere ait. Primum, in quia Tyrannide unius omnia imperio administrantur: ita & hic . populi,
458쪽
pes qui &ipse velut est Monarcha, ex multis licet capiti-bes constans : ita ut ratione capitum sit multorum imperium, ratione potestatis sit velut unius. Nam multorum imperium, cui contraria est Monarchia, aliud est, in quo multitan istam niuersi imperant,ut in aliis Democratiis, Aristo-erauis, M in Republica: adeo ut viro de genere accipiendus si Immeri versi cuius lib. a.Itiados.
reprehendentis multorum imperium , dubitari possit. Etsi φ ς' meo quidem iudicio satis aperte Homerus omnia multo. De rum imperia improbare videtur, qui adiungat, οι,, mρς έρη ς ε . Secundo, qui utriusque generis, Tyrannidis,inquam, ς & huius Democratiae potestas, plane sit herilis. Tertio, quia δ' utrobique floreant assentatores: in Tyrannide quidem veri ββt 'assentatores: in Democratia iis consimiles & respondente Demagogi. Huius autem deterrimae Democratiae autores Huius De- facit Demagogos. Sic enim Graeci vocant, quos Latine fere moreat.au- tribunos pleuis dicas. Quo in numero olim erant plaerique diores. Oratores, Pericles,Cleon, Lycurgus,Hyperides, Demosthe- Demagogi. nes,&c. De hoc verbo videantur Franciscim Robertestim in Demosth. libesio variarum obseruatioLum aduersu Erasmum. In hos Olynth.
igitur omnem culpam confert Aristoteles, qui plebi blan- eo quadiendo,&omnlaad plebis voluntatem agendo, cui pandis & adulando reprehendendis magistratibus δc optimatibus, omnia tan- άlapso suidem sub populi potestatem & libidinem redigere sunt soli- teporis D ti:adeo ut deminuta magistratuum potestate ac maiestate, & magogos aielegum violata authoritate, penes populum quidem specie- ut populum tenus, vere penes Demagogos, omnis Reipublicae estet au subivis ro- thoritas & potestas. garint. Oπου γ μὴ 'λsi. J Praeclarus est locus de legum authori- De legum tale, & imperio: nam ut hic Aristoteles rerum omnium pe- auctoritatenes leges vult esse imperium: ita &Chrrsippus apud Iuris ct imperio. consultum. secunda lege, F. de legib. Legem vult esse omnium dominam & reginam. Vetu quod hic dicitur non esse Rempublicam ubi penes leges non sit imperium, sed omnia hominum arbitrio administrentur: controuersum esse potest, obisais, quid enim Regno fiet, quod Graeci vocant, bi omnia manu regia administrentur : an, inquam, Rerum publicarum in numero non erit, quia legum in eo nullus sit usus Respondet Borraus, nullum esse regnum,in quo r. Solutis.
459쪽
4έo IN CAP. V. LIB. IV. POLI .
si non scriptarum, saltem naturae legii si usis & imperiunt. a. 3olutio. Rectius Sepulueda, qui ne quidem in γαμοῦιαλεια ompsa regis arbitrio administranda dicat, sed ea tantum, quae lGibus comprehendi non possunt, singularia.
Oligarchiae autem genera, unum quidem, quo inagistratus a censibus tantis, ut pauperes, etsi plures, non sint participes, deferuntur : ei vero, qui
possideat, Reipublicae participi esse liceat. Aliud,
cum a censibus non magnis deferantur magistratus,ipsique eos, qui desiderentur, cooptent. Quod
si quidem ex omnibus his faciant, ad Aristocratiam hoc potius spectare videtur: si vero ex certis quibusdam, ad Oligarchiam. Aliud Oligarchiae genus, cum filius patris loco succedat. Quartum vero, cum & quod nunc dictum fuerit, &dominetur & imperet non lex, sed magistratus. Atque haec in Oligarchijs, tyrannidi in monarchijs r spondet, & vltimae, de qua diximus, Democratiae in Democratijs, talemque Oligarchiam vocanteυν ας εἱαν. COMMENTARII. 'Oλιγκωας Explicatis Democratiae generibus, nunc de Oligarchia, de qua & capite proximo, lib.I. cap.3. oes o lib. σ.cap. o. ct Plato lib s de Repub. Aristoteles igitur quatuor Oligarchiae genera hic exponit: quorum discrimina quia Oligarebiae nota fere est censes & Auitiet, ut Democratiae libertas seu aequitast a censuum dc diuitiarum dis r. Gentiu O- crinjipe & varietate sumuntur. Primum igitur Oligarchiae archia. genus valde moderatum & ciuile, in quo censias quidem,sed' exigui, habetur ratio in magistratibus & imperiis, tanti tamen, quo tenuiores,alios licet multitudine superantes,a Rea. Genus O- publica excludantur. Alterum Oligarchiae genus, in quo M archia. ipse non magni, sed paulo maioris tamen, census habeatur
460쪽
COMMENTARII. iratio: quare fit,ut in hoc genere pauci plus sibi sumat, quam
in priore. Nam in priore omnia legibus adiit inistrantur, in hoc non omnia : nam in priore magi stratus illis tantum parent, quibus censias lege definitus permittat; in hoc magistratus deseruntur etiam ipsorum paucorum arbitrio, non omnes quidem, neq; omnibus; sed si qui ex primis lege costitutis sint demortui, in horum locum alios ipsi pauci suo arbitratu constituunt & supplent. Tertium genus, in quo R Genim miam magni census habeatur ratio ; quare fit , ut in hoc ge- α rchia vere sint perpauci, maioremq; sibi vindicent potestatem,&: longius a legibus diseedant: adeo, ut etiam liberis tradant imperi Quartum, in quo maximi census habeatur ratio, A Genui O ςδquet propter in hoc genere & sint perpauci, qui omnia suo OP hi-- arbitratu & libidine,contemptis legibus administrent. Quare haec Oligarchia omnium est nequissima, & respondet in Monarchiarum generibus tyrannidi: in Democratiae generibus extremae illi Democratiar. Hanc ait vocari
certo & proprio nomine: ut , insta libr.I. cap. 3.issa hoc libro, cap.rr. v Α Ρημο κρύν. J Scribendum, Nam in secundo genere census est ille quidem pilo-
regenere maior, non tamen magnus.
Ac - την. J Cooptatio in eorum qui desiderantur, locum, si fiat ex omnibus iis, qui eo censu censeri pocsint, erit Aristocratia: si ex certis tantum pro affectu& libidine, est Oli*archia, instra cap. 1 . Dταν vetiam' et J Id est, diuitiarum copia & imperiorum
in liberos translatio. . E. I.
T E X T V s. Tot igitur Democratiae & Oligarchiae sunt genera. Non est autem ignorandum, sepe accidere, ut Respublica ex legibus quidem non sit Democratica, moribus vero & institutis populariter geratur : contra vero apud alios item, ut Respub legibus quidem sit magis popularis, institutis vero& moribus magis Oligarchica. Id quod maxime accidere solet, post mutationes Rerumpublica-Eς rum.