장음표시 사용
481쪽
si IN CAP. X. LIA. IV. POL i T.
modi causa. Quare & in invitos. Neq; enim quic que liber,tale imperium sponte ferat. Tyrannidis igitur haec & tot dictis de causis sunt genera.
x. a tyranni . ΓIεν δἰ τοροννιο γ. J Explicatis iam quinq; Rerum publ- generibus, reliqua erat Tyrannis: quae etsi Reipubl. nomine omnium minime est digna, ut seupra dictum: quia tamen in Rerum pubi numero supra lib., cap.f. est posita, es certe vitiosa quaedainest Respui, non i niuria perficiendae huius de Repub. disputationis causa hic ab Aristotele breuissime explicatur. Tria igitur Tyrannidis genera ea ponit. Primum est regnum Barbaricum: alterum est Graecorta veterum αἰσυμνη- πια. Qus duo imperia partim regna partim Tyrannides sunt ρκ dici milunt. Regna quidem, fidia legitima, & quia in volentes et Tyrannides vero, quia eorum potestas plane sit herilis, & pro libidine imperantium. De quibus explicatum v-beriussupra lib.3. ubi de Regni generibus. Tertium TIrannidis genus maxime propriae, & hoc nomine usuatae, estvnius imperium, qui paribus & melioribus non suorum, sed sui commodi causa sine prouocatione seu nulla reddendarum rationum necessitate praeest. Cuius definitionis partes, imperium in pares & meliores sine prouocatione & sui commodi causa, ex prioribus libris intelligi possitnt: ubi docuimus herile id eue imperium, & ad suam utilitatem omnia referre, plane Tyrannicum, atque liberum, nullisque rationi bus reddendis obnoxium, ψυχαυλνον imperium, in pares, atque adeo meliores retinere. Ex quibus duabus Tyrannidis notis existit & illa, Tyrannicum imperium esse in inuitos. Quid ita8 Eo quod nemo libertam graue imperiit spon- re perpeti vellet. De qua imperii nota in invitos iupr quoq; ea Platone quaedam attuli mus,ubi docuimus imperia vel es se in volentes,'elm inuitos,
DUAE sunt huius capitis partes. Nam hoc capite cum haec summa quaestio explicatur; quae Respub. seu Reipublicae forma pi aeris'; ciuitatibus sit optima i tum in prio-ες quidem parte docet, eam esse, quae constet neque ex n misim
482쪽
mium diuitibus, neq; ex nimium pauperibus, sed ei mediocribus ciuibus: in altera curea Respub. sit rarior.
T E X T V S. Quae autem optima sit Respublica, quaeque o
ptima sit vita plerisque ciuitatibus , & plerisque
mortalium, non ad virtutem vulgari praestantiorem spectantibus, aut institutionem, quae natura& fortunae cophs opus laabent, ncque ad Rempublicam voto dignam; sed & ad vitam, cuius pleruque participes esse possint, & ad Rempublicam, cuius De que ciuitates possint esse participes: nam quas vocant Aristo cratias, de quibus modo diximus, partim quidem a plerisque ciuitatibus
longius sunt remotae, partim vero vicinae sunt ei;
quae dicitur Respublica. Quare de virisque, ut de
una,explicandum. COMMENTARII. si mi πιλια, J Reprehendit Aristoteles supra inntio M.f. alios, qui de Repubbca explicarint, hoc nomine, quia de optimo tantum Reipub. statu illi explicare sint soliri, & quidem optimo duntaxat: cum optimus Reip. Status ML status sit duplex: vel id est, vere & absolute,ye pu. optimus
- η, comparate,& pro gentium, hominum, ciuitatum,in
geniis, copiis, aliisque attributis: hoc amplius ; status Rei υὸlpublicae optimus Um n rursus est duplex ; vel plieris', ciuitatibus vel uni tantum, huic, vel illi utilis. De priore explicatur hoc capite, de altero cap. proximo. Quis igitur hic pla: Ruina plerisque ciuitatibus utilis sit optimus Reipublicae status : pri- rim ciuita-mum hic typo quodam exponit, adhibita quadam remQ- tibus sit ο- tione statuum & Reriimpubi. per se &απλως optimarum. ptimis is Remouet igitur tria statuum seu Rerum piab. genera,v poce tim. praestantiora, & in quibus Reipublicae status per se Optimus 'AνMρεα; consistat. Primum is status, cui proposita est virtus praestans a. Stat ε.& excellens, cum liberali educatione. Nam ad has duas res decessaria sunt haec duo, natura seu bona indoles, seu bonitas naturae, & exscinarum & Bituitarum rerum, ut bono-
483쪽
464 IN CAIT XI. LIB. IV. POLIT.
tum seu diuitiarum, adiumenta& copia. Nana neque virtus praestans & vulgari maior, neq; honesta&liberalis instuu-tio absq; his & naturae & sortunae adiumentis esse possunt ut supra ex plicatum libro primo, ct libro sexto Ethicorum emtremo. Hic igitur status, in quo tam excellentium virtutum habetur ratio,non cadit in plaerasque ciuitates,& haud scio, Statu . an in nullam. Secundo, status , τ qui nimirum Optari potius quam obtineri possit, qualis fere dici solet Politias. Statu - Platonis,&e3quisitissima optimae Reipub. idea. Tertio, Aristocratiar quaedam genera, primum & secundum, & quorum excellentior sit virtus, quam ut plaerasque in ciuitates OxM cadat. . Reliqua duo Aristocratiarum genera, Reipubl. quae vulgo comuni nomine ita dicitur, finitima, ut ipsa illa Respub.ita & haec sunt communiora, quaeque facilius in ciuitates cadant. Quare de his duabus Rebus public. Aristocratia minus exquisita, &Republica eodem modo disputari potest , ut inter se vicinis & finitimis. inarum eadem sunt praecepta & tegulς:& hoc est quod ait, αλι αε φοA,&c Nam hic totus locus valde mihi perobscurus videtur. De iis, inquam, Rebuspubl. quae non cadant in plaerasque ciuitates,1unt optimae illae quidem sed non ciuitatibus piae. Iisque.
De his autem omnibus iudicium ex ijsdem est Elementis. Nam si recte hoc in Ethicis explica
tum est,uitam beatam esse ex virtute non impedita , virtutem autem esse mediocritatem: certe necesse est, vitam mediocrem esse optimam, prout singulis mediocritas contingere potest. Eosdem autem fines necesse est esse & ciuitatis virtutis via
th que & Reipublicae. Respublica namque ciuit tis est vita quaedam.
COMMENTARII. M' A A α,αι. J Aggreditur hoc loco ad disputationem
de ea Repub. quae plaerisqueciuitatibus sit optima, & de vita quoque piaerisque ciuitatibus optima. Alterum namque ex altero pendet. Atq; docet eam esse optimam Rempubl. ita qua
484쪽
ta 'a plures sint cives mediocres,quam vel pauperes,vel diui, es nimium, utrique vel singuli: d hac qinestione& medioti situm diuitiarum laude & summa in civitatibus utilitate vi-ῆeantur & Plato lib. s. ε bgib. iune. Euripiara pulcherrime initio Supplicum, & in Me ea;
bi nutrix mediocrium vitam probat, ut stabiliorem & tutiorem. De eadem mediocritate & poetae: Pindarin prima ode Othiorum. Horatim lib. a. o leto Ouidius lib. 3. Tristum, elegia quorta. Seneca multis indicis, dcc. Sed omnium pulcherrime & diuinissime Aristoteles hoc capi te, qui & de eadem re egit supra M.t ca .ρ- ct insta lib. 7. cap.r. ct supra bb. a. Et hic. ct initio libri ecuni Magnorum Moralium Hanc I huim igitur quaestionem ex iisdem initiis δέ elementis dissolue n. q /assionis dam ait,ex quibus ali quoq; de Republica disputatione, & peten a sit quaestiones, i de Aristocratia, ut de optimo Rei publicae sta- aiiudicatu, explicare solent, nimirum ex principiis moralibus. Nam tio. di siputationes de moribus, sunt disputationum de Republi- Paris. ea principia & elementa. Ex his igitur principiis insta lib. r. Eam Rem-
concludit, quae optima ἡ Λως sit Respub. & hic quae piceris pubι plerisque ciuitatibus sit optima, ea nimirum in qua diuitiarum que optima polleat mediocritas. Sic enim concludit: Beata vitat st ex osse, in qua virtute no impe ita. Virtus autem est in mediocritate. Ergo polleat di-α vita beata est in mediocritate. Hoc, ut principio & funda uitiarume mento supra in Ethicis explicato, hic nunc utitur. hunc in diocritas, modum : Si vita beata est in mediocritate : Ergo & Respu- probat.blica. Quid itai 'ia&Respublica est ciuitatis quasi vita & ρnima, ve in supra dictum.
T E X T V S. In omnibus igitur ciuitatibus tres ciuitatis sunt partes: partim quidem valde diuites, valde Vero pauperes partim: tertii vero inter hos med h. Cu igitur inter omnes constet mediocre & mediuesse optimum:certe& rerum secund rum s u fo
tunae bonorum mediocritas omnium erit optima facile namque rationiobtemperat:Forma au
tem & viribus, aut genere, aut diuiths qui excellunt, Vces contra qui paupertate vel inopia, vcl sor-
485쪽
dibus & ignobilitate , dissiculter rationi parent Nam illi quidem contumeliosi , magnisque in rebus magis sunt iniurij; hi vero malitiosi & paruis
in rebus maleficimam iniuriae partim contumelia, parum fiunt malitia.
COMMENTARI Lα-σαις τιμς J Docet Aristoteles mediocrium diuitiarum utilitates : qua ex re postea concludit eam esse optima plaeti'; ciuitatibus Rem p. in qua penes mediocres Reipub. sit principatus & imperium. Tres igitur ciuium partes Ciues i. o. & conditiones esse ait. Nam ex civibus alios quidem esse di-pulenti, a. uites, Opulentos, beatos ; alios contra tenues & pauperes; Mediocres , tertium denique his interiectum genus eorum, qui medios Tenuis. cres facultates & sortunas possideant, quos vocat medios. Cuius ciuium partitionis a sortunis&diuitiis sumptae sepe
in his libris meminit Aristoteles;Wiisdem pene vobis En μpides in Supplicibus. Megisos Tρ- μ πιλ-ν. J His praemunitis, ex tribus his ciuium
ciuiu opti- teneribus, mediorum conditionein optimam esse ostendit ma condi- his rationibus. Primum, quia media fere soleant esse opti-rio. ma,ut explicatum libro a. Et hic. & paulo supra iteratum. Ss a. titis a cundo, quia medii rationi facilius obtemperent: extremi,id onere. est, praediuites & praepauperes,non item. Quid itaZ Nam nia. Ratio. iniae diuitiae, opes, vires, aliaque id genus corporis & fortunae bona in lentiam pariunt. hinc iniuriae& contumeliae in alios et contra paupertas nimia ad rem attentiores, fra dulentos,fures facit. Breuiter,ex his duobus extremis diuitiis ci paupertate, duo maleficiorum & iniuria tum genera. Omnium oriuntur ; contumeliae ex diuitiis, fraudes & furta ex paupertate. Qua de re dictum & supra lib.a .cap. . ubi &ex Platone lib. de Repub.
Praeterea minime hi magistratus amant, &ad consilium veniunt. Haec autem ambo ciuit tibiis .. sunt pernitiosa.
486쪽
Pr i. i. J Haec verba furit perobseura, quare Diues aut ab aliis alirer redduntur & explicantur. φιλαρχιν plaertq; ctorum ex-
Latine reddunt. amare & colere magistratus. Sepulue , pe- pticationei. re magistratus. Perlonim legit φυλαρχύm, in tribus cooptantur. φιλιαρχῖνratu amare ienatum, alii ambre Inagistra tum: alii senatus este principem. Sepuluetia horum videtur verborum esse sententia , Reipublicae haec duo este perniciosa, nimiram pauperes minime studere magistratibus,occupatos rebus necessariis, diuites vero nimis esse deditos, &ambitiosos. Thomau, quem alii fere sequuntur, Reipub. esse pernitiosum; quia hi Rempublicam non curent. Perperam aperte : nam duo postulant Aristotelis verba, ille viati tantum incommodum ex his verbis elicit & profert. Fortasse Auctoris hac verba, in καθ ώτοι φιλαρχύου βουλαρχοῦσα, simi sententi inducenda: primum,quia variant. Secundo, quia nulla sen- L. Ratio. tentia inde comita ode elici possit. Tertio, quia haec verba, a. λαρχῆς; βουλαρχῆα, maxime posterius sunt inusta- 3.ta. Atque ita & haec, πιυμ αμφοτερο, ad priora sint reserenda, ad vim, contumeliam,& ad fraudem, quae duo perspicue ciuitatibuuunt perniciosa.
Praeterea qui excellunt quidem his bonis, vialium & diuitiarum& amicorum, alijsque id genus, parere neque Volunt, neque norunt. idque
etiam pueris continuo tanquam domi agnascitur. Nam propter indulgentiam ne in scholis quidcm ijs usitatum est parere: qui vero harum inopia excessunt,nimis sunt abiecti; quare hi quidem imperare non norunt,sed parere seruiliter: Illi vero p rere quidem nulli imperio, imperare vero herili imperio. Fit igitur ciuitas seruorum &domino-xum, non liberorum: &partim quidem inuidentium, partim vero contemnentium, quae longissime absunt ab amicitia & ciuili societate. Societas Gg a nam-
487쪽
coeatur se Getates ct amicitia. Cur pudiuites inepti ad Republ. quo ad ossicium optimi citiis. Cur p pauperes. Cur hi utraque amici
ςg IN CAP. XI. LIB. IV. POLIT.
namque ad amicitiam pertinet. Nam ne itineris quidem socios inimicos habere volunt. Ea est autem ciuitatis natura, maxime Vt ex paribus & aequalibus consistat. Id quod in medijs maxime in est. Quare necessario ea optime administratur ciuitas, qua x ijs conflatur, ex quibus natura esubtatem contare dicimus.
COMMENTARII. Προσδί τουτοις, oi . J Tertia ratio, cur mediocrium status sit optimus, quia sit ad conditiones boni ciuis accommodatissimus : contra praedicitum & prae pauperum status pessimi: quia ad societatem ciuilem inepti stimi. N otum est ex prioribus, libror. cta .ac 3 hunc optimum esse ciuem,qui bene & parere norit& velit ac possit. Notum praeterea eal bro 3. Ethicorum, ct libro primosupra, societates coiri cum amicis,non cum inimicis. Haec igitur duo,imperandi & porendi scietia,& amicitia, ciuitatibus sunt necessaria. At neutra in praediuitibus & pr pauperibus reperi untur. Nam praediuites propter indulgentiam nemini parere 'olunt, aut norunt; atque adeo ne imperare quidem ciui iter. Nam potentiorum imperia plaeraque solent esse herilia & tyrannica. Contra pauperes imperarenon norunt, quia male educati; atque adeo ne paret equidem ciuiliter, sed seruiliter potius, quia obiecti amissique animi. Rursus amici inter se esse nequhunt, quia pauperes inuident plaerique ditioribus: hi ldiuites illos contemnunt. Hinc simultates & odia, quae incommoda duo,propter contrariorum naturam, quia in mediis non reperiuntur; efficitur, horum statum-conditionem esse optimam.
Διὰ j ἰ Locus de diuitum & potentum in lentia, etiam pueror is in imperio detrectando. Nam & pueros in ludis literariis praeceptoru detrectare imperia. Exempla huius rei sunt quotidiana. βουλε Aγεη 'ἀOs. J Diximus paulo supx ,duo in bono cive esse necetiaria, imperandi parendiq; scientiam &beneuolentiam, quae ambo in iis mediis reperiantur. Hic tertium
adiungi yidetur, patitas seu aequitas. Nam ex paribus consistit ciui-
488쪽
nitelistas,quod stipi a sepe explicatum. Quae&ipsa nota in
mediis maxime elucet, in quibus est constantia , cum in extremis magna sit varietas,& inaequalitas. χ ο λίαν, ον-J Ex priore de mediis argumento concludit, Rempub. quoq; eam optimam esse, qtiae ex mediis constet, hac ratione,quia medii ad ciuitatem sint apti G- mi, medii, inquam, verorum ciuium,eorumque, ex quibus ciuitas confletur,notas habeant, quas tres modo explicauimus. Duas igitur adhuc rationes attulit, cur mediorum ci uitas sit optima; tres, cur mediorum conditio, seu mediocres diuitiae sint optimae.
T E X T V S. Atque hi maxime ex civibus conseruantur in ciuitatibus: neque enim ipsi, ut pauperes, aliena appetunt; neq; horum bona alij, ut diuitum pauperes,appetunt. COMMENTARII. . serim K ταῖς. J Quarta mediocrium seu medio- .Ratis.
rum utilitas,&commodum,incolumitas,&salus. Nam medios ciues praeter caeteros maxime manere incolumes,seu eorum bona manere salua. Cuius commodi hanc ait esse causam, quia ipsi rebus suis contenti, neq; res alienas appetant, neque ipiorum res alii, ut 'guas. Diuitum res a tenuioribus appetuntur, mediorum non item.
Et quia neque insidias patiantur, neq; faciant,
secure vivunt. '. COMMENTARII. καὶ - μητ Quintum commodum se- s. ratio. euritas & ocium. Nam pauperes vel bonis lapsi aliis insidia ri solent ditioribus. Ipsi quoque medii, quia Vt modo dixi- musin rebus suis contenti, aliis minime insidiantur, aut periculum creant. Quare cum neque ipsi aliis insidiati velint, neque ipsis alii propter non maximas diuitias,& quia ipsi
489쪽
suoque nemini insidientur; hinc fit, ut horum vita maximest otiosa & secura.
TEXTUS. Quocirca recte Phocy lides; hse volo medius; mediis sunt commoda multa.
Phocybdis, qui ipse, quia multa mediorum sint commoda,
mediorum enumero ciuium esse optarit: commoda Aristoteles exponit, mediocritatem , rationis obsequium, Vcras boni ciuis notas: nimirum scientiam recte parendi & impe- .randi charitatem & beneuolentiam.
Perspicuum cst igitur ciuilem quoque societatem ex mediis constantem csse optimam: easque urbes optime administrari. in quibus pars medii sit multa & potior maxime quidem utraque, aut certe altera parte. Nam accessione sua mometum facit,& ne contrariae praestantiae existant, impedit. Quare summa est foelicitas , parentium rei csse mediam, &quae sit satis: adeo ut, ubi hi quidem nimis magnam habeant, illi vero nullam, aut extrema existit Democratia, aut impotens Oligarchia, aut ex utraque praestantia tyrannis. Etenim ex insolentissima Democratia &Oligarchia tyranis existit. Ex mcdijs autem & as linibus multo minus. Causam posterius, ubi de Reium publicarum mutationibus,explicabimus.
CA L A.' a 4m J ex magnis & multis mediorum utilitatibus, & commodis iam expositis, principem tandem quaestionem concludit, eam esse optimam Rempub.quet mediorum imperio administretur, easq; ciuitates esse beatissimas, in quibus ex tribus earum partibus media vel caeteris duabus
490쪽
COMMENTARII. Gibus simul sit maior &potentior, vel altera saltem. Nam si haec una duabus reliquis fuerit maior, sine dubio media te- r. natio nebit imperium. Quod si altera tantum reliqua parte, ut vel a. tm diuitibus vel pauperibus fuerit maior; hoc tamen praestabir, di adseret commodi, ut neutra ex iis totum Reipublicae imperium seu summam ad se sit pertractura, propterea quod pars media illi sit intercessura. & alteri parti infirmiori se adiunctura, quo veluti clauo Respublica in suo statu,taquam in aequilibrio. contineatur, & hoc est quod ait, dcc. quod idem & infra iterat. Υπιρ λαἰ. J Veteres, ut explicauimus lib.s. Ethic. verbo λδε interdum utuntur pro utroq; extremo, nimio,&eo quod paxum, quod alioqui proprie nimium sonat. α πιχα με η. J Tertia est ratio, cur mediorum, ratio,pesipublic. sit optima, quia alioqui ex aliis, inquam,duabus partibus duo deterrima & nequissima existant Rerumpubi genera, ex nimiis diuitiis grauissima Oligarehia, ex nimia paupertate licentissima Democratia: & ex utraque tandem Tyrannis: quarum rerum seu mutationum causas Aristoteles infra explicat libros. cap.s. o p ro. De hac re dictum Scsupra, ubi degenetibus Democratiae & Oligarchiae. TEXTUS. .
. . Mediam autem esse optimam , perspicuum est; sola namque seditionum est expers. Nam ubi me- dium est multum, minime existunt metus &d stractiones Rerum publicarum. Atq; hac de causa, uia medium sit multum, magnae ciuitates minus . laborant seditionibus. In p ruis autςm & facile est factu, duas in partes distrahere, nulla vi relinqua ii tur media:& omnes sere vel sunt pauperes, vel diuites. Democratiae quoque Oligarchijs sunt si miores & diuturniores propter medios. Nam&
L sint plures,& in Democratijs magis, quam in O- ligaret ijs, ad honores ijs patet aditus: si quidem,
ubi absq; his numero excreuerint pauperes, mala . exist it adminisi ratio,& cito pereunt.