장음표시 사용
501쪽
31 IN CAP. XII. LIB. IV. POLIT. praceptu σω P αν-ἡ. J Tertium hoc esse potest de medijs
de medio- pr ceptum. Nam postquam uniuerse dixit mediorum Rem criter diui pubi. maxime esse stabilem; hic adrangit ex his mediorum tibiM. Rebus ubi. aliam alia esse stabiliorem, & eam quidem ma . xime stabilem, quae optimae fuerit mixta & temperata. De quo praecepto, dc insta lib., .cap. 7. οἷον δε, &c. Argumentum autem optimae temperatae & mixtae mediorum Reipub. exposuit Jup. cap. 9.
bus pubi. ad medios inclinandis sententia: nunc breuiter a-r. Peccatum liorum peccata perstringit Politicorum . nam plerosque Po-aborum. liticos opes diuitum amplificare, & omnem Rempublicam ad hos trahere, omnia fere, inquam, diuitibus tribuereme a. Peccatu. hoc tantum: sed plebem praeterea machinis quibusdam Mastutis consilijs circumuenire: quod utrumque graue ait esse peccatum; omnia, inquam, aut certe plura diuitibus tribue- Ratio rore re quam pauperibus,&pauperes insupersuppilantare. Nam 'hem'ispri- non est quidcm contra iustitiam aut rationem Reipublicaemis cec ii, plus interitu diuiti tribuere,hoc vero est periculosum. Quid ita Z Quia diuitum opes,quam pauperum, plus nocent Reipubl. facilius euertunt Rempublicam propter petulantiam, a Peccati insolentiam & iniuriam. Alterum horum peccatum in machinis & technis,quibus astute plebem & tenuiores circumuentos a Republica remouent excluduntque. Nam hac ratione astuta , et si optimates bene sibi consulere videntui, eo
quod omnem Reipublicae administrationem & imperium ad se pertrahant: tandem tamen, quia omnis Respub. penes alteram ciuium partem sit,plebe penitus exclusa &oppressa, plebis in optimates odium & offensio, de hinc motus Reipublicae consequatur, necesse est. Videntur his technis Optimates quaedam plebi tribuere commoda: sed specie tenus duntaxat,non vera. Ex quo fieri ait Aristoteles, ut ex hac si mulatione&Sophismatis, siue ut ipse ait ex falsis &simulatis bonis seu commodis vera mala, id est , ipsa Reipublicae eversio consequatur. Nam & alias ex falsis vera interdumessiciuntur. Et hoc est, quod eleganter ait, Ἀναγκη
502쪽
HVi v s capitis prima parte de machinis locupletum dc
tenuiorum id ter se: Altera de Republ. mediorum insti--am disputationem tandem perficit.
T E X T V S. Quae autem specietenus in Rebuspublicis machinantur in populum, quinque fere sunt numero in concione,in magistratibus, in iudicijs,in armis, & in exercitationibus. In concione quidem, omnibus potestatem esse veniendi in concionem. Mulcta vero locupletibus inueniant, aut solis,aut multo maiorem costitui. In magistratibus autem,
censium quidem habentibus non est e potestatem eiurare: tenuioribus vero cile. In iudicijs quoque locupletibus quidem, ni iudicent, mulctam csse, tenuioribus vero immunitatem: vel illis quidem magnam, illis vero paruam, ut in Charondae legibus. Interdum autem potestas est quidem omni bus nomen professis, & in concionem venire &iudicare: professis vero, ni & in concionem veniant & i' licent, inagnae propositae sunt mulctae: ut propter mulctam quidem vitent professionem:
Propterea vero, quia non prosteantur, non iudiccnt,aut in concionem veniant. Ad eundem mO-
dum & de armis habendis,& de exercendo constituunt ἰam tenuioribus quidem libertas est non habere, ditioribus vero non habentibus mulcta;&nisi exerceantur, illis quidem nulla mulcta, locupletibus vero mulcta: ut hi quide propter mulctam sint participes: illi vero, quia non metuant,
nori sint participes. igitur Oligarchicae qui leni legum sivit machinae: in Democratijs vero
503쪽
8 IN CAP. XIII. LIB. IV. POLIT. contraria his machinatur. Nam tenuioribus quiadem in concionem ventitantibus & iudicantibus mercedem praebent locupletibus vero nullam co
stituant mulctam. Ex quibus intelligitur, si quis
rite temperare velit; ea, quae sunt apud virosque, esse conducenda : atque illis quidem mercedem prςbendam, his vero mulctam. Hoc namq; modo omnes sint participes, illo vero ad alteros tantum Respubi recidat.
COMMENTARI LTechna diuitum Opauperum quadam. si parim. J Explicat hoc loco Aristoteles quinq; summa machinarum genera, quibus locupletes ad-Arsotelis iudiciu de
uersus tenuiores, & contra hi aduersus illos callide uti solent hoc consilio, ut dum vel ditiores, vel plebs totam sibi quisque Rem pubL vindicare solet: pars aduersiaria hunc conatum vix sentiat, ludificata his praestigiis & simulatis commodis. machinas, technas, callida consilia Aristoteles vocat σοφίσρ τα, - ο κλαυ--. Quoruni duo hic genera, ut dixi,facit, Oligarchica& popularia. O ligarchicis utuntur& optimates, eaq; re & Aristocratica quoque quaedam sunt φίσμωτα. Sunt & Tyrannica,de quibus meminit insta tib o cap. . De his machinis & insta lib.,. cap. S. In his autem machinis prudenter & callide comparandis & moliendis non minima pars prudentiae ciuilis est posita. Etsi Aristoteles calliditatem potius hanc esse quam veram prudentia merito existimat. Nam harum machinarum in vitiosis Re-buspub. tantum est usus, in rectis non item,ut in T r rannide, Oligarchia & Democratia. Quare modo recte Aristoteles hallucinari eos politicos ait, qui in Optimatum Rebuspubl. has machinas adhibeant. Cur autem de his hoc li explicetur, ordinis haec est ratio ; quia leuiter earum priori capite facta sit mentio: Quaderet uis insta. Cur autem quinque sint numero, siue cur in quinque tantum rebus earum sit sus machinarum,causa est obscurior, quam tamen ego hanc esse puto:quia primum constet tres summas este partes Rei
publicae: Consilium, quod capi selet in concionibus apud Graecos) Magistratus & Iudicia. D einde in re militari, quod s
504쪽
alterum Reipublic. tempus; quia, inquam, eo pertineant armorum & exercitationum usus. Hac igitur de causa quinque sum mae Reipublicae sunt partes; tres pacis potissimum. duae belli. II O . ιληοπου' ψ . J Primus dolus seu machina quam r- Machina rauci aduersus plebem adhibeant in concionibus, hie ex- seu dolu .
ponitur : qua machina ad conciones ventitandi paucis imponatur necessitas, plebi concedatur libertas; proposita ni- . mirum diuitibus, ni accedant, poena seu mulcta; tenuioribus non item. Qua arte ditiores omnem tandem comitiorum & concionum potestatein ad se occulte pertrahunt, ut quo ex tenuioribus pauci, utpote non coacti omnes vero ditiores necessario conueniant, atque ita suffragiis superent.
Tenuiores autem praeclare secum agi putant, si nulla mulcta a re sua familiari curan/a & ab opificiis distrahantur xauocentur. Eadem est & in reliquis quatuor, iudiciis, magistratibus,armis seu exercitationibuso doli seu machin ratio; mulcta, inquam, seu pnena diuitum, immunitas & libertas tenuiorum: vel certe magna diuitum, exigua tenuiorum mulcta Verbi gratia: In magistratibus tenuioribus eos eiu- itandi & recusandi est potestas & libertas, ditioribus no item. In iudiciis ditiores necessario iudicandi munus sustinent,tenuiores non item : illi metu poenae seu mulctae, hi nullo poenae metu aut certe exiguae: quam rationem in suis legibus ait secutum Charondam, de quosupra lib. a. extremo. In hista' qu men duobus capitibus, magistratibus & iudiciis, quasdam rundam ciuitates hanc artem & rationem tenere ait, qua omnibus techna. quidem peraeque, diuitibus atq; tenuioribus, libertatem faciant concionum & iudiciorum, si modo nomina dederint seu sint professi: sed professis iam non eandem faciunt libe talem. Nam hos magna proposita poena cogunt, vel ad conciones vetitare, et ene iudices. Huius igitur poenae seu mubetae metu tenuiores, professionem fugiunt, δι proinde neq; ad conciones, neque ad iudicia peruenire possunt: atque ita itandem & conciones & iudicia ad ditiores recidunt. Sic α de armis,& de exercitationibus . diuites metu poenae & arma sibi parant & exercentur, tenuiores nullo poenae metu utrun- que saepe negligunt.b ue J Nune de populi seu plebis adia Democra
uersius ditiores seu optimates machinis & dolis, quos priori t c
505쪽
in CAP. XIII. LIB. IV. POL 1'.
bus ait esse contrarios, hunc in modum: ut quia prioribns mulcta semper ditioribus constituatur, hic sit nulla; & hoc Omplius, ut tenuioribus non mulcta, sed merces potius seu,s aliquod decernatur, quo velut esca illecti, facilius ad coli cionem, propter hanc mercedulam seu sportulam, iudicia magistratus, &c. cursitent: ut Athenis populo huiusmodi fuerunt sportulae propositae, quae ab iis
D φανερον, ori, a jς J Expositis & Cligarchicis & De mocraticis machinis,quas supra docuimus este vitio As,aut vitiosis tantum Rebus pub. congruentes hoc loco Aristoteles. iis tamen quemadmodum recte uti possimus, in bono Rei p. genere ostendit, ri: mirum in ea. quae dicitur commuili nomine Respub. Monet igitur utriusque illius Reipub. Olia garchite& Democratiae, machinas seu instituta esse conflanda & temperanda : Ex qua permixtione Respubl. illa communi nomine existat. De qua permixtione supra late ei plicatum cap. p. verbi gratia; Ex Oilgarchia sumenda erit mul-oa, ex Democratia mercedula Sic enim fiet, ut opanes ait empub. gerendam impellantur, diuites mulcta, tenuiores mercedula: alioqui ut ad alterutram ciuium partem, id est, vel ad paucos, vel ad multos: ad paucos, si Oligarchica illa instituta & doli tantum vigeant: vel ad multos, si Democratica, ut recidat; necesse est.
Oportet autem Rempublicam constare illam quidem ex ijs, qui arma tantum habeant. Cenius vero magnitudo quanta isse debeat, simpliciter quidem definiri non potest: sed considerato,quatus maximus esse possit, ut hi,qui Reipublicae sunt participes, quam qui non sinit, plures numero int,tantus desiniri debet. Tenuiores namque Ctiam non participes bonorum quiescere volunt, si eos nemo contumelia, vel ullo rei familiaris detri
mento assciac Sed hoc non facile factu est Neque enim semper usu venit , ut qui Rempublicam gQ-
506쪽
COMMENTARII. 48 unt, humanitate sint expoliti; constierunt auem belli tempore, si sint pauperes, bellum detrectare, si commeatus non suppeditet u r: qui si suppeditetur, bellum gerere cupiunt. Caeterum apud nonnullos Respubl. non ex militaribus tantum, sed ex ijs quoque, qui militarint, constat: apud Malienses quidem constabat Respublica ex istis, sed magistratus ex militantibus deligebant. Prima autem Respublica apud Graecos secundum regna ex bellum gerentibus consistit: ab initio quidem ex equitibus belli namque robur & praestantia e- rat in equitibus. Nam .peditatus quidem absque
ordine est inutilis: harum autem rerum usus & Ordo seu instructio nulla crat apud veteres, quo factum, ut in equitibus omne esset robur.) au diis vero ciuitatibus,&equitatu valentiore facto, plu
res Rci publicae sunt faeti participes. Quare quas
nunc vocamus Respublicas, superiores vocabant Democratias. Merito autem veteres Respublicae erant Oligarchicae & Regiae. Nam propter homi num paucitatem pars media non ita erat multa.
Quare & pauci numero, & propter ordinem facilius sustinebant imperio subesse nam & Dem cratia non est una numero, itemque aliae ) Quae praeterea sint differentiae, & quam ob causam, ad baec, quae Rerumpublicarum plerunque sit optima ex ijs Rebus lib. quae quibus accommoda-ixest explicatum.
COMMENTARII A es et λι ni is νὴ is J Altera huius capitis parte duo De Repub
tractat Aristoteles. Nam extremo cap.totius huius libri tota Jeciam velut vi ακεφαλιώωας exponitur. Hoc autem loco redit ad disputationem de Repub. quae dicitur communi nomin de
507쪽
8s IN CAP. XIII. LIB. IV. POLIT.
qua Republ. quinque fere his capitibus, 9. JO. II. I2. I . Sed multis suo more, ut de Tyrannide, de machinis Oligarchicis, &c. interiectis,diligenter explicauit,hic tandem impos to Colophone. De hac igitur Repub. quatuor sere hie adtaruntur. Primum est de ciuium genere. Nam Rempubi non ex locupletibus vel opificibus, sed ex militibus, armaq; habentibus maxime constare: quod idem& supra aliquoties
Ops.ubi de Rerum pub. generibus, μνο τὸ ταχῆ . Quare& cap. Ult.bb.3 λιτυν πλη- vocat πολ mox. Iu hac igitur Repub. omnis Reipublicae principatus &imperium est penes milites. Cur autem, expositum fuit Aprabbs. cap s. Alterum est de censu horum ciuium: quantus esse debeat. De eo igitur seu eius magnitudine negat Aristoteles posse absolute & statim definiri, quanta esse debeat: sed rationem quoq; habendam, in tensu definiendo, multitudinis eorum, qui Reipub sunt participes. Non igitur ab lute, sed comparate censius hic erit definiendus, hunc in modum, vitantus quidem, quantus maximus esse possit, definiatur:itatamen, ut plures censi reperiantur, qui Reipub. sint participes, quam qui non sint, id est, ut census plures Reipub participes complectatur. Hoc. namque semper in hac Republica est agendum & prouidendum, ne propter censim tenuiores, &infra censum positi alios numero vincant: Cum in hac Republica non tam ςςnsus, quam armorum rei militaris habeatur ratio.
nuioribus,quos ait primum etiam honorum expertes,facile tamen quiescere: si a locupletioribus neque contumeliis afficiantur,nec rei familiaris patiantur detrimentum: deinde tempore belli militiam detrectare, si non praebeatur commeatus aut cibaria. Quae quidem ad prius illud de census magnitudine pςrtinere mihi videntur, hunc in modu. Nam cum prius dixerat, census finem & in hac Republ. eum esse optimum, quo semper plures numexo Reipublicae sint
participes; rationem hanc eius i ρου adiungit,a tenuioribus sumptam. Nam si magnus sit census, multi ut sint honorum& Reipub. expertes, necesse est,pauci Reipub. participes: ecproinde pauci quoque, qui rem militarem tueantur,cuius in hac Repub. maxime habetur ratio.Tenuiores namque infra censum
508쪽
nsim posti,&proinde Reipub.&bonorum expertes,rem quoque militarem non adiuuabunt; quos quia Respubl. non attingit, ut incenis, iure a bello gerendo abstinere poterunt. Neque Vnquam, Ut nomina dent, compelli poterunt.
Propter paupertate Disi si a Repub.& aliis alantur & commeatus iis suppeditetur publice. Nam apud veteres plaertq; in platri', ciuitatibus ciues suo aere militare solent. aemadmodum &Romae satis diu - . Additum, inquit,&c. ut stipendium miles de publico acciperet, cum ante hoc tempus de suo quisque eo munere functus esset. Nihil, &c. Efiectum esse fatentibus, ut pro tam munifica patria nemo. donec quicquam virium superesset, corpori aut sanguini suo parceret. Quare hoc,id ζsi cibaria militibus de publico praebere,quia ciuitatibus est graue; melius erit, non ita magnum definire censum, quo plurimi tenuiores excludantur: cum propter hanc de re militari causam, tum propter odium ex a. Ratio. eo oriturum, quod a potentioribus vel contumelia vel damno assiciantur. Nam tenuiores non ita magni faciunt, si non honorum siqnt participes: non propterea aduersus Opulentos insurgere solent, si modo non afficiantur iniuria vel damno: gaudent suam rem familiarem curare & amplificare : de publica non admodum soliciti Verum quia raro fit, ut potentiores ita sibi moderentur, ut non sint insolentes, &iniuria vel contumelia aduersus tenuiores viantur,& hac ratione eos aduersus se concitent,& proinde motus ac seditiones existant: praestat, inquam, hac quoque de causa census horum non ita essς magnos, quo multi tenuiores a Republica excludantur. His igitur verbis duas bas causas, cur censis ορ in hac Repub. non maximus esse debeat, contineri puto. Em η παλήια. J Duobus de Repub expositis, hoc est De a genatertium, item ut primum,de ciuium genere,seu potiuβ dς Va- reeiuiti hu- riis huius Rei publicae generibus. Nam primo expQ suimus, iuu Reipubhane Rempubl. ex militibus constare. Hoc tertio dicitur, Decialis. eam non tantum ex militibus, sed interdum ex iis, qui olim fuerint milites, constare: quod est alterum huius Reipubl. genus. Est etiam tertium, olim Maliensibus, qui sunt in Ma- Matiensi et liaco sinu ad oram Locrorum, usitatum,in quo principatus RespubΩΝ : quidem sit penes eos, qui olim fuerint milites, honores vero, α magistratus tantum militibus permittantur: quod partim
509쪽
ε ο IN CAP. XIV. LIB. IV. POLIT.
cialis. ex militibus, partim ex iis, qui olim fuerint milites, est cori fusum & permixtum. θ πολιτεία. J Quartum est de origine & anti-
quitate huius Reipub. Hanc igitur secundum Regna Pri-
mam apud Graecos & antiqui stimam esse ait. Nam de regno, primo Reipub genere, diximus supra lib. r. cap. r. Cur autCm hoc Reipublicae genus tam sit antiquum, causam nullam adfert Aristoteles, quae mihi quidem haec esse videtur: quia virtus militaris prima fere cadat in homines, natura ad sui defensioncm propensa: ut eleganter Lucretim tib ranfine. Reliquae virtutes mitiores, iustitia, temperantia &c. posterius accesserunt. Altera est ratio, quam subindicat hic Aristote- .les, quia initio ciuitates fuerint infrequetes, & proinde pauci virtutibus illis mitioribus praediti. Nam in omnes & in plebem virtus militaris facile cadit: reliquae non item, inquit Arisot. upra cap. 9. His igitur de causis factum puto, ut neque Oligarchiae, neque Aristocratiae, neque etiam Democratia antiquioribus fuerint usitatae: etsi nanc ipsam Rempubl. antiquitas Democratiam quoque vocare solet, ut in qua penes plebem seu virtutem militarem, toti plebi facile communem esset principatus Verum cum militum duo sint genera, equites & pedites: adiungit Aristoteles, equestrem Rempub. pedestri eise antiquiorem, hac de causa,quia equitatus, peditatu sit antiquior. Quod iraὶ Quia in pedestri exercitu magna arte in acie disponenda, quam Graeci τα κῆν vocant, sit opus: qua sine carte & a ciet recta instructione, a plane inutilis est peditatus. At hanc artem instruendae acies, aionnisi longo tempore dc usu cognouerunt tandem, qua maxime Pyrrhum Epirotam excelluisse scribunt veteres. At
EX P L i c A T i s adhuc Rerum publicarum generibus , rectis & vitiosis, siue explicato de Rebuspub. prius qui
dem communiter, postea separatim&singulatim de singπ-lis , ab initio Ib. 3. ad hoc vis cap. aliud hic rursus exordium de Republ. explicandi facit, partim .item communiter, partim sepalatim. Nam cum tres Rei publicae Principes&liumanae sint partes,Senatus, Magistratus &Iudicia: de his&π- metaliter,id est, quemadmodum harum trium Partium in O- , innibus
510쪽
nibus Rebus pubi . sit usus, & quemadmogum in singulis,
ordine & deinceps explicat. Et hoc quidem capite de senatu consilio. Cur autem de his partibus tam accurate hic explicetur, causas mox in Aristotele ipso explicabimus. Videatur infra bib 6.cap. a. . T E X T V S.
De quaque autem Republica iterum & com muniter &separatim explicemus, de ijs quae se quutur, conueniente ijssumpto exordio omniuigitur Rerumpublicarum tres sunt partes, de quibus, quod cuique conducat, bono legum scriptori
videndum est: quibus bene affectis, Rempublicam bene affectam esse, & cx differentia harum inter se, Respublicas quoque differre inter senecesse est.
admodum,& cur hic sit deinceps explicandum. Et primum partitio. quidem de ciuitatis &Rerum publicarum partibus, quas tres esse ait omnium Rerum publicarum causam praetermisit Aristoteles, cur tres Rerum pub. Principes & summae si ni partes. Causam ego hanc esse puto. Nam cum in omnibus re- Ratio.
bus& aaionibus duae sunt mae sint partes & capita, finis, &ea, quae ad finem, infra lib. . essicitur, duo ea in ciuitatibus quoque esse spectanda. Ex quibus continuo duae summae Reipub. parte existunt; magistratus, qui ad finem, id est, ad res exequendas d persiciendas: Senatus, qui prudentia &consilio ea quae ad finem inam in his consilium cernitur,su - pra lib. 3. Et hic. cap. aliis 3. perlibent, perspicit. lam quia finiue,Vt& ea quae ad finem, est duplex: alter ad Rei publ. altera priuatorum spectans utilitatem, initio tituli lib. r. Insitutio m: Hinc finis, ut ita dicam,curatorum duo existunt genera; magistratus publici, iudices priuati, seu priuatarum rerum administri. Etsi iudices a magistratibus quidam non
distinguunt, re iudicia quoque quaedam directo I nam per consequentias omnia in ut publica ad Reipublicae utilitatem pertinent. Ex his autem tribus partibus princeps & prima