장음표시 사용
521쪽
absoluere possint, condemnare non item: sed ad multitudionem,si qui sit condemnandus, reserti; quemadmodum Romae de capite cinis, non nisi centuriatis, id est, plenissimis Amaximis comitiis agi poterat ex legibus duodecim tabula- - . rum. Qua de re videatur Balduinus, in commentario ad leges EAtio O v- duodetim tabularum. Cuius instituti, quod pin; in absoluentili M, do, quam in condemnando paucis permittitur, ratio & cari sa ex humanitate, qua natura ad absoluendum. quam ad condemnationem, sumus procliuiores & propensiores. I a-Htionumsere M placet, pendet. Sed in Oligarchia contrarium institutum probat Aristot. vi commodius : propterea quod Oligarchicum sit, semper maiorem potestatem ad paucos traducere, id est, condemnationem ad paucos, absolutione etiam multis permitta: & hanc huius tertiae cautionis puto esse utilitatem. r. pars.si, Pars
Ex post τis senatus, pro Rerum pub. digerentiis variis generibus : nunc de magistratibus, quod alterum erax caput, id est, eorum quoque pro Rerum pub. varietatqgeneribus explicat hoc capite decimo quinto. Cuius priore quidem parte plures ae magistratu controuersias non explicat ille quidem, sed exponit. Altera quod huius est loci lquemadmodum pro Rebuspub. varient magistratus, & qui quibus Rebus publicis snt accommodati aut proprii , e
His autem proxima est distinctio de magistratibus: Nam δἰ haec pars Reipublicae quoque mul
tas habet controuersias ; Et quot magistratus, &quarum rerum potestatem habere debeat, & de tempore, quantum cuiusq; magistratus, hi namque semenstres, hi vero minoris temporis, hi vero annuos, hi denique diuturniores faciut magistratus. Et an magistratus perpetui, an diuturni esse debeant an neutrum, sed ijdem saepe, aut non j-dem bis, sed semel tantum: praeterea de creatione magistra-
522쪽
magistratuum,ex quibus,&a quibus,&quomodo seri debeant: nam de his omnibus, quot modis fieri possint, cxplicandi facultas adcsse debet, posteaque accommodandi, quae quibus Reipublicae
COMMENTARII. f i'M Wη Aτήτω am. J Priusquam de magistratibus,quod huius est loci, nimirum qui quarum Rerum pub.sint proprii, explicet; adfert aliquot hoc loco de magistratibus controuersias & quaestiones, quarum quidem haec hon est infima, y quot magistratus in Republ. esse debeant, & quarum rerum a Lussio. potestatem habere;quae duo eodem pertinent. De qua quaestione plenissime insta toto lib. 6 cap vlt. ct insta hoc capite, ibi, πο ιυ δε- ανσα ,&c. Est & a- 3
lia te tempore, eaq; multiplex; An magistratus perpetui es se debeant, nec ne :& si non perpetui, an saltem diuturni,an F vero breuesi & hic rursus, annales seu semestres, an duorum annorum,&c. Quo pertinet & haec quaestio, An uni ei demq; eundem magistratum bis capere liceat; quae est grauissima de magistratibus quaestio, dc tempore, inquam. Cicero I .3 de legib. caeteros magistratus annuos,censuram solam quinquennalem esse vult. Erat Romae cautum plebiscito, ne quis eundem magistratum intra decennium caperet, de quo sepe Liuius Athenis nemo bis poterat esse quod erat certi magistratus genu , teste Polyuce lib. S. Alia est i quaestio de magistratuum creatione,eaq; trimembris: qu ri- tur namque, ex quibus seu quo hominum genere & ordine 7
sint designandi, per quos, seu quomodo: de qua quaestione δ' i'sta huius capitis altera parte: A τα; -ν αρχων,&c. y q/
Neque vero facile est definire, qui magistratus dicendi sint: multis namque praefectis opus habet ciuilis societas. Ergo non omnes, qui vel suffragio vel sertito designantur, magistratus sunt dicendi, ut primum sacerdotes. Id namque aliud quid aci
523쪽
,o iN CAP. XV. LIB. IV. POLIT.
Choragi & praecones, qui & Legati deliguntur.
Curationes autem politicae ciuiles quide vel sunt in omnes ciues una quadam in re, ut imperatoris in milites: vel partis,ut mulieribus vel pueris prae fecti: Oeconomicae vero aliae: sepe namque frumenti curatores constituunt: aliae denique administrae, quas seruis, si sit copia, tribuunt. Vt autem
simpliciter dicam, hi maxime dicendi sunt magistratus,quibus ius est de quibusdam &d liberandi&iudicandi&imperandi, hocque maxime: imporare namque magistratus est magis proprium. Verum de his ad usum quidem nihil fere intcrest. Nunquam enim iudicium est aut fuit inter litigates de nomine: sed habet aliud quoddam negocium mentis proprium.
G. Em-ουδί τοῦτο. J Alia est quaestio de magistratibus & e
inni definitione, quam Aristoteles non ita facilem esse ain Legito quo- 2Em Ilius Ferretus, iurisconsultus insignis .difficillimam,i qua Perio, se Goueano lib. a. de iurisdictione, ad legem eum qui. D de iunia de ma- risdictione. Dissicultatis argumentum etiam hoc sit, quod gistratibus hodie apud I heologos tot tere magistratus reperi utur,quot Graecorum i sunt capita seu Theologi: Bodinio in methodo historica, pagi- ict Nomata na ιρ,. ita definit: Magistratus, inquit,est is, qui imperii pu-norum. blici partem habet: Publici, inquam, ut ab imperio herili, r. Definitio patrio, aut alio domestico distinguatur, ubi multis quoquc magistrata verbis hunc locum & definitionem Aristotelis reprehendit, ius Boini. GOMonineto loco ita inquit: Magistratus est potestas popu-
magis t. tus est is, qui ius habeat costii capiendi, iurisdictionis & im-Goueant. perii. His enim tribus velut notis magistratum definit. Iiscs. Definitio dem quoq; fere ciuem definiuit1upra bilis. Nimirum ut ciuis Arsotelis. haec tria potestate tam um & aptitudine,magistratus re ipsa quoq; & actu, ut loquuntur habeat. Sed multi sunt ex ma- sistratibus,qui horum trium non sunt participes, qui ad c5silium non admittantur. Ex his tamen tribus notis ea , quae
524쪽
ha de imperio, verissima, maximeque propria esse videtur. Auctoris
Nam plaerique omnes magistratus, qua parte sunt magistra- sententia. ius, neque iurisductionem neqi consilii capiendi ius habent: etsi saepius iuris lictionern: quae tamen quia sine executione est inanis: merito vis magistratus proprie in imperio cuius multie sunt partes & ossicia ut praehensio, vocatio, quaestio, animaduersio, mulctatio, &c.ὶ ponenda videtur: neque dicendi vere sitiat magistratus, aut proprie, quorum nullum plane sit imperium : contra atq; putat Varro apud Gellium,
525쪽
sos IN. CAP. XV. LIB. IV. POLIT.Dιia aliau saepe vocabula alias communius,neq; saeis proprie,alias an- prie, alias gustius& proprie sumi solent. minud pro- Monuit Aristoteles,cu alias, tum praesumi lib.ι supr. in scientia politica quaedam ad contemplationem&cognitionem, plaeraque ad usium & actionem reserri. Etsi igitur prior de magistratus vocabulo & definitione disputatio ad usum parum facit, liberalem tamen laonestam atq; adeo si ientiae ipsi necessariam habet cognitionem.
Qui autem magistratus, & quot sint necessarij, ut sit ciuitas, & qui non neccssai ij quidem, sed ad
praeclaram Rempublicam conducibiles, maior sit quaestio cum omnium Rerum publicarum, tum etiam paruarum causa ciuitatum. Nam in magnis quidem & licet & oportet unum uni destinatum esse operi. Nam & multi sunt, qui magistratus capere possint, quia multi sint ciues. Quare si ut alij quidem magistratus logo possint intermitti tempore, alij vero semct capi; &praestat ut singula opera suam quidque unam habeat curationem. In paruis vero necessario multi magistratus paucis sunt conferendi. Nam propter hominum paucitatem dissicile est factu, ut multi in in gistratu esse possint. Qui enim crunt, qui his rursus in magi stratu su ccedere possint λ Interdum autem ijsdem magistratibus & legibus paruae & magnae ciuitates
opus habent, nisi quod illae quidem ijsdem sepe
opus habeant, his vero l ongo id tempore accidat: . quare nihil vetat multas curationes una mandare, neque enim inter se impedient; & pro homi num paucitate magistratus, tanquam veruluce nae,necessario sunt faciendi. Quod si igitur expli-Fare possimu , quot pecessario in omni ciuitate sint,
526쪽
quot non quidem necessario, sed esse tamedebeant: facile quis viderit, quos magistratus in
unum magistratum conferre conueniat. COMMENTARII.
IIοι Locus est praeclarus de numero & generibus magistratu iura, de quo 1 large&plene explicatur lib. o. cap. vlt. Hic quilliones tantum exponuntur tressere. Prima, quot magistratus,&qui sint necessarii in omni , ciuitate, aut certe si non necessarii, saltem V iles, Nam, ν x M.,se ui. I in explicatur, imagistratuum duo sunt gener , alii fuistast na necessarii, id est, sine quibus ciuitas plane esse nequeax, alii 'hos afri. Ei non tam necessarii, quam utiles, & ad Ornatum faciente , yx Gis nise 2 mulierum, puerorum, gy mnasiorum, &c. praefecti. Ex hac quaestione altera suboritur, An uni duo vel plures magistra' - uastis. tus eodem tempore sint mandandi, & quasi copulandi si si tertia aenique, quibus in magistratibus id commode fieri possit, siue quorum magistratuum coniunetio & velut copula eme possit. Hae autem quaestiones ex ciuitatum magnitudine &paruitate poti stimum nascuntur. Nam cum & par irae & magnae iisdem platrunq; magistraribus & legibus administrentur, in paruis continuo incommodum existit de eorum numero, qui ad magistratus capiendos sint idonei, quos prosecto propter bominum paucitatem perpaucos esse oporteat. Omissa igitur prima & principe quaestione, ad alteram hic Aristoteles breuiter re sipondet pro differentia ciuitatum. Nam in magnis non esse uni plures mandandos In magnis magistratus. duabus his rationibus. Primum, quia non sit RebuO.non necesse. Quid ita 3 Quia satis multi in magna &populosa sunt, uni ciuitate reperiantur idonei, quibus singulis sui cuique magi- 1lures ma-
stratus distincte mandentur. Secundo, quia munera melius gistratu obeantur, & administrentur singula, quam multa coniun- commit-ctim, ab uno eodemque homine: de qua ratione si pro libi, tendi. diximus. praeclare Plato in Politico. In paruis contra plum I. Ratio. res uni mandari possunt, necessitate nimirum id postulante, a. Ratio. propter hominum paucitatem. Quare suturum est, ut in In paruis ciparriis ciuitatibus magistratus sint velut lucernae vel οβ λι- uitatibus ut οβελι ολ ο instrumentum est dome- plures mamnicum, ex 'na quidem parte figendis & affindis carnibus: ex Israim
527쪽
sog 'IN CAP. XV. LIB. IV. POLIT.
ni mandari altera vero luminibus accomodatum&deseruiens quem- possunt. admodum & olim gladius Delphicus, de quo lib. r. ad muta om&ας. tos usus habilis in ita sunt&hi,qui plures uno tempore magi stratus habent & gerunt. Eadem similitudine & verbo otitur Aristoteles libro . de partibin animantium, cap. σ. Vbi docet,opus serramento seu organo vno melius fieri,quam si unum idemque ferramentum variis accommodetur operia Leuina ma- bus. De tertia autem quaestione nihil quidem hoc loco delia gistratusv- nit : sed hoc tamen monet, eam ex prima pendere & planent eidemch cognosci posse, id est, cognito, quot & qui magistratus sint mandari necessarii, facile quoque cognosci posse, quemadmodum M pessimi. qui magistratus copulari & in unum coniungi debeant. Ver- Exempta. bi gratia: Romae unius aedilis multiplex erat munus: in robus contrahendis & venalibus, in viis & itineribus; quod Athenis in plures magistratus & distinctos erat partitum, instalib. capit.visimo. De hac igitur,vi&de prima, explicabiturissia lib. o.
Neq; vero hoc ignorandum est, qui magistra- i
tus multarum rerum curam pro loco habere de beant, & quarum rerum unus magistratus omni loco domi in us esse debeat.Verbi gratia, Vt recte omnia sant,virum in foro quidem, ro pr fectus, alius vero alio in loco, vel idem omni in loco esse debeat; atque Virum pro re an pro personis sint distinguendi. Vnus, inquam. verbi gratia,mod stiae, an alius puerorum & mulierum, & pro Re
bus publicis; virum pro quaque & magistratuum i
genera Varient, necne, ut in Democratia&Olia igarchia,& Aristocratia,& unius imperio Mona chia) utrum ijdem magistratus rerum quidem domini esse d ebeant,non ex paribus tamen aut simi- llibus, an alij in alijs: ut in Aristocratiis quidem ex lbene educatis: in Oligarchijs vero ex diuitibus: in Democratijs vero ex liberis λ An sunt quidem ali-
528쪽
COMMENTARII sosqua: Respublicae ipsis magistratuum differen tus accommodatae ' Et quidem est, ubi conueni arit,& ubi differant. Nam hic quidem magnos,illic vero paruos conuenit esse magistratus.) Sed enim & proprij sunt quidam, ut probulorum, hic enim Democratis non est prophius, con silium vero Democratiae est proprium. Nam tale quid,cui curae sit ante populum, ut rebus suis vacare possit, deliberare, esse quidem debet:hoc autem, si pauci sint numero, Oligarchiae est proprium. Probulos autem paucos numero esse oportet; Oligarchiae igitur proprij Vbi vero uterque hic magistratus, Probuli senatoribus sunt velut impositi.Nam Senator quidem ad Democratiam, Probulus vero ad Oligarchiam pertinet. Perit autem &consilij vis in ijs Democratijs,in quibus populus ipse coactus de rebus omnibus constituit. Hoc autem a cidere sole cum fuerit rerum copia,vel merces ad conciones venientibus constituta: ociosi namque& coeunt id est,conueniunt saepe,&omnia ipsi dijudicant.Pueris autem & mulieribus praefectus,& si quis alius magistratus, talis curationis dominus, non Democratiae, sed Aristocratiae est pro- 'prius. Nam qui tenuiorum mulieres, ne procedant, coerceri possunt Z neque etiam Oligarchiae; nam Oligarcharum uxores in luxu viuunt. Verum de nis quidem hactenus nunc sit explic
J Aliam de magistratuum generibus Russismidi numero quaestionem adfert,eanaque trimembrem. Nam alia. quaeri iolet, an magistratus distingui debeant pro loco, an Ilo rc α personis, an denique pro variis Rerumpub. generi- . bus. Et
529쪽
r. 'sio ad bus. Et pro loco quidem; vi, an unus idemque magistratus
lacum. omni b.in locis curare debeat, ut omnia recte de ordine fiant; ae υσμ is eleganter vocant Graeci, nos Latini sortali emo- destiam, in hominibus maxime: an vero alius in soro, quos Graeci vocant, Latine aediles dicimus; alius in templis, quos aedituos; alius in agris, quos & υλωροῦς Graeci vocant, in ratib o. cap. vis. Sic in nostiis ciuitatibus sunt, qui sint urbani magiitiatus: sunt, qui in agris tanii. Deper- tum ius diςant. De personis vero, ut, an ciuium modestia Osonii, mnium,omnis, inquam, aetatis&ordinis,uni sit mandanda: an vero alius, qui pueris, alius qui mulieribus praesectus es se debeat, more Graecorum. Nam Romae uni censurae omnis haec cura mandabatur, e Cicerone in libris de Repub. Coni tra, Romae praetor alius erat vibanus, qui inter ciues, alius persigrinus, qui inter peregrinos, Vel inter ciues peregria III. De Re- nos ius diceret. De sterum public. autem generibus; ut, anm gene- omnibus unus idemque magistratus conuenire possit sum-ribus. mus, an vero alius alii Reipubl. & an in omnibus ex uno, vel non dissimili hominum genere Sc ordine, an vero in alia ex
Responsio. alio sit deligendus. Ad nas quaestiones Aristoteles vix respondet, subindicat tamen his verbis, si οξτου em φερουαν, c. quid de iis si statuendum: maxime de tertio membro,
ad I. o II. detur, pro disertiuine seu magnitudine ciuitatum alias loci quoioKe. agi personarum habendam rationem; alias non habendam, sed rerum duntaxat&negotiorum: nimiru in magnis qui dem ciuitatibus alii in foro, alii intemplo alii in agris mandandam esse tuo: & rursus alii mulierum, adoles centum, ciuium, peregrinorum, &c. in paruis vero uniuersatriae Ἀσρ citio uni esse mandandam. bic & in re militari, in magna multitudine, decuriones, centuriones, tribuni praesccti alii distinguendi sunt, in parua non item, in lib. o. cap. Olt. Huius dii eretiae rationem supra iam explicauimus, in muta Resonsum titudine vel paucitate ciuium positam. De tertio membro ad III. qu uberius explicat A rist. Tertium est membrum de Rerump. fionem. generibus,an pro his potius,&ex harum differentiis, distinguendi sint magiitiatus, nee iae: sive an in omnibus Rebuia pub iidem sint, an alii in aliis. N*m ex iisdem non esse in omnibus Rebus ubi. certum iam est ex prioribus. Verbi gratia: Iu Aristo cratia magistratus & rerum domino. e viris honit
530쪽
π α ιδευ vocat Aristoteles; de quo πιώλ- e o supra detunal sit nendos &constituendos docuimus: in o ligares iis ex diuitibus: in Democratiis ex liberis Respondet igitur Aristoteles, non esse in omnibus Rebus pubi . siue non omnibus eosdem conuenire magistratus. Nam este, qui magis Democratiis, & qui Aristocratiae, qui deniq; Oligar- chiae magis conueniant. Verbi gratia, Probulos Oligarcinae accommodatiores: Consilium vero & senatores Democra-
tiae: mulieribus deniq; & pueris praesectos , & νοmφύλμως
aristocratiae. Cuius dissimilitudinis Sc ratio & causa ut intelligatur; sciendum est, in ciuitate plane necessarios esse aliquot, qui de Republic. seu rebus ad ciuitatena pertinentibus consultent: Senatus, inquam, pars est ciuitatis vel maxime necessaria. Hoc posito, ut certo, & hoc alterum necessarium est, vel ut sint pauci, vel multi, vel omnes deniq; huius muneris participes. Si omnes, iam perspicuum est, nullum certum senatus esse corpus , aut si quod est, vel fuit, nullam essὸ eius vina,vel potestatem, vel aut horitate ; quod omnia mul- itudinis arbitrio regantur & statuantur,quod usu venire solet tum & in iis ciuitatibus , in quibus vel i psi ciues sunt diuites, vel certe Respubl. Nam si ciues rerum copiis abundent, non ita erunt soliciti de rebus suis priuatis, & victu compa- rando, quin facile partem aliquam temporis & operae concionibus seu consultationibus de Repub. sint daturi. Si vero Respubl. est diues, iam erit illi unde mercedem facile multitudini ad conciones inuitandae constituere possint. Atq; ita utrolibet modo ad consultandum frequens conueniet multitudo. Aut erunt multi, id quod ad Democratiam propius Ssnaimaubpertinet, praesertim cum omnis consilii siue senatus ratio & consilii con- institutum proprie sit Democraticum. Quid ergo, dicet ali- situddi ra quis, si βουλὴ seu curia Democratiae est propria; nullumne ito Demo- erit, vel Regibus, vel optimatibus, vel Oligarchis consilium eratica. aut senatus Θ Certe apud hos omnia potius arbitrio & manu, Obiectio. quam longa deliberatione aut disputatione aguntur :& si Solutio. quando in his interdum hae consultationes ad bibeantur, id ex Democratia mutuati dici possunt, ut sint Respubl. velut permixtae, Aut denique sunt pauci qui de Repub. soli inter se deliberent, posteaque ad populum ea reserant, vel probanda vel improbanda : quod genus Graeci ,πυζουλους νο- ur, Plutarchus eo nomine contui cs Romanos vocat in Vi-