장음표시 사용
541쪽
io IN CAP. XVI. LIB. IV. POLIT.
bus duntaxat, vel ex patriciis, vel lut Romano more nune loquamuri ex ordine vel senatorio vel equestri legatur. Necesse denique est, iudices vel de rebus omnibus, vel de quibusdam duntaxat iudicandi potestatem habere. Postremo necesse est, iudices vel suffragio, vel sortito, vel partim rcito, partim legi suifragio. Hinc iam continuo i 1. iudicum te gendorum modi ut existant, necesse est, quos perspicuitati φλRu hac tabella complestamur. vel
Cuidam ex l a Sustragio. certo tantum 3. Partim sortito , pari sus Conisi o Quidam in eodem tribunali, partim ex omni
populo, partim ex certo tantum ordinς.
a dii Ex his ii. modis . quidem primi sunt populares & Damocrati Z mocratici: eo quod Democratiae hoc sit proprium, partes Modioli. Reipub.cum uniuerso populo communicare. Quatuor ve- νγιhiri. rq alii simplices modi, quia non ex omni populo,sed ex cer o ordine, quod Oligariniae est proprium, merito sunt oli-
542쪽
narchici. Postremo coniuncti quatuor modi sunt x Aristo- alba AH- cratici & Politici. Propterea quod ut hae ipsae Respublicae, sacratici Axinocratia inquam & Politia, ex z. illis, Democratia & O- O Politicῖ ligarchia, velut sunt inlatae x temperata supra ex i--tum initio huius libri: ita& hi modi coniuncti ex prioribus duobus generibus , Democratia & O ligat-chia, sunt permixti & temperati.
543쪽
thr in hoc libro causa se initia Rerumpub.
2 mutandarum seu euertendarum ct con sima durum: cuius duae fiunt partes. Cum vere duo quoλ ut Imperiorum genera;plurium quae Ress. unius qua monarchia dicitur. In priore de Rebus'ublicis, nouem primis capitibus ,seu octopotius: in altera de monarchiis, id est,regno ct tyrannide reliquo libro explicatur. Extremo ta-dem Platonis hac de re disputatio, breuiter omnium sediti num ct mutationum capite sim sonte, causas mutationum ct mersionum Rerump. explicat: uniuer e quidem in commanes,quaeque in omnes Republicas conueniant, primis illis capitibus 2J. .Singulatim vero causa quaesingularum R rumpublicarum int propriae,proximis tribus capitibus, D mocratiae quinto, Oligarchia sexto, Aristocratiae ct Politia septimo. Deinde de causiis salutis se incolumitatis agit: quae etsi ex contrariis satile cognosci poterant: tamen de his russus ct i niuerse O singulatim, maxime tamen uniuerse, e plicandum putauit cap. 8. ct 9. ut vulgo diuidunt. Et haec quidem de Rebus blicis. Altera huius libri parte, ut dixi, de unius Imperio,Regno ct Drannide primum,quibus ex car si mutentur 9 intereant: deinde, quemadmodum consi uentur,explicat docti Ome io.9H. Videantur 9 Plato lib. 8 de Repub,9 Polybius lib.6. C A P V T I.
TR i A sere b oe cap. exponutur: Caput & sens omnium seditionum & motuum Rerumpub. Mutationum genera : & extremo cap.breuis Rerum pub. de diuturnitate comparatio. de primo tamen maxime hic agitur , siue est stopus capitis,ut aiunt Iurisconsulti.
544쪽
Ergo de aliis quidem, de quibus constituera
mus, dictum fere est de omnibus: quibus autem rebus,& quot numero, & qualibus R espublicae mutentur, quiq; singularum Rerum publicarumst interitus, & ex quibus in quas maxime mutentur: praeterea, quae sint salutes& communiter omnium & seorsim singularum: praeterea, per quae quaeque Respublica maxime conseruetur, videndum ust deinceps
Claustula est methodica, qua insti- Ordinis r tutae disputationis rationem & ordinem indicat. Nam post- tio. quam de aliis rebus omnibus, quas explicandas susceperat, adhuc diligenter explicant : quae una reliqua erat de causis interitus & salutis Rerum pub. di siputatio, recte & ordine, id est,prioribus couenienter hic explicatur. Vnam autem hanc de Rerum pub. mutationibus disiputationem esse reliquam, perspicitur ex tib. - cap. a. ubi diligenter exponit, de quibus sit disserendum: nimirum quot Rerum pub. sint genera: quae maximς sit communis & post optimam maxime expetenda : quae quibus sit aptior es accommodatior; & quemadmodum singulae Respub. in suo quaeque genere quam Optime sint instupendae: quae deniq; mutationum Rerumimbi. snt eau sis. Ad illum igitur locum his verbis, vita ουν α λων, ὼ-ειλο μεθα, equibus statueramus disputare, alludere M spectare videtur Aristoteles etsi alii ad omnes priores libros
Tu et M J Nam interdum ex Democratia Mutatio ea sistit Oligarchia ,vel contra: vel ex Democratia tyrannis, Rerum ub. Sc. quod caput, quae Respubl. in quas mutentur, non satis generu in eaplicasse Platonem notat insta Arso: cap vlt. ter se. Em Ameth, M. J Miror hanc πικλωολογγα, in Aristotele. Nam haec duo cri idem valent, eodemq; pertinent, de causis conseruandarum Rerum publicarum. Pre haud scio, an
Bou rectius alterum tolli pollic.
545쪽
T E X T V S. Primum autem caput existimare oportet nautitas exstitisse Respublicas, dum omnes ius quidem assentiuntur,idque proportione aequum:in eo tamen aberrant,ut & ante dieium est. Nam Demo . cratia quidem exstitit ex eo, quod quadam repa res omnino putent es e pares. Nam quia omnes ariter sint liberi,omnino se pares esse putant: O igarchia vero ex eo, quod una quadam re impa reso omnino impares esse putent. Nam diuitijs impares putant, se omnino esse impares. Inde illi quidem, Ut pares, rebus omnibus paribus dignosse putant:hi vero, ut impares, superiora quaerunt: quod enim plus,est impar. Omnes igitur Respublicas nituntur illae quidem iure quodam: aberrant vero omnino; mque ob causam cum ex hac persuasione,quam uterque habent, non fiant participes Reipublicae; seditiones mouent. Omnium autem meritissimo seditiones mouerent, minime vero id faciunt, qui virtute superant. Nam rationi maxime est consentaneum,hos tantum esse imp res omnino. Sunt autem, qui genere praestantes, propter hanc inaequalitatem seu imparitatem ae quis rebus non sunt contenti Nam genere nobiles videntur esse, quibus maiorum est yirtus & di uitiae.Itaque haec quidem sunt principia & fontes ut ita dicam , seditionum, unde seditiones mo-
uenti COMMENTARII. caput o - . J Priusquam ad causas couersionum & mi*sens omniu rationum Rerumpublicarum explicandas aggreditur, hoc
motuumo, cap. ut supra monui, omnium motuum A seditionum ca-
546쪽
nu persuasionem iniustam, ex eo natam, quod ius distinguere nesciant. Nam,ut o supra Itb.3. cap. 6. O S. est explicatum, omnes Respubi iure quodam nituntur: omnes, qui
dominantur,aut principatum siue i a Democratia, siue in O- ligarchia, siue in Regno, siue in Aristocratia quaerunt, iuris quandam speciem afferre & praetendere solent:vt in Democratia libertatem, in Oligarchia diuitias aut nobilitatem, in Aristocratia virtutem,ut & in Regno. Populus igitur quia omnis libertate sit par, aequum esse ait, Vt nemo alteri praeseratur : Contra pauci in Oligarchia, quia reliquam ciuium multitudinem diuitiis & genere superant, aequum esse putant, se si los esse Reipublic principes, exclusa multitudine. Nam hoc iuris de iustitiae est proprium, ut suum cuique tribuatur, id est,paribus paria,imparibus imparia. Verum peccat in assumptione seu minore propositione: eo, quod pares' ipsi vel impares esse se putant omnino seu omni ex parte:puta vel diuitiis, vel libertate sint vel pares vel impares: omnino aute&absolute pares sunt hi duntaxat, qui virtute sunt pares, i in Aristocratia: quare & hi virtute pares,& reliquis virtute praestantes iustissimam causam habent,cur ipsi seditionem mouere possint, si a magistratibus & Republica ex-Hudantur,ut quibus propter aequitatem ,non illam ex parte, sedeam,quae est omnino, debeatur principatus Reipublicae. Videre tamen licet hos minime esse sediti ossis, ut praeclare Viis tuos mihic ait Aristoteles; quae magna est virtutis laus, & virorum nime omnL. bonorum : qui cum iure possint: tamen nolint temere res umseditioia tradare turbidas. Obseruandus est igitur hic locus de virtu- si te: Ea Respublicas non perturbari, sed conseruari: etsi haec suit perpetua sere in Christianos calumnia,eos esse seditio- 'sos & turbulentos: quam accurate refellit Tertulitanus in Apologetico. Cur autem neq; diuitiis,neque opibus, neque generi, sed virtuti debeatur principatus : rationem iam diximus; quod qui illis rebus sunt superiores, aliis praestent ex parietantum: qui hac, omnino &ab lute Merito namq; nara Virtuti praerogatiua & laus debetur, ut eius praestantia i liquarum praestantiis rerum sit anteponenda &verissima iudicanda praestantia. si ν-J Hoc pertinet ad prius verbum 'πλε- Π ν. Diuitiis,inquit, vel genere impares seu aliis superio- ita Qmnia statim su periora habere volimi seu πλιον. - id cnim.
547쪽
si8 IN CAP. I. LIB. V. Penim hic valet: non, ut alias pla runque, propterea quod λεον, id est, plus, siue
superat, ea impar &ina quale: eaque propter inaequalious conueniens. Notum est ex Ethic tib s. plus & minus esse ii Nobilitat: E Aj, J Est nobilitatis descrjprio, maiorum videli vulgara , cci virtus & diuitiae, vulgata: de qua diximu3 9supra lib. a. verast do- .cap S Nam veram nobilitatem Aristoteles non maiorum,
T E X T V S. Quare & mutationes merito fiunt. Nam alias quidem aduersus statum Reipublicae, ut ex eo, qui inunc cst, alium instituant: ut ex Democratia Oli garchiam, vel ex Oligarchia Democratiam, aut Rem publicam & Aristocratiaria ex his,aut has ex illis. Alias vero non aduersus Reipublicae statum, qui nunc est: sed eundem quidem statum es evolunt: in sua vero potestate hunc esse volunt,ut O- ligarchiam seu Regnum & Monarchiam. Praete ea de eo, quod magis & minit . ut vel Oligarchiam magis aut minus reddi Oligarchicam, vel Democratia magis aut minus reddi Democraticam. It que in reliquis Rebus pubi ut vel intendantur vel remittantur. Praeterea ad partem aliquam Reipu- , blicae mutandam, ut magistratum aliquem intro-
aequalm, medium &iustum his interiectum esse aequale. finitio. sed suam virtutem paulo insta esse indicat,& eleganter Cic.ineps.quadam nobilitatem definit, esse notam virtutem.
ducendum vel abrogandum, quemadmodum Lu-
548쪽
mutationum, interlicit hoc loco Aristoteles de generibus seu varia
mutationum seu conuersionum. qui locus est pulcherximus mutationsidignissimus obseruatu, ut qui nusquam, quod equidem genora.
meminerim, tam accuratus reperiatur. Quatuor igitur mutationum seu conuersionum genera breuiter exponit. Nam
primum, quod quidem es notissimum, ait esse, quo ipse ci- r. Mutati uitatis status seu Reipubliae; genus mutetur: verbi gratia,si nis genim. loco Democratiar instituatur Monarchia, loco Regni Tyrannis,&c. Vt Romae regnante Tarquinio, cuius Tyrannide lablata instituta fuit Aristocratia, post l/olitia, talidem Democratia,&rursus Monarchia. Alterum mutationis genus, a. Mutatio- quo, manente ciuitatis statu & eodem Reipubl. genere, re' nita geUM borum sed iam morum magistratuum sit translatio: quemadmodum in Sicilia. Gelonis Tyranni filio remoto & excluso, Regnum si Tyrannidem Occupauit&in se transt lit quidam a Gelonis cognatione alienus. & idem ab Dionysio Siciliae principatum ad se traducere conatus est Dio. Sic olim in Epiro Euagoras , Eunuchi Regis filio interfecto, Regnum sibi vindicauit: insta cap. o Aic de olim apud Francos Pipinus, Hilderico Regis Dagobelli filio remoto, ut
ignavo, Regnum Franciae occupauit. Tertium mutationis 3. Mutatio. scnus, quo neq; status, neque mutatur rector seu princeps: nis genuta. 1ed status fit vel intentior ves remissior. Notum namque est ea prioribus, status Rerum publ. alias esse leniores & miti res, alias seueriores & vehemetiores, ut de Democratia maxime&Oligarchia est explicatum. Quam mutationis ter-fam speciem eleganti similitudine explanare&illustre reddere possiimus, ea quam Aristoteles affert de naso insta cap.
9 Huius generis mutatio Athenis ex moderata bolonis Democratia irrextremam aetate Demosthenis & Aristotelis facta est, Sc Romae aetate Ciceronis : & Heracleae Oligarchia. 'a paucis ad sexcentos imperio translato, facta est ciuilior. i a cap. o. SicJone Myronis Tyrannis saeuior in Clysthenis
a Irannidem mitiorem conuersa est, infra cap. vlt. Quarium mutationis genus a prioribus discrepans, quod illa viai - Mutati uersam Rempub attingunt, hoc in parte duntaxat consistat: nis genug, quo videlicet magistratus unus aut alter vel nouus instituit, et vetus tollitur: ut Lacedaemone Regiam potestate Lysian - er Spartanorum Dux nobilissimus tollere conatus est, Vt
549쪽
Cornet Nepos etiam. in L sanae Sic in eadem urbe Rex Pausanias Ephoros Regum aduersarios abrogare voluit & conatus est, ut ait Aristoteles hic & infra, quemadmodum Sylla Romae tribunos,consulum aduersarios,non ille quidem sa-stulit: sed omnem fere potestatem ademit, Plut. in blia, Cic. s. de legib. Ad hoc mutationis genus pertinere mihi videtur& illa in Republica Romana mutatio,cum loco consulum Decemuiri essent creati: etsi Liuio ad primum vel secundum
pertinere videtur: sic enim ait bb.3. Anno C C C.altero,quam condita Roma erat, iterum mutatur forma ciuitatis ab con sulibus ad Decemviros,quemadmodum ab Regibus ante ad consules venerat translato imperio.
Εις As λιπιαν. J iniae hic de Heliaea& Archonte adseruntur, 1hnt obscura maxime, quo ea pertineant seu spectent. Erat Athenis Heliata summum tribunal, in quo iudices alias JOO. alias IOCO. alias mille erant quingenti: sic dictum , quia soli maxime,Vt edito in loco,expontum. le quo foro seu tribunali Demoph.in Arist. Θnarchim in Demosth. Pausanias in Attic. Pollux lib. S. Heuchis M, Suidas. Archon Athenis erat magistratus, cuius cum alia erant officia , tum quod ab eo Athenienses tempora notabant, ut Romae per consules, teste Potruce lib. s. hinc Cis de . Epicurus,inquit, mortuis Archonte Pytharato,&c. Verum in tempore huius magistratus Athenis fuit variatum. Nam sublato Athenis Regno, ut Romae consules, sic Athenis Archontes summo cum imperio fuerunt; sed consules annui, Archontes primum perpetu deinde decem annorum, postremo annui,t ρὸ Eu ebio in Chronico. Aristoteles autem hoc loco de H liaea quidem videtur dicere, nullum iii ea iudicem legi potuisse,nisi qui ante magistratum iam gessisset: hoc nusquam praeterea reperi. De Archonte vero,fuisse eum in Repub.Atheniensi olim perpetuum velut Regem, quod modo ex Eusebio iam ipsi adduximus. Haec de his afferre hic videtur Aristoteles : cur ea afferat,non video. Sepulueda, ut doceat,inquit Aristoteles, Rempublicam Atheniensium ex paucorum potentia factam esse popularem: sed non de hac re,verum de generibus mutationu agebatur. Quare de toto hoc loco, mea quidem sententia, valde mendoso in his verbis,
550쪽
AEquale autem au plex est. Nam aliud quidem
pumero,aliud vero est dignitate. Et numero quidem , quod multitudine, aut magnitudine est ide&aequale: dignitate vero, quod ratione. Ut num ro quidem aequaliter tria duo, &haec unum sup rat ratione vero quatuor duo, & haec unum. Nam aequalis est pars duo quatuor, &vnum duorum: utrumque namque dimidium. In eo igitur ius o mnino esse id, quod ex dignitate, consentientes
dissenti ut, ut supra dictum; hi quidem, quod, luia
ex parte sint aequales, omnino separes csse existiment:illi vero, quia, cum ex parte sint impares, omnia imparia sibi vindicent.
go A AR,. J Erpositis Aristoteles mutationum generibus , redit ad caput & fontem mutationum Reipublicae, iniustam illam de se persuasionem: quam alii aequitatem seu aequalitatem, alii iactat inaequalitatem: cui rei melius explicandae adiungit hoc loco aequitatis partitionem in Eth. tib LO Dp. qu M. . o. explicata. Equum, inquit, est duplex, AEquit aliud numero,quam vocamus Arithmeticam aequitatem: duplex: aliud dignitate,quam Geometricam vocamus, tuas inter ae- rithmetica quitates haec est differentia, quod in Arithmetica multitudo , Gebmι tantum & magnitudo, in Geometrica spectetur ratio tan- trica. tum seu proportio: verbi gratia,ut tria superant duo, ita duo unum, uno nimirum, id est, pari multitudine: ut quae ratio est τί, . ad Σ. eadem est duorum ad unum, duplex videlicet; vel quae ratio est duorum ad unum, eadem est των 2o. ad Io. eadem est ratio, numerus non item. Ex his autem aequitati- Vsu aquibus Arithmetica quidem in rebus maxime priuatis, Geome- tatis Arithtrica in publicis, ut magistratibus madandis,&c. de quibus metica se sic agitur utimur. Recte igitur Aristoteles ius ait esse posi- Geometri tum in Geometrica aequitate,nimirum hoc loco, ubi dema. pistratil,sis & Republica agit ; & in hoc, inquit, consentiunt Vrines, ut nimirum pro dignitate, tanquam iure, ita postu-