장음표시 사용
601쪽
potestas si non penes paucos, quorum m manu a loqui ne Respub. sed penes plebem remaneat: hic quoq; metu judiciorum plebi adulantur potentes, & tandem Kempublicam ex Oligarchica faciunt Democr ticam, popularem, aut ty
rannicam: ciuod Heracleae ponti ait accidisse. Si e limgt
iudiciis. runt: de quibus videantur Cic. lib.3. de legib. in Diuinat. Liuius extremuere epitomebi de lege Liuia & lege Cornelia, Paullos Manut. in lib. se legib se in Diuinat. Carolum S gonius in lib. demet. iur. Romia de Iudiciis dictum est desupra lib. . cap. vlt ctio a quos hoc cap. - Ατέλυσηρμου.
T E X T V S. Praeterea ubi paucorum potentiam ad pauciores nonnulli redi gerint. Nam qui aequitate quae runt,populi opem adhibere coguntur.
COMMENTARII. III. Causa 'lama ἐιααν. J Alium exponit hoc loco modum dissensio- seu occasio, nis paucorurn inter se, siue aliam causam, nimirum si Olia seu modin, garchiam ex ipsis Oligarchis aliqui angustiorem facere co- quo euerti- nentur, siue paucorum imperium redigere ad paucissimos, rur Oligam reliquis paucorum exclusis; qui reliqui dum paucissimis il-chia, ab ψ- lis pares se esse student, & peraeque atque paucissimi illi adsis Oligar- honores & commoda Reipublicae admitti ; populum λ-chis ortus, cium & adiutorem adhibent: atque ita populus hac mut seu iniem - tione everso hoc imperio Rempub. ad se conuertit.
Exsistut autem Oligarchiae mutationes etiam, cum intemperanter vivendo sua consumpserint: hi namque & rebus nouis studere solent, & tyrannidem vel ipsi inuadunt, vel alium im pellunt, ut
Syracusis Dionysium Hipparinus, & Amphipoli
is, cui nomen Cleotimus, Chalcidesium colonos adduxit, & adductos eos aduersus locupletes con
citauit: in a ina quoq; is, qui Charetis gessit cau-
602쪽
COMMENTARII. 18 ssim, pare de causa Rempublicam mutare conatus
est Ita que alias quidem mutare conantur, alias vero publica compilant: unde seditiones mouet ad- uersiis eos vel ipii, vel qui compilantibus se oppo- nunt, quod Apolloniae Ponti accidit.
COMMENTARII. J Alia mutanis Oligarchiae Aeausa, intestina, siue ab ipsis caligarchis e Orien D mdς in is, iis hae nite agitu in aeris alieni magnitudo, hic exponi V L Nam tisis, Esaepe hoe fieri ut pauci, consumpto paxxi Odio νζὶ βὶς , νς' his thia comessationibus, vel luxuria qualibet, seditionς NOVςδ0x ue os o
&coniurationes faciant, atque adeo vel tyrannidem ipH in h uadant,vel alium aliquem impellant; aut certe,omissis mo- Stibus & seditionibus, aerarium & publica Vectigalia compi- hialent; atque ita lacunam rei familiaris pecunia publica exple- ant: haec namque duo mala l vel studium rerum n*V xum 4 4Ghum vel aerarii, vel publicorum vectigalium compilationem J aes
alienum consequi: ex quo etiam posteriore, nimirum compilatione , nihilominus contentiones, seditiones , & motus
oriantur, vel ab ipsis compilatoribus inter se dissidentibus, Vel ab aliis aduersiis hos Demagogos set Opponon jbR V tes,mditi. triusque mali exempla adfert Aristoteles; rerum quidem no tuarum studii in Rebus publicis Amphipolitana, Syracusana,& AEginetana; Compilationis, in Apollonia eorum qui fuerunt ad Pontum. Huius autem loci communis de aere alie
no & obaeratis illustre exemplum in Catilina habemus, de quo ita Sa tm; agitabatur,inquit, magis indies magisque,&c.& paulo post de moribus sei seculi ; igitur ex diuitiis , inquit,iuuentutem ex luxuria & auaritia,&e.& mox, haec ,inquit,iuuentutem, ubi familiares opes defecerant, ad facinora incendebant,&c. qui pulcherrimus est locus: & Cic.lib. 2. in Cati de Catilina sodalibus o grorim nemo,inquit, nRomae, sed non vllo Italiae in angulo aere alieno oppressus Lit, quem non ad hoc scelus sorderis assumere, &c. & moT patrimonia sua profuderunt, fortunas sitas abligurierunt, Ies eos iam pridem ,fides decipere nuper coepit: & postea copiose,ubi de sex Catilinae gregariorum generibus. m Gi Di ad Sestum iocans, itaque, inquit, me nunc scito O o tantum
603쪽
tantum habere aeris alieni, ut cupiam coiurare, si quisquam recipiat, &c. Huc quoque pertinent ea, quae alias attulimus de legibus Agrariis,& de nouis tabulis, & quae de paupertate, qua impellantur plaerique ad malas artes & ad maleficia. ιπποινμος Διονυαον. J De his quatuor exemplis amplius quaerendum.
T E X T V S. O ligarchia autem consentiens non facile per saipsa euerti potest: argumento est Respub. Pharsalica . illi namque pauci, quia inter se recte viantur, multorum sunt domini.
C O M MENTARI L Omνος M. J Adhuc docuit Aristoteles, Oligarebias mutari & euerti partim per populum aut plebem, id est per alios partim per ipsos Oligarchas, nimirum inter se distensonibus & discordia, quae multifariam & multimodis exoria-Fatio a re- tuti quod idem hoc loco i repugnantibus confirmat; eas ni- pugnanti b. mirum Oligarchias esse stabiles, quaeque difficile mutentur aut euertantur, ubi inter Oligarchas seu paucos sic0nco Exempla. dia: exemplum affert de Oligarchia Pharsalica, alteruria sit nostrae aetatis Veneta & Noric . Nam & his in locis Oligarchiae vel certe huic non longe absimilis P itia: quae tamen Reipublicae species in aliis Poxius imperii ciuitatibus esse videtur: instituta perseuerant.
Dissoluuntur autem & cum Oligarchiae alte- ram superinduunt: id quod tum accidit, cum tota Reipublicae administratione penes paucos constituta, non omnes pauci maximorum magistra tuum sint participes, quod in Elide aliquando ac cidit.Nam, Repub.penes paucos senes constituta, omnino pauci reddebatur: eo quod essent perpς- tui, & quidem nonaginta, creatio vero Dynastiae propria, & similis ei, quae Senum apud Lacedaemonios.
604쪽
COMMENTARII. Καααλυιν-, A. J Alius dis luendae Oligarchiae modus, V cistis quo nim rum paucorum imperium ad pauciores contrah- ore D. iuri uena modum supra quoque attigisse videtur his verbis, s .is modisi. - ενιουι &c. etsi hi duo modi &loca nonnihil inter se Diistri a Gadisserre dicantur. Nam priore ex Oigarchis pauci siue qui- Q. ehi dam omnem ad se Rempub. ciusque administrarionem pςγ intsinii trahunt, reliquis plane exclusis&remotis: hoc vero ex Oli- mimo sarchis quidam ad se pertrahunt non Omnem Rempublic- te=fia quidem, sed sium mos tantum magistratus & imperia: ira ντ α imen.
minores magistratus cum aliis nihilominus communicen-
tur quod Aristoteles ait in Elide accidisse, ubi summa Reip- Eaee ld.
penes paucos senes fuerit. Sic enim qui summam Reipublicae tenerent appellati in ea urbe sui sse videntur, ut&Lacedaemone. Nam &Lacedaemoniae Gerusiae, i. senatui ,eam Elidensem comparat Aristoteles in modo creandi, quem ait
suisse utrobique λωα υπιυν, id est, turbulentum &factiosum, siue Dynastiae, quae ex plurimis Oligarchiae formis est nequissima & deterrima, similem supra lib. . accommodatum. Iam vero quia haec Elidensis Gerusia esset perpetua, necessario accidebat, ut multi ex Oligarchis morbo praeuenti
eum summum magistratum non caperent:& hinc motuum& seditionum initia, quod nimirum duplex quodammodo ibi esset Oligarchia,una quabilior & moderatior, qua multis saltem Oligarchis ad minores magistratus pateret aditus: altera magis factiosa & tyrannica, eaq; quae dicitur δαπια- ία, qua nimirum paucissimis ad magistratus pateat aditus. Ad eundem modum saepe hoc usuuenit, ut aliis quoque in Rerum publ. generibus minores magistratus etiam infimo pateant ordini. iisque qui de plebe, maximi non, nisi principibus & patriciis r ut initio Romae diu decertatum flait de consillatu, de censura, aliisq; maioribus magistratibus; quadere Mupra nonnihil exposivimus lib. q.
Caeterum Oligarchiarum mutatio sit & iiij bel lo & in pace; in bello quidem, quia ex dissidentia uersus populum militibus uti cogatur. Etenim
cui praefecturam mandarini,hic saepe sit tyran n us,
605쪽
ut Corinthi Timophanes: si sint plures,4 ας -
ὰ, hi sibi vendicant. Interdum autem haec metuentes cum plebe Rempublicam communicant
quia uti ea coguntur. In pace vero propter dissidentiam inter se militibus custodiam committur,& praesecto veluti arbitro, qui 'triusque partis in
terdum fit dominus, quod Larissae accidit principatu Aleuadarum eorum, qui in Samo, &Abydi sub tempora factionum , quarum una fuit I
COMMENTARII. VI. Causa Γίγνεται Aμ, 2λῆ. J Alius euertendae Oligarchiae ino- oetasio dR ,απιδα siue fides suspecta, &, ut ita dicam, diffidentia, seu modi hic exponitur: qui quidem modus & pacis & belli tempore euertenda 'suuenire solet: in bello quidem ex fide populi suspecta, in
Oligare , pace Vero ex fide ipsorum inter se. Nam belli quidem tem-intsinin pote quia populo milite uti non ausint, ne hic vel armatus, seu ab ipsi, vel hac potentia & usu militari instructus arma tandem non Olearchis xam in hostes externos, quam in ipsos Oligarchas conuer- ortiv. xat, eosque opprimat: hac igitur de causi quia non suo, sed externo milite uti debeant Oligarchae, hinc fit tapenumero, Vt his militibus praesectus, hac nimirum potentia siA-1. Exest nixus,tIrannidem occupet,si sit unus; sin plures,ut hi Rema. Exempl. publicam inter se veluti partiantur &nouam instituant oli- Ante hoc garchiam, eversa vetere i sic olim de Camillo metuebant quo' pona Romani ,quem ea propter in exilium egerunt: sic postea Iu-itir exEn I lius Caesar tot suis decennio in Gallia exercitatis legionibus Popeii, Ca armatus patri bellum intulit, eaq; oppressa tyrannidem oc- saris i cupauit unus: sic paulo post triumuiri, M. Antonius, Octa- Crassi, de uianus, & Lepidus Rempublicam Romanam inter se sunt quo Appia. partiri; etsi his praefectura metu populi, aut propter suspes. Exempl. ctam eius fidem Romae ab Oligarchis non fuit mandata, Suo ais eaea sed ab ipso populo vel ab ipsis occupata. Ex his autem ver-ιεrno milite bis pendet & locus ille communis de iure militari, seu dereres gerenda. militari, utrum suo an externo milite res sint gerendae, de quo O infra hoc libro. Pacis vero tempore, quia ab externo
hoste non est periculum, a populo nihil metuunt,ut qui,si ab
606쪽
quam arbiter honorarius his controuersis & suspicionibus tollendis designatus fuerit, ut hic linquam tyrannidi aver- tendae constitutus ipse tyrannidem inuadat. Huius rei duo Exempla. empla assert Aristoteles: id namque & Larissae de Abydi ait accidisse. Sic & Romae olim sublata fuit Dictatura metu Tyrannidis; & Pompeium nouo more solum gerere con- sulatum maluerunt ad: uncto custodiendae vibi praesidio, quam designare Dictatorem , de quo Pompeii Consulatu tertio omnes veteres scriptores, Plut Cic &c. Κομ αρχντ μεαῖα . J De hoc verbo dictum est in Et his.
'Em α δε αλδιαδων J Olim apud Thessalos in princi- Aleuari. pe urbe Larissa illustris & regia fuit familia Aleuadarum, literarum & doctorum hominum patrona am pli stima, quam . eo nomine grauiter laudat Plato initio Menonis eiusq; magnam aduersus Simonidem Poetam benignitatem praedicat Sozomenin inprafari hisoria Ecclesiastica. Quod autem Aristoteles hic ait iura, ene υν, non satis intelligo; nisi hoc velit,hos Aleuadas e Samo puto intelligendum Samo- thracemi ortos & Lari Tam vocatos. Ἐπιτων ἐτννων,ωνα μία η ἰφιάδου. J De sodalitatibus & sodalisa quidem ipsius huius urbis Abydeae dictum est& supra hoe tes. p - - μ αργαι, &c. harum autem per urbes multas' VGraeciae & Asiae instituendarum, quia ad Oligarchias sint peropportunae, Lacedaemonios Oligarchiae studiosos, duce maxime Lysandro Lacedaemonio, auctores esse dicuntur.
Videatur Plut initio andri ct Nepos in L sandro. Caeterum locus hic de sodalitatibus insignis alibi est explicandus.
607쪽
188 IN CAP. VI. LIB. V. POLIT.T E X T V S Fiunt autem motus & ex eo, quod alij ab alijs ijs ipsis, qui sunt in oligarchia, vexetur & tumul- tuentur in nuptijs & iudicijs: ut ex nuptiali qui- dem causa prius expositi: &Eretriensem Oliga chiam Equitum Diagoras in matrimonio iniuria affectus diffoliiit Eri vero iudicio Heracleensis motus exstitit:& Thebanus ex causa ad- ulterij poena sumpta iuste illa quidem; sed seditione, ab Heracleensib. quidem de Eurytione, The banis vero de Archia. Nam tanta contentione ad uersus cos usi sunt inimici, ut in foro ad palum fuerint vineti
VIL Causa seu occasio , seu modiss
Exemplis. De iniuriis iudicialib.
Γίνοντα - οἱ νής. J Alius euertendae Oligarebiae moaus, Oligarchiarum mutuat inter i psos iniuriae &oTeuta vel in matrimoniis vel in iudiciis. De iniuriis matrimonii explicaxum est supra cap 4. quarum & hic unum praeterea exemplum auert, quo docet a Diagora tali iniuria affecto Eretriae quae urbs est Euboeae Oligarchiam paucorum, quam tenerent equites, euersam esse. De iniuriis iudicialibus quaedam & sipra sunt allata cap. I. in principio: ubi tamen non tam de iniuria quam de metu iudiciorum agitur, ut A supra cap. s in princ. quibus in locis adduximus & motus, qui ex hac iudiciorum causa & Romae fuerint grauissimi & plurimi, ut videre licet ex legibus illis iudiciariis, Sempronia, Liuia, Cornelia &Aurelia: de quibus Cic. in Diuinat. Ve rinis sape: ct in eum Ascon. Velleius lib. a. Floru epit. σ/. IS. Tacit. bb. ra. Appian. bb.r. debessctu. Hoc autem loco de contumeliosa ratione & exsecutione sue poena iudiciorum&nimis acerba agit A ristoteles, ut si poenam quis meritus, aequo tam en contumeliosius ac acerbius puniatur: cuius rei duo exempla hic affert Aristoteles. Nam & Heracleae Eurytionem,& Thebis Archiam,adulterii conuictos,etsi poenam legibus debitam iustamque essent meriti; tamen quia inusitato more per contumeliam in foro ad palum essent vincti acerbi-
608쪽
acerbitate & contentione inimicorum: postea coitione fa- cta oppressis inimicis,oligarchiam euerterunt. Ἐπαια α hoc loco intelligere licet id quod Multeri. latius Iuristonsulti persequuntur ad tit. dea ulteriisl anti- pinu qui stimo tempore apud Graecos & Romanos poenam adulterii non fuisse capitalerss. 's og, ἀπρί md κυφωνι. J De hoc si applicii & ignominiae genere, quo palam & in foro ad Numellam aut ad palum astringuntur nocentes, Cicero in Verrinis, Budares in Pandectis.
Multae Oligarchiae autem ab ijs, qui in Republica indigne ferant, sunt euersae: ea quoque de causa, quod nimis essent heriles , ut Oligarchia Cnidia&Chia.
COMMENTARII. Πικαὶ δ i ,ς. J Alius euertendae Oligarchiae modus, nimia satis eius intentio &asperitas. Nam i spe accidere ait, t& ex ipsis su bZZis Oligarchis aliqui grauiter serant nimium & importunum dominatum herilem vocat Aristoteles siue plane seruilem ) istio ijnda atque ita Oligarchiam euertant ipsi: quod in Chio& in Cni- isti do accidisse ait. Huc pertinet grauis illa disputatio de Rς- s iis rumpublicarum nimia vel intentione vel remissione, eam Exὸmpla esse certam illarum pestem dc perniciem: de qua insta capy.d dictum quoquesupra lib. , cap./r.
TEXTUS. Fili at autem & ex eventu multae mutationes
tam ex ea, quae dicitur Respublica, quam ex Oli-garchijs, in quibus ex censu & comitia & iudicia
shque magiuratus geruntur. Saepe namque accidere soli si vi census primo definitus, & ad ea tem-p0ra accommodatus sit, quo in Oligarchia quidem paucis, in Politia vero med ijs ad Rempublicam pateat aditus; ut rebus affluentibus vel pro- p;ζr pacem, vel aliam quampiam felicitatem ear-
609쪽
ssio IN CAP. VI. LIB. V. POLIT.
dem possessiones precio multis partibus inaiore aestimentur, adeo ut omnibus ad omnia pateae aditus : quae quidem mutatio alias quidem fiat paulatim&occulte, &velut alluvione quadam ;alias vero citiuS.COMMENTARII.
I x Modin Γίγνονται A usi τ . J Insignis hic est inu-intsiniis randarum non tantum Oligarchiarum, sed eius quoque comm is Reipub, quae communi nomine Politia seu Respub dicitur, Oligar. se communis modus &causa,census mutatior quem modum
Politia. Ratio, vocat ex eventu seu fortuitiam , cum priores platriq; omnes
sint ex consilio,& deliberati: sic &supra cap.3. ubi de partibus& ordinibus ciuitatum,casu interdum fieri docet, ut unus ab altero multitud:ne superetur. Cur autem modus hic Oligarchiae non sit proprius, sed Politiae quoq; communis, haec est causa: quia in utroque Reipublicae genere habeatur census ratio, visupra explicatum tib . Cuius census in aliis Reipublicae generibus regno, optimatum, populi , notum est nullam haberi rationem. Itaq; si censius initio definitus, siue . diuitiarum modus Reipublicae consti tuendae accommodatus, posterius mutetur, quandoquidem ex hoc modo, tanquam forma, Respublica cohaereat, mirum non est, ipsam quoque Rem publ. eius mutatione veluti interire & mutari.
verbi gratia, in Oligarchiis census ita definiri solet, ut pauci
ad Rempubi & honores admittantur, magnus nimirum pro discrimine Oligarchiarum: in Politia minor census consti- tui solet, hoc nimirum consilio ut pinres, puta medii, id est, qui mediocres saltem facultates habet, ad Rempub.admittantur ; soli excludantur tenuissimi & viliores. Iam vero se temperata vel Oligarchia vel Politia, si ciuium &priuatorum diuitiae posterius augeantur, adeo ut, qui primo propter tenuitatem ad Rempubl. non admittebantur, iam ditiore facti censium siue eius modum legibus primo definitum nacti fuerint: efiicitur profecto, ut,omnibus iam propter censum reserato ad Rempubl. aditu, ex Oligarchia vel Politia E medium. e oriatur Democr tia. Huic autem vitio, & aliis platrisquet fur a explicatis, quemadmodum a prudente M sapiente Politicis
610쪽
litico occurri debeat, praeclare explicatur insia ab Aris. c. s:
Βου co i Attingit siue perstringit tres illas omnium Rerum pub partes, quae Senatu, Magistratibus, ludiciis continentur: de quibu ssupra Itb. . cap.r . Epi G γγγνο -- J Adiungit siue interponit hic Ari. Diuitiinsistoteles modum, quo diuitiae interdum amplificentur, ci- amplificanuesque fiant ditiores, nimirum, pacem, i nquit,vel aliam ali- darum mo- quam , uos , puta victoriana aut imperii prolationem,aut di aurno
noua reperta metalla auri,argenti,&c. aiat insti tutionem noui mercatus,&c.quibus magna rerum affluentia& prosperitas quamGraeci eleganterj ετη με, μ&icam iam vocant in Rerum ve- magnaeq; diuitiae consequantur&veluti redundent. Verum nabu --
memorabile est, quod adiungit Aristoteles, terum hac aD ximeg pos. fluentia&presperitate rerum ipsarum promercalium & in sessionu caprimis possessionum pretia augeri & amplificari. Huius iei ritvita repen- causa esse videtur; quod, pecuniae magna copia, ciues non tinms hahe magnopere curent aut laborent res & possessiones magno diuitias co- comparare. Deinde,quia tuna luxus & luxuria,eiq; cogitata mitatur. vitia subnascentia nullum sumptus msensaruna modum Ratio. curent aut ferant. Exempla huius rei illustria cum alia alia a Ratio. Ium aetatum sunt multa, tu duo inprimis obieruanda. Nam r. Exempl. olim Romae deuicto Antiocho,& Asia, duce Scipione A si lico, eiusque fratre Africano, cum diuitiis ex Asia & reru pretia maiora oc magna luxuria esse coepit. Nostra item aetate, g. Exempι vel potius parentum nostrorum, ex nouo orbe, per Hispanos reperio in hunc nostrum importata incredibilis & inexhausta vis auri magnam rerum omnium caritatem & intollerabilem attulit luxuriam. Ἐκ α ροσαγουγῆς. J Elegans dicendi genus veteribus vitta. eritum, quod idem valet, quod sensim, pedetentim. Eo utitur γωγῆς.& in cap. s. ἀλα &c. de eo ct Burim in
Omnino autem & Democratice&Oligarchiae mutantur interdum non in contrarias Respublsed in eas, quae in eodem sunt genere; ut ex Democratiis & Oligarchiis, in quibus leges domi