장음표시 사용
621쪽
c 1 IN CAP. VII, LIB. V. POLIT.
otitinioru mandentur aut recidant ad homines opuleptos & inapro-
ct impro- bos, maiorem his fenestram ad mala facinora sius cipiendaborsi potena aperiti, id quod & supra monuit lib.3. delegentibus hominitio quam bus&i inprudentibus, quae pertinent ad eum locum, quibus u noxia. hominibus mandanda sint imperia, de quo explicatur m lib. . & ad sententiam Platonis, tum demum beatas sore Respubi. si haec duo, sapientia siue virtus, oc potentia sive imperium coniungantur. de qua Cic. lib. t. epist. r. ad Quint.
Frat. O, Plut . in vita Dionis.
ratu de niti Politia & Aristocratia, lictum,eas pa tim ad Democratiam, lationibus partim ad Oligarclvam spectare ; eius rei iam usum huc pe Ee Nub. tinentem, & quidem communius, affert Aristoteles hoc nismirum proposito principio, omnes Respub. in eam inu ari, ad quam inclinent. interdum tamen in contrariam: qua de re & supra nonnihil dictum cap. o. insi Cuius rei causam,cut in qua ait in eas, quo inclinari , commutentur, hanc aia seri, quod pars ea curitatis, quae plus babet vitium &roboris, omnem Rempublicam tandem ad se trahat, & sola dominari tandem velit, altera plane exclusa; id quod latius ex plicatur supra lib. . cap. it. ubi hoc argumento docuit, cur duo tantum Rerum pub. genera sua aetate sere essent usitata, Oligacchiae & Democratiae: verbi gratia, Politia Democra- tiae vicinior in eam tandem degenei re let, Aristocratia iuo ligarchia in; interdum tamen, ut diximus, hae duae Respublicae, Aristo cratia de Politia, non in vicinas vel similes, sed in contrarias Resipublicas commutari solent; Aristocratia in Cur Arisο- Democratiam, Politia in Oligarchiam. De Aristocratia qui- crat. inter- dem hanc adiungit rationem,cur ea in contrariam Dem dum com r- cratiam commutetur; quod tenuiores ab optimatibus ini ratur in De ria affecti, non contenti optimates repressisse, totam Remmocratia. publicam ad se trahant,tanquam praemium victoriae, inquirs pra cap. it. libr. . id quod Romae accidisse notum est. De Cur Politia Politia vero, cur ea in contrariam O ligarchiam interdum inter u in commutetur, causam subiungit hanc; quod dignitate γGligare a. quum & sua tenere, solum sit stabile, id est,quod cum duo mutetur. sint aequitatis genera, numeri alterum, alterum dignitatis, Arithmeticum & Geometricum, de quibus lib.,. Eibis is Iupra capis . huius lib. alibi spe dictum & tib s. c. selus duobus altero, quod est dignitate, melius mutantur ciuitates;
622쪽
hitates , nimirum si pro meritis, & ratione dignitatis, praemia & honores, commoda, & imperia distribuantur , quod quia in Politiis, iis maxime, quae propius accedunt ad Democratias, in quibus omnia sunt patia, omnes pari iure, vix reperitur, fit, ut diuites & nobiles hac re indignati, quia non meliore habeantur in loco & iure quam infimi quique, aut certe ipsis longe deteriores, grauiterque serant, se non ea, quae debent, tenere, sed cum aliis ea communicare : hinc fit linquam J ut aduersius Rempublicam coitione inter se facta, conspirent, atq; ita Potitia in Oligar-αhiam commutetur. Eremplum afferr Aristoteles ex Re x TXempta publica Thuriorum, ubi Politia siue Aristocratia in Democratiam fuerit conuersa, ea nimirum occasione, quod cum principes omnia ad se bona pertraxissent, plebs autem bellis pnxtecea exhausta esset; praesidio, quo suum imperium principes tueri sani soliti, oppresso , exaequatis ita bonis& communicatis cum plebe, factum est, ut, cum antea pauci ex maximis censibus ad magistratus admitterentur principes di diuites, postea cum pluribus & plebe magistratus communicarentur de quo exemplo amplius quaerendum. En το πάσας. J Quod supra monuit, liuites si cum diutriis coniunctum habeant imperium, & Rei publ icae etiam praesint, plaerunque aliena inuadere, omnia'; sibi sumere & vindicare: id hoc loco docet accidere etiam Aristocrariis, non omnibus illis quidem, sed iis, quae potius sint Politiae quaedam Aristocraticae, de quibus hic agitur Nam in his I, otiistia
quoque piaerunque fieri, ut qui Reipub. praeiuni siue princi- m se, apes, auare se gerant, & aliena invadant propterea quod La- tesu,n a Dies Aristo cratiae magnam cum Oligarchiis qu rum pxo soci ad aupria est ea diuitum aduersius tenuiores ' - ν ξ iii ixa' quhobi di tem habeant; quod de supra initio huiu cap dictum de O- dum euerti. mnibus Aristocratiis; eas esse velut species Oligarchiae. Huius rei, nimirum id est, auaritiae & licentiae eO- , tum, qui Reipublicae praesunt in his Aristocratiis, exempla praeter illud prius de Thuria Repub. duo hic adiungit Atistoteles Rerumpubi. Spartanae & Locrenss. Nam Laceda:- a. E xe Linone quia pauci optimates Reipubl. praeessent, hac ταεον- ξια factum fuit, ut ad eos paucos omnes fortunae & bona ciuium reciderent, multitudine plane egena,& ditioribus il
623쪽
Aristoteles Bb. a. cap. . se Isocrates in Panathenaico, τα iaci, &c. Locrensis autem Respub. ex hac licentia plane interiit , nimirum ex affinitate cum Dionvsio Iuniore Siciliae tyranno inita: hic namque uxore Locrensi ex diuite & nobili familia ducta, eius affinitatis occasione Madiumento capto i psam Rem publicam Locrorum inuasit. Inde intelligitur hanc non fortunis tantum & diuitiis, sed aliis quoque rebus metiendam, puta matrimonio seu allinitate, & alia qualibet licentia in sumptu, in vestitu. Recte autem Aristoteles haec nec in Democratia nec in Aristocratia bene temperata accidere ait. Nam de Aristocratia quidem satis est per spicua, ut in qua magna aequalitatis habeatur ratio, neque uni praeter alterum multa liceant: in Democratia vero etsi magna plebis est licentia, tamen omnesciues volunt esse pari iure, neque temere patiuntur, Ut unus vel cum exteris annitatem contrahat, & velut reginam domum ducat,vel multorum bona & agros cotinuet solus un- 'de massae illae Romae initio contentiones inter optimates& plebem eastiterunt.
T EX TV s. Maxime autem occulte mutant Aristocratiar
exigua illa dissolutione, quod supra dictum uniuerse de omnibus Rebus publicis, exiguum quoq;
mutationum esse causam. Nam postquam eorum,
quae ad Rempublicam pertinent,aliquid neglexe- . irint; postea aliud quoque maius mutant facilius, donec totum ordinem mutarint: quod in Thu- riorum quoque Republica accidit: nam cum lege
praeturae belli quinquennium esset praescriptum; iuniores quidam bellicosi& apud praesidiorum multitudinem inagna in existimatione exstiteruti qui contemptis ijs, qui Rempublicam administrarent, & facile se id assequi posse arbitrati, primum hanc legem tollere coeperunt, ut ipsis liceret ijsdem perpetuis esse praetoribus, cernentes plebem ipsos facile designaturam : Magistratus autemss. Exempl. TIMονεξίαι hac quibus
624쪽
COMMENTARII. costem, quibus huius rei cura erat mandata, symbulos vocat aduersari quidem primo coeperunt a gressi; postea acquieverunt, existimantes, COS, hac lege mutata, nihil amplius aduersus r liqua Rem publicam tentaturos. cum deinde alijs mutandis
obsistere vellent, ni bilegerunt: quin potius tota Reipublicae descriptio in eorum, qui rebus nouis studuerant, dominatum siue Dynastiam trans ti
COMMENTARII. Niίλι- δἰ λαν ίν, m. J Alius euertenda: A ristocratiae mo- VI. Mossus dus,quem vocat κοιτα μοι 'ν, exiguae rei im utatione: qui mo, seu causa.dus est ille quidem communis,& in omnibus Rebus pub. attente obseruandus & cauendus, eo quod occulto obrepat: iiii Aristocratiis tamen euertendis est frequentissimus. Vnum affert exemplum Aristoteles de Thuriorum Republica, ubi I. Exem unius legis mutatio neglecta paulatim uniuersam Aristocratiam in Oligarchiam & Dynastiam, quae pessima est Reipublicae species,conuertit. Aliud exemplumJupiis quoq; attu- a. Exempl. lit cap. 3. ubi vocat παρ' μικρον, de Republica Ambracensum. vocat aliis το μικρον Aristoteles insta cap.prox. ubi docet hunc modum omnium esse periculosissimum, quod,Vt me modus modo dixi, propter exiguitatem negligatur &Velut conte- omniti perimnatur initio valet: ' quod ,ubi paulatim accreuit, cum ini- eulosissimustio facile posset,landem nullo modo possit opprimi ἰ Simili tudine affert ibidem Aristoteles de fortunis siue bonis, quae eadem ratione,id est, exiguo sumptu paulatim ita tota absumantur & pereant. Pol anus quot in libr. de Repub. Macedo
num apud Stobaeum lib. t. de Repub. Drauiternaonet, hoc ιιι- ζον&τ υλαχεον, minimum, ut vocat Cic. se Lucret. Rebus
publicis esse occasionem interitus,&c. Exemplum huius rei affert Aristoteles in Republ. Thuriorum, ubi ex unius instituti mutatione reliqua paulatim labefactari, donec Respu- blica in Dynastiam siue deterrimam Oligarchiam mutaretur, ceperunt. Praeclare luitur Aristotelas 'pi' hunc po- Cautio.
uremum Rerum pub conseruandarum modum com memo
rat, curam de Veteribus institutis& legibus conservandis, & ne minimo quidem muzando
625쪽
Omnes autem Respublicae dissoluuntur alias quidem per se, alias vero cxtrinsecus, nempe si contraria sit Respublica Vci prope, vel longe quidem, sed quae sit potens; id quod Atheniensibus
&Lacedaemon ijs accidit. Nam Athenienses quiadem Oligarchias, Lacedaemonij vero Democratias ubique dissoluebat. Mutationes igitur rerum& seditiones, unde exsistant,fere explicatum.
Παμι αι πολιτειαμ. J Insignis hic est locus de duobus sneribus mutationum omnium Rerumpublicarum. Nain causas mutandarum Rerum publicarum esse duas , aliam intestinam &domesticam, aliam externam : de causis intestinis explicatum hactenus: de externa&aduenpitia breuiter hoc loco, dc in cap. io. φθείρεται A τνροννις*c. in . ferrio, Ioannes Bo in s in lib. vel methodo historica, pag. aso. in . in editioneprima. Externa igitur interitus causa ab
externis hostibus, siue vicinis & finitimis, siue remotioribus& longinquis affertur; maxime si exteri &hostes contrario Reipublicae genere viantur. Nam alioqui si eodem viantur, victores hant; penumero non Respub. sed magistratus aut personae, quae praesunt, mutari solent. De qua magistra- ltuum & personarum mutatione siue translatione dictum de isupra cap. i. quomodo multa Regna A ssyriorum, Persarum, t c. mutata fuerunt, non quo ad Rena pubi . siue Polixiam, sed quoad personam. Verum ubi contrariae sunt Respubl. inter se vicinae &infestae, ibi plaerunque accidere solet, ut se rctrix victae formam mutet in suam. Contrarias Respub.n0- tum est esse Democratiam & Oligarchiam siue Aristocra- tiam,quae Oligarchiae quasi specie est quaedam. Et hoc qui- idem modo olim & Lacedaemonii α Syracusani quia O - .igarchia siue Aristocratia ipsi uterentur, deuictorum a se populo; una itatus in Oligarchias quoque commutaban Athenienses contra, qui Democraria uterentur, in Democratias conuertebant, ut hi. O insta d c,p ι o. o supra lib. Q. ii. isocrates in Panathenaico de Athenientibu coharmat,
626쪽
quod bie ait Aristoteles, de Lacediemoniis non item, αἰ si
μετεροι πιιτερες, &c. inquit, maiores enim nostri sociis suadebant, ut eandem, quam ipsi amabant, Rempub. sicquerentur & constituerent,&c. Lacedae monii vero instituebant neque suae neq; aliorum similem sed decemurios designabant. Ac. e si hic decemviratus est Oligarchicus, eaquet propter Spartano similis. Nam Spartanos obgarchia usos esse idem fatetur in Nicocle, ubi de Spartanis & Carth aginensibus domi & in pace esse vioso ligarchia, in bello NIonarchia siue Regno usos ostendit.
DE causis mutandarum & euertendarum Rerumpubi. Argument. tam communibus, quam propriis, prioribus capitibus sex adhuc est erplicatum. Nunc contra de causis conseruan' Gratio. darum Rerum publicarum tam communibus , quam propriis, explicat Aristoteles his duobus capitibus 8. & perperam distinctis, cum unum potius caput esse debeat, ut infra intelligetur. Cur autem haec de causis salutis de incolumita- Cin dispktis, quam ea de causis interitus , sit breuior disputatio,ratio- tatio de caunem exposuit ipse Aristoteles initio huius capitis, ni miruna sis salutis
quod cognitis interitus causis, cognoscantur & facile causis breuior Ialutis, ut contrariorum eadem est doctrina & cognitio. Etsi altera doigitur haec disputatio de causis salutis, ut ex priore interi us causis int vota praetermitti sertasse poterat: tamen , ut quaestio haec de risus Eue
Rerum publicarum murationibus sit plenior x tota absol- pMLuatur, te integro, & separatim de his quoque causis explicatur; quarum staminam si quis faciat, undecim sere caulas communes reperiet, duas praeterea Oligarchiae &Democratiae proprias, de quibus certe potissimum tota hac di sputatione agitur; de Democratia linquam d de Oligarchia, ac cum his assinitatem habetibus, Politia & Aristocratia. Nam de reliquis duobus Reipublicae generibus, Regno & Tyrannide separatim, infra explicatur cap.ro. de caulis interitus, 3 cap. I t. de causis salutis.
1De salute autem & communiter & separatim cuiusq; Reipublicae consequens cst cxplicare. Priamum igitur perspicuum es si ca, quibuS euertui
627쪽
IN CAP. II X. LIB. V. POLIΥ. tur Respublicae,tenemus, ea quoque quibus con-
seruentur, nos tenere: nam contraria contrario
rum sunt essicientia: at interitus saluti repugnat.
initio explicandum, iam de causis salutis &earum notitiam ex causis interitus, supra initio expost iis petendam, in odo in argumento seu praefatione explicauimus. Contraris πων. J De contrariis & eorum vi ac potestate e- tim ha rim legan exstat disputatio huc pertinens, apud Muretum tib s. potes. u. cv T- variarum lectionu . Nam vulgatum est, contrario rum eandem esse vim & potestatem: quod axioma elud ta
In Rebuspublicis igitur bene temperatis, ut si quod aliud,maxime videndum;ne quid contra i
niges fiat, & exiguum maxime cauendum: occulte
namq; obrepit detriment hi, queadmodum facul- tates paruis sumptibus saepe iteratis consum utur Latet autem detrimentum, eo quod non fiat uni- uersum : capitur namque mens ab ipsis tanquam
captio est sophistica, si singula exigua, & omnia. Hoc autem est quidem quodammodo : cst vero
quodammodo non . Totum namq; & omnia non exiguum, sed de exiguis sunt concreta. Vna igitur
cautio huic principio est adhibenda.
Prima conseruandarum Rerum pub.ratio s. uanda se & cautio, in legum & institutorum exquisita obseruatione
posita, hic explicatur. Nam diligenter operam esse dandam aut cauendam, ne ex veteribus institutis quicquam mut tur, ne minimum quidem. Nam tametsi unius tortasse legis aut instituti etiam minimi, parvique momenti, mutatio per se non magnifacienda videatur: tamen propter consequentias, ne inde, licet paulatim, mutationes plures obrepanta e iam
628쪽
iam initio huic, licet exiguo, occurrendum prudenter mos et Aristoteles; in eoque initio, licet minimo, maximum nomentum & periculum versiari : propterea quod pro- Αυbatio Pter exigui talem vix cerni possit, nisi a prudentissimo Politico, quemadmodum insta malaianquit, parua vix
cernuntur dc contemnuntur, aucta magis incurrunt in oculos : Ut O supra ictum cap. . in princ. , cap. 7. in si ubi de hoc cai guo. Affert autem hoc loco A ristoteles duas simili Similitudo, tu dines, unam a sinapi bus rei fain iliaris, alteram a captionessephistica: quibus ostendit partim, quam periculosum sit hoc ex guum in legum & institutorum mutationibus, partim qui har,ut non ita attendatur facile, sed occulte obrepat& fallat, nisi acuti stimos. Nam quemadmodum,inquit, bo- 'qna de sortuna: Cepe uniuersae exhauri inur minutis licet sumptibus, sed Lepe &paulatim iteratis: ita Min patriis institutis accidere solet, ut is pq omuia euertant ut, id est, tota Res publica mutetur ex singulorum institutorum & legum mutatione. iam vero quam d. ssicilis cautio, qua huic malo oc curratur, exponit & ostendit ducta similitudine a captione phistica, quae sorites dicitur. Nam ut in sorite a minima cauillatione&captione, quae initio facile admittitur,grada- se tim randem ad mazimi momenti cauillationem fit progres fias, ubi principium velut admittatur, ut dixi, & velut contemnatui, factus tandem aceruus & otam non item: ita & in hac leui initio institutorum mutatione capi & falli nos mO- net Aristoteles. Captionem Aristoteles ita consormat; si singula .sunt parua, ergo & omnia ; ut unum, ut dilo, ut tria, &c. sinit exi gua. ergo & numerus ex iis coaceruatus erit ext-guus. Respondet, partim id esse vertim, partim falsum. Nam quo ad paries, ex quibus totum constat, exigi una quoq; dici potest: quoad se, non item. Sic & omnia distribute tiratione partium dici possunt exigua; collectione, ut loquuntur,non item. Videatur lex cauillationis, . de vel b.Qn. Hur quoque pertinet locus de legum mutatione, a qua adeo cauendum seu abstinendum esse monuit supra Aristoteles cap. lib. a. etiam minima, vico usilium putet potius iniusta quaedam retineri posse, quam Vt mutarionis vel etiam iustae fiat initium.
629쪽
IN CAP. II X. LIB. V. POLI l. Τ E X T V s. Praeterea, quae capiendi causa aduersus plebem sunt instituta , commentis minime fides habendaeem Reipsa namque refelluntur. Quae autem Re rumpublicarum dicamus commenta supra explicaui. iCOMMENTA Ri I.
Velut pars quaedam. Nam ut prior aduersus exiguum, eiusq; velut captionem & paralogismum, ita dc haec aduersus captiones & fraudes Politicas est comparata: quibus item non aperte & uniuerse, sed occulte & sensim Rei publicae forma commutetur. De quibus Politicis sophismatis&fraudibus explicatum supra lib. 3 cap.rg.
Praeterea videndum, quasdam non tantum Mristocratias, sed citam Oligarchias consistere; non quo sint stabiles Respublicae, sed quia,qui praesunt magistratibus, commodi putantur, & ijs qui sunt Reipublicae expertes & ijs, qui sunt participes: ijs quidem, qui non sint participes,iniuria non assiciendo, & cum eorum principibus Repubi com- imunicanda, atque honorum cupidis non assic, Glendis seu laedendis ignominia, vulgo vero ad quae
stum. ad eos vero, tui &participes sint,populariter inter se utendo. Nam quam populares in multitu- .dine quaerunt aequitatem, ea inter pares non solum est iusta, sed etiam utilis. Quare si plures sint Reipublicae participes , utilia sunt multa instituta popularia; verbi gratia, semenstres esse magis lasexus, Ut pares Omnes capere possint. Nam pares sunt iam vclut multitudo. quare dc in ter hos saepe De-
630쪽
m agogi exsistunt, ut supra explicatum : P terea minus ad Dynastias recidunt O ligarchiae & Ari- stocratiae. Nam qui paruo tempore praesunt ma gistratui, non tam facile nocere possurit, quana qui longo: si quidem hinc fit, ut in Democratijs & O- ligarchijs tyrannides exsistant : nam in utraque Republica tyrannidem inuadunt vel maximi, hic quidem Demagogi, illic vero Dynastis; vel qui maximis pranunt magistratibus, si longo praesint cmpQre.
lam HK όραν. J Tertia cautio siue cons mandarum Re- I II. rumpubi. ratio hic explicatur, posita in usu siue consuetudine,in facilitate & communitate eorum, qui praesunt,aduerius eos,qui parent, & ipsorum quoq; inter se: Nam etsi dissicile est factu, i, qui magnis praesunt imperiis, non iis abutantur cum tenuiorum iniuria: praeclarum tamen id elle &Reipublicae maxime salutare, confirmat hoc loco Aristoteles exemplo etiam non optime constitutarum Rerum publ. nempe Oligarchiarum , quas constat esse ex numero vitiosarum, minimeque stabiles, has tamen,inquit,cernere licet hac cautione diuturniores & stabiliores estici. Exemplum Exempnattulit supra cap. o. de Oligarchia Pharsalica, ubi concordiadi ma a communitas eorum, qui praeessent, inter se fuerit.
*m in Oligarchiis, qui praesunt, operam daxe debent, ut
siciles se praestent etiam aduersus eos, qui parent, siue quibus Respubl. non communicatur propter tenuiorem censim l hinc enim definiuntur Oligarchia: iis, qui altiore suntihginio, ignominia non temere assiciendis, reliquis in lucro . di re misiari non frauciandis aut vexandis. Illis igitur altio- ii ingenii & honorum cupidis aditum quoq; ad Rempubl. honores aperient, multitudini vero quisu aliquo delini aviam aperient. Sic ea in pars utraque Vivet contenta quieta, neq tumultus ad Rempublicam euertendam ex-ςitabit. Nam stipra lib.a es. s.ct infra lib. 6 cap. , , hoc