장음표시 사용
691쪽
ιῶς' Αωαου. J De coniuratione in Archelaum su- pra: cuius ait hic Decam nich una; quia permissu Regis ab Euripide apud hunc Regem gratiosissimo esset verberatus, di cem filiis e& ri incipem. O δι ἐόρι δ,1ς. J De Euripide, ut & Simonide poeta , II Caus
Socrate, aliisque viris doctis ab Archelao in Macedoniam ae
se vocatis, magnoq; in honore habitis, etsi Socrates ad eum proficisci noluit, Piso, Seneca, Athenaeus, Plut. abi: sed de Euripidis sectore oris Vnum tantum reperi locum apud Stobaeum cap. 3ρ. Nam Euripides, inquit; cum quidam oris sociorem illi exprobraret,illique os Detere di rei quippe, respondit Euripides, ut in quo ore multa bcculta & mr- steria mihi concredita computruerint. Quod ad Vss sciet γ- rem ciusque exprobrationem attine monet riui. tib a Symposiacωa cap. I. Vbi de iocis & dicteriis, poste quem iocari &ridere in nasum alterius,Vt praelongum, aut simum, aut ad uncum : sed in oris aut nan sectorem non item:eo quod ille iocus in nasum rideatur,in oris & nati foetorem dolor i aD ferat & aegre seratur. Καιαλοι. J Ait multos alios Reges & Tyranno Ob hoc iniuriae genus patetim interfectos fuisse,partim in summo saltem fuisse periculo, insidiis eis hac de causa factis. Neque enim omnes semper intersecti sunt,nam quibusdam insidiae tantum sunt factae, qui tamen euaserunt, aut saltem postea sint interfecti,ut Phalaris,Vt Nero,&c.
Similiter autem & propter metum mam & baee
una ex causis est, ut in Rebus publicis,ita&in Mo- in archiis, ut Xerxem Artapanes, criminatione quo ad Darium metuens, quod iubente Xerxe, non gerit in crucem;sed veniam daturum ratus,vi Oblitum, quia coenaret.
COMMENTARII. oues J Secunda monarchiae tollendae causa monarchia metus hic exponitur,de quo dictum O supra cap. a. ubi in metus. scptem generales omnium imperiolum tollendorum cau-
692쪽
sas & Lanc unam ess e docuimus,& cap 3. explicauimus, quo . . . modo metus hic accipi debeat: vel enim ipsi metuunt mo-
narchae, scuti qui imperium tenent,etiam pauci; vel metuut, Mi qui parent, fortasse ne poenas dent facinoris perpetrati De δ' priore metu ipsorum, qui praesint, hic non agitur: de quo tamen sortasse quis mirari possit, nullam eius hic fieri men-
tione , cum metus & odium, quae duo fere inter se comitari csolent, causa dicatur, imperiorum euertendorum sumitia dc maxime vi ata.Nan ut Ennius praeclare; Quem metuunt ,
Oderunt ; uem quisque odit, perisse expetit: Vt & Cic. de hoc metu orum qui praesunt copiose disserit libra a. me imperia otas beniuolentia confirmari, metu euerti, hisve bis: Omnium autem rerum nec aptius est quicquam ad opes tu Adas ac tenendas, quam diligi; nec alienius, quarta timeri,&c. quod idem exemplo Alexandri in Macedonia, in Thestalia Pheraeorum Tyranni, &Iulii Caesaris Romanorum Tyranni, & Demettii Macedonum Regis, & Rerump. Lacedonatae & Romanae exemplis confirmat. Sic Sc Isocri ad PD Upum: Πολύ io; longe, inquit, praeclarius
est c latum beneuolentiam, quam moenia capere, &c. dc Demu υ. . Olynth hoc argumento Philippum Macedonem, quia suorum esset in odio, breui ruiturum disputat. Idem ait & Corn. Nepos & exemplis confirmat in vita Timoleontis O vita Dionis. 9 Salustius in Catilina , ubi de Antiquis Romanorum motibus: in pace, inquit, beneficiis magis quam metu imperium agitabant, & accepta iniuria ignoscere, quam pe equi malebant: etsi haec verba ad alia .remm potius metus genus videntur pertinere. Sed in Iugu-tha hac de re pulcerrima est oratio Micipta Regis monentis & liberos adhortantis, ut a sitis diligi quam metui malint ; quod ide & apud Xenoph. Is .de ori instit. facit Cyrus mortes ad filios Videatut sc exemptu de Gotarzepartho s.
cipsam & Cyrti imitatus, adCommoda illiu mortes,
inquit χρημμπων πλῆ, γ, &c. neque enim diuitiarum aut
pecuniae quantalibet vis ad luxum tyrannidis est fatis, neque satellitum custodia ad eum qui praeest,tuendum, nisi beneuolentia eorum, qui parent, antecedat: atque illi maxime diuturne & secure imperat, qui suorum animis non metum crudelitate, sed studium & amorem ex humanitate in-
693쪽
stillarint, &c. Videatur autem & Cic. lib. s. Tusc. ubi de ex tremo metu Dionysii Siciliae Tyranni, qui cum esset,inquit, bonis parentibus atque honesto loco natus, &c. ct Phili p. Cur Arist. 1. de Iulio Caesare & M. Antonio. De hoc igitur metus inde primoge- nere, siue de metu eorum, qui praesunt, Regum & Maj-nere metus stratuuin curAristoteles hic non explicet,causa haec est: quia nihil hoc lo- hic metus ad priorem causam de iniuria pertineat. N ani ex curacipiat. iniuria & crudelitate ac libidine in eos, qui parent, exercita metus iste & odium existere solet: quare Atistoteles iniuriam potius, quam eius comitem, metum, cause loco col-- locandam putauit. De altero metus genere, eorum nempe, qui parent, quod ad RespublicaS attinet, eXemplum attulit, supri cap. 3. de ciuitate Rhodiorum, ubi & nos alia de pericle, Caesare, &c. commemorauimus. De Monarchiis unum hic affertur de Artapane,qui Regem Persarum domunum suum metu facinoris interfecerit; quod copiose commemorat Diodor. bb. r. meminit & Ctesias in Persic. , quo rum fragmenta non ita pridem cum Herod. sunt edita.
TEXTUS. Aliae autem ob contemptum, ut sardanapalo uidam conspecto telam texere cum mulieribus, si vera sunt, quae fabularu scriptores commemorant.Si autem non in illo, at in alio certe veru esse
possit. Atq; in Diony sium posteriorem Dio pro
pter contemptum coniurauit, & ciues ita cernens affectos, &ipsum semper ebrium. Quidam vero etiam amici propter c5 temptum inuadunt: eo namq;, quod fides iis habeatur,contemnut, Vt
clam futuria&qui imperium adipisci se posse arbitrantur , quodammodo propter contemptum adoriuntur Nam ut qui possint, &qui propter opes potentiam contemnat periculum, facile a Pgrciliuntur, ut belli Duces, Monarchas, ut Cyrus Astyage, & vita co temnens, & potentia: eo quod potctia quide militaris desidia torperet, ipse vero iuru dissi ueret:& Scuthes Thrax ptor Amadoci
694쪽
COMMENTARII. A i A , --φρώησαν. J Tertia tollendaeMonarchiae eau- 3. Causin-
, Contemptus, eaeponitur : cum nimirum Reges vel luxu teritim Moadiffluentes, & vino dediti, vel muliebri ingenio minimeque narchia, militares a suis rei militari praesectis opprim titur: id quod vel Contem- inprimis ab iis, quibus omnia fere sua & maxime rem mili- pimitarem commiserint Reges, perpetrari demonstrat; eo quod hi Regis amici & familiares fide hac de familiaritate freti facile occasionem ex cotidiana cum Rege consuetudine,absq; ullo periculo eius opprimendi se nancisci posse confidant. Adfert autem de contemptu . exempla Sardanapali, Diota Exempla'nysii iunioris, Astyagis, & Amodoci Monarcharum. Idem quoq; commemorant Francorum historia de Carolo Maria tello, qui toti regno praefectus' cum omnia regni negotia solus administraret, eiecit, ut filius ibus Pipinus, Rege remo
to , & in monasterium concluso, Regnum Franciae Occuparet.
πιουπερ Σοι in νάααλον. J De Sardanapalo inerte Rege, & Sardinata muliere potius quam viro, a praefecto sito Deioce Medo in- palus. rei secto, &. Imperio Assyriorum ad Medos translato, etsi propicr antiquitatem obscuram , quae solet multis fabulis esse permixta, ea de re dubitat hic Aristot. plaertq; tamen hi storici consentiunt, de quo videatur Diodorus lib. i. , IULnus libis. & omnium optime & latissime ex veteribus histo
Διονυσ: ύυι ερα . J De hac re,hoc est,de coniuratio- ni milia ne Dionis aduersus Dionysium Iuniore Siciliae Tyrannum, , qui, Dion sto Pulso, patriam in libertatem asseruerit, videantur Plut in Dione. ct Diodorus lib. ι ., Nepos stem in mi ara Dionis. patrem Dionysiuni suisse hominem militarem SE strenuunt, filium vero uisceminatum: &proinde illum in-
basisse & tenuisse imperium, hunc amisiste, & hic & infra
K- - ν φίλων δ πινες. J insignis sic est locus ae amico Amisi Otiim &familiarum in Reges coniurationibus: quos d ipsos familiares contemptu eo permoveri hic ait, & hoc amplius spe latendi, potiS. Mo-
contemptu eo pi& rei propter faamiliaritatem facile conficiendae, Ut quibus narcharum rerum omnium fides habeatur,& sarpe tota concrediti Re- interfecto-gni aut principatus administratio. aie& Machiaueli. b. 3. res. Uti a obser-
695쪽
obseruat. Livianarum c.f. etsi sere paradoxum,multis tamen excplis confirmat,coniurationes in Monarchas,maxime ab
eorum familiaribus & amicis sitscipi:& hinc quoq; est,quod infra explicatur cap. proximo, insigne praeceptum, Regibus obseruandum, ne de suis quem nimiis honoribus & opibus augeant: quod nimiru hac occasione facile ita praepotentes faeti ipsum imperium postea invadant :quod eo loco expli
cabitur. 'Oιον κυρος ιιςναν-γη. JHac in re variant historici.Nam alii
pleriq; Cyrum auo suo, Medorum Regi Astyagi,imperimam Vita tamen conces a, eripuisse, & hoc velut gradu primo facto, continuo totum imperium Babylonium & Medicum ad Persas transtulisse scribunt, quibus hic assentitur Aristoteles: Xenophon tamen contra Cyrum ab Astyage auo suo adiuncto illi filio suo Dario,ad Babyloniorum euertendum imperium, eoque communibus viribus Medorum & Perserum euerso, tandem & Medorum imperii creuisse haereditatem, mortuo Astyagis filio Dario sine liberis, atque ita harutria Regna, Babylonium, Medorum, & Perserum, sub Vnum Perserum coniunxisse scribit in libris de institutio Cyri. Rαι σευ ης ο ἀμαι κω. J DeAmadoco,que Diodor Madocon vocat li. Is .a SeutheThrace praetore sto sublato:praeter Diodorum videatur is Xenophon lib. . Areb. Graecorum.
Alij aute & pluribus de causis coniurant, ut &
contemnentes,& propter lucru quemamodu in Ariobarganem Mithridates.Ob hac aute causam maxime ii rem aggrediuntur, qui natura quidem sint audaces, dignitatςm autem militarem apud Monarchas habeant. Nam sortitudo, potentiam nacta,audacia est quibus rebus, ut facile rem perfecturi,coniurationes faciunt. - . Complurib.
COMMENTARII. interdum 'Oι ε και moesia. JAffert hoc loco velut iunctam & di de causs plicem Urannidis ac monarchiae evertendae causim. Nam monarchia multos esse ait, qui non singulis,sed pluribus de causis com- Murtuntur. moueantur & impellantur ad coniurationes faciendas ,
696쪽
qui tam ex contemptu,qua lucri studio in alique coniurant; quemadmodu inquit,Mithridates inAriobarzanem contuta k cx rauit,de qua coluratione amplius quaerendu:comemoratur quidem a Cor. Nepote in Dathame Mithridates quida Ari baretanis filius, sed vix austrii dicere filium aduersus patrem . coniurasse. Commemoratur &MithridatesRex Ponti a Plim tarcho, qui metuens insidias Antigoni Regis Macedonum, paulo ante aetatem Aristotelis in Cappadociam fugerit,unde
stirps Regum Ponti ad clarissimum illum Mithridatem,cu quo C C C .post annis Romani bellu XL .annib gQuerunt, , res Sylla, Lucullo ,& Pompeio ducibus,deducitur. Sic & Dio ,
partim contemptu,ut supradimam,partim gloriar studio, te quo infr. in Dionysium Iuniorem coniurauit.
λα -υαην. Illo,de iunctis seu pluribus causi , eis; inis velut interiecto &statim intermino , redit Aristoteles ad 2 mhbis
priorem causam de contemptu. Nam haec Omnia vcrba ' ιὸmisaist
dem mihi pertinere videntur, quibus nunc docet, qui ma-xime hac de causa ad coniurationes impellantun, & ix, VO ct ebniti=de maxime contemptu in Monarclias incitari, eo in id mi a uiscis, i qui d natura sint audaces, & ex re militari nomen aliquod ac dignitatem locumque honestum, & proinde potentiam ra
quandam apud Monarchas seu eos , in quos velint coniurare. sunt consectili.causim adiungit,cur ni facilius ad coniurationes impellantuni liuia his duabus rebus freti, putent, facile sibi esse,conata perlicere, sortitudine inquam sue ii quod dacia,&auctoritate ac potentia,quam sunt adepti ex gloria mi leo rei militaris: & hinc est, quod olim coniurati in C a larem G sibnollentCiceronem,ut timidiorem, teste Plutarcho,coniura' apparet nutationis habere socium ; quia praesenti animo ad vidi. Rodiose s a
facinora sit opus. De potentia autem, si quam coniurati sint this Ca olis. nacti in Regno & aula, quantum ea ad coniuratio em S beet ιεattis suscipiendam & perficiendam habeat momet v,pa iosis mentui noexplicauimus. dum rupora Ἀνδρίαβὶρ Elegans est sententia, sortitudinem, opes nactam, esse audaciam: cuius sententiae haec mihi Vis & Rasib. potestas eise videtur:fieri plerianque,ut sortitudo, si potentia aliqua adipiscatu in audaciam degeneret. Nam Videre id Fb iisti tu , ilicet maxime in viris fortibus &militaribus , eo simul xq, ινὲια- , cxiguas opes & potentiam sunt nacti, continuo sibi Regna s. di imperia somniare dc promittere, & magna animo moliri
697쪽
ε s IN CAP. X. LIB. V. POLIT. atq; cogitare : tantum animum & spiritum addit ac facit :potentia. Fortasse tamen legendum sit θαρσο , id est, an inus, seu animi, & promptitudo, quasi dicat ; sortitudine, potentiam nacta, animos & spiritus maiores fieri, ut iam dictum.
T E X T v Atque eorum,qui gloris studio coniurant,alia esst ratio causis ab iis, quae ante sunt expositae Non cnim , ut quidam Tyrannos aggrediuntur et eo quod & magnis qua tibus, & magnis eos assuere cernant honoribus et ita & eorum quisque, qui gloriae studio coniurant, periculum susciperes ient: sed illi quidem propter causam expositam3
bi vero, tanquam& alio aliquo praeclaro facino re, & unde apud alios clari & celebres fiant, edico,
ita 'Monarchas adoriuntur, non quo Monar' chiam, sed gloriam parare velint, Veruntamen Paucissimi certe sunt numero, qui hac de causi. incitentur. Nam hoc ante positum esse oportet, nullam salutis rationem ducere, re non consectar
quod Dionis qui lona cogitationem oportet co- l initari; sed non facile est multis eam in generari, siue inesse. Ille namque cum paucis in Dionysium i nouit, ita se animo affectum dictitans, ut quo vel cunque posset progredi, peruenire tan- tum in re seu facinore confecisse ipsi sit satis; i t si paulum in terram i gres , statim mors offe
ratur, eam mortem ipsi praeclaram&honestam a
futuram. o. Causa in Tob δἰ ψιλο ιιι. J Aliam euertendae Tyrannidis, eritus Mo- causam gloriam & nominis claritatem Aristi,t hic exponi , muhiaru. a prioribus plane aliam & longe discrepante Nam qui prio- ribus de causis incitantur, plaerique omnes vel lucri, vel in perii causa potiundi, id aggrediuntur: haec enim duo tan- quam scor os cyanium cue lionurni effo,supra expliςaui: --
698쪽
a. se hic. εGA E m τίλη, τα, &c. Hi autem, te quibus iam explicatur, neque diuitias, neque opes, & imperium, sed so- , tam gloriam sibi habent propositam , & coniurationem aduersus Tyrannos, tanquam aliud aliquod facinus praeclarum,& sorte factum Arist. elcgantissime unde sibi nomen immortale parent, suscipiunt, non quo ipsi Tyranno interfecto regno potiantur, inquit Arist. sed ut clari & insignes habeantur Nam apud veteres maximeGraecos Tranni; TIrannicidae magna erant in gloria, magni sq; honoribus & Orμmp--
praemiis affici solent,ut est . Crc. lib.3. O . Exemplum aD m fert Arist unum inDione, quod,ut ipse ait,exempla uius rei 3 'sint rariora. Sic tamen, id est, hi ξης Dε , ' Iason Pheraeorum prum Tyrannus a septem adolescentibus coniuratis nξης σνitis: in- a Exem tersectus est, te e L horo. Et C. Mutius Scaevola Romanus pbim eodem animo Porsennam Regem Etruscorum , est aggres . 3 EXem sus : de quo est .epti L tu. lib. 2. Eadem quoq; causa Arato ad plμην- patriam SicyonemTyranno liberandam fuit:& eadem Bru Exemmio coniurationis in Caesarem; quare & Plui. qui & Arati & po m Bruti vitam descriptit, Brutum cum Dione comparat, qui FEx-
nempe non cupiditate imperii, sed gloria stimulati, aduer- pG
Oυρκίωαλλ' ἐλι ιχ ι. Raros & padcos esse ait, qui hac de causa stimulati coniurationem faciant; eiusq; rei, cur ita sint
pauci, causim quoq; & rationem adiungit, quod eo animo εβtist 1 cur atque ita affectos hos esse oporteat, ut si cogitata vel conata pβη t, non perficiant & perpetrent,de vita sua no sint solliciti, quid φ--Πέρβde se sit futurum: quae allectio de vita negligenda. S gloriae c*VI-m qt postppnenda non nisi in generosissimis animis,& gloriae cuta Mρηβη pldissimis existere solet. Tali animo ap. Limum se suisse ipse
Scaevola,loco Regis Porsennae scriba errore obtruncato,deprehensus, & ad Regem adductus testatur ; nec ad mortem, inquit, minus animi est, quam ad caede tua: & facere & pati sertia Romanum est: nec virus in te ego hos animos gessi: longus post me ordo est ide petentii a decus, Sc. & mox: en tibi,inquit,qua vile corpus iit iis qui magna gloria petiit,&c. Tu Διων Ἀσο ιν,3cc. e ιῶνος β μετ' ολίγρον,&c. JDe hac Dionis aduersus Dionysium iuniore Siciliae Tyrannum Diomconiuratione late explicatur ab Corn. Nepote. se Plut.m vita Dion.s Diod. Sic. l. rs. Sed uiori,inquit fretus no tam suis copiis,qua odio Tyratini, maximo animo durib. onera
699쪽
riis nauibus quinquaginta annorum imperium, munitum quingentis longis nauibus,decem equitum, centumque peditum milibus,prosectus expugnatum,quod omnibus gentibus admirabile est visum, adeo facile pertulit,ut post diem vertium qua Siciliam attiSerat, Syracusas intrauerit. Ex qiso intelligi polost, nullum este imperium,nisi beniuolentia munitum,inquit Nepos , Diodorus, Dionem in hac re perpe-
Interim autem Tyrannis uno quidem modo, ut & aliae quaeque Respublicae, exteriore; si qua Respublica contraria sit potentior. Nam voluntatem quidem affuturam, perspicuum est propter
contrarietatem instituti. At omnes, quae volunt,
si possint, faciunt. Contrariae autem Respublica Democratia quidem Drannidi tanquam figuIxi figulo,ut ait Hesiodus. Etenim ultima Democra- 'tia tyranis est. Regnum autem & Aristocratia propter contrarietatem status. Quare Lacedaemonii multas tyrannides dissoluerunt,& Syracusii eo tepore quo bona utebatur Rep. Altero vero modo intestino; cum ii,qui simi particeps,diisentiui,ut Gelonis,& nunc Dionysii.Gelonis quidem,cu Thrasybulus,Hieronis frater, filiumGelonis coleret & adui retur atq; ad voluptates stimularet, ut ipse imperio potiretur : propinqui aut conspirarent, ne tyranis plane deleretur,sed a brasybulus:quidam ex iis coitione facta, ut occasionem nacti,omnes illos expulerui:Diooy siu vero Dio, cu eius esset affinis,manu coacta,&populo sibi adiuncto,cum illum expulisset,interfectus est
COMMENTARII J Insiginis hic est locus de eversionum diauisione bimembri seu bipartita Docet namque omnem ruersionem vel domesticam , intestinam ei e , Vel cx-
700쪽
emam & aduentitiam, siue ex causa intestina, siue ex causa externa. Vt enim, ex sententia Physiologorum, rerum inta Causa /nxeritus naturalium partim sua vi fit,partim extrinsecus & extateratus Reternavi; ita & de imperi js & Rebuspublicis dicendum est,ea- r imp.riim conuersiones & cuersiones vel ex interiore malo,vel exta intestπε terno accidere. Nam quod hic Tyrannidi accommodatur, Hut exter-
idem&in omnibus Rerum public. generibus locum habet. De his duobus summis euersionum generibus separatim infra titius suo loco.
ἱνα υ ηπ. ατυ εξωθεν. J Exponit, quae sit externa eversio, nimirum cum duae contrariae inter se Respub altera alteram ἔ- C UAE Opprimere conatur. Contrarias Res p. dicimus eam, in qha - σήνη multi siue pauci, S eam, in qua unus tantum imperium teneat , ut Democratia Tyrannidi, Aristocratia Regno, siue Democratia, Oligarchia, & Aristocratia, Regno & Tyrannidi. Cur autem hac ratione Resp. euertantur, causam ipse Aristotcles exponit: quia, ut inter similes amicitia, ita inter dissimiles pla in q; sit odium N inimicitia, unde & voluntas perdendi exsistit. Nam xt eleganter Ennius apud Ctc. ub. a. o f. Quem qui sque odit, periste expetit. Iam vero si acce dant opes & potentia, ut hoc odium & voluntas expleri pos sit; nihil est amplius, quod ruinam & conuersionem remo retur. Nam his duobus concurrinxibus, facultate S. volun tale, res omnes confici solent. Confirmat deinde Aristote les hanc conuersonis rationem & modum exemplo Lacedaemoniorum & Syracusiorum, qui cum Aristocratia seu eisnitima Oligarchia uterentur, confiterint olim tyrannides ciuitatum, quas deuicissent, tollere. De ij siem Lacedaemo ni is, solitos eos et Democratias tollere, ut contra de Athe . ni sibus, eos consuese euertere oliuarchias, & Aristocrarias; quia & haec du0 Rerum pub. genera,Democratia,& Aristocratia, siue Oligarchia, ut multi & pauci, inter se sint
contraria, explicatum est ,suprali. .co ιι. quod idem commemorat & Isoc. in Panathenaico, oi y β ημ ηεροι, dictum est supra hoc lib. e. p. 7. in . ubi & de utroque hoc euersonum genere quaedam explicauimus. Idem quoq; RO-manos factitasse primo qui dem cum Aristocratia Vterentur,& Aristocratias siue Oligar chias adiuersus populum confirmare solitos, intelligi pote ex dissensione Ardeatium apud Liuium postea vero cum L emocratia uti coepissent, Omnes