장음표시 사용
791쪽
IN CAP. II. LIB. VI. POLIT.dictum,& dicetur etiam paulo instra. De altera Democratiae nota Aristoteles ορον δουοτ ρον vocati siue instituto hic agi tur; summam vivendi licentiam popularis Reipublicae esse propriam. Id quod copiose exponit Plato eo loco, his verbis,
Exempla. N ἐ ἰ, &c. Exemplo quoque
Reipublicae Romanae aetate Ciceronis, & Atticae, aetate Uemosthenis ac Aristotelis , hic confirmari potest. Quibus temporibus quanta morum ac Vitae licentia, &scelerum ac flagitiorum impunitas, quam corrupti fuerint mores in v traque VIbe , ex Cicerone , Demosthene, Isocrate , intelligi potest. E fctu, hu 'EHia, b. J Ex ea licentia, nimiaque libertate aliud quo-iti alpa δε- que nasci & oriri grauissimum malum ait, ιμιταί-. Quambertatis. & Plato eo loco Democratiae propriam esse ait ac docet multis verbis: nec Magistratus a ciuibus, nec parentes a liberis, nec praeceptores a discipulis in ea Republica coli&obseruari; omnes ordinum gradus esse consulos. Cities abii quilinis & peregrinis vix internosci: & hanc scilicet μαρ- ω- vulgo in ea ciuitate splendido titulo vocari libertatem.
Recte ergo & Aristoteles in Democratia ciues ait vel nemini parere velle, quae Vera est , vel certe non semper, id est, nunc imperare velle, nunc parere, ut sit imperii vicissit do: de qua iam paulo ante supr.
His autem positis, & tali imperio, popularia
sunt talia: creare Magistratus omnes ex omnibus: praeesse omnes quidcin singulis, singulos vero vi- , cissim omnibus: sorte creari Magistratus vel o- mnes, vel qui usum&artem non requirant: non ex censu ullo esse Magistratus, aut quam minimo: nullum eidem bis mandare Magistratum, aut raro , aut exiguum, exceptis bellicis : magistratus
vel omnes , vcl qui possint , non esse diutur nos: iudicare omnes, & ex omnibus, & de omni b. aut de plaerisque, aut maximis ac grauissimis r bus, ut de rationibus reddendis, & de Rcbuspu
792쪽
COMMENTARI I. 773blicis, & de priuatis contractibus: concionem omnium cs e dominam: magistratum vero nullius, aut minimarum &paucissimarum dominum. Magistratuum autem maxime popularis est curia, ubi non omnibus mercedis est copia. Ibi namque &huius magistratus potestatem deminuunt. Populus namque mercede potiens, iudicia omnia ad se
reuocat, ut ante in lib. priore explicatum est. Praeterea mercede percipere maxime quidem omnes; concionem, iudicia, magistratus. Si vero non, magistratus & iudicia & curiam & conciones, principes vel magistratus, quos necesse sit inter se una epulari. Praeterea cum Oligarchia & genere & diui
tiis&disciplina definiatur: popularia esse vidcn
tur, quae his sunt contraria : generis obscuritas, paupertas, sordes. De magistratib. autem, nullum esse perpetuum. Si quis autem ex Vetere mutatione remanserit,& potestatem eius deminuere,&suffragia vertere in sortem.
COMMENTARII. Exposito Democratiar scopo libem tale,eiusque notis duabus,imperii vicissitudine,& vitae licentia,siue ιμα ωα potius,nimiae libertatis socia & comite ; hoc ergo tanquam gundamento status popularis iacto,&prius posito, in quo statu ea sit libertas, eaque imperiorum quoq;& magistratuum ratio : nunc ordine ac deinceps instituta huic statui & fundamento accommodata persequitur. Videntur autem ea, quae ab Aristotcle hic exponuntur, duode- , cim esse numero. Quae tamen omnia ad tria summa capita, Instituta meo quidem iudicio, reuocari possunt: Senatum, Magistra- populariatus,&Iudicia. Nam cum Rerumpub. omnium hae tres prin' in trib.sumcipes sint partes, te quibus copiose explicatum est supr, lib. . mis ea iii- c. ι .rs., 1ο. sapienter fecit Aristot. qui, luemadmodum iis bio consal partibus status popularis utatur , singulatim hic explicet. stunt.
dinc ac differentia partium ipsas quoque Respub.inter se cile Ccc 3 dissi
793쪽
dissimiles ac discrepantes. De ea ergo parte,mae in m agisset tu & imperiis est posita,accuratistime hic agitur,quae inqua)magistratuum ratio esse debeat in statu populari: de reliquis
minus accurate. Nam multa eo pertinentia inde,id est, ex li . c ρ L .peti possunt. r. Insitutu Tori Tob tam JPrimum institutum eorum,quae hic Iopulare. com memorantur, de magistratibus est,ut omnes ciues ius &potestatem habeant magistratuum creandorum,idque ex omnibus ciuibus Nam Democratiae proprium esse,Vt omni b. ad magistratus & honores pateat aditus, & ut omnib.eorum creandorum sit potestas: cum in oligarchiis paucis tantum genere vel diuitiis praestantibus id pateat, ut copiose explicatum est lib. c.rs. 9 c est in .
populare. θ τημ λ de magistratibus, imperiorum vicissitudo siue magi- stratuum , hic exponitur , & etiam imperii communit . .
Nam popularis Reipublicae est, ut omnes quidem imperent singulis, linguli vero vicissim omnib. hoc est, ut summa quidem Imperii siue Reipublicae sit penes omnes, siue penes populum uniuersum: singuli autem magistratus cuiq; de plebere populo vicissim mandentur. Hanc enim magistratuum vicistitudinem, qua singulis ciuibus ad honores & imperia pa- ax aditus, popularem esse dictum est upra hoc cap. , lib.
3. Insitti, si To κληρω εὸν N. J Aliud populare institutum de magi- populare. stratibus hic affertur, ut masistratus non suffragiis, sed so
re mandentur, Ut sunt ασκαι κληρω- , non α ρετῶ : quod Ratio. est oligarchicum&aristocraticum. Nam in populari Republica nec Virtutis, nec generis, aut diuitiarum in magistratibus habetur ratio. Quare & Cicero fortunam campi Romaea, namque in Campo Martio comitia centuriata magistratuum creandorum habebantur in dominam vocat. De hoc instituto & Plato libro octauo de Republica, his verbis agens depopulari statu ; πῖς b λοιπsi; zξιο m. m, id est, cuin caeteris aut aequabiliter communicant & Rempublicam, & magistratus. In ipsa quoque Democratia magistratus pla iti que a sortibus, γω - ων γινοντα iunt. Aristoteles saepe huius instituti mentionem facit in his libris, visura libro qγarto, capite nono, O, capite o. quo in loco accurate de eo est explicatum.
794쪽
Φοσακριἰ εμπ ναι. J Quidam sunt magistratus, in quibus ς λα φ opus est magna sapientia, usu & rerum peritia, ut est praetu- gistratus inia rei militaris, ut est quaestura, ut est praetura iuri dicundo; inaquoquaquae imperia & magistratus non nisi a doctis & usu petitis re- Democracte administrantur Etsi ergo in populari Republica omnes ita suffra- magistratus sorte mandari est comentaneum: soli tamen hi, gis crean- de quibus modo dictum, excipiuntur. I ieri enim non po- di. test , ut fortuito & sorte mandentur : sed in iis mandandis delectus est necessarius. Quare alii quidem plierique omnes in Democratia erunt κληρωτοι, hi pauci Et hoc est, quod ait, ή , &c. quod idem &-ρra docuit libro . capite decimoquarto, his Verbis ; - α εορ
To μῆ-nμή-r . J Aliud populare institutum de ma- Institutagistratibus affertur, eos non esse ex censu mandandos, aut popul-r . certe ex perexiguo. In Oligarchiis diuitiarum & census in magistrat:bus demandandis ratio haberi solet, quod contra fit in Democratiis , ubi plebei & tenuiores dominantur, Ut illic ditiores. Huius quoque instituti democratici saepe facta est mentio supra libro quarto, capite octauo. Etli autem in Democrati plarrumque nulla census ratio in magistratibus mandandis habetur, ut peraeque onatibus ad eos pateat aditus : interdum tamen aliqua census ratio haberi potest,ut ni- Limitatio. hilominus sit Democratia: quod explicatum est supra lib. . cap. . Vbi de Democratiae genetibus. Et hoc est, quod ait;
τομὴ τὸν - πν. J Aliud populare institutum de magi s. Instituta
stratibus, quod est de eodem magistratu non iterando, aut popuiare. sepius eidem mandando. Nam id quoque populare esse ait, uni eidemque eundem magistratum non mandare. Ratio L RHiis. autem haec esse videtur: quod in Democratiis Vtilissimum . . isit, maximeque consentaneum, ut imperia & honores ad singulos tandem peruenire possint. Quae causa est, cur utile sit cum aliis statibus, tum maxime populari, Uni Vnum duntaxat, non duos aut plures magistratus, uno tempore
mandari. Qua de re explicatum supra libro capite o in Lne. Hinc quoque est, quod in Democratiis magistratus Scimperianon debeant esse diuturna: de qua re mox explic
795쪽
Itatio. Timitatio. . Ratio. a Ratio,
magistratus eidem saepius mandetur ue aut certe, ut id perraro sat: & quidem in magistratibus minoribus ac leuioribus. Nam praeter illud incommodum,quod modo attulimus, est&alterum,ne hac occasione ambitiosi quidam homines maiores magistratus saepius adepti,tIrannide tande invadant, mox explicabitur. Plaertq; tameti hoc verbum p ολίγας Latine reddunt,aut paucos, hac sententia; ut idem nullum magistratum bis gerat,aut saltem non si pe seu raro,aut certe paucos magistratus, ut linquam non omnes magistratus idem bis gerat, sed perpaucos. Quae interpretatio huic verbo m
gis videtur consentanea. Qεξω -ν τα πόλε/υν. J Excipit Aristoteles bellicos magistratus,qui ab eodem saepius geri possunt. Vt si plura exoriantur bella,unum post alterum: iustum esse ait, uni saepe imperium belli deserti. Cur autem in bello seu bellicis magistratibus id sit singulare, cur inquam j idem saepius Imperator designari possit, causa haec esse videtur: tum, quod pauci boni
Imperatores reperiantur: tum,quia & peritia magna autoritas in Imperatore sint neceste, quae usii & prioribus bellis ac victoriis comparantur. Et hanc pacis belli differentia praeclare explicauit Cicero in Orat.de Imperio Cn. Pompseu ae let. Manil Sic enim ait: At enim nihil noui fiat contra exempla atque instituta maiorv. Non dico hoc loco, maiqres nostros semper in paceconsuetudini,in bello utilitati paruisse, c.
6. Institi su J A liud populare institutu de in 'opulare. sim; ibu : Los vel omnes,vel certe quorum ratio id patitur, non debere esse diuturnos. Est autem insignis hic locus demasistratuum diuturnitate ac tempore: de quo explicatumes upra libro a. capite 3. in me. ct capite r. x maxime lib. s. xvire 8 quo in loco idem plane,quod hic affertur de Demo-ctaria; et conducere, semenstres dicunt veteres, hodies mestres j minimeque diuturnos esse magistratus. Et causae
duae ineruntur,eo loco explicatae.
Magistra- ς Indicat quosdam esse magistratus, quos tui quosda inutile si & Reip. perniciossim saepe mutari, seu breui tem. Huturnos pore concludi. Cuius seneris videtur esse quaestura Use couenit. J Hic de altera principe Reipublicae par- , Institutu te,Iudiciis,quae eorum ratio in Republ. populari sit tenenda, populare, 'exponitur. Iudicia ergo omnemq, eorum Vim ac potestatem quod adse- yςnes populum essu debere, nimirum ut iudicis officium ac
796쪽
munus primum pateat omnibus ciuibus seu ordini ciuium. eun π cap. Deinde,ut de rebus omnibus populus, siue quilibet ex popu- generatulo iudex factus iudicandi potestatem habeat: aut certe de re- diseributio-bus maioribus aut grauioribus quaeque ad fluminam Rem- nis horum piab. pertinent, Ut sunt repetundarum, maiestatis, de bello, institutora de pace, de legibus serendis, de priuatis etiam contractibus. pertinet. In Oligarchi is autem contraria plane ratio est Vsitata,in qui- r. Membr. bus iudicia sunt penes paucos. Sic olim Athenis Solon iudi- Σ.Membr. cijs in populiun translatis Rempublic eam ex parte popula- Contrariorem fecit, visupra dictum lib. a. cap. ro. & Gracchi Romae, instituta. de quibus Plutarchus in Gracchis. Quam enim grauia ceta I. Exempl. tamina R omae fuerint propter iudicia,videre licet in b. Pauli 2. Exempl. Manseri' de E. & nos alibi in hoc opere explicauimus. Videatur cap. vlt. lib. q. seupra. Και 'πιλιlίας. J Iudicium siue quaestio et A9-ων qua- αῖ-η-le sucrit, explicatum supra lib. i. Cui respondere videtur illud, ut Romani Vocant, repetundarum. Quod autem ait πιλωνα α λιὶίοις, eius mentio facta est supra lib. . cap.r . his verbis, e τ me, ἡ πιλύειας. se eiusdem libri cap. ι6. vlt. his verbis; .--τίω πολ βω- φέρει. Quo contineri mihi identur ea, quae maxime Rempublic. continent, & ad statum Reipub. pertinent, ut de bello, pace, legibus, magistratibus,&c. adeo, ut & illud ipsum iudicium repetundarum
siue et i ic νύν hoc loco πιλβει- nomine contineatur. Id indicat Aristoteles tib. . cap. r . his Verbi ; -ιέν' o μόνον, dcc.
KO . iaων α αλλαγμοί-ν. J Haec sistat iudicia priuata σαυαλαγ- de contractibus & testamentis, ut vocant ICti. Quae iudi- AP cia cur An stoteles inter grauiora numeret, obscurum esse videtur : cum publica sint maiora, priuata minora ac leuiora
iudicia. Nisi forte non de quibuslibet priuatis iudicijs, sed de
grauioribus, in quibus vel totum alicuius patrimonium, vel maior pars, vel fama atq; aestimatio agatur. TO Eta -κλη reo. J Est haec tertia princeps & siimma f. Insiluta pars Reipub. Consilium & Senatus. Cuius partis Vis & pote- populare. stas in plaerisque Graeciae ciuitatibus olim erat penes concionem, quam Vocant. Quod grauiter reprehendit Cic. in orat. pro Flacco fere initio. Sic cnim ait; sic sunt ex- pressa ista, quae recitantur, φι λ&c. De hac autem partor ate explicatum est supra lib. . cap. ι . quo i n loco plu-
797쪽
νη IN CAP. II. LIB. VI. POLIT.res modi cum populares , tum alijs quoque Rerumpublici generibus accommodati explicantur. Ex popularib. autem modis quartus est ille, quo rerum omnium penes cocionem siue multitudinem & populum, nullius penes magistratum sit potestas. Quod idem hic ait Aristoteles esse populare. Contra Vero pauca populo, piarinq; magistratibus permittere Aristocraticum esse ait eo et .lt. . his verbis: οταν θ 2 νων&c. Atq; hinc recte Anacharsis Scytha ille Philosephus insignis, tese Laertio ; αν ίγων. νυι-οi τεχνιτα , κώ a m ε - ι μη τεχνίται. Seu vi Crinitus de hon. disse. lib. t. cap. . refert, eum cum forte . in Atheniensis populi concionem deductus eliet, vidissetq; , omnia ea,quae summa & praecipua sunt in Repub populi iudicio discerni: miratum primo condationem Atheniensium: qui cum rebus praeclare gestis & authoritate apud omnes praestarent, ad tam iniquum imperium peneque obnoxium deuenis lent: itaque prudentistinae exclamasse; O Rempub. breui perituram, in qua Viri principes consultant, populus autem & imperita rerum plebecula decerni t,&c. paulo aliter tamen Pirutarch Solone mihi pag. ι S.
H οπι-ή πιτν-J Ait, magistratui vel
nullam rem vel certe paucissurias esse permittendas, quod ad priores tres modos eo cap. ι . explicatos pertinet, quibuἀgrauiora&plarraq; concioni deliberanda reseruantur: reliqua leuiora, eaq; pauca magistratibus. -ῖν μεγιΨων κυώα . J Haec Verba non ad proximum, , sed ad prius, His c κλmnsis, accommodanda vi
dentur: ut inquami concio deliberandi ius habeat vel de rebus omnibus, vel saltem de summis & maximis, ut de pace, bello, legibus, aerario, magistratibus creandis, &α& ita recte Septitaeda haec verba , ή mia, ριεγέρων , hunc locum Vertens, coniungit illis; το τίω c-κληιnom. Haec igitur verba, ' ί- ηε, velut interiecta , &-lvi vocant in nota videntur includenda. Tῶν hi μοἶκ Βουλῆ - , τηνJ Βουλὴ a Plin. , Cicer. Bulae siue Curia inter magi- magistra- stratus ab Aristotcle numeratur , eosque populares , siue
lib. maxi- eos , qui Democratijs maxime convcrriant, non hoc tan-
me popula- tum loco, sed etiam supra libro quarto capit. 11.4 in aris. hoc libro capite ultimo. Quod idem indicat Thu I. Lb. 8.
798쪽
ubi Alcibiades , sublata Oligarchia , quae esset Athenis,
veterem Democratiam suadet restitui, in eaque restituen- da etiam τέω quingentorum virorum constituendam dumonstrat. Xenophon quoque libro secundo βουλα magi stratus quoddam genus esse, idque populare, indicat. Nam so . Tyrannos Athenis & Buten &alios magistratus pro sua libidine instituisse commemorat. Erat igitur βουλὴ siue Curia consilium , nunc est mil- Βουλη. le ciuium pro ciuitatum magnitudine conflatum ex onmipopulo & multitudine, Graecorum potius moribus, quam aliarum gentium , accommodatum & proprium. Nam Senato Romae Senatus siue curia longe erat alia. Qui Senatus Roman. etsi interdum ex octingentis Senatoribus constabax: erant tamen illi omnes optimates. Quare Senatus Romano
rum Aristocratiae potius, quam oligarchiae conueniebat, ut & Senatus siue Lacedaemoniorum, de qua su- r ρη pra lib. a. ' Laconica. ' Oπου ριχ, ραπι αὐ J De Bules potestate & authoritate in Republic. populari agit. Eam ergo magnam esse ait, nulla plebi situ multitudini suppeditante siue praebita mercedula. Contra vero plebe mercedulam nacta Bules nullam vel exiguam esse potestatem, omnia nimirum plebe ad suam potestatem reuocante. Et hoc quoque ex Graecorum morib. &institutis intelligendum est. Qua de re
sepe explicatum est Apra libr. . tap. se O ct cap. 13. 9
της - ἰώης, agens de improbis demagogis & oratoribus, ait, illos sibi obnoxios facere eos, qui ex iudicijs & con- Sporrnia oonibus&eiusmodi lucellisse sistentant, id est, infimam plebem. Quia ergo infima plebs & egentium haec multitudo, mercedula siue sportula nac proposta, frequens conuenire solet vel in concionem, vel adiudicandum: efficiebatur, ut omnis & deliberandi & iudicandi pote las penesta ancinultitudinem, ut numero praeualentem, esset, & nulla ut es sit vel curiae vel magistratuum aliorum autoritas, quod institutum populare esse ait, ut & supra ijs locis latius est explicatum , & etiam libro qu/nto capit., ct C ct 8 semiocum aut libr. Aristoteles his verbis:
799쪽
so IN CAP. II. LIB. VI. POLIT.
videtur indicare. Etsi latius & uberius hac de re explicatum fuit lik . oEἰς αιταν si ιμαγi. J Ait Aristoteles, hac sportula fieri,
ut omnia iudicia sint in potestate populi, nulla in magistra ius vel Senatus potestate & autoritate. Quod ijs locis explicatum est, ubi dictum est de Demagogis, omnia illos ad populum seu populi potestatem reuocare.
s. risse fusa ' βη 'Oλ -J Aliud Populare institum deme dioisti .. cedula siue sportula concioni, iudicus & magistratibus pro
ponenda hic affertur. Nam cum tres fiammae sint Reipub. partes: Senatus, cuius locum in Graecia tenebat concio: magistratus & iudicia: populare esse ait, ad conciones . vel iudicia conuenientibus & magistratum capientibus sportulam aliquam proponi aut certe his duabu partibus, magistratibus & iudicijs & concionib. saltein maioribus & statis: aut denique si non omnibus magistratib', saltem ijs, quorum solennia quaedam sunt conuiuia &soda- Ratio- litates siue mometire. Huius autem instituti, cur inquam , hoc sit populare, ratio modo est explicata; ut hac sportula' multitudo omnis inuitata& pellecta omnium rerum potestate i quod est populare) Vt numero potior, obtineat; quod idem & supra docuit bb. . c./3. his verbis: ἡ
ἡλκωα. K- ω - Mim se κνώοις Concio siue e κλωὰ A-κυ thenis erat duplex, κυε α & συγκStata siue iusta Mim, legitima ac ordinaria, & indictiva sue extraordinaria, αλέ Polla b. s. Statis & legitimis comiths siue concionibus ma- sistratus designari & adimi, legationes decerni, bellum,pax, alia ad Rempub. pertinentia summa quaeq; deliberari & d
cerni solent. Quae comitiorum seu concionum duplex ratio ad alias quoq; urbes accommodari potest. Nunc ait Aristoteles de comiths siue concionibus: dandam esse operam, ut proponatur mercedula conuenientibus ad conciones, si non aci omnes, certe ad statas & ordinarias,utpote in quibus
maius sit positum momentum, &in quibus de summa Reipub. agatur, Ut supra dictum. o. Institu--γμων- J De magmati in quoque, si non omniatim potui. bus, saltem ijs, qui σνω ποι sue sodalitates inter se celebratare & communiter epulari debeant,mercedulam proponenda esse ait. Ad ea namque conuiuia selennia tenuioribus pecuniam ex hac mercedula vult suppeditari. Qua in re Aristoteles
800쪽
teles supra lib. a. cap. 7. Cretenses laudat, Lacedaemonios reprehendit. inrod hi sumtum ad ου πια de suo quisque facerent: illi de publico. Hinc enim factum esse, Ut Lacedaemone tenuiores his sylliths non possent interesse. Atq; ita institutum hoc sistitiorum sua alioqui natura populare Acommune desineret esse populare & reddetur Oligarchicum. Aς ιμαγκη συο τεῖν. J Erant & Athenis & Romae solen--mis nes quaedam epulae magistratuum communes , Ut& in alij aiisa Rebuspub. ac ciuitatibus usitatum est. De hs ita Cic. ti. . Tuscul. 'qiιas. Nec vero illud non cruditorum temporum argumentum est, quod Deorum puluinaribus & epulis magistratus fides praecinunt. Athenain quoque libr.s. φ. disserens de conuiuijs & epulis, principio Varia conuiuiorum genera exponit,& in his etiam magistratuum; cuius rei argumentum profert ex Demosthene, apud quem magistratus, quos Attienienses Vocabant PrytaneS, Vna caenan- sies reperimus. Sic enim inquit orator in orat. id est, de corona; ἁλῶμα τον νοτε,&c. eo loco, Ibi de plataea urbe a Philippo occuPata. 'lan ἐπ ολιο α ιι. J Aliud populare institutum hic 11. dissima
exponitur, ductum velut ex contrario. Vt enim genus, di- tum popuI. uitiae, educatio ac disciplina sunt oligarchica siue propria O- ligarchiae, quae Democratiae est contraria lut pedictum supra bb. . O c. in ita popularia Vt sint, necesse est, generis obscuritas, paupertas & sordes ac sordida vita & educatio. Quare Democratiae accommodatum esse ait, ut ignobiles&Obscuro loco nati, ut tenues & pauperes, ut opifices & Ardide educati sint ciues ; hque maiore sint in precio, quam nobiles, copiosi ac diuites & praeclare instituti ac educati. De his rebus, id est, genus, diuitias,&c. esse Oligarchica, & contraria esse popularia, dictum est A rabb cap. . ct alibi. Πιμί io . J Obseruandum, Aristotelem huic verbo, ut
contrarium, opponere verbum βομαυσί. . Nam Verbo Utuntur veteres, Plato, Arsoteles, Demosthenes, sec.
pro disciplina & educatione saepenumero, ut& alias dictum. ' y--σοι autem Graecis sunt opifices, & ἀχναι βα ιυσα , id est, artes sordidae, de quibus supra libr. Quare recte hic Aristoteles βαιν en is, ut opificum propriam educationem, id est, sordidam, - δεια, id est, bonae &honestae educationi contrariam facit.