장음표시 사용
821쪽
rbi IN CAP. IV. L1B. vi. POLIT.
stitutum ad hanc rem, id est, ad agri culturae studium excu- tandum esse utile: ut quo cificiatur, ut sua cuique agri portis remaneat. Quae eadem Vis & potestas prioris quoque in stituti, multis in locis recepti, de non abalienandis primis portionibus fuit nota absimilis legi Moysis, de qua etiam u-pra dictum, qua domos quidem & res alias immobiles mi tui accipiendi causa abalienari permisit, agrorum portiones hoc autem O - Mo d. k
haereditarias non item in perpetu im. De Hlo, Rege Eliorum iustissimo ac praestantissimo , plura ha bet Strabo libro decimo Geographia , ct Pausanim libro
N bra λιψουν J Aliud institutum ad agri culturam peram tinens ab Aphytaeis siue Aphytensibus hic exponitur. Cu- ius instituti satis obscuri sentctia & vis ac potestas haec fuisse videtur. Apud eos namque receptum suisse indicat Aristote- lles, ut ne cui liceat in censum dedicare auffden Esaismi Auentota sibin siue referre t sic enim in hac ' urbe loquimur j non integr3s possessiones vel fundos, sed certas tantum partes, . quae partes a singulis ciuibus teneantur plane aequales. Ver- bi gratia ; si fundus sit, qui constet triginta iugeribus, rese- Iretur hic sundus in censum hac ratione ac distributione, ut non unius nomine, sed quinque ciuium nomine accensus i& patrimonii causa singuli ' quina eius fundi iugera posti deant, deseratur. Vnde intelligitur, Aphytenses agros suos illita sartitos ac distributos habuisse, ut semper omnium ci- i
uium cssciat aequae partes agrorum. Nam quo ad alia bona, vi pecuniam numeratam, supcllectilem, seruos, domos, i
menta, &c. attinet: in his licuisie alium alio esse ditiorem. Haec videtur Aphytensis huius instituti fuisse sententia: vis autem & potestas eadem, quae priorum, ut suam quit si ciuis agri portionem possideat. Qua ratione iam efficitur id, uod . volumus,ut omnes agricolae esse cogantur, aut certe elaetiq; Res n. νομὸν J Assentior Ioanni Sepuluedae, qui coniectura ductus pro ἀφυταλων legendum putat ἀφυτάων. Nam ἁ φυταλων siue Aphytalorum , si ita dicere licet, non 'facile reperiatur mentio. Aphytae autem, unde Aphytaei ii Aphytenses, quae & oppidum Thraeciae ita dicunt veteres, alii Thraciael ignobile tamen, prope ab urbe nobi- lissima Pallene, commemoratur ab ipso Thus fide libro pria, mo, Pa an, libro tertio a Stephan. in libr. i bium.
822쪽
Huic autem A phytensum instituto de paucis iugerist in censum reserendis consentanea est principis Romani Cu tii sententia & oratio, qua docuit ac monuit populum Romanum, perniciosum este ciuem, cui septem iugera non eia sent satis lille ipse colebat suum agrum j de quo vide Cicer.deSEmcitat. vide hodie nostrates homines. Longe alia fuit M. Cralli oratio, qui dicere solet iustum non esse patrimonium, nisi eo exercitus ali possit: de quo casu in Paradox. & de C u .
YZς εχ ν έ εJ Hac census ratione & aequalitate accidit & hoc, ut tenuiores diuitiis ac patrimonio , ac censulpis quoque diuites superent: quod plaerunque diuites pauci, tenuiores multi sint numero. Etsi igitur rebus mobilibus pauci ditiores esse possunt: agrorum tamen ac possessionum rusticarum numero ditior erit multitudo tenuiorum ; quod idem Democratiae est accommodatum, ut plus possint te nuiores, quam diuites.
TEXTUS Secundum agricolarum multitudinem opti- ma est Democratia, ubi sunt pastores, & vivitur ex pecoribus. Multa namq; sunt agriculturae con-
similia Et quod ad actiones bellicas attinet, hi ma- xime sunt exercitati & corpore utiles, quique sub dio vitam facile degere possint.
P. COMMENTARIIMε- 3 αἰ γεωργικὸν. J plebis siue multitudinis Aristoteles plaerumque facit quatuor genera: agricolas,opifices, Iherca; tores & mercenarios , quae est infima sex plebis, ut videre est supra lib. . c. ., infra hoc lib. cap. . in princ. quibus in locis agricolarum & pecuariorum, siue pastoruni multitudo sub uno genere continetur: propterea quod magna inter eos staffinitas. Etsi autem .hoc l. ca duo genera, Vt inter se diuersa, Democra, hic exponuntur, ex quibus duo quoque discrepantia Demo- tia genus o- .erati genera constent: Videtur tamen hic locus,ne aliis repu- ptimum raugnet,non incommode ita accipi posse, Ut primu & optimum pastoribua Democratiae genus describi α condi positi tam ex agricola- quos co rrum, qua pecuaxioru multitudine Id enim Arist. propositumstare. E ec a est;
823쪽
IN CAP. IV. LIB. VI. POLIT.est: 'rimum,ut doceat,ex quo multitudiniS genere prim e que optima, Democratiae λrma conflari possit: deinde, quibus ex multitudiniS generibus tria quoque reliqua Democratiae genera constituantur.Docet igitur hoc loco,opti mam Democratiam condi eo quoque in loco posse, in quo plebs siue multitudo rem pecuniariam curat: & ut agricolae ab a- oris colendis : ita hi a pecoribus pascendis vitae necellaria comparant. Cur autem Optima Democratia non tantum ex agricolarum,sed etiam ex pecuariorum multitudine institui possit, causa ab Aristotele indicatur his verbis; pia: quod horum vita vitae agricolarum sit persiimilis. Nam 6 aoticolis non est otium, repe in urbe versari, &res vin nascurare: Ita&pecuarii, plaerumque in sylvis&agris sub dio vitam agentes, non multauri babent reliqui temporis, Quod rebus urbanis tribuant. Quin etiam pecuariis minus enotii, qui nunquam fere uno in loco consisterc,sed propter pascua pelorum commutare cum ipsis pecoribus coguntur. O uare Arist. elegantersiv.L. I c., pecuariOS,Mt,Velut animat & vivae agriculturae operam dare: Vt agricolarum culturara re i- sit velut mortua &inanima, pecuariorum velut animata Ad-
ὰ tuo is r erea Aristot. hoc studio pecuario crues aptissimost red ad rem militarem; propterea quod vita sub dio siem pec ab Erid, aestuque & fristore,aliisq; molestiis tolerandiS, robu- . . . D Z eorporibus uiant, α ad labores militiae tolerandos aptis
etricultu- que relanguescere necesse est. Et hanc tu q, Vtilitatem non
is selum ex re pecuaria, sed ex omni agricultura, quae ciurum
G c D u non solum animos, sed etiam corpora ad oprimam Remp -
' blieita maesi me reddat idonea, praedicat saepiuS Xenop
&c. O, M.Cato in ρ at. de re rusiic tart. misit. ex agricolis. ' & viri Grtissimi gignuntur, maximeque pias stabilissimusq;
Multitudines autem aliae omnes fere,ex quibus reliquae Democratiae constant, multo Eis sunt ne-ι quio
824쪽
quiores.Nam vita est ignaua; nullumq; opus eoru,q t ractat & opificii & tabernarioru &mercenariorum multitudo, cu virtute coniunctu est Praeterea
hoc omne sere genus, quia in foro & in urbe volutetur, facile ad conciones venit. Agricolae autem quia per agros sint dispersi, neq; veniunt, nec pe aeque hoc conuentu hoc est, concionibus, comitiis egent. Vbi autem accidit, ut regionis quoque talis sit situs, ut agri longe ab urbe sint remoti; fa- cile est & Democratiam bonam cssicere, & Rem publicam. Cogitur enim multitudo in agris commorari. Quare etiamsi tabernaria sit multitudo:
non tamen conciones erunt aduocandae sine mul
C O M M E N TA PII. Να-J Adhuc laudes multitudinis tam agri- Lam a Lcolarum quam pecuariorum persequitur, adhibita compa- cultura se ratione reliquorum generum multitudinis,docetque Una ea- respecuariademq; opera ex reliquis multitudinis generibus non posse o- per collatioptimam Rem p. sue Democratiam constare. Tria autem Ie- nem cum reliqua genera comemorat, opificu, tabernarioru & mercena- liquis vitariorum,de quibus & inst. c. 7.ctsupI. - .c Vt igitur de agri- generibus. culturae & rei pecuariae studio supr. docuimus, duo haec effici: primum,ut illis non sit otium, occurrere ad conciones, & res Vrbanas tractare: deinde,corpora & animos eo studio ad vi rutem optime praeparari & excoli: ita contra de his tribus re
liquis multitudinis generibus docet, duo inde consequi: pri- .mum,quod cum hi reliqui opifices, tabernarii & mercenarii, perpetuo in urbe & pla rumq; in Qro versentur,ad conciones& concilia , seu conuentus populi conuenire & occurrere commodissime possint: deinde, in horum trium studiis & a. artibus nullum esse adiumentum ad virtutem &virtutis a
825쪽
aduersus opifices, tabernarios, reliquam frurbam
forensem. IN CAP. IV. LIB. VI. POLIT.
mpere minutis fraudationibus & mendaciis, & corpora inquinare & sordidare,& proinde in optimo Reipublicae genere hos ne ciuium quidem numero esse habendos, docet inst. libro p. capite p. 9 sius r. libro si capite 3. Vbi ait, non posse fieri, ut opifices, & id genus alii, virtutis actiones&praeclara beneficia facere seu edere possint. De iis sordidis artibus &supr. lib. r. capite r. & pulchre Xenophon in oeconom. get ' γακ' πιχναι,&c. Vbi his artibus & animos effoeminatos reddi , & corpora corrumpi & inquinari
Oπου θ ε συμIM .J Visiuir hae cap. ubi de institutis ad agriculturam inter ciues excitandam necessariis aletum est, agros longius ab ua be distitos ad eam rem esse utiliores suburbanis: ita & hoc loco de agrorum ac regionis situ, eum quoque hac in re considerandum esse monet, eoque in loco optimam democratiam,de qua hactenus agitur,institui pos se, quo in loco agri & possessiones ciuium non sint suburba- vini subiectae, sed longius remotae. Ex hoc namque situ efiici docuimus desipri eo in loco de institutis, ut ciues cum ipsi , ut tenuiores agros suos colere cogantur nam de plebeis & tenuioribus agitur j multos dies opere rusti- 'co faciendo in agris sint consumpturi, & saepe etiam in rusticas possessiones commigraturi. Vnde consequitur, Vt praestantioribus & ditioribus ciuibus plus otii&libertatis ad ipsam Rempublicam administrandam permittati propterea quod plebs velut in agros relegata, eosque longe ab urbe di stitos, non possit facile ad res urbanas ventitare. Si autem& alii de plebe in urbe remanserint, ut tabernarii, aut et- iam opifices, qui facile ad conciones ventitare possint, res que urbanas tractare, & ad se pertrahere: hi quoque ut nihilominus deludantur & impediantur, consilium hic suppeditat Aristoteles sapientissimum. Monet enim, si qui sint tales in ipsa urbe reliqui, non esse consilium populi vel conciones aduocandas sine ea multitudine, quae in agris vcrsetur. Hinc enim efficietur, ut & rariora sint comitia, Nam rustica multitudo propter opera rustica rarius ad urbem commea-xe potest & quae habebuntur comitia, crinit moderatio xa propter admissam rusticam multitudinem: quam populi seu plebis partem opificibus sellulariis seu tabernariis lon ge meliorem esse diximus. Atque ita haec verba -
826쪽
COMMENTARII. 'sογκοῦν οἰπριι γ αλ ) satis obscura, mihi accipienda vi
admodum condenda sit,explicatu est Perspicuum est autem,quemadmodum & reliquae extrui par riq; debeant.Sequendus est ordo,& ad eas progrediendii, quae degenerauerunt, semperq; deterior multitudo separada.Vltima, quia omnes eius sunt participes, nec ferre cuiusuis est ciuitatis, neq; facile est manere, nisi legibus & moribus bene constituta. Quae res autem & hanc & alias Respublicas perdere solent,plae que supra fere sunt explicat . Ad hanc autem Democratiam constituendam, &ad populum firmum reddedum solent ii, qui praesunt,quamplurimos assumere & facere ciues, non
selum germanos seu legitimos siue synceros) sed
re spurios siue non veroso ciues,eosque qui ex alterutro parente cive,ut ex patre inquam vel matre sint nati. Hoc enim omne genus talis populi
magis proprium est. Sic igitur Demagogi qui
dem solent hanc Democratiam in stilucre. V rum assumere oportet eousque, donec multitudo superet principes & mediocres, nec Vlterius progredi. Nam si modum superent, cum confusam reddunt Rempublica tum principes, ut grauius Democratiam ferant, magis irritantur. Quae causa fuit seditionis Cyrenis. Nam exiguum quiadem malum despicitur: maius vero factum,magis est in oculis megis incurrit in oculos. Praeter ea ad Democratiam talem utilia quoque ea sunt
instituta , quibus de Clisthenes Athenis usus E e est,
827쪽
sos IN CAP. IV. LIB. VI. POLIT. -
est, cum populi potestatem augere vellet,&qui populum Cyrenis institueriit. Cum enim plures aliae tribus & curiae erunt faciendae; tum sacra priuata in pauca & publica erunt contrahenda;omnia de
nique reperienda erunt, quibus omnes inter se maxime permisceantur, &sodalitates priores totulantur. Praeterea & tyrannica instituta omnia videntur esse popularia, ut est licentia tam seruorum haec autem aliquatenus conducit quam muli xum & puerorum. Permittere quoque, Ut quis Velit, vivere. Multi enim erunt, qui talem Rempu
blicam sint admis uri; quod plarrisque iucundius
cst licenter vivere,quam modeste., COMMENTARI I. Ratio insti- Πως δει. J Quia Democratiarum quarum sunt ge- tuendarum nera, explicato primo genere, quemadmodum id optime reliquaru condi & institui possit: ca, quae sunt reliqua, genera pergit
Democra nunc explicare, quemadmodum commodissime institui acriarum.. describi possint. Ait igitur, ex primi generis descriptione facile id intelligi posse, quemadmodum & r liqua institui debeant. Nam cum primum illud genus omnium sit optimum,& cui ea, quae dicta sunt optimae notae, instituta sint necessataxia, ab eo aute optimo genere reliqua gradatim , quo ad bo- . nitatem,desciscant: ita nimirum, ut secHndum genus primo quidem sit deterius, & tertio tamen melius; hoc autem te tium rursum secundo sit deterius, quarto praestatius; & qua tum denique omnium sit deterrimum ac nequissimum: ei fi- . citur inde ac consequitur, ut cum plebis quoque totidem sint genera, reliquis quoque Democratiae generibus ordine ac ' deinceph accommodetur: ita semper videterior multitudo Cuν Aris. siue plebs deteriorem Democi aliam constituat. Etsi autem duo tantu quatuor sunt Democratiae genera, Vinus r. latius explicatum Democra- lib. . cap. in. hoc tamen in loco Aristoteles duo tantum pentia, gens sequitur: primum siue optimum,& vltimii siue deterrimum, O hie perse duobus inter haec duo extrema vestit interieci is,ut quae coinquatur. Paraxione quadam e vicinorum facile intelligantur, & insti
828쪽
tui ea comparatione possint,praetermisiis. Et hactenus qui dem de primo & optimo genere: de ultima Democratia, ea que deterrima copiose ac diligenter reliqua suius cap. partritotocli proximo cπ.F. explicatur, quemadmodum commodissime & ad diuturnitatem aptistime institui possit ac debeat. - TV Aj τε λουοτα ιυν. J Aristoteles deterrimam Democratiam solet vltimam & extremam vocare, ενιτ υ maximam &recentissimam,vtyote sua demum aetate,exortam, cum antiquitus meliores fuerint in viii, ut videre est sempra lib. capit. s. Quae autem ea sit, satis ijs verbis, si πταν , &c. demonstrat: ea nimirum, in qua omnes omnium ordinum non tantum principes ac diuites, sed etiam institores & opifices & vltima sex plebis ad honores & magistratus habeat aditum, locum ac numerum ciuis obtineat. Nam ante exortam hanc vltimam & nequissimam Democratiam opificibus, infimaeque plebi ad honores aditus non patebat. Vt dictum est supra lib. q. cap 3. De hac igitur Democratia monet initio, eam & instituere esse graue, &aegre permanere ac perdurare, nisi sic legibus & moribus bene ac 1apienter temperetur. Monet inquam J eam vix poste e lediuturnam, nec facile posse diu consistere, ni si bonis institutis ac legibus conditam ac descriptam. Cur autem haec minime diuturna esse soleat, breui tempore ac facile interire &euerti consuerit, cum multae sunt cauta, tum haec fere princeps δ summacile dicitur, ipsius plebis & tribunorum plebis siue dem agogorum nimia licentia ac petulantia. Quare cum haec Reipub. species ad euertendum sit facilima , boni est Politici siue rectoris Reipub plus ei operae impendere ac laboris , quemadmodum scopuloso mari cautior solet esse bonus gubernator, & in corpore tenuistimae valetudinis maiorem adhibet diligentiam bonus medicus. Quod idem hic facit Aristoteles. Nam boni Politici non est tantum optima Rempuliticam condere, ut quidam hallucinantur, sed o- annium Rerii publicarum genera pro hominum, locorum& temporum attributionibus: ut Aristoteles docuit supra
cpydem συμciai. J Quia dictum est modo, hanc
Democratiam minime esse diuturna, & ad euertendum facilem : adiungit, de eversionibus siue de causis euertenda- E e e s Lum
829쪽
rum cum aliarum Rerum pub. tum huius Democratiae iam ante esse explicatum, nempe toto libro f.Vbi cap.1. de hac potissimum Democratia ultima; quibus illa ex causis facile intereat & euertatur, licitum fuit, Quae quidem euersionis Re rumpublicarum mentio & commemoratio, hoc loco facta, eo etiam pertinet: Vt quia contrariorum eadem est doctrina, ratio ac perceptio seu disciplina, ex causis euertendae huius Democratiae cognoscantur, & cauta eius coseruandae & be
ne describendae: id quod est huius loci proprium. Primum igitur huic Democratiae bene instituenda: quae sint utilissima
& accommodatissima, multa peti postlint ex eo ca s. quae hic praetermittuntur, quibus alia complura non minus utilia ac necessaria instituta & inuenta adiungit hoc loco Aristoteles quamuis & ea ipsa, ante in eo cap. b. explicata quidem,etiam infra attinguntur. r. Modus II λος Hε Smν s. J Institutum est ad hanc Democra sabilienda tiam valde utile, de magno ciuium numero ac multitudine
Lutas De- est hoc insigne & praecipuum, quod tamen in hac urbe non . mocratia. Obseruatur, quod mirum est de quo instituto diligenter hie
exponit Aristotcles, esse id utile quidem &vstatum, ratione tamen & modo usurpandum. Modus autem, quo ciuium multitudo in ciuitate essici possit, quoque veteres demam & tribuni plebis uterentur, hic est: si in ciuium humerum reserantur no tantum veri & genuini, sed etiarn nothi siue spu-rh, hoc est ; si omnes in ciuium numerum recipi uitur, siue viro l, parente ciue sint nati, siue altero tantum. Sic enim ve- γήπιος teres ciuium duo faciebant genera: alij ut essent γνήαοι siue germani & veri, qui nati essent ex utroq; parente cive: alio dicerentur nothi siue spuri j ciues, qui altero tantum parente, Vel patre Vel matre, essent nati ; de quo ciuium discrimine explicatum est stupra lib. s. cap. 3. O cap. t. Quomodo & D msh. interdum & Plutarch in Themistoc. ct in Perille ciues distinguit, & Eurip. Hippolytum natum ex Theseo cive &Antiope peregrina nothum vocat, in Hippol ι υ λιι ν μηττεν, &c. Quod discrimen diligenter Athenis &in reliquarnust. De- Graecia seruabant: adeo, ut qui ex altero tantum parente eL mocratia sent nati, fere pro peregi nis haberentur,maxime in Rebusi huiuι dis melioribus. Nam in deterioribus, Ut in ea, de qua hic agitur, . criminis no Democratia, eius discriminis non magiaa habebatur ratio. habenda Quare Aristoteles hoc loco huic dcxcrrimae Democratiae
830쪽
accommodatum ait esse hoc institutum , ut nulla eius discriminis habita ratione omnes, siue utroq; parcnte sue alteronati, innumero ciuium&aequo iure habeantur. Sic enim fiet , ut maior sit ciuium numerus. Erat & Romae usitata alia Augeri nuausendaemultitudinis ratio , quam laudet magnopere Di meri ciuisinys. Halicaria. Nam Romani non tantum eos, qui paren- .alia ratiore siue utroq; sue alturo tantum essent nati, sed etiam plane Romanis peregrinos facilline iure ciuitatis donabant. Qua ratione eL Msitata. fecerunt, Vt ciuitas Romana citet frequenti stima, quaeque, etiam clade aliqua accepta, facile de suis ciuibus exercitum supplere & restituere pollet. Id quod Lacedaemoni j non po- Lacedamo- tuerunt propter ολιχανγω ere, ut dictum est supra bb a. c. 7. vij. N pulcre, ut dixi, Dion lib. a. antiq. Rom. Ratio autem, Ratio, cur cur ciuium multitudo ac frequentia huic ultima Democra- multitudo
'tiae sit accommodati sit ma & utilissima , est lesaec. Quod ciuium via ea si uentia plebis multitudo augeatur & proinde magis tima De confirmetur : cum parua multitudo & plebs exigua faci- mocratiale opprimi etiam a paucis potentioribus,&superat possit. utili sit. Eiω α μυ κν. Pergit Aristoteles explicare de ea ratio- Mod' quis de sue instituto huic Democratiae conseruandae utilissimo: tene μου in
ac docet, qua fini & modo recte eo instituto sit utendum. hoc inst. Nam ait, demagogos siue tribunos plebis eo quidem uti so- ttito. litos, sed saepius abuti, & sine modo ciuium multitudinem
ac numerum amplificare: non minus autem vitiosum elle, nimium augere ciuium numerum, quam parum. Nam,
ut iam dictum est, pania plebs & ciuium multitudo facit e superari potest : ni mia sive in agna affert & magnam con- . fusionem, & principes facilius ad seditioncm concitat, is mox explicabitur latius. Modum igitur hac in resalutarem affert & praescribit Aristoteles, quanta nimirum ciuium muli titudo esse debeat in hac Democratia, quemque modum, excedere non liceat. Nam alioqui de alijs Rcbus publicis&maxime de optima, quae & quanta ciuium multitudo esse debeat , diligenter explicatur supra libro a. capite 7 ct infla libro p. capite quarto. De hac igitur Democratia tantum Modu laoc loco cum modum praescribit, ut multitudo siue plebs numero superet & principes & mediocres : Vt inquam 'hic infimus plebis & ciuium ordo, licet Vnus , Vtrosq; tamen teliquos & principum & mediocrium vincat ac superet. Sa