장음표시 사용
81쪽
ου, IN C A P. III. LIB. I POLIT.sentiunt aut sequuntur, sed perturbationibus, inquit, se uiunt, id est, impetus suos sic luuntur&appetitus,id est, ' ως. Neque enim canis leporem insequitur, quia rectum Miustum esse intelligat, ut lepus capiatur in hominis usum: sed quia vel natura vel consuetudine leporem vel odit, vel ipse edere gestiat, & eius vel odore delectetur. Serui contra bene monentem dominum intelligunt & sequutur, quamuis ipsi sua sponte quae recta sint non intelligant: quemadmodum sui inlib 1.cap. et se .Ethic. dictum est de animi partibus, quarum una sit mens, altera perturbatio: ex quibus illa sit ratio nis , haec non quidem plane siti rationis expers, sed eam se . quatur virtutibus domita ecassuefacta.
T E X T V S. Atque usus mutat parum. Nam ad necessaria corpore commoditas existit ab utrisque, & a se uis & a cicuribus animantibus.
COMMENTARII. . Kαι η-J Similitudinem seruorum & beluarum inusia consistere docet, ut d similitudinem in ratione Asensu. Nam ut beluis cicuribus, bobus ad arandum, equis ad vehendum, canibus ad custodiendum & venandum,&c.ὶ ad usus vitae necessarios utimur, nobis que illa: seiuiunts'lo corpore, nullusque earum est usus in rebus quae solertiam ingenii postulant: ita & seruorum, praeter corporis, nurutus est usus, ut quos iam constet per se nil sapexe, sed omnia alterius nutu & ductu facere.
Iam vult quidem natura & corpora liberorum& seruorum facere dissimilia: haec quidem valentia ad usus necessarios: illa vero erecta & inepta ad
ciusmodi munera, sed utilia ad vitam ciuilem h cautem & tributa est in usum belli & pacis ) Saepe Vero & contra accidit: ut hi quidem liberorum habeant corpora, illi vero animos.
82쪽
COMMENTARII. ν άν. J Ex prioribus perspicuum est, liberos a seruis Lao in re maxime differre, quod liberi natura sint ingenio Gler e & ratione praediti, serui sint hebetes ὀc tardi ingen: o. Differunt igitur liberi & serui animo. hoc loco adiungit eos Zc corporibus dissici re. Nam Geruorum corporaeue robusti ara : utpote ad usus corporis & operas seni i les accommodata, ad fodiendum, portandum, moliencium.&c. Liberorum vero corpora ad hos usus esse inepta & ins mat utpote accommodata ad shos quoque usus, nimirum
ad vitam politicam, id est , actiones tam belli quam pacis: in
quibus administrandis saepe non tam viribus, quam consilio & taertia est opus. Sic igitur natura distingui corpora liberorum Ic seruorum ait,naturam hoc agere & velle e nimirum quia partium conuenientiam dc harmoniam amet natura, neque quicquam frustra faciat. Verum hoc naturaecon silium de -- αν ait saepe impediri, ut in rebus naturalibus interdum monstra oriuntur contra naturae consilium. Ita que saepe videre licet, seruos animo & ingenio esse exiguo, et imbecillo corpore: & liberos, id est, animo&iudicio praediros & excellentes, corpus tamen habere seruile,robustum.&validum: cuius gener s Plato fuisse dicitur, solerti sti m o ingenio, de corpore vasto, unde habebat nomen πα-
ω αλιιτους, a crasso di vasto corpore. vult igitur natura semper rebus accommodata est cere organa: sed saepe contra accidit vel propter materiae incommoditatem δc d T cultatem, vel propter alia externa impedimenta. Ex his iam perspicuum est, liberos a seruis differre animo & corpore: de natura de seniis dc liberis agimus, non de iis qui lege dc instituto: de quibus proximo cap. &de his est&quod Seneca ait Bb.3. de bene c. Corpus itaque est, quod domino fortuna tradit, hoc emit,hoc vendit: interior illa pars mancipio dari non potest: ab hac quicquid venit, liberum est: non aut nos Omnia iubere possumus, aut in omnia parere coguntur pcontra Rempublicesia imperata non facient : nulli sceleri
Quandoquidem hoc perspicuum, si vel co porc tantum selo differant, quantum Deprum si-
83쪽
IN CAP. III. LIB. I. POLIT.mulacra: caeteros dicant omnes his seruire debe-
re. Quod si in corpore hoc verum: multo iustius hoc in animo statui: Sed non similiter facile idere & animi pulcritii linem, & corporis.
'Eπει τοῦτο γε φαιερ . Locus hic est pul certi mus de sorma corporis & animi. Perspicuum est ex prioribus; praestantioribus iure naturae imperium & principatum deberi: argu mento sint anima ad corpus, mens ad perturbationem,nomo ad caeteras animantes, mas ad is minam, liberi denique& solertei ngenio praediti ad seruos & hebete a Quam nazurae legem Aristoteles hoc loco confirmat etiam a communi
hominum sensu & iudicio, imperio dignos existimantium qui vel solo corpore antecellant Meteris. Formula igitur Aristotelis haec est a minori: Si corpore praestantes& excellentes imperio sunt digniores: Exgo multo iustius, qui animo & sapientia antecellunt. Antecedens positum est in limminum iudicio. Semper enim imperio & principatu digni sunt habiti, qui formae quadam dignitate & corporis maiestate aliis praestarent. Quare solent plerunque viris principi' bas & poetae & pictores format dignitatem affingere. Hom.
Viet os humerosq; Deo similis, de AEnea: quin etiam isocr. Euagoram propter formae dignitatem praeter caeteros ad regnum perductum esse ait: quo pertin t & Euripi is verticu tus celeberrimus, de quo Stobam o9. ct Athenaeis πιν primum, inquit, imperio dignos propter formam vel ex forma. Nota sunt & quae veteres scribunt de Pompeio Magno, & Augusti Octaviani
ὰ ν ο - ν λων. J Deorum simulacra olim profani ingenti magnitudine fingere & facere solenr: quia ut aliis in rebus : ita & in corpore reliquis omnibus nos antecellere existimarent: quod & hoc loco indicat Aristoteles. Liuiu de Romulo iam Deo facto seu Quirino narrat, vi sum eum Senatori specie humana maiorem. Et V re. de Creusa lib. a. net αλ . ubi simulacrum & imaginem Creusae maiorem
Eneae apparuisse ait: etsi hoc de Creusa accipi potest, non
84쪽
tam quia Dea esset Creusa, quam quod magno corpore λ-let esse maior. A -ορουίως. J Praeclara est sententia; Non tam facile Cur vulgo animi pulcritudinem cerni,quam corporis: quam adiungit corporis ex- tanquam rationem, cur Vulgo corpore potius praestantibus, ternaque es rebus externis florentibus tribuatur principatus, quam bona maiδ- sapientia & aliis virtutibus praeditis : nimiruin quia animi ris stant dotes non ita sunt vulgo perspicuae; ut corporis vel externae: quam a- alioqui cum animi & virtutis pulcritudo sit summa, si oculis nimi. cerni posset, cum incredibiles sui excitaret amores, tum ab omnibus principatu digna sola iudicaretur. ut praeclare Plato in D omissi quem Platonis locum imitatus est hic Aristoteles; & apertius expressit Cic. tib r. O . initio. Formam quidem honesti vides: quae si cbiles amores ut ait Plato, excitaret x de .
PER spicuVM est igitur esse quidem natura alios quidem liberos, alios vero seruos: quia bus&utile sit seruire&iustum: eos vero qui contra asserunt, quodammodo & recte dicere, non est dissicile videre.
ταινι-. J Concludit breui, quosdam esse natura liberos, alios natura seruos. quibus ipsis & expediat seruire α sit iustum: quae tria supra sunt explicata. Exposita igitur sua sententia, nunc aliorum sententiam perpendit, &quorundam controuersias ita dirimit adhibita distinctione seruitutis & iuris. ivtreuera & ipse & alii vere & senserint & dixerint .Docet igitur hoc capite, perperam a priore discerpt', quosdam esse institiuo seruos,& artem domesticam non esse eandem cum Politica. .
Bifariam enim dicitur seruire & seruus. Est enim quidam instituto seruus & seruiens. Lex E enim
85쪽
enim pactum quoddam est quo bello victa vici o
rum esse aiunt. C OMMENTARII. λεγετ . J Dieti in Ethicis, hune esse Arist. morem, ut postquam suam ab aliis dissentientem sententiam attulerit, & alios repraehenderit: postea isi inuid invitandae causa etiam alios excuset, & secum velut conciliet. Ad eundem modum & hic ostendit, qua ratione commode accipi possit eorum sententia, qui disserunt seruos non esse natura, sed lege&institutor nimirum quia loqueretur deseruis bello captis, quos & ipse Aristoteles assentitur, non esse natura, sed lege & instituto. Sed hoc amplius docet, peecare tamen eos, qui hanc seruitutem belli tanquam iniustam criminarentur. Duo igitur in hac re sunt perpendenda prius,esse se uos quosdam lege & instituto: deinde, an tae lex sit iusta,& an huiusmodi seruitus in Repub. sit probanda. t rius confirmatur diuisione seruitutis. Nam seruos partim esse natura, partim lege dc instituto: de natura constat ex prioribus: de e confirmat ex communi hominum iudicio & consensu, id est, iure gentium, ut loquuntur Iurisconsulti . cuius iuris haec una est lex & praeceptum ue ut bello capta sint victorum seu capientium . de qua lege Iurisconsulti in I i. 1. de aequi rer. m. Ox g. item ea qua in bello ab hostibu3. Instit. de rer. H-nis. quam legem Cyrus apud Xenophontem lib 3. vocat dia σιον, aeternam, & probant Legati Atheniensium apud Thucydidem tib sis Dion . Halicarnai lib. r. vocat legem com
munem Dolis omnium mortalium naturae, φυσεως. Cur au
tem deseruitute agens belli α Iuris belli mentionem faciat: haec est ratio: quod seruitutis prima origo sit ex bellis, te
Dione Ch omo in oratione 11. de Ser intute, , Augustino lib. Io. de Cutit. Dei adeo quidem, ut veteres seruis bello tantum captis, non vero emtis, multi sint usi. ut est apud Ath naum lib. 6. ,
o J Legem eleganter vocat pactionem seu
conlanium, ut & Cicero legem naturae vocat omnium gentium consentum, libr. Tu cui sic ,supr. Eihica egem vocato Asint, Demoph. in Aristogit. Papinianus vertit seon-
86쪽
T E X T V S. Ius autem hoc multi Iurisconsulti accusant, ta quam oratorem iniustae legis : quas graue sit,
si eius quod vim facere potuerit, & quod vi sit potius, seruum sit&pareat id cui vis facta.
COMMENTARII. Exposito breui utroque seruitutis genere, de seruitutis naturalis lure supra explicauit: nunc de alterius Iure & ratione diligenter disserit in utramque partem. Ait igitur fui sse qui seruitutem hanc, utiniquam, grauiter accusarent. Vtitur autem verbis ciuilibus &forensibusio Graecia usitatis, maxime Athenis : ubi oratores,Tribuni plebis, quos Demagogos vocabant, ut IE schines, Hyperides, Demosthenes, Lycurgus,&c. quibus ius erat rogandarum legum,si legem rogassent, inquam, vel Reipublicae perniciosam, accusare solent: quod crimen seu accusationem vocabant et , νομ- Sic Ctesiphonta accusauit Eschines contra Demosthenem. Eleganter igitur Aris teles, multi, inquit, legum & Iuris periti hanc de seruis bello captis legem iniustam & iniquam esse aiunt, & accusant, tanquam oratorem, &c. Ratio, cur haec lex iniqua Videatur, argumen. haec est: quia graue & indignum sit, ut propter solam poten- tu quosεν-tiam alter dominetur, propter imbecillitatem seruiat alter: uitis ea quod in bello usuuenire. Nam imperia non potentia, sed qua iuris virtute praestantibus deberi. gentiu eLIA impugna TEXTUS. tur.
Et his quidem sic videtur: illis vero ita:& qui
dem de sapientibus. Huius aut cin controuersiae causa,& quod verba permutare faciat, est: quia & virtus quodammodo iuncta maxime vim facere potest: atque quod superat semper est in praestantia boni alicuius: ita ut videatur vis esse non abs que virtute, sed esse controue*siam tantum de Iu-
iret, Nam pros terea his quid cin ius beneuolentiae
87쪽
esse videtur : illis vero hoc ipsum Ius, potiore
ἔ- J Exposita ratione dicentium, hanc ex Semittitis bello seruitutem esse iniustam: nunc aliorum affert rationes, bello capto- quibus contra hi eam rationi consentaneam esse niterentur: rii assertio. quos quidem etiam ex philosophorum numero fuisse ait. r. Ratio. Horum igitur rationes sunt duae quarum prior en quod Scvirtus opibus instructa maxime vim facere possit. quo pertinet, quod est apud Plui. initio Diones et Tum demum res maximas geri, cum virtus seu sapientia cum viribus & opibus fuerit coniuncta. Exemplo,inquit Plutarch. sint Dio & Brutus , ambo & sapientissimi & potentissimi.Si igitur virtus opibus instructa maxime vim afferre potest,aliosque sub potestatem suam subiicere,vel inuitos: videtur & virtuti cum vi etiam quaedam esse cognatio, atq; ita vi bellicae sua quoque virtus adiuncta esse. Altera ratio melior: quia id omne, quod superat bono quodam excellere videatur ; siue bono animi,siue fortunae, siue corporis denique, ut vel virtute,vel genere, vel diuitiis, vel corporis viribus. Si igitur qui alium superant, aliquo bono praestare videntur omnes : Ergo de bello victores. At boni praestantia nil aliud est, quam virtus, visupra lib.a. Et hic. Ex quibus perspicuum est, victores in bello victis non tantum vi, sed virtute quoque esse superiores. Si virtute; ergo iure & merito victis imperant. Siquidem constet inter omnes, virtuti imperium deberi. a in Exponit Aristoteles, non posse iam adferri
contra seruitutem ex bello, tanquam sit ex vi, non ex virtu-im cρηπο- te, postquam docuit, vim belli non esse absque virtute, ma- 'su. xime sortitudine : de hac, inquam,re controuersia esse ne-- quit: sed de hoc potius, an iuri sit consentanea, de ipso, in- quam,iure, non de virtute: quae duae controuersiae capita di-lirenῖςr sunt notanda,ut ea quae sequuntur obscurissima in-r. Opinio, telligantur. De iure igitur controuersia haec est, quod aliis nultam im ius absque beneuolentia nullum esse videatur: cuius opinio- a b bens nis ratio haec esse videtur: quod antiquitus homines,quOS uolentia est vidcrent sapientia &iustitia antecellere, sub eorti, tanquam se exist- tutorum & parentum, imperium siua seipsi sponte subiece-mantium. rint: alii quoq; cum tarditate ingenii & stultitia res yitae necessa-De vero
88쪽
R eessarias parare sibi non possent; ultro dominis sapientioribus se dediderint, quemadmodum Possidonius historic'uapud Athensum tib. o. de feruorum ortu com memorat. Ben
uolentia igitur &bona existimatio magistratus & Dominos a & proinde ius quoq; peperisse Videtur. quod si verum est: en , ficitur seruitutem ex bello esse iniustam, ut quae vi potius δίῖ necessitate, quam voluntate&beneuolentia constet. Con- δ Opimo .: tra ius alii hoc esse definiunt, ut praestantior& potior impeta est 'μφι ret. Priores ius beneuolentia: hi potentia & praestantia desi. t iunt niunt. Et sane horum quoque desinitio suam quoque habet - ess e,
b rationem ,hanc ni mitia,ex naturali ratione petitam,&coma ut pstitora muni hominum sensu, nimirum ut praestantiores imperent, p ςt b inferiores pareant: quo pertinet definitio iuris apud Plato- Ratio nem prima oliva, ct aliis in locis, quam & Cic. in bbr. de R pub expressit, qua ius esse dicitur id, quod ei qui plus potest, et est utile. Si igitur ius est,meliorem & potiorem imperare: Er-- go & bello victorem : & proinde ex bello seruitus erit iurii consentanea, siquidem dominatus.
Quando disiunistis his rationibus nihil alterae rationes firmi habebunt, neque probabile : quasi oporteat, quod virtute est melius, imperare & do
'Επὰ Tandem Aristoteles controuersiam dii rimit, docetq; eos, qui hanc ex bello seruitutem iustam es. - se pertinaciter defendant, ex parte quidem verum dicere, non tamen uniuerse,atque adeo tandem eo delabi ,ut veram, seruitutem non ex bello, sed ex ingenii tarditate & stultitia definire & metiri oporteat. Obscurior autem sententia horum verborum est quae mihi haec esse videtur. Duae sunt rationes, quibus docerent non debere esse seruos, qui bello capiuntur. Prior est: quia dominatus debeatur virtuti, non vi aut necessitati. Altera, quia sit iniusta haec seruitus. Quid itaZ q uia nullum ius esse possit, ubi non est beneuolentia, sed necessitas. Has igitur rationes ait Aristoteles non debere disiungi: nam alioqui absurdum sequi, nimirum ut iniustum censeatur, Virtute praestantem imperare; quod constat esse. L 3 absur
89쪽
o IN CAP. IV. LIB. I. POLIT . absurdum oppugnantes igitur seruitutem ex bello, si pri
xem rationem dimittant, lateanturque invictoribus sua ni quoque inesse virtutem: sed confugiant postea ad alteram, nimirum ut sit, inquiunt, in iis virtus, tamen nullum est ius: quia necessitas non beneuolentia; sequitur, inquam, Ut in quo sit virtus, in eo tamen non sitius, sequutar, inquam, Ut qui propter virtutem imperare debeat, tamen iniuste imperet. Inde sequitur,iniustum esse ut virtute praestans impereta recte igitur Aristoteles ait, rationes eas non esse disiungendas, id est, euersa una non esse ad alteram confugiendum:
imperite igitur faciunt, qui ad hunc modum seruitutem ex bello oppugnant. aliter Aristoteles adhibita distinctione eius quod ex parte, & eius quod uniuerte, quod mox ex
T E X T V S. Prorsus autem nitentes quidam, ut arbitrantur, iure quodam Lex enim ius quoddam est ex bello seruitutem iustam ponunt : uniuerse autem non aiunt. Nam & contingere potest, ut bello rum principium sit iniustum:&indignit qui seruiat, nemo seruu in esse dixerit: alioqui accidet, ut qui habentur nobilissimi, sint serui,&ex seruis, si contingat, ut capti vendantur: quare eos nolunt seruos dicere, sed barbaros.
Argumen. si ιαμ ιδμοι. J Priusquam Arist. seruitutis ex bellum eorsi, lo patronos refellat, ellam alterum illorum de iure arguaqui hane mentum commemorat, nimirum iustam esse hanc seruitu- seruitutem tem: quia sit legitima seu legi consentanea. Formula: Si est iusta son. legitima, ergo est iusta Ratio connexi: quia lex ius quod-dere conan dam est; puta, ius scriptum. Nam omne ius vel est scriptum, tu . vel non scriptum qua de re dictum supra tib s. Eth. Legiti-mu autem esse, ostensum est, supra ubi de lege seu iure gen- , tium, quo bello capta tribuuntur victoribus. Ad summam, patroni seruitutis ex bello aduersitis oppugnatores duabus rationibus nixos, de quibus modo dictum,& ipsi contra d cebant,& esse virtutem in victoribus & ius. Ius quidem duabus de
90쪽
bus de causis: quia ius sit potiores imperare deterioribus, det
quia lex sit haec omnium gentium. 'Ain Scribendum, ολως ου,&c. Sic enim Ahabent in el iores libri, & postulat sententia. Quae ut intelligantur, scicdum est, ut omnia ita & virtutem &ius aliud esse ex parte quadam, aliud simpliciter&absolute seu omnino,
Virtutem Graeci vocant perse /rtis abactam virtutem & uno verbo G λοκαγαθ ο , nimiru Omnium Virtutum complexum. Virtutem ex parte vocant singulas AE p VirtuteS,sortitudinem,&c. Ius autem te Λως vocant ius na- 'turale,& rationi totiq; virtuti consentaneum. Ius ex*arte, . 'I'
quod propter aliquam utilitate certa quadam lege sit con- MSi stitutum .Hac iuris adhibita distinctione,Aristoteles eos qui queseruitutem ex bello iustam asserant, recte quidem ait dice- pHr ς re, non tamen omnino seu uniuerse, id est, iustam quidem
esse, ratione iuris ex parte, non vero ratione iuris uniuersi. Sic Scinta lib. .cap. 6 cum alii Democratiam probantes, tu sum esse dicerent ut aequalitas conseruetur: alii paucoru
Potentiam probantes, iustum esse dicerent, ut genere vel diuitiis pr stantes imperenti Respondet ibi Aristoteles, iustum quidem esse ratione iuris ex parte, sed iniustum ratione iuris niuersi, quod virtuti est consentaneum, & virtute praestantibus, non genere vel diuitiis, vel paribus tribuit imperium. Ad eundem modum & seruitutem ex bello Aristoteles iu- Seriaim stam esse fatetur ex parte: quia lege & iure gentium consti- Maec iusta tuta, postulante id utilitate generis humani. Vniuerse tamen extarie. iniustam eam esse docet bifariam: primum, quia continge- Leg quia W pQ est, ut belli, quo seruitus haec vel illa coepit,eausa& tege iure grprincipium stiniustum. Formula: Si belli causa est iniusta: tium con- ergo&Omnia bello perpetrata sunt iniusta, oppugnata, ex st tui pugnaxa,capta,acquisita. Quare no continuo sequitur, ser- pNutan-uitutem ex bello omnem esse iustam, nimirum ex bello in- te, Giusto. Altera etiam in bello iusto locum habet: nimirum non dicendum esse servum eum,qui ut seruiat,sit indignus : cu- si Miterius generis sunt solertia ingenii, aut animi magnitudine prς- ινφ . stat res, quos profecto nemo seruos dixerit, etsi bello ca- a. Ratio. PtOS. alioqui, inquit Ari stoteles, sequeretur, ut etiam nobi lissimis parentibus nati degenerosi mini sint serui, si capiantur & vendantur. Formula: Si absurdum est, ex nobili nimis Parentibua ortos dicere seruos quasi ex seruis natos, q'ia