장음표시 사용
851쪽
g;L IN CAp. VI. LIB. VI. p OLIT.summi. In qua quoq; censum consequenti aditus ad Rempublicam patere debeat, eo quidem numero multitudine per censum asciscenda, ut cum
eo, qui praesunt, plus possint iis, quibus non patet aditus ad Rempublicam. Asciscendi sunt autem socii Reipublicae ex meliore populi parte. Ad eundem modum & proxima Oligarchia paulum intendendo est instituenda. Ea autem, quae ultimae Democratiae contraria est , & ex Democratiis dynastiae & tyrannidi similima, ut nequissima est, ita maiorem curam & cati 'onem desaerat. Vt enim corpora bene constituta, & naues ad cursum nautis bene instructae plura incommoda siue peccat citra interitum vel laesionem ex se recipiunt: morbosa vero corpora, & naues fatiscentes, malisque instructae nautis, ne parua quidem incommoda
ferre possient: ita & pessima quaeque Respublica
plurimam cautionem desiderat. Omnino igitur Democratiam frequentia siue multitudo ciuium conseruat. Id enim ei tribuere, quod est ex dignitate, respondet: Oligarc hiae vero si lutem contra
ex bono ordine siue ordinis descriptione peten-
dam esse perspicuum est. i COMMENTARII. l
as θ Aristoteles ut alias, ita &hoc loco
tutum suum tenet, hoc est, ut, qua possit breuitate, omnia . compleectatur. Quare cum contrariorum eadem sit disciplina & ratio, &liae duae Respublicae, Democratia& Oligat-chia inter se sint contrariar ; explicata superilacancum putauit de altera, id est, Oligarchia, longire uti explicatio-nς. Quod idem monuit initio huius libri his verbis; lMc. Priori quidem loco, inqui' de Democratia explicemus.
852쪽
hi solet, Vis r. lib.f. cap. s. in princi S cap. it. Adiungit tamen rationem & viam, qua hax Rerumpublicarum inter se contrariarum comparatio commodi sinae fieri possit. Non enim vi uni est duntaxat vel Democratiae vel OIi archi e oenus , sed complura, & utriusque sere quatuor. Id quod dii- genter explicatum insupib. .c . ebs. Ratio igitur com- a Dis parationis haec est, Ut cum ex iis & Deniocratiae & Olio - , -- esitae compluribus generibus alia aliis sint & meliora & conse iniὸλ 6 D ira nequiora: ita faciundum monet , Vt Optima quaeque spe-- ε:eies Oligarchiar,optima Deiriocratiae comparetur Deinde, tam mn quae optimae proxima,& quae deinceps omnium sit nequissi ina Oligarchiarum, deterrimae ac ultima: Deniocratiae ac-
squam vocat huic contrariam, id est, nequis- hia
sinam Ohgarchiam , si . lib. -.cap.ri. in prinio loco, quemadmodum institui ac describi debeat, explicatur: id i , , P. quod sumendum est ex ea Denaocratia, quar&ipsa est pri- L issis
ma , omniumque ex eo genere optima: de qua Democratia visti a dictum fuit v. cap. o. initio huius lib. Nam, It eo in loco monuit ae docuit Aristotes. iii ipes ia& magistratiis ita esse niari- .ris glausa dandos, Ut census aliqua ratio scin per habeatur, & maiores quidem magistratus iis, qui maiorem, minores vero iis , qui minorem censum habebunt, malidentur. Ita&hoc l. in hac 'ligarchi rationem mandandorum magistratuum temperandam monet. Et hoc quidem orianium proprium Oli ebia rum, ut in iis non tam libertatis aut virtutis, quam Luitiarum aut census ratio habeatur, Ut explicatum est sit p. o. q. . Sed in aliis Oligarchiis alia atque alia census est ratio. Ino ptima enim non semper maximus census requiritur,ut innequissima ac deterrima. Quare iii optina a candem , quae iam de D emocratia est exposita, rationem Reipublicae ac magi
docet, census ut distinctio aliqua fiat alius ut sit malo alius minor, & pro hoc discrimine ma stratus, quos iteria constat esse partim maiores Aristoteles ocat κυε απ&κυριω ρας)in quibus stinam a Rcipublica est possista, partim minores, quos hic Vocat αὐαγγια ους solet scilicet Aristoteles viliora ac tenuiora Vocare α αγκαῖα, minus honesta, eaque oppouere, ut contraria, liberalibus achonestis, lib.t.ς Ap. p. - &c Metaph. α.c.a.
853쪽
tis in . iis, qui minorem censium habebunt,mandentur. Cir utilita. . ius descriptionis ac distributionis haec est ratio & utilitas: U.im, i perspicuum fiat,maiorem census quam es ara rerum haberi rationem,quod Oligarchiae est proprium. Nam Mus .is. c. g. in si monuit, este utile Oligarchiis, quaedam cum tenuioribus communicari, dummodo ' καὶ κυ, Η τῆς m)λιτίας penes ditiores remaneant: tum, ut melius Respublica
administretur ; quod quidem tum fieri docuit fpraea. . bi&nos explicauimus ad ea Verba, ob i&summa Reipublicae sit penes eos, qui censu ac dignitate praestant,&optimatum loco habentur; & si plebi quoq; con-1ulatur, ea vel in operis A opificiis suis non perturbanda, vel
si qui de plebe Vt siti ambitione & honore aliquo ducantur , aditu etiam ad Rempublicam & honores saltem leui res ei permittendo. Hoc igitur unum est sapiens institutum siue consilium optimae oligarchiae accommodatum, persimile ei, quod in optima Democratia explicatum diximus, 1.Institutu. utpote cui haec respondet. Alterum hic exponit , quo in net Anstoteles, ei, qui censum hunc consi cuius fuerit, ad Rempublicam & honores aditum patere debere Nam priore instituto id cautum fuit, ut in prima huius Reipublicae descriptione sue institutione iis tantum, qui eo iam tempore censum ita definitum habuerint, ad Rempublicam pateat aditus. Hoc altero id cauetur, t etiam in posteruiqui ad censum primo definitum peruenerint, ad honores & Rem p. ad- ininistrandam aditum habere possint, quod idem institutum etiam inDemocratia seruandum docuit βρ.l. . c. . hse v γλλ θ c. De Oligarchia autem, eaque optima, idem sustitur una in ea tenendum esse monuit sup. l . c. s. initio G ca. αCi ursim. hu vorbis, ν γ πρι' - . C ontra quo . . que monet cap. . tib eo',qui, licet ante ditiores, postea lapsi sint facultatibus, ut censum Reipublicae explere nequeant, a Republica & honoribus eue remouendos. Quia a - tem hoc altero instituto fit, ut de plebe multi paulatim
pe enim & hi paulatim ditescunt j ad honores Rempublicam perueniant: ne inde confiiso quaedam sequatur, & tandem interitus Reipubl. hoc est, xt Oligarchia in popularem Ren p. conuertatur, tuas adiungit Aristoteles praeclaras ca tiones, in receptione t ita dicam) plebeiorum ac tenuio- . Cautis. tenendas. Quarum prior haec est,Vt ne plures recipian-
854쪽
Cuius cautionis ratio petenda est ex principio politico valde Ratis, insigni,&sepenumero ab Aristot. commemorato: de quo Mnos iiip. explicauimus lib., cap.ρ. ubi maximum &summum, χ ο ν siue principium dicit, in omni Republica dandam e L. se operam , ut is ordo sue ea pars ciuium, quae Rempublicam saluam velit, sit κρεια Των , siue plus possit altera, eaque, quae iubet. Altera cautio & prouisio , quae exponitur his a. utis. verbis , Mu θ δει- λκμοῦ ριν, , &c. est naec, Vt qui ex ple- be ad Reitublicae societatem recipientur, sint melioris no- iae, non sint tabernarii Sc sellularii,&desece plebis: sed ii, qui intur eos erunt honestiores ac meliores. Cuius cautionis perspicua est ratio. Caeterum quod hic de recipiendis ordisum plebeis , dc ad optimatum ordinem producendis dicitur, Reip. eona qua ratione fit quaedam ordinum permixtio ac temperatio: teperatio, 'id tanquam laudabile institutum de Reipublicae salutare ex, positum est Sc*p. s. c. 7 Ethanc rationemRomanos tenuin Exempta, se constat ex eo, quod etsi Romae certae tantum erant gentes triciae; interdum tamen ex plebeis quidam in ordinem patriciorum allegebantur, dc ylebeiae familiae siue gentes legelata fiebant patriciae, ut ipsia gens Tialia, via fuit Cicero, plebeia, lege Iulia Luna est patricia, teste Dione. Sic & ante Brutus eae plebeis aliquot fecit patricias gentes, dc postea Octavianus August. t Lege Saeuia Brutus, lege Iulia Liuius A
de altero siue secundo O- L. cimalisarchiae genere, quae optima: dc primae est proxima, quem- Olo
admodum ea optime institui ac temperati debeat,ratio ac via hic in catur potius &attingitur,quam explicatur. Ratio autem haec est, ut paulum intendatur,h.e.ut paucorum potestas acrior & maior fiat,&census quoq; maior.Vt enim acerrima siue summa de cotentissima est ea Oligarchia, in qua δc in Uini census habetur ratio,& nulla legu ac iuris , sea omnino paucorusit potestas ac imperio,&summa denique Re p. st pe- nes perpauc0M quae Oligarchia omnium est est nequiss. ac ty- rannidi proxima, te qua mox: ita maxime remisi est ea Oli garchia , qua prima esse diximus omnica optimam, ut in qua non ita magna census habeatur ratio, & non ita pauci dominemur.Hinc igitui maxime remissae oligarchi; qui pximam
855쪽
insiluere volet, necesse erit,ut contentio aliqua adhibeatur, id est, ut iam gixi, vi & maior census definiatur, & pauciores sint , qui Reipublicae praeerunt: de quo genere dictum est xsupib. cap. o. eo loco ; ρ ρον . Gὲhii Tissi Praetermissit Aristotel. tertium Oligar
Oligi genus.Nam cum sint numero quatuor,ut alias est uxplicatum: tria tantum hic commemoralitur:prima Oligarchia,
eique proxima,&vltima siue nequissima:tertio genere.id est, ea, quae nequi nimae est proxima, praetermitib. C redo, quod eius ratio describeiadae ac telape dae qx reliquis facile intelligatur.Nam ut de secundo genere dictum est,intendi &cen sum d paucorum potestatem debere, si primam sive niaxime remotissima Oligarchiani species:ita & in tertio genere,si si cundum spectes,maior adhibenda erit costentio, id est, xt &niaior sit census,&minor eorum,qui praeerunt, multitudo,& inaior deniq; eorurn potestas &imperita, legu ac iuris perexigua. Hoc igitur loco Arist. de ultimo Oligarchiae genere adiungit. Ea autem quemadmodum optime institui & d ibi Lollit,indicat quoq; potius qua explicat Arist. Epterea quod eius descriptio ac temperatio ex iis , quaesi pr. sunt explicata, facile peti possit. Cum enim contrariorum eadein sit disciplina & ratio,d hae duae Res b.xltima ac nequissima, tam De inocratia, quam Oligarchia, plane inter se sint contrariar in altera eniim maximi census,in altera nullius habetur ratio; Min hac omnes, in illa perpauci habent imperium quarum de altera iam sit explicatum , quemadmodum sit describenda,
suimere & lintelligere, qua ratione altera quoque, id est, haec nequissima Oligari hia,commodissime temperari queat: de qua tamen&alias dictum est lib. cap. 6. O lib.f. cap 0.A-ασεια. s T J Vltima Oligarchia his duobus epi Sua in re thetis assicitur ab Aristotele , quod ea proprie s εια dici Guranis, δε- soleat, & quoa tyrannidi respondeat,ac sit vltinia sunt enim macrat. , haec tria Reipublicae genera, tyrannis, ultima & Democratia ob arthia & Oli archia,plane inter se ανααλογα,in eoque conuenientia, ultima con quod omnia honii mim, nihil legum arbitrio & potestate ge-
In vis. hoe Ait, in Oligarchia vltima&ne in lina usi. plus operae & curae Politicum ponere&consimere debere, Ollarchia qua in aliis Oligarchiae generibus. Eademque est ratio, cur ita
856쪽
Democratia ultima, quae huic Oligarchiae respondet, recte genere plu
consti tuenda prolixior fuerit Aristotel. Nam deteriora malo- rimum opere cura ac diligetia opus habere coiirmat duplici similitudine raponen- pereleganter, tam a corporibus, quam a nauibus sumpta. dum. Corpora namque bene affecta beneque valentia nec a cibo, L. Simii tu . nec a potione, nec ab aere denique, aliaq; adventicia, aut in- do. teriore iniuria facile laeduntur: sed plagas eius generis & mala potius repellunt aut sustinent, nulloque interiore morbo facile tentantur, aut laborare incipiunt. Contra vero male assecta corpora & morbis obnoxia leuissimo momento morbis tentantur ullamque iniuriam vel minimam sustin e possunt. Quod idem de nauibus dici potest: eas bene a. Similitu-
ornatas omni instrumento nautico, & nautis optimis instr do.
ctas, alioqui per se quoque firmas, facile omnes & coeli
suctuum iniurias susti nere, nec temere qualibet ostensium cula vulnerari aut dissolui. Contra, naues & per se hiantes &cariosas, maleque armatas & infinietas tam ab instrumento nautico, quam a nautis & sociis naualibus leuissima vel ad scopulum offensione , vel occursu, vel etiam Ce
ii aut foenuum iniuria dissolui. Ad eundem modum d det
Rebus publicis existimandum, recte monet hic Aristoicies; cas, quo sunt meliores, eo esse sis miores, nec facile quolibet vitio interire : quo sint deteriores ac vitiosiores, eo ad Omnem offensionem & vitium serendum minus esse paros: eaque propter ilias minore, has maiore cura ac diligentia opus habere. Vt enim docuit supra Aristoteles bibro quarto, capite ι. Politici, bonique legum scriptoris est non tantum ea Reipublicae genera, quae recta sunt, sed etiam ea, quae sunt vitiosa ac deprauata, curare ; & nosse, quemadmodum se traque vel institui debeant, vel emendari & conservari. T- ουήλ, Ἀκροάαι. J Dictum est, ultimam&Democratiam & Oligarchiam,vinespublicas omnium deterrimas ac nequissimas,Politico summae curae esse debere. Videndum est igitur, quae Politicus in iis curare debeat. Et de Demo- cratia quidem iam accurati sime est explicatum prioribus duobus capitibus. In Oligarchia vero quς sint curanda & con- sideranda,ex Democraticis intelligi potest. Nam, ut dictum
est, contrariorum eadem est ratio ac disciplina. Aristoteles tamen non contentus hac nuda comparatione, adiungit hic
quaedam, quae maxime ad Oligarcinam recte instituendam
857쪽
aut cor seruandam pertinean ea linquam quae proximo e pite afferuntur,perperam ivtiam ante monuit ab hoc pice distincta aut diuisa. His autem verbis a meri quiddam, quod ad utramque Rempublicam,id est,Democratiani ge Ol. PLν.Insitu . chiam, pertineat ; consilium utrique valde salutare. Nam Democratis ciuium &hominum multitudinem, Oligarchiae paucitatem & frequentiam utilem ac salutarem cite: cuius praecepti & consilii politici causa &ratio hic quoque affertur, his verbis; τοῦτο si es sim cause inquam & ratio, rimperia popularia ciuium multitudine maxime conseruen- tui ac floreant, haec es ue quod ciuium multitudo ac frequentia iuri ac iustitiae populati maxime confinio &r spondeat. Notum es enim, iuris & iusticiae duplicem esse rationem, duo summa esse genera, ex lib. s. Et hic. ct iis, quη supra saepe Iiustitia dim sunt explicata initio lib. s. St. Est enim aliud ius eiusficia, slex: Ari- quo numeri tantum, id est, capitum ac personarum habetur rhmetica ratio: quo iure omnes liberi in ciuitate pares censentur. Quo O Geome- recte quidem utimur in contractibus, sed populus etiam vu-rrica. tur in Repub. Aliud ius.& iustitia est, ubi non capitum,sed di- an democra gnitatis ac praestantiae habeturratio. Lx eo autem intestigitiis cur pri- tur, in magna hominum ac ciuium multitudine ac frequen-- generis tia, quia praerumque confusio quaedam nasci solet, non pol Labeatur se magnam dignitatis ac praestantiae, aut virtutis rationem haberi, sed capitum potius acanuhitudinis. Merito igitur Scree teAristoteles multitudinem ciuium,uti in quitati populari magis conuenientem, Democratiis ait esse s utarem. Cium tau- Vnde liuelligitur,ciuium paucitatem Oligarchiis conuenire: citabouar confusionem Democratiae, ordinem ac descriptionem, siue chim conue αταginis Oligarchiae magis este accommodatam.Et haec qui-nit. dem huius consilii esst ratio. Exempla vero suppeditant Σxempla. Graecorum & Romanorum Respublicae. Nam & in Graecia& Romae primis temporibus quia ciuitates essent paucae dc in frequentes, utebantur fere Aristocratia de Oligarchia Postquam vero & ciuitates maiores esse coeperunt & frequen- es ; non iam amplius optimatum, sed popularibus imperiis regi caperunt. Quod cum ex historiis veteribus perspicuum. est: tum ab ipso iam Aristotele supra aliquoties ito
858쪽
a Osui Mus supra, haec verba τει γ υἰτ per os peram diuersi, capite a priorib. diuelli: est enim eadem disputatio , ac perpetua de Oligarchiis recte vel iustituendis,
'vel conservandis. Et hoc loco praeter ea, quae modo sunt exposita, aseruntur alia quaedam eodem pertinentia, hQc est, ad Ohgarchias S constituendas & conseruandas,ut de re militati, de plebeis melioribus ad Rempublicam asciscendis, dem neribus publicis, & sumptibus in Rempublicam facien , .dis. Qua in re exponenda illud quoque continetur & indica tur: quibus in locis, &ciuitatibus, quae Reipublicae serina, α misime oligarchica possit commode institui. . , TEXTUS.
Cum autem multitudinis quidem quatuor in xime sint partes: agricolarum, opificum, taberia riorum & mercenariorum: quatuor vero sint ad bellum utiles: equitum, peditum, velitum&sociorum naualium: eo quidem in loco, ubi regio est campestris siue apta equitatui commode Oli-garchia grauis institui poterit. Incolarum namq; salus in his est copiis;equos autem alere est eorum, qui magna sunt re familiari. Eo vero in loco, ubi est peditatus, proxima Oligarchia. Peditatus enim in diuitum potius,quam tenuiorum. Volitum au- tem&nautica turba plane popularis est. Er o ubi talis multa est turba; exorta seditione, pauci siue diuites pherumque vincuntur Quare huic rei medicina a peritis Imperatoribus cst petenda, qui uitibus ac peditibus velites aptos admiscet. Nam nac velitum turba in seditionibus diuites sit perant plebei Qui cum sint velites siue leuiter arma
ti, facile inuadunt & equites & pedites. Itaq; hanc manum velitum ex nis plebeis constituere,est
in seipsos constituere. Verum cum ciuium multi-
859쪽
IN CAP. Vi I. LIB VI POL In itudo partim in seniores partim in iuniores sit dic tributa: faciundum id erit, ut ipsorum liberia Hic adolescetes discant haec leuia& expedita munera, & ut, postquam ex ephebis excesserint, ea ipsa munera siubeant. Praeterea ut plebi ad Rempublicam aperiatur aditus, vel, ut su pr dictum qui censi fuerint si quis nactus fuerit censum publicum vel, ut mos in Thebis,iis,qui aliqua nilia sordidis artibus se abstinuerint:vel, v t est in Massilia, dilectu faciundo idoneorum , tam eorum, qui Reipublicae sunt participes , quam qui sitiit 'pertes, Praeterea, Magistratibus maioribus, quos Reipublicae participςs capere decet, muner publica incumbere debent, ut populus sponto sua Reipublicae sit expers, & concedat magistratibus xx imperii magnam mercedem soluentibus. Convenit gutem, cum ineunt magistratus, magnifica sacra facere, & publicum aliquod opus extru xe, ut populus, epularum particeps, &urbem cci nens ornari partim donariis &statui partim op ,ibus i aedificiis, cernat quoque libentius Rempublica permanere unde di principos sumptuum monumenta consequentur. Verum hodie qui O-lig rchias tenent, non hoc, sed omnia alia faciunt plane contraria quaestum non minus, quam honorem sectantur; ut eleganter dici possit, has O- ligarchi s nostri teporis esse paruas democratias. Ad hunc igitur modii explicatu sit, quemadmo
inis Demo 'Eb J Quod alias sepe dictum est
cratica ge- multitudinis quatuor lumina esse genera ac partes: agricomm. la , ψrifices, incir toreis sue ta inario. , R mercenarios,
860쪽
s b. . ea . hoc lib. cap. . id hic iteratur ab Aristotele, haud satis scio, quo consilio. Nam alijs quidem lo- is de ijs ea de causa aetiim fuit, ut pro harum disciamine partium ipsa quoque Democratiarum genera interiaiactatur. Hoc autem loco non tam deDemocrati j squam Oligarch sagit, ad quas ea multitudinis varietas non pertinet. Qilata- .men docet, quae regio & quae multitudo Oligarchi js, & quae licet perconsequentias etiam Democratiis sit accommodatior: faciendum sibi putauit, ut omnia multitudinis gen in breuiter exponeret. Octo igitur non multitudinis tantum, ted omnium ciuium genera facere videtur, ex quibus quatuor illa, plebis propria, ad tempora pacis pertineant ; altera
quatuor ad tempora&vsus belli. Quae partim ad principes, partim ad plebeios pertineant. Et de his quidem quatuor ad . bellum pertinentibus genetibus maxime nunc ssit. Nam ' ' pro horum discrimine no tantum ηariare Respubl. has duas, id est, Ohgarchiam distingui a Democratia, sed ipsas quoq; p '
Oli archias, de quibua maxime nunc agitur, inter se Variare ac dissimiliter consti tui posse; coque amplius docet, ad Oh-garchias vel recte instituendas vel conseruandas in his quatuor partibus bcne de cribendis & ordinandis magnum esse politum momentum, Vonfra videbitur. T , ἰαροι-J Insignis est hic locus, plux obh. anota tantum, de militum generibus, quae ait esse quatuor, Nam cum bel uin omne vellit terrestre vel nauale: esticitur φ' primum, milites alios ad illud, alios ad hoc esse necessarios. Ita unaque enim, qui terra sunt boni milites, ijdem ad militiam naualem non fiant boni, & contra. Eorum deinde, qui interies biis bellis merent , tria summa sunt genera; ςqui' regionarii tes ac pedites; & horum ali j grauioris armatura , quos RO' Miluos. mani legionarios & simpliciter milites, Graeci . ιλ vO- acant; ali i sunt Velites, siue vi λοι, quorum plura erant gQHς m,lites. ra, vi sun litores , sagittari j, dcc. quorum de numero sunt x , ML 'acrobolistae, sagittari j, & sunditores Graecorum. AElian. libr.
- 'πι γ κων mξεων, cap. r. rem militarem & genera militum paulo aliter diuidit, sed ci dem tamen sere res recidit. Quod autem penus hic vocat ναὶ βόν, id. supra lib. q. cap. . Vocax , quo militum genete olim abundabant A- ,σhenientes, ut eo loco testatur, dc infra lib. I. cap. α