장음표시 사용
831쪽
su IN CAP. IV. LIB. VI. POLIT.
duorum ordinum reliquorum. Huius autem in i,id est civi linquami tanta s altem plebis multitudo esse debeat, ut Vtrumque illum ordinem numero superet, ratio haec est: via alioqui si duo illi ordines coniuncti eam efficerent multitudinem,quae plebem ipsam numero superaret; facile coitione& conspiratione illi facta opprimetiant, Vt potentiores, ipsam plebem. Et hunc quidem modum numeri ciuium siue plebis, ut maior sit reliquis duobus ordinibus hic praescribit A ristoteles in Democratia. In alijs quoque Robuspiab. eundem praescribit modum, ut in Politia. In qua Reipub. specio mediocres dominantur, iubet mediocrium eam esse multitudinem , quae reliquis duobus ordinibus , principum & plebis, sit maior, aut saltem altero ordine, ut dictum est supra Abro quarto, capite undecimo. Huc quoque pertinet praec pium politicum,quod in hoc opere valde celebratur ; de quo dictum est supra lib. s. cap. o. eum ordinem siue paxtem Reipublicae, quae istam Rempub. & statum praesentem saluum& incolumem velit, reliquis partibus & ordinibus potentio-iem & maiorem este debere. 8. J Ex ni mia plebis multitudine duo con sequi incommoda iam diximus, quorum alterum est confusio siue quod incommodum siue malum potius est grauillimum,& unde saepe interitus Democratiae solet existere, Ut explicatursupra lib. 1. cap. 3. De hac quoq; confusione ex nimia populi frequentia siue inultitudine & infra tib. . cap. in m. KM Dωνμους. J Alterum est incommodum nimiae multitudinis, motus siue concita o principum ac diuitum. Nam ex nimia populi multitudine fieri plaerumque solet, ut principes cana indigne ferant. credo, quod populus, ut fre- iquentior, ita & potentior, & proinde plinum ' petulantior etiam in principes ac nobiles diuites t esse consueuerit. Vnde odia ac simultates, & tandem seditiones ac motus existunt, nolentibus amplius principibus plebis ac multitudinis grauem petulantiam serre, &graues opes ac potentiam. Id quod exemplo C Irenarum, ubi hac de causa grauis exorta fuerit seditio, confirmat. Adiungit autem elegans Velut epiphonema Aristoteles ; cur principes paruam, Vel etiam modicam & mediocrem plebis multitudinem serant: magnamia nimiam non ferant: Quia, inquit, paruum malum latet . . & co
832쪽
n contemnitur: maius factum no item. Cernitur linquam & incurrit in oculos . Sic &supra lib. s. ca. .in prisc. Sca.7. in . dictum est, minima in Repub. peccata eo esse periculosiora, quo facilius latent & contemnuntur.
N Alia instituta &consilia huic De-r ' Modus inocratiar utilla ac necessaria hic Aristoteles persequitur, & stabiliemia primum ea,quibus olim Athenis est Vsus Clisthenes: deinde υθim De ea quoq; , quibus Tyranni in Tyrannide sua stabilienda uti moeratia.
solent: postremo dc alia complura, de quibus cap. proxim s. Clisthenis aute instituta Democratica .aute. sere hic expo nuntur: tribuum maior numerus Sc curiarum: sacrorum priuatorum in publica & communia commutatio: ordinum
permixtio seu confusio,& sedalitatum intellius. De quibus ordine ac deinceps explicabitur. οἷο Κλειογενης M. J De Clisthene Atheniensi l Fuit enim Dacii ,- α alter Sicyonius, xterq; in sua Republ. princeps, de quibus neAthen. late Herod. bb. s. t dictum est seuprali. 3. cap. r. Eum una cum Aristide Rempub. Atheniensium, ς o. Tyrannis per Thrasybulum pulsis ac deletis, instaurasse; ita tamen, Vt non veterem, & a Solone institutam Dein ratiam primi & optimi generis, sed longe deteriorem, aucta nimium populi seu plebis potentia, instituerint. Cuius rei meminit & Plutarch. inmita Aristi . Clisthenem postea secuti & alij, ut Pericles E- , phialtes, Lycurgus, Demosth. ipse,&c in gratiam plebis,
rebus omnibus ad eius libidinem reuocatis, extremam tandem ac nequillimam, de qua hic agitur, Democrati in reddiderunt : de qua toties conqueritur Isocrates populumque hortatur ad restituendam veterem siue Soloniam Democra
Και κυρίωLV. J Ait, eos, qui Cyrenis qu e urbs Cyrenae. caput est Cyrenaicae regionis, AEgypto contermina in Afri- Democratiam, sublata fortaste vel Aristocratia vel Oli garchia, induxerint, ijs cousilijs & institutis usos esse, quibus usus sit & Clisthenes, quaeque huic ultimae Democratiae sint 'pernecessaria; de qua re amplius quaerendum. γυλω τε ετερει αττι ιι .l Vnum Clisthenis institutum, a. Modin. firmandae & augendae populi potetiae peridoneum, tribuum Tribuit se& curiarum multitudo, exponitur. Nam Poliuae lib. s. Ono- curiarum mas. ubi de tribubus & curijs Atticis docet, Athenis primo multimaeo, quatuor duntaxat tribus, deinde aucto per Clisthenem ea-
833쪽
Eatio. Exemptu. . Modus Grdinum confusio.
rum numero, factas fuisse decem. Et centum post Clista ne annis in gratiam Demetria Regis Macedonum ut&M Orchus est invita Demetri, j duas praeterea sui ste dece pilo ribus adiectas & continuo rursus sublatas Sic & Roriae iiii rio tres tantum tubus, unde & nomen habent, teste Varrone lib. . de lingua latin. fuerunt. Et tandem, aucta populi*otentia, factae sy. Cur autem tribuum multiplicatio Democratiae sit utilis, causa haec esse videtur: tum, quod inde optime intelligatur populi magnitudo ac numerus , tum, quia plures hac ratione magistratus siue curationes, ut tribuunt praesecti,& id genus alij, instituantur. Quae res plebi est pe grata. Tum denique,quia omnis tribuum institutio Democratiae sit imprimis utilis: propterea quod conuentibus Ocsaepe conuiuijs tribuarijs inter ciues amicitia & concordia optime alatur: cum in Regnis seu Monarchijs haec distin chio per tribus plane sit inutilis, ut diximus supra tibio quinto, capite IO.
K--J Quas Graeci vocant emi ιις & πιτὼ ας, de quibus Pollux eo loco: eas docet Diovi Halicam.bo. Plutarch. in Romulo ae esuma csse, quae Romanis dicuntur cutiae. Erant autem & Athenis & Romae 3o. ut ex PoEuce eo loco, Liuio se Cicer. perspicuum cst in plurimis locis. Ibyων iερων. J Alterum Clisthenis institutum in sacris est positum, quo sacra priuata commutentur & conuertantur in publica. Notum esst enim ex icer. lib.a. de legib. ct plutarch. in Alcibiade se in alijs locis, Romae & in G raecia sacra sui si e & priuata siue familiarum propria, quae & familiaria,& publica. C ur autem hoc institutum huic Democratiae sit utile, causa haec esse videriir ; quod populare sit ac Democraticum, omnia facere communia, nec permittere , Ut praeter caeteram populi multitudinem pauci quidam, vel antiquitate generis vel diui ijs praestantes, sua sibi sacra quaeda priuata habeant Ex hoc ni fallor j Clisthenis instituto, te tollendis iactis priuatis, illud est, quod veteres historici, Xenoph. Plutarch. Cornel. Nepos in vita Alcibiad. commemorant , Alcubiadem, quia domi suae sacra saceret, absentcm in Sicilia copitis domi accusatum, in exilium abi jsse. Και πανδο cpis εον. J Et hoc quoq; proprium singulare Democraticum institutum esse potest, etsi verius commune idetur, & reliqua singulatia complecti: quo iubet Aristote las
834쪽
les omnia sere ordinum discrimina tolli,& populum ita inter se permisceri,nulla vi aut certe peregrina vel generis vel diui- tiarum vel doctrinae, &c. ratio habeatur. Id quod Romae quoq; ita accidisse, Aristocratia sue Oligarchia paulatim in t Democratiam conuersa , videre licet passim in Livio. Nam, cum primis temporibus ea religione & cautione patricij a plebeis se diuiderent,ut contaminari gentem patriciam dice rent, si vel plebeia in patriciam gentem Vel contra enuberet, nullumque ut veteres loquuntur inter Hebeios& patricios Met connubium : Sacra quoque alia eflent patricia , alia plebeia, item & magistratus & caetera: seditionibus pbpuli
es actionibus tribunorum res eo tandem perducta est, Vt no- nomine tenus hoc patriciorum ac plebeiorum discrimen remaneret: cum omnia eius discriminis iura essent confusa, Gue cum populo etiam communicata.
Aristoteles intelligat Interpretes consuetudines sere reddut. Videtur autem societates siue sedalitatos & factiones, ut Romani vocant, diuitum & potentiorum intelligere, quas utile sit abolere & dissoluere in Democratia. Quod idem praeceptum & Tyrannidi conducere docuitsupra tib.f. cap.rta Eadem autem & huic Democratiae detersinae & Tyrannidi conducere, mox explicabitur. Cur autem societatum & so- Ra desitatum dissolutio & abolitio his Rebuspubl. conducat de potentiorum potissimum coniunctione & consuetudine lo- iquimuri causa haec est;q, simulatione sodalitatu coniurationes & seditiones facile exortantun ut eo loc. late explicauim'. li e N. J Astere Aristoteles & alia instituta huic De- α Miammocratiae perutilia. Ait autem,instituta &praecepta Tyran- generalis. nica, de quibus copiose & distincte supra est explicatum b. s. o. i. eadem quoq; esse praularia siue populari huic Reipub. utilia. Eius autem generis instituta & praecepta Tyrannica i inquam in cum alia multa eo capite sunt explicata : tum haec duo, quae & hic commemorantur, & seruorum licentia, S licentia atq; imperium mylierum & liberorum. Quae duo tamen ad unum caput,id est, licentiam in victu & communi vita referri possunt. Cur autem haec magna licentia tam liberorum hominum quam seruom, mulierum quoq; petulatia xlasciuia, breuiter, vivendi potestas ut quisque velit, & impunitas ; cur haec linquam j Democratiae sut ytilia, ratio dc
835쪽
dominationis princeps a Cic in libris de Repub. no alio commodiore nomine,quam Tyrannidis, dicatur.
O N v i iam aliquoties, libros Aristotelis multis in lo- cis non satis docte vel apte in capita esse distributos: id quod & hoc loco usu venit. N am quae hoc cap.explicantur, a prioribus minime diuidi possunt. In eadem namq, re ver satur Aristoteles,& persequitur ea instituta acpraecepta, quae ultrino ac deterrimo hinc Demo 'ati ae generi ac statui recte instituendo & conseruando maxime sint utilia. T E X T V S.
Munus autem & opus legum scriptoris & Politici hominis & corum, qui talem Rempublicam instituere velint, no illud est maximum aut unum solum, eam instituisse: sed potius, ut conseruetur.
causa ab ipsi, Aristotele hic exponitur: quod hac via multi facquirantur seu comparentur,qui huic statui,quo talis licen- 'tia permittitur, optime cupiant, eumq; auctum & conserua- probat. tum velint. Ea namque natura de indoles est hominum , magi s hac uiuendi licenti quam libertatem i psi vocant,nul lis'; frenis & legibus constricta ratione gaudeant, quam modestia & statu seu imperio seueris legib. & ad bonos mores ac modestiam accommodatis temperato. Pauci scilicet sunt boni & modesti ; p riq; omnes sumus deletiores licen- Incommo' tia, inquit Terentiu3. Vtilis est igitur huic statui populari ea dum humi vitae & victus licentia siue libertas: quae tamen quia pla rum mρ que in petulantiam & effrenatam libidinem degenerat: fils penumero,ut nimia ea libertas Democratica in extremam conuertatur seruitutem, ut praeclare docet Plato lib. S. ARGpubliea. Qua de re, id est, de hachbertate & licentia popu- Tatio, cur lari &supra a nobis est explicatum hoc libro,cap. a. Cur au- a m sint tem eadem instituta& praecepta tam conueniant Democra- pracepta tiae quam Tyrannidi, causa prioribus libris saepe explicatat rannidis haec est: quod inter haec duo Reipub. genera summa sit assi-O vltima nitas & cognatio: adeo quidem, ut haec Democratia extre- Democra- ma & Tyrannidis nomine appelletur, & ipse populus huius
836쪽
COMMENτARII. in Neq; enim dissicile factu est, unum vel duos vel tres dies incolumes remanere,qui vel qualiter Rempublica viantur. De quibus disputatum est supra, quae sint causae salutis de interitus Rerum p. ex his con adum est stabilitatem essicere:hs quidem, quaa i interitum seu perniciem afferunt, vitatis et ijs vero legibus stam scriptis quam non scriptis latis, quae contin eant ea, quae Rebuspub. sint salutaria. Neq; existimandum, hoc esse populare vel Oligarchi- 'cum, quod ciuitatem reddat maxime popularem
vel Oligarchicam, sed quod longissimo tempore. Sed enim qui nunc sunt demagogi nostrae aetatis dum student populo placere, multa iudicias publicant. His igitur ij, qui Reipub. curam gerunt, quibus Respub. curae est obsistere debent, & l
gibus cauere, ne quicquam eorum, quidam nan tur, & qui debent Reipub. in publicum aerarium, sed in sacrum referatur. Nam&facinorosi nihi- lominus a delinquendo eavebunt caeque enim
multabuntur & plebes c plebs, populus ut nihil
acceptura, minus vertetur ad condemnationem
eorum, qui iniudicium adducti fuerint Praeterea curandum, ut publica iudicia semper sint seu fiant paucissima, magnis poenis in eos, qui temere accusarint, institutis.Non enim plebes,sed patricios seu principes solent accusare.
COMMENTARII. J Diximus, Aristotelem ea, quae ad ultimae Democratiae descriptionem & constitutionem pertinet, hoc quoque in loco persequi. Affert autem hic, veluti praemuni- .. . 'tionis loco, praeclaram sententiam de vero boni legumlatoris & rectoris Reipub. officio. Nam veri &sapientis Politici politisi os ossici uin esse ait, siuein eo positW csse,non solum, ri Remimn.
837쪽
sig IN CAP. V. LIB. VI. POLIT.
p . describat &instituat: scd in eo potius, ut ita describaream,ut perpetua,stabilis ac firma esse possit. V t enim leges, imo etiam opificum opera tempore & perpetuitate exploratur : ita & Politici opus Reip. stabilitate & firmitate maxime aestimatur. Saepe enim fortuna seu casu aliquid sit recte: sed ut idem stabile ac firmum permaneat, id vero sapientis arti sicis est opus ac mimus. Quo pertinet & illud,quod vulgo diaci selet ; Non minor eri virtus quam qum ere, Iarta tueri. Casem ineri ilite, hic erit artis σκε.
a. Exempl. daemone instituta aliquot saecula durauit, Romanoru quoq; sapientia eo nominelaudari solet, qui magnum ac diuturnu Exempla imperium condiderint. Contra vero Hunnorum, Scytham, contraria. ali arumque barbararum nationum merito Vituperatur imprudentia , qui regna & prouincias occupare quidem po Grint: sed Remp. iiiij sc5stituere diuturna,quaeq; occupassent, tueri non potuerint. Hoc igitur sapientis Politici est opus&munus,Vt condat Rempub q maxime stabilis ac diuturna sit Lisanarm sutura. ua. a. ratione & via id assequi possit,monet hic vi rione Re p. verbo Aristotel. nempe ut capraecepta, q de incolumitate &, firma re interitu Rcrump priore libro sunt explicata,norit ac tenea dantur. s.c. Vt ea,quae pestem & perniciem Reip. spectant, vitet aut tollat: ea, quae ad salutem,diuturnitatem & incolumitatem pertinent,ut ea linquatiat in Remp. introducat, caq; tam legibus quam moribus & institutis complectatur. ea autem in tramq; partem . e. tam pestifera quam salutaria praecepta qsint A qualia in omni Reipub. genere,accut tissimeJupra est explicatum. Ex quibus tamen & hoc loco unum aut alterumco m memoratur, quo ad hanc Rempub. de qua hic a tur, id est, Democratiam ultimam. Νομους ες τους αγγίφους 4 Ita Graeci leges diuidunt, sepe Plato is Arasoteles quos lib.i. Rhetor ἁκαφους Vocant & -- ηπια ε ,1. Romani Vocant ius scri pium & non scriptum,id est, instituta mores siue consuetudines.
Kψμηνομιζειν τλ. J Hoc illud est praeceptum,quod diximus hie iterari, licet priore libro lim explicatu, quod per
tinet ad constitutione L emocratiae & etiam Oliearch. Nam
de hoc utroq; Reip. genere hoc potissimum libro explicatunde quo praeceptosupra diligenter est explicatum lib. . c. . ibi: 'πι --λ ινλανειν,&c. Et primum quidem
838쪽
rum,qui sua aetate Rebus p. maxime popularib. &Oligar calcis praeest ent,peccata in h. praecepto exponit. Eos namq; Error hae 'existimasse optime tunc cum Repub. agi, populit potestate in resulti tum optimo esse in loco, si omnia sub eius populi,inquam poris Poli- potestatem subi cerentur, eiusq; imperio & arbitrio uniuersa tuorum, administrarentur: Oligarchiamq; eam esse optimam,si nihil legib. sed omnia paucorum, qui Reip. pr essent,arbitrio, ac libidine fierent: quo errore &peruerta opinione imbuti Scincitati dem agogi eius aetatis, siue tribuni plebis, sc oratores cum omnia ad plebem pertrahebant, eamq; ipsis legibus superiorem reddebant: tum plebi assentantes , gratiamq; popularem captantes, multa conquirebant & reperiebant, quae populo grata esse crederent. Vnde saepe iniusto more & exem plo locupletiorum bona inuadebant, eaq; populo propinabat, calumn s &iniustis accusationi b. locupletioribus inius pertractis, & apud plebem damnatis. Erant & aliae, p ter nas iniustas accusationes & bonorum publicationes, de- magogis illis & tribunis plebis usitatae ad blandiendum populo calumniae & viae: nouae tabulae , leges agrariae, & leges numentariae: de quibus nos supra quo i, li. Dc. s. Vbi de his doniagogis, ruinq; calumnijs diligenter explicauimus. Nahoc tioco de iniustis tantum accusationibus & bonorum publicationi b. agitur. Rei te igitur Aristoteles laudem Democratiae vel Oligarchiae no in eo, ut omnia sub earum potestatem & imperium subij ciantur, sed in eoverius posita 1 sitani esse ait, si qua diutissime stet incolumis, & firma permaneat. J Aureum Aristotelis praeceptu sequi- 7. Modus tur,in quo aliquando animaduerti in hac urbe, Gallia, & to- ficten
to fere orbe terrarum peccari. I . Iumniamω bonorum pu- vltimaDe
blicationein sustulit, hodie eo iure non utimur. Galli dicunt; mocratia, Qui confiscat corpus, consscat etiam bona. Id quod multi experti in Gallia ante triennium in seditione illa, ubi debito res creditores suos sub praetextu ha res eos intersecerunt,ut ii berarentur a pecunia, quam ipsis debebant. J Exponit iam Aristoteles situm con- mblicatis silium, quod sane est saluberrimum aduersus eas bonorum bonorum. publicationes,quib' ea aetate demagogi uti solent. Est .a. du plex via & ratio , qua i js calumni js obuiatur. Prior est , ut r. Rem multae damnatorum non in fiscum redigantur,sed in sacrum ditim. dedicentur. Altera est, ut publica iudicia efficiant paucissima, a. Remed.
839쪽
sto IN C Ap. v. LIB. VI. POLIT.
su pNod ut sint rariora. Ex priore hoc commodum docet consequi, subibenda quod populus siue plebes iudex in his publicis iudicijs non
Democra tam erit procliuis & facilis ad reorum condemnationem rtia ultima. propterea quod ex ea sciat nihil se commodi aut utilitatis 14sectus percepturam: multa videlicet non in populi fiscum & utilitatem, sed in sacrum redigenda. Quod autem ad ipsos reos vere sontes attinet, siue multa in fiscum siue in sacrum dedicetur, nihil interest. Puraeque enim multabuntur, &peraeque graue eis erit, mul tam persoluere. Hoc tantum agitur, Uriae insontes calumni js & ini ustis accusationibus vexentura demagogis, & populo locupletum bonis inhianti iniuste condemnandi tradantur. Eodem pertinet & altera cautio siue ratio de numero iudiciorum publicorum deminuendo. Quo enim ea erunt pauciora: eo minus vexabuntur ditiores, minoro; erit occasio eorum bona occupandi specie iuris Sciudicioru, qua demagogi & plebes uti solent, xt iam diei ngustuata est. Ut autem pauca sint haec iudicia, modum quoque & α- Mosecuπώ tionem ostendit, nempe sigraues multae aut poenae inces remedium immatores siue iniustos accusatores statuantur. Jhs enim te- obtineri meritas litigantium ut vocant IC iij & calumniatorum au- ipsis, dacia siue impudentia frenari selet. Quadere quemadmo- De calu- dum Athenis & Roina: diligenter olim cautum tuetin, expo-mniatorib. nitur a roduce lib. s. ct a ICtis tit. Pand ad SC. Turpit' lubrit. de calumniatorib. O stubiit. Ins de foen. tem. litigant. Hoc autς in sapientillimum A ristotelis constituit bimembre non tantum Democratiae de qua hic agitur, sed omni imperio ac Reipub. salutare es le videtur. Nam & in regnis idem v- su venire solet,ut accusationes publicae, si utilitas inde tam ad accusatorem quam ad fiscum aliqua redeat, sint frequenti res si s nulla redeat, sinimaiores f. hac de causa hic etiam crebro C: facile homines coni ciuntur in carcerem: minima enim inde utilitas redundat ad Magi stratum in Q inire & imperio Romano minuendarum accusationum causa imp. D- Aniam. in Noueli honorum publicationem sustulit humatiis lima & clemetii sinstitutione. Hodie colureno utimur in
oportet autem Reipub. quom omnes quidem, ciues Optime cupere: sin minus, saltem principes non videri inimicos.
840쪽
re consilium hic breuiter exponitur. Danda enim est opera, ut erga Rempub. Vel omnes ciues bene sint assecti, eius I, co- iseruandae & amplificandae studiosi, vel certe,ut principes, ijq; qui reliquis sapientia,genere ac diuitus antecellunt. Nam ut eleganter monuit supra lib. s. Principium est dimidium totius. Male enim affecti principes ac ditiores, rerumque nou rum cupidi, facile reliquos ordines inseriores ad eandem pestem ac perniciem secum trahunt, Visupra explicatum bb. seq. . Sed de hoc praecepto siue consilio quod irem, ut prius, optimum & aureum esse certum est, ab ipso Aristoti & a no- . bis multis in locis supra est explicatum, Vib. c. 9. in n. se cap. ra. S li. s.ca. 9 s b. t. ca. 7. ibi; σωυε η y ουν ταπολι- ,
T E X T V S. Quia autem ultimae Democratiae & cclebres Usunt seu frequentes , & dissicile factu est, ut ad conci es ventilent sine mercede: id quod, nullis vectigalibus publicis, graue est principibus ne cesse est enim, & ex collatione & cx publicatione& ex improbis iudicijs colligi, quq multas iam De inocratias euerterunt) Nullis igitur reditibus siue vectigalibus publicis, paucas conciones & iudicia fieri oportet, multorum quidem, sed paucos die
Id enim&hoc affert,ut diuites non metuant sum-
plus, si ditiores quidem non accipiant sportulam
iudicialem: tenuiores vero accipiant. Affert & 'hoc, ut iudicia multo melius egerceantur. Nam ditiores multos dies a suis rebus abesse nolunt, U paruo tempore non grauantur. Quod si erunt
publica vestigalia; non id faciendum crit, quod iam demogogi factitant. Ea enim quae supersunt, diuidunt populo scilicet tenuioribus o simulau-