장음표시 사용
871쪽
s a IN CAP. II X. LIB. VI. POLIT.ὰ aliaque id genus turpia & flagitiqsa tollantur. Cur autem hie
cupi magi stratus sit ex numero necessariorum, idemque primus, omnibusque ciuitatibus necessarius: causa siue ratio ab ipse Ism hie exponitur Aristotele. Sic enim est ;- μ&c quod emptio & venditio si is enim duobus omnia' contractuum genera continentur siue rerum ad ustis vitae neces.sariarum communicatio ac perinutatio ad ipsam vitam plane sit necessaria. Quae ipsa permutatio causa est τῆς αὐ-ρ. κc.ας, id est, efficit , ut quod uni deest ab altero stippeditetur, contra. Quare Ut o ἐταρκεια siue iusta rerum ad usus vitae necessariarum copia ciuitatibus omnibus est necessaria: ita & rerum permutatio siue contractus omnibus ciuitatib. ut
b is sint neceuari j , planissime essicitur. Quod autem de
κε α modo dictum est, eam ciuitati imprimis inc necta riam, dc ut hic aitὶ eam esse, quae homines in unam ciuitatem & Rempub. consociet, praeclare explicatum est supra b. I. cap. a. Nam id saepe in hoc opere iteratur, ciuitatis vehit scopum de animam esse αδ-ρκειαν, ex qua & semper definiari solet ciuitas, ut eo cap. a. S lib. 2. cap r. in . lib. 3 cap. . , 6. Lb. r. cap. r. hoc lib. cat. Eth. Lb.s.cap. s. Ex quibus discitur, hunc magistratum, qui rerum contrahendarum curam gerat, inprimis esse hecessarium Et haec qu dem videtur mihi Aristoteles, ut alia, ex Hasone , imitatus, qui a. de Republ. disserens de ciuitatis sue Reipublapartibus maxime necessarijs serum rerum venalium maxime commendat. Sic ea in est ; H, A αὐτῆ τῆ πόλει ἀοἀαηλοις, &c. De hoc autem magistratu plura exstant apud Z uic piat. lib. o. Os. ib. Di πyt Hahca . scribit, aediles omanorum pliasque in rebus respondere ὰπρονο υσις. Meminerunt autem eius magistratus plarrique omnes veteres: Aristophan.Demosth. , ipse Plautin in Sticho: Rudente,actur se . Planeae tum oscium Romae latius patebat, quam apud Graecos agoranomorum: adeo ut uni aedili Romae incumberent, quae apud Graecos ἀπροώρουις α
loeo exponitur, qui a Graecis fere α Via dicitur. De eo autem 4. hic asseruntur. Primo, eum priori agoranomorum proximum esse & finitimia. Nam vi agoranomus unius tam tum intra vibem loci: ita as nomus praeter hunc locum,pu
872쪽
a serum rerum venalium, omnium reliquorum sue totius reliqua: Vrbis curam gerit: Unde& nomen habet. Alterum . est de ipso ossicio ac munereastynomi, cuius hic . partes siue membra exponuntur singulatim. Nam & generatim fue r. Munis uniuerse ait ad astynomum pertinere curam ma eid est,rerum siue locorum & operum tam publicorum quam priuatorum. Singulatim autem primo curare astynomum, ut totaVrbe sit Θs,omsi , id est,ut decenter, mode siue bono modo omnia fiant, ut pugnae, clamores, discursones, ludi obscoeni, peregrini habitus prohibeantur aut puni- , antur. Haec enim aliaque id genus ad pertinere mihi videntur. Quanquam id verbum hoc in loco non ad ea tantum, sed ad aedificiorum & viarum tuitionem & splendorem non incommode serri possint.Nam Plato tib. o. de Iuibus de hoc magistratu disserens, curam OHῶν λωιδὸμων υσμου τά-ὼ τοιοαῖτα ad eum pertinere ait. Romae haec sere curabant censores. Alterum est positum et . Munus. in sartis tectis, ut Romani loquuntur, quo nomine siue os scio id continetur ut& opera publica, portieus,theatra, curiae, balnea, thermae, &c. Vel integra conteruentur, Vclcollapsa restituantur, & ut priuatas domos na m & harum i species ὀc incolumitas ad vibis splendorem ac salutem pertinet , ut ait ICtim in L cetera. de Pg i. in ciues suam quisque domum item meatur aut labentem reficiat, aut sordibus , quantum potest, liberet & puram conseruet. De hoc autem , id est, curam operum publicorum &aedium priuatarum ad astynomos in Graecia, ut Romae ad censeres per inui sie, perspicuum est & ex Platone Ib. o. ct bb. 8 de legibus.
Quibus in locis diligenter & particulatim de hoc in gistratua summo illo viro explicatur. Tertia est viarum cura mu- 3 unus.
niendarum & reficiendarum, quae pars quai. st laboriosa, quamque late pateat nam & pontium resectio &plaustrorum occursus & sordium, cadauerum, pellium vel effusio vel proiectio in vias eo pertinet) accurate exponitur a Pa
nomi. cuius fragmentum ex stat in libro i. g. ne quid in via publica, o c. Idem & Plato ijs in lacti astritomos vias curare litos scribit. Romae viarum quidem ad aediles, resectio ad censores pertinebat; ut videre est apud Ciceronem tibrox de l. gibus. Atinullus nouum huic rei ma
873쪽
gistratum creauit, Quatuorviros viarum,& ad λυγι- Ω- t' vicuum magistros; vocarunt & Viochinos posteriores. De V μ' quibus omnibus erudite Brisson libro quarto antiq in capite Mus oririmo. Quartum ossicium item ad domos &aedificia pertinet , quo curabant astynomi, ut vicini ita domus & aedi-V ρ Vri' sicarent & tuerentur, ut sine fraude alterius fiat, α ne qua' Mμ' iurgia uide xoriantur. Saepe enim vicinos inter se vel corripere aliquid de aliena area, Vel alias nocere, ut luminibus officiendo, ut stillicidijs, fluminibus, alijsque oneribus&seruitutibus Vicino onerando, notissimum cssi Hos igitur fines, ut ita dicam, urbanos regebat aedilis. Nam cura fi nium proprie non ad urbana, sed ad rustica praedia in iure Romano pertinet: ut & actio finium regundorum , lege secunda , quarta. f. vltim. U. . reg. Qua de re hic locus accipi non debet. Nam ad astynomos cura urbis, ad agro nomos, de quibus insta , cura agrorum & fines regendi
V9- J Quod in alijs magistratibus,idem
& in astynomia accidit, multae ut eius sint partes, munera de ossicia. Nam ad Astynomos pertiner cura Viarum, aqua- Tum, pontium, murorum, sentium, portuum, sartorum rectorum, &c. ut supra iam dictum. Qvid omnia etsi uno huius magistratus nomine & ossicio continentur, & ab uno administrari possunt: interdum tamen in plures ea curatio nes , ita Vt suum quaeque pars velut proprium magistratum constituat, diduci solent. Maxime in maioribus & celebrioribus ciuitatibus, de quibus paulo supradictum fuit, A
alias diligentius explicatum, magnam magistratuum mul- Cura m*r- titudinem iiiijs esse debere, ut in paruis non magnam. Ita est mρη' que separatim ac distincte in ijs reperiuntur curatores muris
Hr resciendis , Limenarchae, & sontium praesecti& Viocuri, Ariui Uec t. Vieomasimi: ut dictum. , Oiον τω ους. J Haec curatio Athenis suit. Nam &ipse Demosthenes aliquando fuit uti sepro Ctesiph seci ch. contra Ctesiph. tes tur. A Cicerone earum orati num interpretem lib. de optimo genere oratorum dicitur De- mosth. curator muris reficiendis. 'Kι- κρίωψ. J Haec quoque Athenis erat curatio seu magistratus. Sic enim ait Podux libro S. cap. de magistrati Q,
874쪽
tecta &aquae ductus curabant Censores. Kψ-J Hi quoque Romae erant & dicebanturLi-amen esiae, de quibus ICti in L Limenarcha. F. de stru fugit. O L o. 3. he quos F. de muner. ct honor. quibus in locis Videatur Budaeus. TEXTUS.
Alius esst necessarius quoque go huic similis. Nam de hsdem quidem est rebus, sed in agro
est , & in ijs, quae sunt extra urbem. Hos autem Davi stratus vocant hi quidem agronomos, illi vero hyloros. Tres igitur hae sunt harum cura
Ἀα,1 ε α Ῥην si . J Ex necessariorum numero magi- 3. is rituum tertius hoc loco exponitur , qui a G raecis fere ob νομta dicitur. De quo tria potissimum hicineruntur. Primum, eam esse astInomiae non absimilem. Deinde, de eius officio, id versari in agris siue tota regione. Postremo,de nomine. Quod ad primum attinet,similitudinem agronomia: &as nomiae in eo positam& versari ostendit, quod hi duo magistratus idem curent, siue easdem officij partes admini- 'strent: ut vias, sarta tecta, sontes, puteos, pontes, itinera, sylvas, &c. arces & propugnacula, &c. Nam in eo tantum differunt, quod astynomia in urbe, & altera curet in agro siue regione; & sit acto nomia magistratus lut ita dicam in v banus, agronomia velut rusticus. Ex quibus alterum quoq; caput iam intelligitur, quod esse diximus de officio & munere huius magistratus, quibus illud partibus contineatur. Quanquam de eo capite copiosius & pulchrius & magis luculenter diserit Plato libr. o. ct S. de E. Sic enim ait lib. αδ ε- μυουών ἔ- , &c. ubi urbis quide praesidium & curam penes praesectos & duces belli: a - nomos & agoranomos:reliqua vero uniuersae regionis penes agronomos cilia dcbere c0nstituit. Quorum haec sunt ossicia; H h h quin au
875쪽
m IN CAP. II X. L B. VI. POLIT.
uotannis omnem regionem .ircumire & lustrare. D e, ut tota aduersus hostes berie sit munita ; videre quoque, ut viae item bene sint munitae & commodae; & curare, vine aqua pluvia agris & frumentis noceat. Tertium est, ut dixi, de nomine. Ait autem Aristoteles hos regioni siue agro praefectos apud Graecos alijs quidem in locis dici asrein mos, alijs vero Hyloros. Plato in ijs locis vocat agrouo- ζηγω - mos & interdum Roma hoc magistratu ruit. Quanquam , quae eius sintpartes, citis diligenter & Romae curarentur ab alijs atque alijs magistratibus, Ut shluarum cura. ad Consiles ipsos, viarum exua urbem ad Censeres,& item sartorum tectorum. Veteres Francorum Reges &ipse Imperator Carolus Magnus hapc quoque curationem spemagistratum in regno & impςrio habuerunt, Vocat ba Fore '. bare Forestarium isorestum signific t trium t posset rectius magis latine dici Salutarius. Nam δ an iure illi sepe nominantur serui saltua,' in infrumento. ια. S. D tuarium. F. de instructo vel instrumen. leg. Saltuarius non est magistratus aut pciesectus, sed seruus. posset sic dio sed nusquam reperio; ideoque perperam ita babent Calvini. Ανται H. L. J Aristotcles hac clausit priores tres In gistratus a reliquis necessari s velut diuidit ac separat: eo quod hi tres ex omnibus necessarus sint primi, in eadem velut materia versentur : pertinent enim ad cultum & victum siue ad usus necessarios, ut sunt cibaria, vestes, tecta, sentes, aquae, M. tam in Urbe quam in apo
Alius est magistratus, ad quem publica vectigalia reseruntur, a quibus ea seruantibus ad singulos usus siue administrationes distribuuntur, Eoi autem vocant Apodectas Tanaias. - Ω- -
si J i Ioc loco tres alios magistratus necessarios explicare orditur : & primum quidem de quaestura fuede prauectura aerari, , de qua breuissune hac duo notat ;
876쪽
ossicium eius & nomen. Ad hunc namque magistratum curam publicorum vectigalium, ut ea recte ac fideliter perscri- bantur, seruentur, & omnes in Reipublicae viis necessarios conuertantur. Eos autem, qui huic magistratui praesunt, apud Graecos dici Apodectas &Tamias. Quod ad prius caput attinet, videtur verbo latius accepto omnis pe- σα δ .cunia publica, & totum aerarium contineri, Ut non tantum
vectigalia siue publica,sed etiam bona caduca &publicata eo ' M. pextineant, & ipsa tributa,tam ciuibus interdum, quam aliis impio fabiectis indicta ac descripta. Nomina haec passim reperiuntur,& sunt vulgaria, maxime hoc muc.M. Nam Apodectae proprie Athenis ita dici videntur, Politiae lib. 8 ct Suid. res verbo M Aκlα . Utuntur eo verbo & Demosth. Sta hin. Xenoph. lib. 8. ατ δε ιις vocat, δικὶ ς προσόδμ, vidcautor γο δε ηοlibri de mundos qui Aristoteli tribuitur, sed non est. J Erant Athenis & in Graecia quaestorum certa quaedam genera, Vt κυλακε ετ , εαί . , si', de quibus idem Posiux, ct Plutar. in Arside. Apud Romanos Qyaestores huic magistratui Ωγε r.
praeerant antiquitus, postea Plaetores,& tandem Praesecti Pr/t'. ' qui dicebantur aerarii, ut breuiter,erudite & distincte com- Arar. memorat Tacitus Annaἱι3 & latius Brison.antiq Ab s.c. o. ulgo vocantThesaurarios, Renimagistros,Receptores, Oe- Thesauω conomos, & eorum ministros olim Coactores. Sed de quae- yy stura Romana mox amplius. . Coactor προσ2hι - ν οινων J Athenis hic dicebatur j-μοιωτῶν, bi. Tοιμι - γνων προσήδε ν,&. -- ας της δεοικήσεως interdum prae- v Cisse, ο επι τῆς λοικόμω : ut videre est apud Esthinem in ora- οί ν η a rione de ementita ligatione,in uu Pollucem lib. s. Laert. ω οιμην. υιν- ito Zenonis, Plutarch in Arisse, vita Dcurgi Oratorus non Ao .
LegumlatorisJ ct in Politicis pra cateris. Dicitur & Quaestor Rusor . populi apud Plutarch in vita Lycurgi rhetoris. Erat autem populi. splenaidissimus hic magistratus, quem etiam principes viri Mus M. gerere solent, ut Lycurgus ille, Aristides, Demades, &ci iesie huim pra Plutarcho iis in locis. Minna. αγρος ε ςίω δει- αν. J Id iam breuiter explicauimus accipiendum de vario vi publico, ut iii sportulas iudicum, inludos & spectacula,in triremes &aedificia publica,in rem militarem,&c. Vnde factum est, Vt & certi ellent quaestores militares, qui ταμια -vα γγηων dicebantur, teste Plutarcho De ei. V, in eodem L curgon quaestores Theatrales,quos Athenis VO- vα γ κων.
877쪽
. 818 IN CAP. II X. LIB. VI. 'OLIT.
T GO'ων cant τααιαι m , λωνκων, de quibus & Demosthenes contra Niceam, ct Plutarchus in rirule, O ipse E chines contra Διομη m. Ctesiphontem. Selut dictum est j verbum λοικηστως proprie ad summum siue communem quaestorem populi pertinebat, dc pecuniae ipsi commissae λοικήσεως dicebantur: ut apud Ratio , cur Demosthenem in ea oratione contra Niceam Reliqui est,ut grusiura re a nobis explicetur vel ut additamenti loco, quod ab Aristot feratur in- te hic est praetermissum, an &cur quaestura sit ex magistratuurer magia numero necessariorum. Qua de re ita breuiter dicendum: ratus ne- ut priuatis & singiuis non selum ad rem familiarem bene ad cessarios. ministrandam, sed etiam: l vi autum officia & a iones pecunia, tanquam organon, siaspeditare debet, ut est apud ruristotellib. r. Ethic.ad Nicomach. ita & ciuitas Rempubli sine hoc adiumento & prcsidio suam nulla bene administrare po- test, tam in pace,quam in bello,& maxime quidem in bello, cuius vetere prouerbio neruus dicitur esse pecunia. Qibu e &Spartanam Remp.hoc nominegra aeterreprehendit Aristoti quod nullum haberet commune aerarium ut neque Germ ' D mi no nia. putant exteri, nos habere tria insignia aeraria: ' Argeia minant torati, Dantisci, Norimbergi Viri clarissimi scribunt de hoc Germani triplici aerario Germaniae, sed nullum est j supra libro secun- Ei . do, culte 7. extremo. Ex quibus intelligitur, ut aeraritam, it &praefectos aerario in Rebuspublicis & Regnis esse necessarios.
T E X T V Alius est magistratus, apud quem & contractus priuatos perscribi oporteat Cicero non utitur vocabulo contractus & sententias iudiciorum. Atque apud hos litium quoque intentiones&intro auctiones fieri oportet. Hunc autem partiuntur quidem alii in plures: sed est unus horum o
mnium princeps. Vocantur autem ἰερομν μονες,& ἐπιπις ατα , & aliisque his vicinis nominibus.
s. laraba . Hoc loco de scribis explicatur, quos in COMMENTARI L2 a
878쪽
mumero magistratuum ponit Aristoteles ex Graecorum insti tuto, apud quos longe splendidior& honestior erat scriba .rum ordo , quam apud Romanos, tese Corn. Nepote ser vita Eumen. Nam apud Rom. ut ait ille,mercenarii erant, ut sunt inquit & ministri potius magistratuum, quam magistratus. De iis autem tria i re hic exponuntur; officium, partes siue genera, & nomen. Ossicium autem duobus suminis capitibus hic ab Arist. comprehenditur. Ptius adpeticriptiones &commentaria pertinet, alterum ad principia iudiciorum siue litium & actionum instituendarum. Quod ad prius attinet, L. Munu notum est negotiti & peruulgatiun . Nam apud scribas & tabulae priuatae, sue ut loquimuri instrumenta contractuum ac restanaetorum, nuptiarum, trans actionum, donationum,&c. conficiuntur: apud eosdem &publicae tabulae sue commentarii & acta publica, ut decreta magistratuum, Senatus consilia,ut sententiae iudicum, aliaque id genus acta confici & seruari solent in Archivo sue Tabulario publico. Alte- a. Munus. rum paulo est est obscurius scribaru munus, Graecis tantum, idque olim usitatum in litibus exercendis. Nam apud Graecos magistratus qui praeerant iudiciis, ut fere erant disiacmuiri ide quibus Pol ux j ad quem rei experiundi causa adibant, non dabant actionem, ut Romae praetor actori: sed si actoris 'Eio; M. petitionem non iniustam iudicaret, id est, ut loquebantur, ε, αγωγυυν: eam selenti pii ει αγωγειν, ut loquebantur, id est, introducere, puta in forum: ut de ea iudices ab eo dandi, quibus & ipsi p sidebant, iudicarent. Hoc igitur munus u . aestionum ut ita dicam introducendarum, id est, τει ιι α -οῶν, etiam scribis delegandum & committendum iudicat Α- rist. Quod tame munus aliorum & maiorum magistratuum Athenien-Ainenis suis e,manifestissimum est cum ex Poltare tib satum sum hac ira ex Demosth. Luciano, se aliis. Quanquam id quoq; Athenis re consue- receptum suit, ut magistratus,qua litem siue adtione in tarum ludo. 4 introducerent, scribam ad manum haberet, qui ipsam actio- . in
nem exciperet, & in tabulas resurret, Vt i ndicat Demost. con- . atra Theocrinem. Alterum de hoc magistratu caput his ver- . bis exponitur ; μγ ουν με ζουστ, duo monet δε- ι
ristoteles, hunc quidem magistratum quibusdam in ciuitau-bus multas in partes siue curationes tribui, quarti tamen una sit princeps ac domina, id est, Varii sint scribae siuem' Αενι αμ- , Ac eorum Vnus princres , siue
879쪽
scribae, qui senatui aut curiae; alii, qui singulis magistratibus apparerent. Quod jdem & Romae receptum fuit, ut mox dicetur. Tertium caput esse diximus de appellationibus siue nominibus: quae tria hic affert A ristoteles, de quibus mox singulatim explicabitur. Quod ad Romanos attinet; monuimus su . quaesturam duos hos magistratus complexam in se, ad quam pertineret linquam & aerarii & tabularii cura. Quod idem & apud Graecos interdum factitatum esse indicat Isoc.in AEnnetica: sic enim ait; αγροῖς άρχων, &c. Erat autem Quaestor Romanus non scriba ipse, sed scribarum &scripturariorum famuli sunt scripturarii, ) prae- mis: qui magistratus erat velut aditus ad reliquos omnes magistratus Cicero adolescens fuitQuaestor in Sicilia Nam
Quaestura honos erat,& ex numero magistratuum,licet minorum. Scribarum Cicero ordinem vocat,non magistratum.
Quare & Nepos in Eumene monet, scribarum officium apud Graecos fuisse spledidum & honestum, apud Romanos mercenarium & vile. Qua de re disputant Dae in tit. C. de tabulariis sVenetiis nemo patricius potest esse Cancellariusi V rum de Q inestura Romana multa Plutarch. in Catone Minore hic primus reddidit Qua turam illustrem on Budam adiit sysis o f. Quas. Nam quod ad Quaestorem facti Palatii sub Impp. Romanis attinet, αν. B- λον , alia est ratio, de quo explicari solet sub eo tit. δε f. qua' Coin muni autem nomine Scribae olim & Latine dicebantur. Sunt autem & lia nomina; sed partim tempore, partim etiam officio nonnihil inter se discrepantia, ut Notarii, Tabularii, Conimentarisnses, Tabelliones, Cancellarii, Actuarii, Exceptores, Scripturarii. 'I e μνέ m. J Communi nomine apud Graecos vocat tur , oc eorum principes , ut Plutarchus Eumenem Alexandri Archigrammatua , & Nepos Scribam fuisse est. Hoc autem verbum, quo hic utitur Aristoteles, non commune sed certi Scribae sui . Nam ii tantum
Scribae, qui in consilio Amphyctionico siue Pilacio de quo
consilio nue conuentu totius Graeciae annuo late Pausan. in
Phocicis apparebant, seruiebant: quia hoc consilium velut sacrosanctum apud Graecos haberetur. Adiungebantur au
880쪽
que Graeciae eo quotannis mittere solebat Hqcex Harporem tione, Heuckio, Scholiasse Aristoph. cis /εψελα ς ex Suida, seMe loco nam certe haec vocabula, quae ab Arist. hic essem tur, rariora simit collegi. ' , Καὶ επι mu J Id quoque verbum in hac notione rarissi- Einum est. Eo tamen pertinet, quod scribit Pollux , ct ex eo Suidas, Athenis ex Prytanibus maiores magistratus'ὶ unum praecipuo nomine dictum , penes quem essent claues eius templi, in quo publica &ὀcκ- asser- uarentur, id est, qui custos esset ac praesectus aerarii ac tabula
K- ανι νες.J Est hoc Vetus verbum,idque antiquioribus tantum scriptoribus usitatum, ut & ipsi Homero, apud quem M Eusath. id monet , ab Homero dici μνήμs-, quos posteriores Vocarint eqὐτει .Tιώτουτοισίλα.J De aliis nominibus tam Graecis quam . Latinis lyriis dictum.