Marci Antonii Nattae De principum doctrina libri novem cum aliis eiusdem generis ...

221쪽

1ο DE PRINCI P. DOCTR multi ab uno nulla ratione superari queunt Erit idem quantum ad mores pertinet domi forisq; egregius , pius,

clemens,liberalis, magnanimus: erit etiam humanus simplex hilaris:ita ut nec hilaritas imminuat seueritatem: nec simplicitas grauitate: nec humanitas maiest atem sed in eo sit omni

um virtutum concentUS atq; concor

dia H cdi his similia munia erunt sa- , pictis Principis, qui se populis,nopopulos sibi natos arbitret ' De insipiete no necesse est protrahere sermonem: sed unico verbo dici potest, nihil horum vel pauca quaedam acturum &si

tyrannico more sibi putauerit vivendum, contraria omnia praestiturum trahet,rapiet,lacerabit,necabit,&eadem multis facere permittet: ad libidine unius hominis gerentur omnia non secus,ac si quod ille iusserit,id leo

bitur undiq; intra muroS4 excia. Ac

gre ferenduest omnino talia fieri,sed non admodum mirandum. Quid e nim faciat, qui nullum cum sapientia, doctrina, Musis habeat comercium

222쪽

dignitas velit quid maicitis tantare quirat. Cur sibi in populos tradita sit gladii potestas demum quod Principis munus sit ignorat nec quo cosilia actionesve suas referre oporteat, te net Principe se vocari, 5 omnia ibi licere audit Vnu ergo putat opus csse principis,agere quodcuq cocupiscit: nam si quod honcstas suadet, faspe mittat, faciatiatum odo, nillil se a priuato disterre existimat. Itaq; ut ostendat se Principem,ea peragit,imperat, mandat,quinon modo Principis,sed ne hominis quidem sunt mediocriter infantentis: polluit scelere sua S multorum conscientia maXimaq; sibi irrogat contumeliam, dum se de omni hominis dignitate deponit. Nanihil in homine ratione dignius: qua abiicit ille cupiditatibus parendo. Et hic quide tam foedus,4 turpis vitae huius jacium peragrat alibi ab humanis decessit ad diuinas venitur leges: quae animam eius nudam suscipientes mi--ris verberant modis, horribilibusque

amigunt suppliciis propterea quod

223쪽

rya Di Itiam a P. 'o Cubic potentia principatus fretus leges humanas, contemserit Riq, despex ς-rit, dum non sibi, sed aliis scriptas ar

bitratur cum tamen eas reuereri de

beret, voluti germanas socias,&4-., psarum diuinarum legu aemulas, deq; earum vi prodeuntes laos destales, rit ignor.mtia exitus graues populi , qui illam experiunturigrauiores ipsis Principibus,qui aluerunt corrobora Funt. Non crina diuina supplici livmanis conferri possunt. HO. Q. Tyrannos, qui non diem, imo ne hodi ram quidem,prael erire in cruore . rapina passi sunt, qui in cun J0 Sy- r ni idomri saeui am suam exercu runt quat Graecia dc Roma mulios tulit quatro quibus comparem Nul lum enim animal rationis expers, tam serum ii nan uotumq; video, quod noli istoruit, crudelitate vincatur,nui Basillico libeat comparare. In Qo enim videtur qu le/ncunq; effigiem saeuissinorum Tyrannorum citinxis. se. Primum commuitione non1inis illis coniuncitarci Graeci basiliscunt i quasi basilicum, Latim massi

224쪽

pore. l ad regum simile, quod non ut reliquae eiusdem generis bestiae humi sepic lubrice multiplicique flexu, sed celsius S erectus in medio incedit.

At pernicies quanti recat non contactu modo sedassiatu frutices,exurit herbas, rumpit saxa,hominem si aspiciat tantummodo , interimere existimatur, hunc SC ipsi fugiunt serpentes

Vim eius metuentes, ubi audiunt sibilum onge recedunt Inuentu est venenum, quod reliquis venenis noceret. Similis tyrannorum vita non Ο-mnium quidem, sed corum, quorum

insignis fuit crudelitas: hi qu3cunquet incedebat, cuncta' qua dextraq; perusta certiebantur, suis, domesticis,& his etiam, qui eiusdem iniquitatis

fuerant participes,Crat terrori quicquid contingebant, afflabant, atque adeo aspiciebant, id dominis, imo de Cum dominis peribat. Hos ego Basiliscis comparo, quanquam forsitan inepte: Qui enim unqua Basiliscus tam

225쪽

is PRINCI P. DOCTR. late vastavit omnia , quam Nero, Cain ligula,DomitianuS,COmoduS,MaX1ι minus Licinius reliquae Tyrannicae peltes. Horum ego Vitam vitieram

statuo δε eo longe miseriorern, quo diutius illis impune licuit peccare. Nam pecςatur line poena maxina aest poeni cum impunitate proposita consuetudo peccandi pitrahatur, indiesque augeatur corroboretur, quo nihil deterius. Vt iam concluda tur sermo, nihil tyrannico viro miserius,nihil sapiete principe felicius Et postquam de huius actionibus nobis

loqui propositum fuit,easque sicut in 'genh facultas tulit,bptulimus: Ccquod interris aeque optandum tam obii lspiciensum, qua peritissimus, omni que virtute instructissimus , Deo quam simillimus Princeps Vt enim Principi potestate inter homines ni . hirmat sic eius munere nihil melius,

si ut oportet administres Is enim est. qui quaeritur, a nobi commenda

tur, non latitutori honore Princi patu Contentus, negligat se ipsensu re ceteros, si ad insaniam libidinuiti

226쪽

I's suarum cuncta disponat, sed qui prudenter agendo ostendat se dignum

tantis opibus tantoque munere. Vt enim vident omnes , quod unus Ο-mfiibus imp at 1ic videant pariter

omnes , quod unus omnibus debeatituperare. Iaec sunt quae in proposita quiςsti one conseio edi una: non aurcio tam lotas o usus essem sermone, nisi vestra me, S auctoritas ad dicendum Sc oratio impulisset ALB. Et elegantem Baptista, gravem, S valido sententiarum robore instru- stam,tua denique prudenssa dignam orationem litibuisti l quantum adna Cattin Ct,Cam Valde comprobo. num tam nil ud me ut vere dicam commouit non leuiter , quod nos antea,& tu apertius in Oratione tua

posuisti, quaecunq; peccant in rebus. Principes, ea ab ignoratione proficisci. creor ne plerique contra haec insurgant,alserentes non omnia pein Cata ignoratione , sed pleraq; dolo fraude suscipi, cum homines intelligant se delinquere, nec tamen abstinent a delictis, indulgete cupiditati

227쪽

19 DE PRINCI P. DOCTR. bus svis QSus ignorat adulterium esse delictuminem, imo fatebitur,quilibet hoc, quoa tendit ad violationem foederis maritalis, pr incertitudinem,magnum effochi ii, tam magnum , ut legibus poena capitis feriatur,& tame nullum in urbibus ire . quentius delictM. Si interrogaueris adulterum Curid committat, an sciat se delinquere nunquam dicet se nesciresed illud asteret Me deae ex Poeta insigni:

Uideo melior proboB,

Enimuero scientiae oppbnii ignorantia sicuti sibiipsis inuice opponitur voluntarium c in luntariviai; propterea quod scientia voluntatem habeat facientis, ignorantia non has beat omne autem p Cccatum Voluntate contralaitur. Aut enim id quod geritur,peccatu non esst,aut si est pec- Catum, voluntarium est. Cum igitur ignorantia voluntatem non habeat, Caret eo, quod proprie peccatum facit,non igitur ab ignoratia peccatum

siroficiscitur. Hoc vidiste videtur Iacobus

228쪽

quit: Scienti bonum faccre,&non facienti, peccatum cst illi. Et Dominus in Evangeli, Seruus qui cognouit voluntatem domini sui, non facit, plagis vapulabit multis. Ita cnim dictum est de seruo cognoscente voluntatem domini, quasi extra omne noxam si tui ignoret. Non peccat, qui se peccare nescit quamobrem usquam ignorantia plectitur lcgibus, sed fraus dit dixi quae non contingit sine consilio atque scientia eius, quod gerithr. Hinc negant vestri impuberem &furiosum capitalem fraudem admittere, fraudi autem adeo coniundia est: poena, Vt pro poena fraude micteres ponerent, si quis errore, vel casu quicquam vetitum admisisset, fraudem,id est, poenam cessare dicebant.

Hinc ubi aliquis solucbatur legibus, plebiscito vel Senatusconsulto, ne illud sibi esset fraudi, quod contra le- si Sem Veniret, cauebatur. Quamobrem sit Principes peccant in seipsos reci ucs,ita ut nesciant se peccare, ignoscendum cst,eis'; parcendum, vLhO

229쪽

minibus Multus enim error huma en unisu peccam,nec abs inc

sum est, quod supponimus Principes

Pecs are ob ignoratione. Nam etiam

intelligeotes se peccare, nihilo secisis peccant nessi in causa peccas torum est ignoratia quam vitari pos diximus,si Principes doctrinae ix risu disciplinis ieificumberent: hore te diceretur , di nescientes pecca- rent Principe , sed si scientes adedi:

faciun' curPro remedio confu aescientias his quasi nonhabeant,ac nonpotius iubem , vitiationis freno Comprimam eorum libidinem cui nutic scientia succumbit.Non enim ignorabat Nero se de j linquere,cum matrem interfici iube ret, S cumdem donaret munere, Ut taceam de aliis eius caedibus M inis, optimii quent irruebat, quae mii aperte nefaria exant, scelerata.Hae ' mihi nunc occurrunt Baptista, quF obiicerem orations tuae, sicut μω liud alias scurrit, quae vi discutias

230쪽

ni tuae, Iuperioribus nostris sermonibus constare debet. B A P. Nuisti, Alberte,quaestionem, non hi primum,sed iamdudu inter veteres Philosophos agitata plurib sermonibus, dum quaerunt iubtilius, quae sit origo, semen&Causa peccati, his illud, alij

aliud censentibus: Non n. Conuentutsententiae , sunt diuersi ingeniorum captus Quanqua hiS, quae nuper Obiecisti,Alberte. si rect c memini occurrit antea Marcus,sed paucis veluti pleuem,S ahud agens. Veruntamenii plenius desideratur res,osum, &dere rota vis audire aliquid spatiosius,

non deero huic voluntati tuae: nam si cessaro,perierit nobis 'nis superior oratio, quam tame rectepositam existimo Assentior namq; Platoni, qui asse' omne peccatu ab ignoratione proficisci. Nemo enim peccat, nisi

quia id quod peccato assiequi si putat

bonu quamuis reipsa malum sit, verum opinio boni id efficit, quaerepta non reperiretur, qui peccaret Absurdum porro est dicere aliquoi sen-