Marci Antonii Nattae De principum doctrina libri novem cum aliis eiusdem generis ...

231쪽

. Loomi , IN Cui I 4 c Tox. te scientia deligere id, qu' est deterius Nantis uin id dicitur, illud dies- tur mi cuin esse uni sibiipsi, quod

fer inquit. Nulla eniim natura rnator commendatio, quam sui ipsius ad sei- , '

ium;deligitigitur, quod sibi visibin est meliusci cum autem id quod deligit, non sit melius,sed peius, non E, tiam illo in iudicio,sed falsam0pinio' et

uis cupiditatibus ' tipnem Etenim in bon0rum xumque ad vitana pertinenti elu,communia & generalia vidςnto-ῖmnes ne in his una est aberriuntur autem , ubi ad propria entum est. Nam non persistunt tunc instit

tentia, propterea quod quae 4nsibus lenocinantur, magis sequuntur, essit; Vt notioribus immorantur. Hoc o stendere possium persequensisadem exempla,quae a te allata sunt. Interro ga adulterum, sed ex his unum, qui non crubescat de hq ςximino, sed .

benter fateatur,vel de illis potius gloriete, tales enim sunt multi. Dic huic:

Adulterium mun censes Hiemesum'

232쪽

L DB E R. I. ror Fatebitur , si aliquam laabet partem sarii iudicii nam 5 naturialis ratio id

lud quoque, quod in propria uxore id

recusaret Sequere: Tu ergo cum hac& illa nupta adulterium committis: hoc quoquc fatebitur nam num ex his facimus, quem non pudeat huius cri utinis, sed libens agnoscat Perge por ,Vt concludas: Ergo malum est tibiculi ac di illa muliere adulterium Committere, negabit vel si forsitan

fateatur,verbo id duntaxat fatebitur, sed animo neutiqua assentietur non

enim si hoc malum sibi esse cxistimaret, illud patraret diuertit nim tunc ad alia,&cogitat quam irindus sit

amicae complexuS, eamque iucunditatem sequendam putat: nec male,nisi repugnaret honestati: In hoc enim aberratio, quod tali aestiniat oblςcta ri,ut id pr ferat honesto, di dumidia cit,bono suo sic id facere arbitratur. Is ergo qui utitur illo carmine: Video meliora probos fierior equor, no ea pro fert ex animi sententia, sed ea propugnans adhuc pro recto aduersus Kn-

233쪽

,oi DE PRINCI p. Docr, sium illecebras. Ita enim Medease- cum disputases certans a Poeta trusa Qtui inemo aures, teriora,qui firmiter ac inconculte i dicat alia eiic potiora. Nero interse-othaatretia, no quia ne- assitointerfici esse inalii,sed q ui Iaatre quam tunc habebat, intersici bonum esse existimauit, specis fab se deceptus opinati botu Nos inlin. illud ver bonuna erat , sed malum, quia parricidio scinquitiatu me. Similiter nouerat Nero laomi nem necare malunt cilc praesertini praeceptorem summa grauitate.&9, pientia prςditum adhμChominς hliund raeceptore,quamuissu trima grauitate mapientiain nem neca

de insed putabat tamen:non enim ea patrans parricidi reb. suis male c*n

tilere existimabat, sed optimo. Ead

ratio est de cςdibus aliis,rapinis,sacrifilegiis,incendiis, quae ille, vili utura silio imperio committebat.Haec est illa noratio, qua dctinent impro b,quod cum priora concedunt, non

tenent

234쪽

L DB in VI. o 3 tenent deinceps consequetia,& quod in genere malu 1se vident, id in specie oblata bonum sibi est earbitratur. Dicis peccatum nasci volutate gnorationem aut nonisse Voluntariam. Ego aut existimo non omne tenorationem esse inuoluntariam,sed quandam suscipi volutate Napa ponte sua ignorare: capi vi ictu , qui quod in uniuersum scit si malum,ubi ad se&propriam convcrii caui Lim, id bonueste exillimat. Sicut enim quinOuit omnem mulam esse sterilem,nunquam dicci hanc vel dammulam cs. sic foecunda, dummodo sciat esse mulam,&si diccrct, repugnati adlCCret,& turpiter errare videretur , sic qui nouit omne adulterium es malum,

si deinceps dicat aliquod adulterium

csse bonum,nonne turpiter labitur Opinionc Et existunandum est voluntate id ignorare, quia in ea positum fuerat, cupiditates propria maenare, a quibus abstrahitur, ne aut communia tunc consideret, vel si considerat , Ut ea non modo rectam ratio nem aspernentur, sed quandoq; ob

235쪽

ruant exsti'guant, Vt opus eius omni ex parto impediatur L ieci plerim cernere ita iracundiς motu es. feruesctyntcs, ut usum rationis amisis-s vide litur, alios nimio amore ita comitos,ut iri insaniam incidisse cre derentinta minutantur erities,n tam vehemento,us animi perturbationb bu orpor*, deto nimirum si oti thac nil il agat, sicut nec insemno nocebrietate quicqua agere potest. Pe , cata autem Rasci ex ignorantia , illud quoque indicat, ut ipse quoquc utar sacrarum litorarum testimonio quod Daniel in alterum ex senibus , qui pudicitiairi Susannae attent uiatoriac

quid est hoc num formosae mulieris pecies decipere potesta certe ex se non potest nisi adiuuetur cupiditati,oςulorum.Eleganter san*Daniel,qui quod materiam praebet deceptioni, perinde posisit,ac si id ipsum emcereo dcceptionem: exuinautem si ama re Volumys,sua quenque cupidit ad deceptionem tralait dum suauia sunt sensibus, prima ducit posteriora ii

236쪽

bet,quaecunque redi a ratio, diuinar 5 humana legis auctoritas naandat Atque ita sic rem habere, ipse quoq; Daniel ostendit. Nam post quaim dixerat ad senem illum, c/esu decepit, 2bdit, est concupis Gia tabuertit ox tuum. Num tu aut quisquam alius Daniele sapicntior quae ille censet, reiicere valeamus censet aulcm ex deceptione nasci peccatum. Constat sane eum,

qui decipitur aliquid ignorare, unde

illa deceptio nascatur Nemo chimiciens decipitur Peccata igitur ex ignorantia nasci fatendum est. Nam

quod subiecisti deinceps , Alberte, legibus non plecti ignorantiam; sed

fraudem duntaxati dolum Fateor non puniri ignorantia legibus pec- Carunt nescientes, quid agerent hi, quibus usus rationis, vel nondum aduenit,vel ereptus est 'uales sunt pupilli nondum proximi pubertati, furiosi,dormietires: hos enim commemorasti. Affectatam aut e S supinam& simulatam igriorantiam puniri dico, Cum aliquis dat operam ne intelliugat, vel ignorare se dicit, quod omnes

237쪽

norunt,uel fingit se nescire,quod planissis ne nouit. Item funitur igno- rantiam eo,cinus Culpa se assis' ignor ns delinqueret, hinc punitur

ebrius si delinquat, quia in ipso situm

erat me in ebrietatem incideret. Νω. li ut re, Alberie, leges nostras ignorantiae esse patroinas non eninitians: omninos tereunt, sed puniunt tape,ut nuper audisti Illud quoquesci to quod ad rem pertinet Hipcti quo que legibus ignorantiam, Vbi artifex inscitiae accusatur. Non enim huici quae artissuae sunt, ignotare bncedi xur, non auditur, qui profitetur

tem , si aeinceps ignarum se arti es. dicat, & petat errori veniam. Non

ehim,ofiteri in artificum numero debuit te collocare similiter si cub. munus aliquod iniugitur, inquirere thuestigare, scire deique debet,quae, adimpsendum illud in unus pertinet,

ni faciat, norantiae reus yenetur. M.

mandatu non suscepisset, si illud erat neglecturus. Etillud est,quodMarcus iaculabatur in principes quod cum Princ eus nomen sit QE artifici

238쪽

culus Iani, et iis scilicec, quod ad regimen populorum pertineret, sint ipsi in opere proprio acghgCntes , nec

sui sunt ossicii, sed tenacre sint omnia inconsultes neglectis disciplinis inde id cire possunt. Quapropter ignoratio i audi illisisse de bet , ab ignoratione autem profici Dcuntur peccata omnia, quemadmodum dictum est, quoniam pro bono sitscipitur,&amatur id, quod malum est,&pro utili id quod est calamitosum. Res autem omnis huc tendit, Albertc, ut fraudem vel dolum e seatur admittere, qui scienterivi sic dicam ignorat. Talis est autem ille, qui cum in eius potestate positu esset, . cupiditates animi temerarias ratione repellere,id facere neglexit, ita ut videatur de industriatio verum, sed ap- . parem dc imagua arium bonu sequutus fulis habet quicunque peccat CX

ignorantia hoc Vana capitur boni specie, nec ferre videt sua gaudia ventos,&malitia illud, quod ignoratiam hanc cupiditatibus suis reiectis non

239쪽

1o DE PRINCI P. DOCTR. repellit, nec curat dicere, quid vere bonum sit, quidue maluna: dum seipuim non recte S ordine, sed intemperater amat Ergo' priuatus omnis&mam ratus , S multo magis Priis.

CepS,qui tanto rerum tumori praepositus est, studeat inprimis ut boni&mali notitiamqssequatur,deinde eam animo altius inserat, agendo assidue optima qua que vi in his se exescendo Virtus enim haec, quae ad mores spectat, non natura generatur inno-bis,licet adeant suscipiendam natura apti simus. Compahatur autem usu, aetioneri exercitatione, hinc moles sunt dicti, quod coaetudine quaedam

in nobis pro cheentur. Sicut enim fabricando fabii ut aiunt fimo,siiiiiii- ter agenao iusta ; iusti essicimur, subaeundo magno animo fotmidolosa, fortes abstinedo a turpibus voluptatibus,temperatici largiendo liberales. Proficit aute in hoc disciplina quod . ostendit actiones eas bonas esse,&iectas de honestas atqae etiam utiles ac a quocunqtie, qui rationis cr6pos habeti velit suscipiendas vias praeterea

. tradit,

240쪽

tradit, quibus num .iodque redi e facili fis cflici potes . Haec qui studuerit persequi, credo equidem auxilia 1ate Deo fore,ut sibi ipsi d caeteris 11- dies reddatur utilior sim aliter ruet assidue quantum ego se iatio in peiora. Nemo ab omni virtut consis

stim deficit, sed paulatin per partesci suit. Nomo repente fit turpissimus, sed certis nequitiae gradibus ad summa sic clera prolabitur. Propono tibi exempla horum principum, o sceleratissimi exstiter ut Iullius nae coepit, quo incredibile fuit eos peruenis . se corroborat se ipsam in mino ribus audacia S impudentia ut inde ad altiora progrelsus in . Specta Neronem, ut huius eXemplo Vtar, qui modo commemorabatur Putas ne eum initium scelerum a matris parricidio duxitis2ZIlle vero antequam huc veniret, infinitas ciuium caedes foccrar,

praeceptorem Occiderat, fratre, ami- iam, priuignu , VXOrcnam Ccarat mare ricitabat his lam pCractis eam posterius aggressus est ut omne improbitatem impleret. Doctrina autem fi-