Marci Antonii Nattae De principum doctrina libri novem cum aliis eiusdem generis ...

251쪽

αὶ DE PRIN CI P. DOCTR. post ceruicem enata, e eo interpretatus est beatiorem postic ςtioremq; portendi eipub staturn, quod etiam euenit:non vidi briis aut auctis imperiitinibus Od phaestanti virtute sublementivi Principu, qui moderatius imperarent M, Auream milii videris, Alberte, aetatem somniare non minus,quam in omitianus. ego certe ad senectutem usq; Dco binio fauen- Reyprogressus iusquam oculis camineis vidi vigilantibus cfligiem tan. tum quandacernimus animi, renon nemus nusquam adest, nec aderit Ut opinor in uniuersum quoniam si Euangelio Cri: dimus, Cui Credendum cst Ouinino, deteriora crunt nouissima prioribus Minsertasse librat tibi,

admodo vocat Poeta quidam, curusillasti it camina:

Si ita accipimis, horus quoq; nunc

aetas floret aurea: nam plurimu nunc aurum honoratur Vel aui eam nun C possumus Racare aex tem , ab auri -

252쪽

pia, quam nouod inaudito hactenus more ab Indis usque sub alio coeli axe positis Hispanorum Lusitanorumq;clailes in Europa, ad suo portu propriaque litora deuehunt sic quoque

nunc nata fuerit aurea aetas. A LAE . Eisi, Marco,te ludere Video,mihi tametavere hoc aureum videtur opus, quod nuper cis pani gesseruntdili namque

Indos tam procul a nobis iacentes inuenCruns,per inacccssum olura Occa

num vela dantes relicta Arcto igitu tum coelum , ignotaque sequentes *dera. Terminus olim positus tirit ita uigationibus vltra que progrediebas nemo. Hi primi pretis limitibus clas son nouis littorsibus applicu cruet, magnumque fuit alias gentes nationes'; inuisere, quas nulla nobis vox, nulla fama notas fecerat M A R. Cur non inueni sth potius dici S cum non modo,qua χ:lciat, scd n uillae essent gentes,ignoraretur Atra Fateor inuentisse in hoc est in quo magnoperoe gloriantur. M A M. Hoc quod ima

gnum cxistimas, Alberto neglit ni

Hispani: non enim tam gloriantur,

253쪽

gentes inuenerunt nouas quam quod inuenerunt aureas. Nam exportati γ auro, ex aureis xeddide argente/as,rursus e argenteis re dent,si videbitur aeneas. Sed omittamus quaeso,

ait lini istud Indico, nemo nostruna vidit aut attigit redeantus ad illud, de quo nobis propositus fuit termo idcvideamus quantam afferat doctrina in principesitari populis felicitatem: Leconuerse, quanta inuehat utrisq; 4adem inscitia. Aia. De hocia tam multa mi icta sunt, vi si quis alius hanc unquarn sibi sumsilmatem ad dicen- du,nil ait dirisIe aut inuenisse possit vi. deri Sed perge porro, postqua adhaliquid addendu putas; in cuta reddatur exmori perfectior. Λ , O ginis labor meus in eo Versatur, ut ostendam modo id assequi valeo x Principii scelera ab tyabratione pro ficisci: diiseistatur ut utile, quod noxi um est ytbonuria quod est pessimurium

quod sane ignorationis gent deter-:rimum est , dum putat aliquis scire, qta nescit. Nam sic asse,stus diffici-lime corrigitur statu enim seiςnua:

254쪽

opinion celatus non alidit contrariastiadentem. Vbi autem quispiam simpliciter quid nescit, sentit serieicire potesticis itas ipse, vel ab alio ad-haonitus , Vcrum cernere, id quesam

plecti, i melius agere: sed non is, quisitast , sibi aliquid iam notum este,

nec errare se putat. 2 'gia resscelus est socero cape regna n

Vox haec Tarquiniae est nobili poetae versu expresta. Dici vix potest, quanta sit parricidii labes, qua immane sit facinus vitam eripere ei, a quo ipse susceperis pro quo mori honestum estet attamen haec mulier viro illud mandauit quinctiana perinterfecti corpus patris carpentum egisse dicitur: nec illud suadens consi tere sibi male existimabat, sed optime; quonaam sopor id ad regnu peruenturam videbat, sicut postea por- uenit. Num verum novies Minime: imo errore, inscitia, caecitate mentis in id prolapsa est,du bonu summu putat regnare, etiamsi scelere ad id perueniatur. Falsum id qui m: Est enim

255쪽

maius inuocontiae bonum,quam ullae regia opes praeponderat mansueti, do,humalaitas, clementia, pieta o- mnibus Imperiis. Non igitur proiicere haec debuit, ut illa acquireret, neCproiecisset, nisi quod errabat Hreru ponde a non tenςbah Sed quid haecὶ lindicat ipla se ignorare, dum inquit, Regia reficetinem Q Lus non perspiciat, et lippientibus oculis hanc ignbrantiae eine vocem Ita ne vero res regia scelus estZImo quidlibet aliud est potius Regium, qua scelus. Reges enim proditi&inuenti sunt ea maxime de caussa, ut ius valeret: id est, ne sicesia:

fuit haec autem opinatur ad Regeini spertinere quod ,ut ne iit,ipsi Reges coiisti tuti sulit, sed Regium quoque

psum nomen eius aduersatur sententa tiae. Rex eritin aTegendo dictus, quo- amodo autem regit , si labitur in vitiis si nocet scelere Regula autem ista, quavi itur Architeisti, sicut assine re .gi postidot nomen, ita quadam etiam ultrici socio taLe iungitur Regi: nam

rectitudine summa pollens pia dirigit insecraravera,siessicit ut italo-

256쪽

LIBER VII. a 2 siquat iustiora, meliora, non igitur alienu crit huius exemplo admonere reges,quales eos esse deceat. Quemadmodum igitur regulam rectitudine pr stare oportet,quia cercra,Vt recta sint, essicit: sic par est, ut Reges p-beat se rectissimos, si modo,Vicorum congruit officio, ceteros mortales dirigere, & aequitatem in his inducere velint, dc ut rectitudo conuenit agulae&Regi, ita obliquitas, vitium in v-troque,sed eo maius in Rege vitium, quo maiora illi regenda comissa sunt. Si obliquitate igitur ponimus in sce- iere,rectitudinem in virtute non est megia res scelus, sed virtus Falsum igitur hoc Regia res sceliis est. Item falsum illud:

si violandum est tu, regnanduratia violandum est,atiis rebiu pietatem colin.

Capitalis inquit Cicero Eteoeses vel Euripides potius qui id unum solum, quod omnium fuerat sceleratis. sinum,exceperit. Occaecat in his animos falsa utilitatis species, cu regnum adipisci quolibet scelere utile putas, innoxiuid profecto, cum nemini ex .

257쪽

E1 DE PRINcap. DOCTR. pediat delinquere, no modo regni ad

licuius adipiscendi gratia, sed ne ipsi possit quide coelo disideribus, cunctis

deniq; anii nati atq; inanimatis inciperare. Errauit ergo Tarquinia, dum patris in te ritu aditum sibi ad regnum comparauit. Simili errore ductus An tonius Basti an de quo antea dictum est, i, cum occultae insidiae, quas ad Geta fratre consorte Inrepeti stria xerat,parum procederem, i adem aggrestiis homi nem sitis inanib. per bmit Italius enim ei yidebatii soliui imperare,occiso si alia .a eb incolumi hab Salierum imperiis ocium:

nec videbat ille magis esse noxiu contaminare se parricidio, quam proficuum augeri imperio, d tame in illo suo error quaerebat aniam tegendi Licinoris Nam iram timens militum, statim in castra profectus est, gladiuHistrictum tenens adhuc cruentum, similis attonito: muliisque concurren- tib sciscitantibusq; quid rei effet,magnum periculum euasille dicebat vix iuuia effugiise Deorum factum in se beneuolentia, ut e duobus Impe

258쪽

tam ambiguo perplexo sermone toretur: rem magis intelligi, quam ipse exponere malebat. Deinde sequentibus diebus ita ulta in senatu,&in populi concione attulit, ut dilueret crimen, talia fratrem palam accusans,&id agens, ut non vim intulisse. sed repultile videret ' Vix enim quisquam reperitur, qui facinori suo aliquam iuris defentionem non obtendat,ut infamiae effugiat notam, Ceteris minus displiceat. Eadem Caus. Ia est Romuli , qui Remum fratrem sustulit,ut solus potiretur regno,&ta naen muri transgressionem nic ei opposuit, causam afferens ut ait Cicero nec probabile, nec satis idoneam: Hoc perspiciens Poeta illa protulit Musis orianibus approbantibus:

Fraterno primi maduerunt1 anguine murtit Iuliasides regnisociis,omnibque potest;

Scribit Plutarchus in Demetri,vita eo , qui Alexandro Magno in Imperio successerunt, habuiue hoc

259쪽

118 DE PRINCI P. DOCTR. praecipuu,n fratres tollerent. Que admodum inquid Geometrae petunt ab auditoribus concedi sibi quaedam, quae probare nequeuiat,ut reliqua de-

inceps persequantur icilli putabant

concedendum sibi ab onMaibus communi quodam regio iure,ut stabilien di regni causta fratres occiciere lice- ret.Tantaest libido regnandi vidi uinavi humana iura omnia perini eat, Lusurpare videatur veluti conces1 , precari , seu per praeuaricationem quandam qua neutiqua coneedun tur Herodes Ascalonita, qui ex te

norum primus Hierosolyma regnauit,filios etiam occidit, in quem illud Augusti,naalle se Herodis esse porcu, quam filium Iudaeos enim suilla ab stinere notissim uest. Hic est ille He iodes,qui multa puerorum millia iii fra bimatum interfecit , quod Christu in lege promissus diCeretur esse natus, sicut Euangelica prodit lectio,&Philo Hebraeus de temporibus vi Macrobius secundo saturnaliu meminit Vctera exempla colligo, quia Icccntia proferre nimis odiosum es.

260쪽

sit nec arbitror iti tu, bi sermonem hunc nostrum foras Verri continge

rei. Etenim in mortuo S. quorum tan

tum exstat memoriano mihis, quiduis licet: viventibus dis qui paulo supra hanc aetatem exstiterunt parci etiam hi an iras postulat. At B. Tu vero,Marce, perge, Ut coepisti: nam his cxem plis contenti sumus,quibus ute-xis. Non enim .sicut investibus plurimum refert, vetustis an notus utaris: sic&in exemplis blam quantum attinet ad rei demonstrationem, idem possunt Vetera,quod noua, imo VCtera potiora, quia Vulgo sunt magis nota,&de his minus ambigi solet, vide

quibus multorum literis commemo-xatum sit.. M Α, ..Ego, Alberte, quaecunque dixi nuper, duoru caussa expositici Primum ut docerem scelera Principum ab ignoratione proficisci, quae tamen sapientia illis videtur. Deinde, ut intelligatur non esse nouam hanc vocem, sed iampride iactatam, scelera Regibus conuenire , tametsi non his verbis efferant ut opinor,hi qui illis assentantur, sed alio cautiore