Compendium manualis controuersiarum huius temporis de fide ac religione. Authore Martino Becano Societ. Iesu theologo. ..

181쪽

e I o ' LIBER I. CAP. V. mines in errorem & haeresim : Ripse. posita ipsorum imbecillitate. Ergo non potest esse in fallibilis Iudex controuersiarum . mior per se nota est, quia propterea quetrimus infallibilem Iudicem, ne erremus: Ergo qui ducit nos in errorem , non est infallibilis Ludex . Μinor patet ex Apostolo, quia Scriptura secundum litteram occidit, id est,in lapsum-errorem ducit.. g. Sic olim occidit Iudaeos,qui omnia , quae in Μose fc Prophetis praedi- ista erant de Christo , intelligebant secundiim extetnam litteram, & sensum interius latentem non percipiebant . Et hoc est, quod ait Apostolus a. Co .

3. I s. hodiernum diam, cum legitur zMUes, velamen positum est super cor

eorum. id est, Adhuc Iudaei non intelligunt Mosen, quem quotidie legunM, quia non penetrant internum ipsius

.nsum, sed externa littera contenti sunt. Vel clarius: Non agnoscunt Chri- stum, qui in Μpse, sub externis ceremoniis ac sacrificiis, tanquam sub ve- llamine occultatus est. Adhuc hqrent in ipso velamine, non consideran , s' quid sub illo lateat reconditum. s. Quod etiam obiicit illis Christus,

Ioan . s. 3 . Scrutamini Scripturaω , quia vos putatu in ipsis vitam aeternam habere:

Et ita sunt . qua resimonium ρι ibent de

182쪽

- r nou vultu venire ad me, vi vitam

habeatia . dicat: Si vultis certoicogrio ere, ni e esse Μesiam a Deo

promissum, de quo Moses oc Prophetae . scripserunt, non tantum debetis legere , Scripturas, quoad enernana litterans, sed multo magis scrutari internum sensum & Spiritum, qui sub externa littera, quasi sub umbra aut noura delitescit . Hoc hactenus non secistis. Tametsi enirn persuasum vobis sit, in Scriptuus silam esse vitam aeternam, tamen nescitiν, in qua parte sita sit: Non est sita in exterria liticta, in exter- .nis ceremoniis de figuris, ut vos puta

Us; sed in spiritu, in sensu, in mysterio.

Ibi me quςrite, inuenietis. Io. Nec solos Iudetos, sed etiam hinreticos littera occidit. Nam multi in suis erroribus propterea perierun , quod relicto seripturae sensu, quem sequitur Sancta & Catholica Eeclesia. alium sensum secundum externam litteram , amplexi sunt. Q god aliquot

exemplis obiter demonstrabo. 11. sabelliani dicebant, non esse tres perso nas diuinas , sed 'nam tan- tiam, quae tamen haberet tria nomina, propter diuersa ossicia seu operationes . Eandem enim personam vocari

Patrem. Filium, re Spiritum sanctum, sed diuerso respectu. Patrem, quatenus

183쪽

x a ' LIBER I. . CAP. v. eit author omnium creaturarum et Filium, quatenus assumpsit humanam naturam ex Virsine : Spiritum sanctu, quatenus sanctificat nos per suam gra. ltiam. Ex eorum sententia Uuebatur, lPatrem esse mortuum & pasHim. Nam lsi una tantum est persona, quae dici tur Pater. Filius, & Spiritus sanctusς sanh si illa persona mortua dc passa. lest, necesse est, Patrem mortuum &passum esse. Hinc teste Augustino in libro de haeresib. capite t. 4 Patripansani appellati sunt. Unde nic tantus error Ex littera occidente. Nam secundum externam litteram intelligebant illud Ioaia. Io. 2o. Ego Pater unum sumiti. Ex quo inferebant,Patrem& Filium de eonsequenter Spiritum. S. esse untim . quoad personam et cum stamen secundum sensum Ecclesiae, sint unum, quoad essentiam, & duo quoad personam .ia. Ariani dicebant, Christum non esse Deum, sed inferiorem Deo. Vnde hoc 3 quia relicto sensu Ecclesiae, se- leundum litteram explicabant verba l

id est,absolute maior. At Ecipessae sensus est, Christum , secundum humani- ltatem , esse minorem Deo Patre: secundum diuinitatem , aequalem. Eu,

priori modo intelligendum esse illud,

Pater

184쪽

diter maior me es . Posteriore illud, --Pater unum sumus. Et sic omnia optime cohaerere. Vide Athanasium orat.

a contra Arianos, Hilarium lib. s. de Ii. de Trinita . Augustinum libro 3. contra Μaximinum cap. a . & as. &lib. de Τrinitate ea p. 33. Μacedoniani negabant spiritum sanaum esse Deum. Ex quo principior Ex littera occidente. Nam secundum iitteram accipiebant illud Apostoli, 3.

Cor. a. Io. Sprritus omnia serutatur etiam

profunda si G. Vnde sic concludebant: i scrutatur, quaerit: qui quaerit,dubitat : qui dubitat, ignorat: qui ign6l rat, Deus non est : Ergo spiritus lan- ctus non est Deus . At Ecclesia locum illum sic interpretatur et Syritus omnia frutatur id est,omnia tenetrat & eoni prehendit. Go sentu dieitur etiam Deus Pater omnia scrutari, I. Parahi p.

2s. 9. Omnium corda scrutatur Sevi . Et Psal. 7. Io. Scrutans corda m renes meus. Et Ierem. II. ro. Ego vominus frutaris

Vide Theodoretum, Theophyl . ctum , D. Thomam, re alios in coi'-mentario illius loci. 34. Μanichaei asserebant, vetus T stametum nouo contrarium esse. Aa- re quia rem totam aestimabant secunis

dam externam litteram 3 quam si se i. ctes, alteruta alteri videtur repugnare. Nam

185쪽

Nam vetus dicit, Deum creasse orinia. Genes. I. I. Nouum dicit, Verbum creasse omnia. Ioan . I. 3. Rursum, v

tus dieit,hominem fatium esse ad imaginem Dei. Gen. I. 27. Nouum dicit, nominem eae ex diabolo. Ioari. u. ει item, vetus dicii, Deum die septimo quieuisse ab omni opere. Gen. Σ. Σ. NO uum dicit, Deum usque modo operari. Ioan . s. II. contra hos agit D. Augustinus in libro cotra Adimantum Ma-hrchati discipulum , si ex sensu Catho- licae t celesiae , conci Iiat inter se loca, quae fecimdhm litteram videntur fibi aduersari. Non enim repugnat, Deum fecisse bifinia; lc. tamen peeisse per vet- bum veluti per suam artem seu ad eam. 'Ned repugoat, hominem factum EF in ad imaginem Dei, quoad naturam r& tamen esse ex diabolo, quoad malitiam. Denique hon repugnat, De ui quieuisse die septimo ab opere creationis mundi , di tamen semPer operari in stubernando & conservando mundo. , . Is . Pelagiani negabant peceatum originale, asserentes peccatum A da iii nocui ase ipsi soli, rion autem postern Ex quo fundamento Ex littera occi. . dente; quia scriptuna est, Ezech. ix

186쪽

tem Melasiae Catholieae, est hie: Filius , qui non est parriceps peccati patris, non portabit iniquitatem patris: si autem particeps est, portabit. Vide Augustinum in lib. post collationem, cap. 7. Nunc autem eonstar, posteros 'fuisse participes peccati primi pare

tis,iuxta illud Rom. s. Izon quo omnes pec uerami. sed quomodo pecearun

omnes in Adamo Hoe alibi explicandidum est. 36. Fuerunt etiam antiquiores haeretici, qui negabant carnis resurrectio nem , quia scriptum est , Ioan. 6. 63 Spiritin est , qui vivificat: cara non prodest quicq-m. Ex quo loco secundum exter nam litteram intellecto sic a Tum e tabantur : Quorsum caro,si nihil prodest . esset resurrectura 3 Refert Temtullianus in lib. de Resurrect . carnis cap. 37. Ex eodem loco Caluinistae, faciunt hane similem consequentiam: intorsum Christus daret nobis suam carnem in Sacramento Eucharistiae, snihil prodest 3 Vtrique decepti sunt ex littera occidente. Alioqui liceret etia iticoneludere hoc modo : caro non

prodest quicquam , eur Christus eam assumpsit cur Verbum caro factuim est cur pro nobis cruci eam affixit .. Certe non fecit haec frustra. Vide Mal- donatum in cap. 6. Ioannis.' 17. At-

187쪽

irc traER I. CAp. v s . . l . Atque haec lassiciant de priori L parte Argumenti, in qua, tum authoin

ilitate Apostoli, tum variis exemplis is demonstratum est,script uram, si lire. ram externam spectemus, non posse, esse infallibilem Iudicem controuensiarum, quia littera occidit . re varios

. errores ac haereses parit. ia. A ltera Pars est. Nec scrim uram,s sensum spectemus, posse esse iudicem. Mam sie probo: Scriptura,quoad verum: & legitimum sensum , saepe est obseura de difficilis intellectu r Aeproinde , saepe oritur controuersia de vero Iegitimo ipsius sensu . Omnis autem controuersia requirit aliquem Iudieem : Debet ergo aliquis esse Iu- dex, qui definiat, hunc esse legitimum sentiam , illum non esse. At nic Iudex non potest esse ipsa Scriptura , de cuius mente Fc sententia, conrrouersia mouetur et Ergo aliquis alius distinctus h scriptura. is. In hoc discursu sunt tria principia . Primum est, Scripturam, quoad

sensum, saeph esse obscuram & dissici- Iem Entellectra. Hoc fuse probatum est

eam i Alterum, ex hac obscuritate,n eenario 'nasci multas controuersias. Hoc non indiget alia probatione,quam quotidiana experientia Constat enim, lsinnibus feciιIis, tempore Apost a larum,

188쪽

lorum, ad nos usque, semper orta, fuisse aliquas controuersias de legitimo scripturae sensu . Tertium est, Iise

dicem narum controuersiarum non

posse esse Scripturam . QMd probo

duplici argumento. ao. Primum sumitur ex dictis, in hunc modum : Iudex debet clarὲ pronunciare sententiam, ut ab utraque parte litigante intelligi possit , alioqius lustra illam pronunciaret r At Seriptura , quando sensus ipsius obscurus est, non potest clarὶ pronunciare senistentiam , ut ab utraque parte litigante intelligi possiF. Si enim in tali casu clare pronunciaret sententiam , iam sensus ipsius non esset obscurus , sed Clarus , quod est contra suppositionem e Ergo in tali casu non potest esse

Iudex.' ai. Diees , Tam etfi sensus script rae in uno loco aliquando obscurus sit. tamen in alio potest esse clarus ἱ as . proinde Scriptura per illum locum ui clarus est, potest ferre sententianie alio, qui obscurus est . Resyondeo. Hoc quidem obtendunt aduersarii; sed frustra. Nam primo, si ita est, cur ipsiler hanc viam non finiunt controuer-ias,quas inter se habent Cur,inquam, Lutherani & Caluin istae, eum alteἱ-

cantur de aliquo scripturae loco, quiri obst

189쪽

irs LIBER I. CAP. V. obscuros est, non recurrunt ad alium, qui clarus est 3 Aut si id faciunt, cuta nullus altercandi apud illos est Ani, iuie haerent. 22. Dethde, aliud est,uerba Scriptu: rae esse clara Ξ aliud, sensum Scripturae

esse clarum. Nam claritas verborumia pendet ex cognitione Grammaticae :claritas autem sensus, ex intention

consilio Spiritus sancti: Ergo in tali casu, verba scripturae poterunt essetaelara , non tamen sen Ius verborum, qui a Spiritu san 'o intenditur , eri clarus. Hoc ostendam in exemplo. Verba Christi in Evangelio sunt haec : Hoeeli corym meum: Hic est sanguμ meus.

verba, natiuam illorum significationem spectes, sunt clara di perspicua; - ει ab omnibus , non modo Christianis , sed etiam Iudaeis , Turcis , REthnicis intelligi possunt. At de sensit illorum, qui a Spiritu sancto intentus est, infinitae prope apud Christianos

controuersiae sunt. a 3. A ddo , non raro fieri , ut idem locus eriptiuae , quem una pars It ti-ganpium putat clarum & perspicuum esse ; ab altera censeatur esse pbscurus ac intricatus . Quid in tali casu facto

opus est Aut quis Iudex ad bibendus Scriptura certe pro Iudice adhiberi no lyotcst . Nam illiqs sensu ac sen- l

190쪽

tentia controuersia est , cum alii claram , alii obscuram esse contendantiae

Et ab aliis in hanc, ab aliis in aliam artem distrahatur. Quid ergo consi-ii 3 sine dubio, alius iudex quaerendu est. verbi gratia. Lis inter nos & Caluin istas est de vero ae loeali descensu Christi ad inferos, quem illi negant ,

nos astruimus. Et utimur duplici testimonio. Altero ex Symbolo fidei,

Descendis ad inferos . Altero ex cap. a. Act. z7. min derelinques animam meam in inferno. Vtrumsue dicimus clarum & perspicuum eue. Caluinistae de utroque negant; de obseurissima sua

interpretatione, utrumque faciunt obscurinimum . Ac prius quidem interpretantur hoc sentia : Delcendit ad inferos , id est, pertulit in ervee diros eruciatus damnati de perditi hominis. v coactus fuerit, urgente angustia, exclamare 3 Sem meu , ut quid dereliqui me ' Posterius autem hoe sensu : Nindo elinques animam meam in rivomo. id est,Non derelinques cadauer meum insepulchro. Ita Beza in commentario illius loci. 3a id hic agendum 3 Aut quem Iudicem compellabimus Si Scripturam consulimus , nihil aliud ipsa dicet, quam quod antea dixit: Nullum totaiuullum apicem additura est: De eo M a aut eis,