Compendium manualis controuersiarum huius temporis de fide ac religione. Authore Martino Becano Societ. Iesu theologo. ..

211쪽

υ LIBER I. CAP. v. ri multiplex Analogia. I. siepoliticis ac eivilibus saepe ori unites ac controuersiae,quae requirunsuem Iudicem , qui sententiam inter partes litigantes; sic etiam fide ae religione. E. Sicut in coi tr uersus ciuilibus distingulitur haee ria. iudex, scripta,& Consuetudo sieetiam in controuersiis fidei haec ria, Iudex, Scriptura utriusque Testat tenti . di Trinitio. 3. sicut Princeps velingistratus secularis fungitur of icio Iudicis in decisione controuersia um ciuilium : sie etiam Prineeps Eeri esiae vel synodus Ecclesiastica fungitui OD seio Iudi eis in decisione controuersiarum fidei. 4. Sicut Lex scripta est suasi norma quaedant seu regula, quam equitur Iudo secularis in decidendis contioKersiis ciuilibus: Sic etiam seriptura utriusque Testamenti est quasi norma quaedam seu regula, quam seruitur Iudex Ecelesiasticus in deriisendis controuersiis fidei. s. sicut soti Lex scripta non est lassiciens de integra Norma omnium controuersiarum eruilium, sed Lex scripta de Consuetudo simul: Sie etiam sola scriptura utriusque Testamenti non est sussi. ciens & integra Norma omnium controuersiarum fidei sed Seriptura de

Traditio simul.

212쪽

so. Haec elara sunt. Nihilominus , nequis dubitet, singula breuiter explicabo. Ac primo , quod Princeps vel Magistratus secularis fungatur ossicio Iudicis in controuersiis ciuilibus, non eget longa probatione. Hoc enim te- natur quodidiana experientia in omnibus regnis ae provinciis. Nam ubi oue contentione & causae ciuiles deinferuntur ad Principem vel Magistra tum secularem, quem partes litigantes agnoscunt pro legitimo suo Iudi ce QAod etiam ex utroque inre, tam ciuili, quam canonico, non simum Nam in ytroque exstant Tituli,

ossicio Iudicis Ordinar, γ delegati Nee ullus in hac re tam peregrinus & stupidus est. vi per Iudicem ordinarium aut delesatum intelligat inem scriptam: cum eonstet illum esse ordinarium, qui ordinartim habet iurisdictionem & potestatem: illum velis legatum, qui accepta ab ordinario 'potestate, vicem illius gerit. 6ta Deinde, quod Lex scripta noni possit esse Iudex, iacile probari potest. Et quidem in his tribus casibus. Primo, quando ipsa obscura aut ambigua est. Tunc enim opus est alio Iudire seu interprete, 'ui mentem illius explicet. Seeundo, quando una lex videtur alter repugnare, quod frequen-' tissimis

213쪽

: eontingit. Tune etiam Iudexi, adhibendus est, qui eas inter se concit liet. Tertio, quando verba legis, quae, l generalia sunt, restringenda essent in aliquo casu, dc tamqn restricta non ' sunt. Miod tune fit, quando occurrit' i aliquis ea ius particularis, qπm Legi se i lator,cum legem conderet, non pratui- , dit euenturum , & si raevidisset, non l . voluisset illum sub lege sua compre- hendere. In tali igitur eala,contra ver-ha legis iudieandum est. Et quis eriti tunc Iuvr Non lex ipsa. Nam illa se-j ipsam n destruit aut iudicar, Aliust ergo distinctus,lege. Postremo, quod sola Lex seripta, non possit esse sufficiens Norma pro , decisione quarumcunque rerum coul prouersiarum ciuilium , sed praeter Le-i gQm scriptam, admittenda sit etiam consuetudo, certi stimum est apud Iu- reconsultos. Αepotissimum in duplici su. Primo , quando mouetur aliqua controuersia, de qua nulla exstat Lex scripta. Tune enim consuetudo si ad-st, vim legis obtinet, iuxta illud: G.

longa consuetudine eompriastu sunt. μς per annos plurimos obseruata , velut i

cita eluium eonventio, non mιnμι quam ea,

qua scripta sunt iura . seruantur. L. 3s .

U. de Legibus. Secundo, quando e stat quidem Ma strie g. sed ambi- . . strux

214쪽

titur de mente ac sensu illius ; nec aliunde, quam ex consuetudine de Tra- ditione de ea constare potest. Tunς enim habet locum illud : Optim L aum interpres ea Consuetudo. L. 37. ibidem. 63. Dices, Mid si occurrat aliqua

controuersia, quae nec ex Lege seripta, nec ex consuetudine finiri possit, quae tune erit Norma, quam Iudex sequi debet Respondeo. Tunc ex naturali aequitate debet rem componere. Hoc tune potissimum fit, quando occurrit aliquis rasus , qui comprehenditur quidem sub verbis Legis, non tamen sub mente Legissatoris, ut supra dinum est. Tunc enim Iudex ex aequ' bono debet sententiam pronunciare. Idem fieri potest in controuersiis fidei aut religionis. Nam si occurreret aliqua controuersia, quae ne que aperte ex scriptura, neque ex Traditione decidi posset, recurrendum esset ad auxilium Spiritus sancti, qui tametsi in omni casu implorantibus adesse solet ; in hoc tamen spe-

elatim doceret nos omnem verita

tem, ut Christus promisit. Et hoc rest medio usi sunt Apostoli in Concilio Hierosolymitano, ubi agebatur de cir--umcisione de obseruatione legalium .

s ique haec sunt argumenta, Vibus

215쪽

nactenus probatum est, Iudicem eouNunc superest.. dbi ςsti nes Aduersiariorum

L OBIECTIO. ε . P Rima sumitur ex illo,

. Hinc colligunt Adriaci

mille ad legem oe te timonium, id est ad

iterte agitur contra illos , qui de fu-

216쪽

DE IvDICE CouTROV. tos partim ad Legem , quae id prohibebat

Deuter. I 8.'. partim ad testimonium Propritarum, qui a Deo constituti erant, ut futura praedicerent 3. Regum

6D Igitur sensus illoruiti verborsi, legem ad testimonium. est hiet si vultis fieti certiores de futuris euentibus, non debetis consulere pythonissas, sicut feeit Saul I Reg. 23. T. Quia hoc Deus per legem suam fieri prohibuit, ad ciuem vos remitto et Sed consulite ophetas Domini, quorum ossicitim est de futuris pram unciare. id hoc facit ad Iudicem controuersiarum Nihil penitus. Nisi Aduersari velim hoc modo ratiocinari: De futuris euentibus non liret eonsulere pythonissas: Ergo sola seriptura est Iudex controuersiarum. Ineptissime. Et

tamen, quod mireris, preteipui illos Rabini ineptiunt. -

II. OBIECTIO. 66. CEeunda sumitur ex illo, Ioannis

s. 39. Scrutamini Scripturas. Ecee

inquiunt Aduersarii, Christus remittit nos ad Scripturam , tanquam ad Iudicem eontrouersiarum. Hoc certa non dicerent, si intelligerent mentem

Christi. Christus in illo capite dispu

217쪽

- LI gER I. CAP. v. tat eum Iudaeis , qui negabant ipsum esse filium Dei. Ipse autem prociat s.

essequatuor testimoniis. Primo, testi inonio Ioannis ae aptistae. vos, inquit, mi ictu ad Ioannein . testimonium perhibuit veritati. Erat autem hoc ipsius testimonium. Ecce

mei . ecce tollit peccata mundi. Et iterum e testimonium ρι rhibui , quia hiss pilius Dei.

Secundo, testimonio miraculo rum, quae patrabat. Ego. inquit, habeo testimonium maιus Ioa e. Opera enim qua dedit mihi Pater, ut perficiam ea . resimonium perhibent de me, quia Pater missi me.

Tertio, testimonio Dei Patris. Ex qui misit me Pater, 'se testimonium perhibuit de me. Nempe chiri dixit de coelo: Idiu sflius meus dilectus,in quo mihi com-ρtaeui : ipsum audite. Blatthaei 3. II. dcinae '. 3s. arto, testimonio Scripturarum veteris Testamenti. Scrutamini. ait. Gripturas . quia vos putatis in ipsis vita, aeteream habere et O ista sunt, qua testim nium perhibent de me: non viatis ventro ad me. υι vitam habeatis. QMasi dicat: Si non vultis recipere tria priora testimonia, quae tamen efficacissima sunti alioqui illa non produxissem )saltem

non potestis reiicere testimoniu Seri-Fumium. de quibus tantopere gloria-

218쪽

mini. Illae ipsae, si attente scrutemini, perhibent testimonium de me, qubdsim Μestias a Deo promissus. Gare

ergo non creditis 67. Hinc concludo. Aduersarios ea hoc loco seipsos potius, quam nos oppugnare. Nam ipsi contendunt, solam Scripturam esse Iudicem controuersiarum : Et Chi istum ad solam Scri-

. Pturam nos remittere. At contrarium verum est. Nam Christus in controuersia, quam habebat cum Iudaeis, An ipse esset filius Dei, non reiuisit illos . ad solam Scripturam sed primo ad. testimonium Ioannis Baptistae: dein-doad testimonium miraculorum, quae ostendebant ipsum esse Deum : postea ad testimonium Dei Patris , qui vocede coelo deIapsa idem confirmabat a Denique, ut omnia experiretur, ad testimoninm scripturarum. 68. Nos Catholici in haere Chlistum imitamur. Nam in controuersiis, quas habemus cum Aduersariis, non solum utimur testimonio Scripturae , sed etiam Sanctorum Patrum. de vittis Ecclesiae. & miraculorum, , quae saepe fiunt pro confirmationet. nostrae fidei. Aduersarii autem , quasi Cluisto prudentiores essent, nihil vo-Iunt audire, nisi ex solis Scripturis. In

quo similes iant Iudaeis, contra quos . . inris

219쪽

sos L ER. I. CAP. V. Christus agit. Nam Iudaei, repudiato quocunque alio testimonio, so Iam Scripturam admittebant: Et hanc ipsam neque tunc intelligebant, ne ueadhue intelligunt, ut testatur A pos to-

Ius A. Corint n. 3. I . cum ait γ Obscurati

sunt sensus norum. m. OBIECTIO.

ε'. Τ Ertia sumitur ex illo

gyraotirie 'utantes Scripturas , si . hae ita se haberent. Hic iterum cIamant Adversarii, Beroenses non temere credidisse quae ab Apostolis dicebantur. sed omnia examinasse iuxta Normam Scripturae. AEquum igitur esse ut mos illorum exemplum imuemur, solam scripturam pro Norma ac Iudicea noseamus. Sed frustra. Mod facile constabit , si constet de re ipsa, de qua tunc agebatur. Ea fuit huiusmodi: Paulus Apostolus, ut expresse habetur in eodem capite, primum quidem Thessalonicae, deinde apud Berocnses, disserebat ex Scripturis . a/veriens edi insi--αns quia Christiιm oportuit pati. O re- . a n rivis: Et quia hic est ιιδευ Christ M. quem ego annumcio vobis. Mid vero Beroenses Sequitur ibidε: din

220쪽

ci To. Igitur hic est sensus illius Ioeir

Beroenses , eum audirent Paulum eia tare quaedam testimonia scripturae v ρῖ teris Testamenti, quibus astrueba o Christi mortem & resurrectionem , s scrutabantur, an iis ipsis testimoniis consentanea essent, quae a Paulo dic ibantur. Non quidem eo animo, quasi dubitarent de morte & resurrectione, Christi, quippe quae satis eonfirmatai erat ab Apostolo per virtutem miras culorum a. Thess. I. ut magis in fide confirmarentur, si viderent ea, quae Paulus praedicabat, multo ante

per Prophetas fuisse prauisa di praesignificata. i. Ex hoe sensu, quid obseero eonineIudent aduersarii λ Nihil ad rem, d qua agitur; nisi forte sic velint coneluis dere : Beroenses scrutabantur testimo nia Scripturae a Paulo citata et Emo sola seriptura est Iudex controuersiarum. Qgod perinde est . ac si dicas: Luth rani scrutantur testimonia Augustiani a Bellarmino citata: Ergo solus A gustinus est Iudex controuersiarum. Vel sie. Rustici serutantur testimonia Lutheri a Praedirante citata: Ergo s . ius Lutheriis est Iudex controuersi rum. Vel sic: Xemnitius in Examino. Moneilii Tridentini serutatur Tradis

tiones 1 Catholicis allegatas ι Erg.