Compendium manualis controuersiarum huius temporis de fide ac religione. Authore Martino Becano Societ. Iesu theologo. ..

431쪽

trariam consuetudinem est abroγta, ac proinde non obligat: Ita Valentia

lom. 3. quaest. IO. assertione 2. :

6. Diees 3.-Laicus,quia indoctus est , peccat disputando de fide, etiam Clericus peccauit, si indoctus sit. Et sic erit par ratio utriusque. Respodeo. Clericus non peccat contra inhibitio. nem Ecclesiasticam , de qua sermo est, quia illa comprehendit lotos Laicos, sed peccat contra ius naturale, quia e . ponit se periculo 'erroris. Hinc sequitur, tam Laicum, quam Clelieum indolium peccare: sed Laicum contra legem naturalem 4e Ecclesiasticam.

Clericum contra naturalem tantum. Item, Laicum excommunicari, non Clericum.

CAPUT XIII. ἀλει liceat pacisci eum Hareticis 't. CVm haereticis non faeile ineundi sunt contractus , conuentiones, faedera , pacta, siue publica, siue . priuata etiamsi alias licita di honesta sint) propter tres causas. Primo , Pr pter periculum subuersionis. Nam n pe periculum est, ne Catholici, qui paciscuntur cum haereticis, deficiant , vera fide. Exodi 34. I s. dc Deut. 7. 3. Se

D d a cundo,

432쪽

xa LIBER V. CAP. XIII.

Eundo, propter scandalum, quia aliquando fit ut infirmi icandali Zenti: r, quando vident Catholicos cum haereticis inire pasta & conuentiones. 2.Μachab. 6. 26. Tertio, propter perfidia haereticorum. Non enim facile paci Dcendum est cum iis, qui non seruant fidem. Hς retici nee Deo, nec homini-hus seruatit fidem. . z. Od Deo non seruent, probo exemplo Lutheri. Is triplici titulo fuit Perfidus in Deum. Primo, quia fidem Catholicam. quam in Baptismo susce- Perat, & multis annis professus fuerat, Landem abiecit; qu summa perfidia est. In qua imitatus est Hymen eum &Alexandrum , de quibus Apostolus r.

Timoth. I. I9. Circa fidem naustagau mGrt, quos tradidi Satanae. Secundh,quia

cum esset Monachus, solenni voto promisit Deo perpetuam castitatem.

Non seruauit; sed monialem simili voto obstrictam , sacrilego connubio sibi adiunxit. Similis mulierculis, quibus idem Apostolus i. Timoth. s.

a I. Cuui luxariarae fuerint in Chri io , nubere ηυolunt . babentes damnationem , quia

primam fidem irritam secerunt. Tertio, quia cum publico ritu in Academia Catholica Doctor Theolo etiar promo- Nereinr, iuramento se obstrinxit , d

fen Iurum se illam doctrinam, quae

433쪽

tunc multis saecul is usu erat recepta.

Nec hoc praestitit. Nouam doctrinam est commentus, quae tertia perfidia est. Lutherum secuti sunt Lutherani, Caluinistae, Anabaptistae. Plerique, si non itiplici, ut Lutherus, certe vel Vno, vel

duplici titulo perfidi in Deum. 3. Hinc infero, si tam improbi sunt ut pro nihilo ducant, fidem Deo prum istam violare, neque nobis promi Dis in 'i,ruaturos. Res ipsa loquitur. Extant exempla vetera dc noua. Vetera' taceo. Noua omnibus nota sunt.

CAPUT XIV. si paciscaris eum Hareticis, Mes . seruanda sit ' i. 'm Ixi,non facile paciscendum eum se illis esse ; si tamen pactus es , Mnihil aliud obstat quam haeresis, fides seruanda est, non minus, quam ucum Catholicis pactum inijsses : ratio est, quia obligatio pacti seu mutuae promissionis oritur ex triplici viris te,nempe Veritatis, fidelitatis, Fc iustitiae. Veritas ad hoc obligat. ut sinceredi non promittas, id est, ut quod verbo promittis, etiam animo Pr - . mittas,ne mendax sis. Fidelitas ad hoc,

ut opere prastes, quod promissum

434쪽

4- LIBER V. CAP. XIV. est, ne perfidus sis : Iustitia ad hoe, ut

alteri, cum quo pactus es, tribuas ius suum, quod illi debetur ratione pacti, ne iniuriosus sis. At hae virtutes aeque te obligant, siue eum Catholicis , Mue cum haereticis paciscaris. Nunquam enim licet mentiri, nunqua perfidum esse, nunquam alterius ius violue, seu iniuriam facere. Et sane si semei con- . cederes, haec ideo licere, quia ii retico mentiris, haeretico perfidus es, haereti- co iniuriam facis , consequenter dandum esset, licere tibi haereticum occidere, furto res eius auferre, odio eum prosequi. omnia absurda sunt, dc diuinae legi repugnantia. a. Excipio tamen tres ea sus, quos

boni Authores excipiunt in quibus non teneris seruare fidem, siue Catho- ' llico, siue haeretico promist a sit. Primus est, quando promissio vel pactum est de re turpi illicitas ut si paciscaris

eum aliquo de committendo furto, homicidio, adulterio, mendacio, usu-xa. Huiusmodi enim pactum non obli- gat, cum nemo obligari possit ad pec- 'catum. cino spectat illud vulgare: in

malu premissu resicinde fdem. Secundus est, quando palium vi aut metu ea- dente in constantem virum , iniuste extortum est. Tune enim potest re

scindi pro arbitrio eius, qui iniuste

metum

435쪽

metum aut vim passus est, cap. 2.& 4. De his, quae vi. & l. vltima, eodem tir. Et recte, quia qui iniuste metum aut vim ineuint, fecit alteri iniuriam et ergo tenetur illum in priorem statum , restituere. Tertius est, quando is, cum quo pactus es, non seruat tibi fidem. Τunc enim nec illi teneris seruare, respectu eiusdem pacti iuxta illud e Fran-ginii idem . as stangatur eidem. Et rem gula iuris est et Fructra quis em ni Mosibi seruari ab ea . cui fidem a se praestitam

seruare recuso. Haec omnia accommo

dari possunt ad particulares casus, qui

quotidie occurrunt.

CAPUT XV. Haeretici pro 'tar bare nisipsine pr. Λ Gimus sollim de poena Capitis

o Et quaestio est, an Princeps VeIΜagistratus possit haereticos, propter solam h resim, poena Capitis punire Affirmant Caluinistae , negant Luthe . rani. Nos distinguimus. Duo enim spectari possunt in haeresi. i. quod sit peceatum. Et hoc illi comune est eum omnibus aliis peccatis. 2. quod turbet pacem di tranquillitatem Reipublicae. Hoe non est illi commune eum omnia, bus.

436쪽

16 LIBER V. CAR XV. bus, sed tantum cum aliquibus, ut cum homicidio, furto , rapina , adulterio, rebellione , de similibus. Priori modo non punitur a Magistratu poena capistis , sed posteriori. Et quidem iuste. r. Primo,quia in V. T. poena mortis affe9i sunt idololatrae, falsi Prophetae, blasphemi, & qui similia peccata, quae rempublica turbare solent, perpetras sent. Moses iussit occidi multa millia 'Israelitarum, eo quod adorassent ido- Ium Vituli, re a reliquo populo seces- sionem fecissent. Exodi 32. 27. Helias

interfecit Baal. 3.Reg. I 8. o. Idem fecit Iehu, . Reg. Io. 23. Malathias trucidauit quendam Iudaeum lacrificantem Idolis, I. Mach. 2.2 . Neque solum usitata fuit haec poena, sed etiam a Deo

praecepta, Leuit. as. a. dc cap. 2 . I 6. dc. Num. 2 s. s. dc Deut. I 3. 6. dc alibi.

3. Secundo , in N. T. poena mortis assieiuntur homicidae , fures , adulteri, rebelles: At haeretici non minus turbant pacem dc tranquillitatem reipublicae, quam illi: si ergo illi iuste merentur hanc poenam, merentur etiam haeretici. Dices,Non est par ratio. Nam chomicidae, fures, adulteri, rebelles tur- . bant pacem politicam, dc ideo puniuntur a blagistratu politico. At haeretici pacem politicam, sed ec-elesiasticam i di ideo non debent pu niti

437쪽

DE POENA HAERETI C. 427niri a Magistratu politico Poena cor porali, sed ab Ecclesiastico poena spirituali. Resp. Haeretici turbanu utramque pacem. Primo quidem , ac per se, . pacem Ecclesiae, quae consistit in unitate fidei. Ephes . s. unus Dominin , es. -κm baρtima. Deinde, cbsequenter pacem reipublicae, quae sine unitate

fidei conseruari non potest. Ubi enim est publica animorum dissensio , ibi iapublica pax esse non potest. Hoc testatur Christus, cum ait: omne regnum in se diuisum, desolabitur. Testa latur exempla vetera dc notia. Ariani turbarunt totum orientem; Μacedoniani, Graeciam ; Donatistae dc Circumcelliones, Africam ; Iconomachi di Albigenses, Romanum Imperium; Hussitat, Bohemiam , Caluinistae Angliam, Galliam, Belgium , Poloniam. Et his proximis

annis, qui obsecro excitarunt rebellionum contra fientissimum nostrum Imperatorem Ferdinandum secundsi rRes nota est omnibus. . Nec mirum. Nulla unquam familia fuit, in qua dissentiens religio pacem non turbarit. Exemplo sit di Deordia inter Isaac & Ismaelem in familia Abrahae: inter Iacob Laban in Mesopotamia; inter Μosen dc uxore eius Sepnora dum irent in AEgyptum. inio modo ergo in toto regno, Pro, uincia,

438쪽

41s LIBER V. . CAP. XV. uincia, ciuitate pax sperari potest, ubi religionis ae fidei summa est discordia ὶ Certe non potest. Nam ubi hae

resis, ibi superbia ; ubi superbia, ibi

dissensio. Cum ergo haeretici superbi sint, clim in Ecelesia dissensionem exis ccitent, clim altaria nostra euertant, elini sacrificia, ieiunia, de festa nostra execrentur, Clerum abigant, ceremonias contemnant, imagines destruant; quomodo in politicis pacem 3c concordiam nobiscum seruaturi sunt Vix sperari id potest. Qui olim coniun-ἀiores, quam Iudaei oc Israelitat 3 Frari

tres erant. At postquam altare contra altare, templum contra templum erectum est ; mox inexpiabili odio dissociati sunt. s. Nunc repeto argumentum, quod

posui, sub hac forma : Haeretici magis Iurturbant pacem Christianam, quam Omicidae, fures, adulteri: At hi iust Epuniuntur poena Capitis: ergo multo magis illi. Μaior probata est, quia pax Christiana est duplex: Vna Ecclesiastica, quae consistit in unitate fidei& Sa-Cramentoru et altera politica, quae consistit in externa iustitia Ic tranquillitate. Vtramque turbant haeretici ; alte- Tam tantum homicidae,fures, adulteri.

Ergo illi perniciosiores sunt, quam hi, Magis igitur poena Capitis plectendi.

439쪽

DE POENA HAERETIC . . etsε. obi j ei solet parabola zizaniorum

Matthaei I 3. a'. ubi serui quaerebant a Domino. an deberent eradicare Zi nia, quq in medio tritici succreuerant. Et respondit illis: on, ne forte colligentes Urania. eradicetu simul ct triticum. Sinite utraque crescere usque ad messem,idi in tempore mesiis dicam messorum : Colligite primum et et inia, ως. Vbi per aietania

intelliguntur haeretici 3 per triticum, Catholici ; per messem , dies iudicij ; per messores, Angeli. Vult ergo Chri- Rus per hanc parabolam significare. haereticos non esse eradicandos, id est, non interficiendos, sed simul cum Catholieis in eodem agro,id est,in eadem 'Ecclesia, usque ad diem iudicij relin

quendos.

7. Respondeo. Christus per zizania non intelligit solos haereticos, sed . omnes malos, siue sint Catholici, siue haeretici: sicut per triticum vel bonum semen, intelligit omnes bonos. Sic ipsemet explicat, elim ait: Tonum semen sunt flij regni : Uet ania autem flunequam. Nec tamen intelligit omnes honos & malos pro quocunque tempore, sed omnes, qui tales perseuerantusque ad finem vitae, id ess,omnes praedestinatos dc reprobos. Igitur qui ad tempus mali sunt,'postea bene moliuntur, non sunt zizania, sed tritica.

440쪽

4 o LIBER V. CAP. XV. Et vicissim , qui ad tempus boni sunt, dc postea male moriuntur , non sunt triticum, sed Zizania. Mod etiam explicat Christus verbis iam citatis, clima it per triticum intelligi sitim regni, id est praedestinatos ; re per ZiZania , filios

nequam , seu Diaboli , id est reprolaos. De his subdit; Et miti Git eos in Gimin emunis. De illis vero ; Fulgebunt sicut Sol in rePro Patru eorum. Cum ergo in hac vita non possit nobis constare, qui 1int bene vel male morituri, seu , qui 1int praedestinati, de qui reprobi; non potest etiam constare, qui sint tritiacum , qui zizania : Ac proinde nec possumus, nec debemus Zizania separare a tritico, ne erremus. Hoc primum fiet in die iudicii , quando Angeli separabunt malos a bonis . haedos ab ovibus, reprobos a praedestinatis. oetiam tensu dixit Apostolus I. CO-ri iri h. . s. Nolite ante tempus iu/icare. quoadusique venio mominus . in die iudici j ) qui cle illuminabit a comitia tenebrarum, manifestabit tonsillia cordium. Timoth. 2. I9. Cognouit Dominin, qui sunt

eivi. Masi dicat , Α iij in hac vita non

cognoscunt.

8. Hinc patet, aliud esse in hae vita eradicare Zizania ; aliud, in hac vita occidere haereticos , fures , homicidas, adulteros. Hoc licet , illud non licet. Nain