장음표시 사용
251쪽
dolus non pbtest committi nisi insolidum,& facit rem indiuiduam.
d.I. quod si lancem a. si ut certo. .li duobus, supra comino. Hec est fatis dis 3 prolixa & onerosa opinio. t Decim aquinta opinio valde tortuosa & laboriosa fuit opinio Alciat.quam ex diuersis scriptorum Uuorum locis recolligere oportuit . Facit autem differentiam inter obligationem rem tradi,& rem restitui. Et quantum ad obligationem rem restitui, lus membra distinctionis cum subdistinctioniblis facit, uidelicco
aut obligatio rem restitui nascitur ex contractu , aut alias puta ex ui , vel furto. Primo casu puta ex comodato .deposito, uel locato,tunc subdistinguit,aut res cst indiuidua secundum eum uel in parabilis, ut
Ianx. aut uero res diuidua est,ut quantitas. Primum membrum rursiis
subdistinguit,aut agitur de principalibus debitoribus, puta duobus deposita rijs,commodatarus,uel conductoribus,& obligatio rem restitui indiuidua est,& singuli tenentur insolidum. l. I .f. si apud duos,supra depo. l. si ut certo. g. si duobus vehiculum. supra commod. quia creditor videtur eorum fidem sequi,quae sides est indiuidua. cap. si ad scripturas distinctione'. Aut uero agitur de iis redibus, & in illis obligatio etialancis, uel rei indiuidue diuidua est,& non tenentur nisi pro portionibus hereditariis.l.3.3.si heres, supra commod. quantum ad ipsam obli 296 gationem . t Sed quantu ad solutionem,obligatio indiuidua est solutione, ex quo res restituenda consistit in specie indiuidua, quia restitutio debet fieri in integra specie l. si duo, in sin. supra depos. Et insuper si unus habet facultate totam talem rem restituendi, cogitur hoc officio iudicis .d. l.3.f.si heres. supra commoda. Secundo uero membro , uidelicet quado res est diuidua,ut quantitas,censet obligationem& etiam solutionem esse diuiduas indistincte tam in pluribus principalibus debitoribus,quam in corum heredibus a. si duo. in prin. l. i. f. si pecunia in sacculo.supra depositi. Hqc in effectu tradit Alciat. super
297 nu. 32. t Quantu autem ad secundam partem principalem dicte distinctionis,uidelicet quando obligatio rem restitui, non nascitur ex cotractu, sed alias puta ex vi vel furto, subdistinguit inter principales,qui commiserunt dolum , ut singuli teneantur insolidum, & sic obligatiost quoad eos indiuidua. l. r .F.quoties,supra de ui & ui armas. deniques .ult. supra quod vi aut clam, cum simi l. de inter hqredes eorum inter quos est in totvln diuidua obligatione &solutione, quia non tenentur, nisi pro partibus hereditariis & qui sique partem suam soluendo, liberatur.l. in condictione. supra de condict. furi . rationem differetis ab obligationibus contractilum reddit, quia hic etiam si res restituenda sit inseparabilis, ut vas, uestis,equus, tamen non potest fingi actum,
252쪽
ut sol utio integralis si erct in integra specie, ex quo non intdruenitali-a98 quis contractus . Hec tradit Alcia.in lect. d.f.Cato. nu. Sqd Quantia autem ad alteram obligationem , uidelices rem tradi,facit aliam distinctionem bimcmbrem. aut quis tenetur tradere ex sito contractu, uel authoris sui,vel ex tacto alterius. Primo casu tenetur insolidum dicta lege stipulones non dividantur,quia cinquit uidetur stipulator effectum integralem traditionis considerasse. Vnde nisi integrum solueretur, haberet interesse pro parte,quod est in conueniens d. I, pro parte.de
per Bart. in d. l. stipulationes .in 8. oppo. Hanc conclusionem ampliat primo in e o,qui tenetur ad tradendum actione ex uendito. iuxta. l. ex cx empto .de actio .empl. quia tenetur insolidum . Secundo ampliat clin heredibus uenditoris, ut non liberctur soluendo quisque parte suirci uendiis, non propter inconueniens de quo in il .g. pro parte. quod hic cessat,ex quo uenditor pricis d cogitur tradere.in l. I. supra de act. empl.sed alia ratione, uidelicet quia diuisia cli natura venditionis, cx quo non est verisimile,qudd emptor pro parte emi siet d. l.ex causa.in ita eod. Et sic concludit haeredes venditoris singulos teneri insolidum tradere,& hanc obligationem non sol sim solutione,sed etiam obligatione esse indiuiduam & repraehendit Modern .repetentes ibi contrarium tenentcs. Haec tradit Alcia. in lect. d.9. Cato. n. 3 3. Per Modernos auic in repetent. intelligit Ioan .Crottum,qui in re p. d.3.Cato. non prima, sed secunda, facta anno sesqui millesimo decimoquarto, quinque annis ante dictam lecturam Alciati, mi. I ῖ.tenet obligationcm rem tradi,descendentem ex contractu uenditionis osse diuiduam obligationem sic haeredes uenditoris non teneri,nili pro partibus,licet solutione sit indiuidua. Idem ante eum tenuit Carol. Rui. in rep.d.3.Cato n.3 I .ad finem,& n. 33. Idein etiam senserunt Angel .Paul.Castre. in d. 299 l. stipulationes non diuiduntur.inhaeredibus uenditoris.1 Secudo uero casia,ctam quis tenetur ad tradendum ex facto alterius, tenet obligationem esse diuiduam.& ita intelligit. l. si tibi homo.=.si fundus. supra de legat. I .dc l. 2.=.vli.infra de preto .stipui. Et generali rei in seri, quod ex quasi contractu non potest agi insolidum, sed pro partibus,quia in qui t)cellante uero cosen se,cellat illa presumptio, quod uideatur actu ut insolidum tradatur. Haec Alciat. in .s.f. Cato, num. I S. num. S6. Ubi post logas,& sinuosas distinctiones sic ait,& illo movr, cppol sint 3 oo cidi omnia capita huic Hydrae Lerneae:cogita tia. No ergo ei qescebat animus, vi ct satis fatebat in tractatu de eo qd intercst, ubi nullum LV 'ς no mouit lepide,quo e fluctibus illis emergeret:& ex scriptis Doctorupraecipue Bart.certum uerum sensum,& concordiam lcgu cliceret, ut cum Anthonius Pratus magnus Francie Cancellarius Bituri Aua
253쪽
si cum monuerat, mei etiam mentione facta,ut ab his, qui praesentes crat,accepi.Sed non ut Ex spinis rosas,ita cx latomijs aurum cruere licet,utq; saepius dixi ἐντινε παναρθ- amri non ino noua methodo, sed notia quoq; inuentione, nouoque iudicio opus est , ut clare docui in priore Labyrintho de eo quod interest.ubi num. 29. nu. 3 2.de simili laboredo m. Alciat. Eece initio septem tantum super hac bicipiti quaestione opiniones numerabam,deinde ruisis cuncta euerrendo tuu ni quatuordecim,moxquindecim:adhuc his scriptis diis aliae, de qui . bus infra cod.num. 36o num. 3 S 2. Et sic septemdecim,& omnes crroneae apparucrunt,adeo multiplicata linius Hydrs capita.Vides quot,&quam multiplices ingeniorum cruces,quae me certe p viginti annos, te vltra torserunt,& adhuc perpetuo sine fructu contorsi1lent, nisi iugi studio, lectione, mcditatione, longoq; rerum usu detritus, tandiu rursus plinacissime obluctassem c ut in priore Labyrintho, nulla. I 8. donec Deo dante ad legalis aequi talis fontes inuenta veritate perue-3ar nissem.' Dici mus ergo generaliter se inel &breuitcr ex praefata no- ara regula nostra, supra niliner. 2o2.Vtramque obligationem obligatione solutioneq; dividuam, nisi ex natura rei debitae aliter appareat,
uidelicet debitum ipsum non posse pro parte praestari,vel scri,cum crgo fundus diuiduus sit, etiam pro partibus diuitis & in diuisis, oblisatio fundum tradi,prorsus diuisa est,& inter haeredes promissoris, Ludebitoris pro partibus hqreditarijs obligatione & solutione diuiditurdi quisque corum pro parte sua offcrendo tradere, satisfccit etiam creditore inuito, non solum si fundus tradendus crat ex causa venditi nis quo casu ii confici venditorem fuisse dominum , fatentur cordatiores hanc obligationem diuidua sed etiam si fundum tradi de- .scendat ex alia obligatione, etiam nudς possessionis trade dae, vel etiadi simplex, re nuda dumtaxat detentio tradenda, vel relinquenda erat.
3o2'Itaq; grauiter errauerunt,& contra sensum communem tenentes
huiusmodi obligationem esse indiuiduam,&sngulos hsredum debi- . toris teneri insolidum idelicet ad totam totius fundi traditionem,&consequenter singulis hqredum creditoris insolidum deberi,& singulos habere actioncm insolidum ad totum,integrum fundum sibi tradudum,non solum contra ipsum debitorem : sed etiam contra singulos eius haeredes, prout vulgo tenent, indiuidua esse ex parte actionis,que 3o; sunt indiuidua ex parte debitoris. t Ego vero dico,quod cliam nuda asinina detentio fundi potest tradi non solum pro parte diuisa, sed etiam pro parre indivisa.ut si heres pro quarta parte indiuisa locat partem suam fundi hereditarij colono ad unum, vel tres annos, potest illi tradere nudam asininam deletionem dictet quartspartis indiuidus,
254쪽
non modo soli, sed etiam instrumentorum fundi,quq partim in corpo
ribus & speciebus tam mobilibus, quam se mouentibus consistunt: ut boues,aratra,ligones, falccs. l. instrumenta fundi. l. qui situm. supra de
30 fundo tu struc.& instrum. leg.' Quod si dicas hanc locationem,de bymissionem nuds traditionis quarto partis indiuiss diuiduam esse contractu, sed non obligatione. quia colonus ab uno haeredum huius locatoris non tenetur octauam vcl minorem partem acciFre:sed in to- tuin disedere poterita contractu, nisi in totum sibi impicatur: respoivsio in promptu est,hoc non cile ratione indiuiduitatis, sed ratione induit si negotij,quod colonus non tenetur diuidcrc, sicut nec emptor. l. Iulianus; . Osterri. supra de actio .cmpt.l.fistulas .f. qui fundum, supra de contrahen .emptio. Idem per omnia dicendum de obligationercin recti tui, tacdum si de dominio rcstituendo agatur, ut in condictione indebiti,vel sine causa, sed ctiam si de nuda detentionis restitutione ut in actione commodati, quae proprie locum babet etiam pro fundo.l .i. . i. supra commoda. Sed si tradenda, vel restituenda csiet seruitus praedialis, vel cius quali post essio,tunc ea obligatio prorsus indiuidua esset. Pariter restitutio operis, seu reposito in pristinum statum, debita ei; lui nouum opus nunclauit,& vicit, indiuidua est obligatione. t iiij.g vlt. vers.restituitamen.cle verb.obligat. Idem de similibus. 3os t terum ita usu communi protrita sunt excinpla obligationis dicitii dixe rem tradi,vel rustitui,sue mobilem, liue i m mobilem,vel se moventem, puta posiector vindicante domino,videns se si iccumbere, tras git,& aliquo recepto promittit cedere possessioni vcIdeictioni rei, xci rem restituere, scinde rclictis quatuor haeredibus moritur, certum est hanc csse nudam obligationem rem tradi, vel restitui: c um debitor nihil iuris,nullas a stiones tras serre,vel cedere debeat. l. si pro fundo. C. de transact. Et tamen haeredes non tenentur ad hoc, nili pro parti-ibus hereditarijs; & cedendo rei, vel restituendo, quisque pro parte sua. liberatur,ergo obligatio rem tradi ves restitui diuidua est obligatione de solutione,nisi de contrario ex natura rei dubitae appareat aliter, ciret ipsum tradi,vel restitui ctiam nudam detentionem. Et lisc visent 3o6 clarissima, ita toti iuri consona. t Tantum lex una,imo unicum verbulum quantum ad obligationem rem tradi obstare vitatur in d.l. stipulationes non diuiduntur.ibi, fundum tradi. quod adusque omniura Glo.& Docto mentes perturbauit seu potius dem clauit, eo quod nudo cortici literae unius vcrbuli nimis addicti non potitum t oculos attollere ad spiritum mentemq; legis: quo tamen satis clarc etiam P inusta eiusdem legis verba se se prodit. V t enim verbum faciundum ibi, nodebet intestigi de quocunq; facto cum plura lint diuidua sed soliti
255쪽
de eo, citi inest indiuiduitas. ita illud exemplum, fundum tradi, non debet intclligi de quacunque obligatione fundi tradendi, imo hoc esseti possibile& ineptissimum e ut patet in tribus exemplis immediate coniunctis: ergo debet intelligi de ea tantum obligatione fundi tradedi,cui ratio indiuiduitatis accedit, ita ut ciux diuisio corrumpat stipulationem, idest,stipulationis implementum, & sic habeat similitudineta conuenientiam in hoc cum reliquis cxemplis ibi expressis, quorum diuiso faceret quominus etiam in illa parte separata diceretur praeliari,vel impleri promissu in .quod satis innuit idem text. ibi, uel quid his simile .Cum ergo quaelibet obligatio fundum tradi, non sit in hoc similis his, lus ibi exprimuntur, sequitur quod illud verbu non intelligitur de qualibet obligatione fundi tradendi, sed tantum de illa quς habet si 3or militudinem,& rationem aliquam indiuiduitatis . t Et sic istud non
est diuinare,sed unicum verbum secundum reliqua plura verba, & cxcpla eiusdem legis,totamque cius phrasim,& mentem intelligere, usi fieri debet etiam uerba impropriando. l.si uno. in prin. locat. l. insula. supra de praeseri .verb.quanto magis id scri necestarium est, quando sine ulla alia impropriatione uocabuli sumitur,& suppletur intellectus cx qualitate rerum & cxemplorum in codem titulo contentorum:igitta fortius ex contentis in eadem lege,& adhuc sortius cx inclusis in ea dem oratione ut hic . Quin frequentissimum est in iure qualitatem praecedentium in sequentibus repetitam esse, & contra, preccdcntia declarari per sequentia . leg. utrum, supra de petit. haerodita. lese quemadmodum. in sin .ad leg. Aquil. leg. Seis. I. Cato. de fund. in strii. di instru lega. leg. auia. in princ. de condit. & demonstrat. leg. prima, de rebus dub. Alexand consit. sexagesimosexto.numer. sexto ubi tetigi lib. tortio. Ias. in I. prima supra de iustit. & iure. & consit. ultim. 3O8 colum . prima. lib. quarto. t At hic ad hoc concurrunt,& cogunt,no solum praecedentia, sed etiam sequentia in eadem lege & oratione:& insuper necessitas exempli , necessitas uitandi absurdi, necessitas
concordiae aliarii legu. De primo patet in principio legis, ubi prsfigitur repula de stipulationibus indiuiduis. Secundo subijciutur quatuor
specitica exempla indiuiduorum . Tertio ibi, caeterisque. ponitur exemplum generale seruitutum , de quo non est dubium,quin per sola praecedentia necessario restringatur ad indiuiduas, di similes sp ca sicatis. Quarto additur generale exemplum factorum ibi,ide puto &squis faciendum aliquid . Certum est autem & indubitatu, quod illud ex eptu generale no intelligitur de quolibet facto, sed necessario, per
praecedentia,& ad uitandam rcpugnantiam alioru iurium restringitur
ad facta indiuidua: ergo specifica exempla huius generalis exempli
256쪽
necessario restringuntur ad facta indiuidua, igitur exemplum immediate subiectum, ut puta sun dtun tradi,necellario restringi debct, quando ut saepe in iure& in praxi habet annexam indiuiduitate in ncc pol cgeneraliter accipi de omni obligatione fundum tradi, uti restitui: 3os ' quia omne exemplum necessario dcbet habere qualitatem, qua de agitur, nec illam egredi,alioquin est falsum .Quinto per tria eoilcm cotinuato sermone coniuncta exempla,quae sunt facti indiuidui latum. Sexto per exemplum generale ibi, uci quid his simile.ergo exemptu iblud interiectum, fundum tradi, debet esse alijs simile in indiuiduitate , ira de agitur; ergo restringi debet ad casum,qui habet annexam indiuiuitatem, quemadmodum i eadem lege,& oratione uorba,csteram questruitutem,& uerba faciendum aliquid, necessario restringuntur ad scr3I o uitutes indiuiduas, & ad facta indiuidua,dituduis exclusis. l Nostra igitur restrictio non sollim cogma, sed etiam necessaria, alioquin illud uerbum,tandum tradi, neq; uerbis, neq; menti, neq; totius legis contextui,nec alijs legibus congrueret, sed repugnaret.l.si tibi homo. I. sfundus. ibi. non amplius quam partem suam & ibi,caeteris in reliquas L. si ti-Partes,supra de leg. i. quem text.Doct. male restringunt in legato domi : hviiiij:quia idem in legato possessionis sendi, seu nudae traditionis. Quod
si obligatio fundum tradi esset indiuidua, omnes haercdes tenerent lin de les.suli insolidum. l. fideicommissa.=.pen .deIeg. 3.l. si is qui .f.qusdam .ad i. Ieg. Falcid. quod negat tex. in d.f. ii fundus,dicens teneri in partes: cr-go diuidua obligatione,quin etiam solutione:ut probat text.ibi, parte suam praestabit.& ibi, non amplius. Ad hoc etiam tex. i cui tabilis in l. 3 .f. hqres. supra commoda.iuncta l. I I .eO.tit.& sic d.f.heres. probat quod heredes commodatarij fundi,qui tenetur illum retradere, uel restituere, non tenentur,nis pro portionibus hereditari js: ergo obligatio diuidua etiam nudi facti reddendae detentionis. Et nimis resupina est
solutio Doct. ad i.turpia. M .ult.& ad d. l. si tibi homo. . si fundus de te .gat. i.quod loquantur in obligatione dandi,quae diuidua est. Tum quia quicquid dicant dabilis est quaedam obligatio dacti indiuidua, etia in in fundis,& speciebus: ut supra eod.tum quia ad d.I. ult. qui loquitur igenere, satis erat dicere quod non debet intelligi de legato indiuiduo. Sedadd. .si fundus.qui loquitur in legato Lindi generaliter sue iladi. 3II siue ita dedi,nulla est bona solutio.& multo minus ad d.I. beres. t Addeu, uerbulum sundi tradendi,generalitor intelligere,& non secunduexempla ei adiecta, nec secuduin scopum mani festum, rationemque legis in ea expressim, totamque eius phrasilia, nihil aliud est, quam ius ciuile,uerba que eius captare, di cauillare,nec uclle qua mente, quoue fine dicuntur, & quorum tendunt animaduertere: contra l. penta l. ad
257쪽
exhib.l. secunda. .tractari. supra ad Tertul.& velle iudicare,vel respodere de una particula, lino de' uno verbulo legis tota lege non perspecta, & simul expensa. contra.I.in ciuile . supra de lcgib. S nolle beniagniorem, imo etiam necessariam in eadem lege sun datam interpretationem admittere, quo voluntas legis quae est legalis seu absoluta aequitas conscructur,contra l.benignius .de lcgib. Prsterea illud verbulum, fundum tradi, hoc modo restrictum, non ad unam casus speciem testringitur: sed ad multos & varios casus late patet,qui non potuerudcommode a Iureconsulto exprimi, nisi multis verbis sne necessitatecstu sis,cdm sussiciat conformitas prsccdentitim,& sequentium,& ratio finalis S scopus legis,ad quem omnia cius dicta & cxempla expresii a sim reseruntur. 1 Quod autem restrictum ad casus, quibus indiuiduitas inest,adhuc late pateat & omittam casus simplicis indiuiduq solii tionis, puta locasti mihi unum ex landis,uci domibus tuis in genere,vel alternatiue ad tuam elcctionem, haec est obligatio landum tradi solutione indiuidua proprie in secundo gradu e ita ut partis praestatio nec in parte quidem faciat implemcntum,nec liberationem:) multa & irequentia sunt exempla indiuiduae obligationis, fac Titium volentem aediscare turrim in fine chortis suae, emisse a vicino contiguum Caudetum ut maiorum nostrorum Gallorum voce utar idest, scrupulum iugeri, seu spatium centum quadratorum pedum, ut dixi in Con' suci. Paris .f. I I .nume. 6.& stipulatum a vicino fundu illii sbi, sui sue
operarijs tradi Cal. Iunij, quo sosibres & architecti venturi sunt,sed intcriin vcnditorem obiisse relictis qua tuor haeredibus,quorum unus couentus ollari quartam partem tantum, scilicci hqrcditariam tradere,nihil agit, nec moram purgat in aliquo,nis totum tradere offerat,& tradat: quia diuiso, seu praenatio partis hoc casu corrumpit stipulatione: id est, non implet illam in aliquo: quia dicta turris non potest fieri pro 3I3 parte, nec fundamentum fodi pro parte . t Et hoc casu sendum tradi non debetur propter fundum, scd propter sundamentum, & sic
ad certum usum,uel sincm compactum, seu pra uisum, & principalia ter consideratum in contrahendo, qui quidem usus & finis non potest haberi pro parte. Singuli igitur haerciles tencntur ad hanc traditionem insolidum , & iste insolidi in damnandus cst, siue causis cetur totu bucfundum sibi ex praelegato defudit,vel cesone cohaeredum obuenisse, siue non . Et tamen non agitur de nuda asinina traditione : sed de 'possessione, & proprietate transferentis.Nec valet si dicas , quod liscobligatio non est fundum tradi, sed dari, clim venditor sit dominus : quia hoc non est nec diuersis care quidem, sed aggravare casum,qui ut patet etiam in obligatione dandi individuus est, ergo fortius
258쪽
tius si Titius iam emerat ,& pretium solucrat sub clausula constitiiti ν& postea stipulatus est sibi tali die tradi. Hec est nuda & asinina traditio fundi indiuidua non propter se, sed propter circunstantiam indi- diuiduitatis ipsi stipulationi, reiq; stipulatae ad icctam, di in existentem. Et sic quantum ad hoc contra omnes qui caecuti erunt) non est
31 differentia inter obligationem dandi & faciendi. t Tolle aliud exeplum,stipulatus sum a te mihi commodari,vel tradi tempore vindemiarum plateam tuam vincis meis vicinam, ad uuas in cuppis currulibus exceptas calcandas, si interim decesseris relictis pluribus heredib. non sum cituni partem suam tradere, sed cogi potest integram platea
ad usum illum necessariam,& stipulatam tradere. Idem si certar latitudinis fundum ad collocandum torcular,& vasa vinaria eo tempore,vel tempore messium ad fruges cylindro rotatili excutiendas: non enim
potest hoc opus seri in parte dictae plates,vel landi,& sc hoc casu,vel simili, obligatio fundum tradi est indiuidua. Idem si ab uno fossam fo-di,ab alio uero fundit,uel locu ad illam fodiendum stipulatus sum,utraque obligatio & operarum de sendi indiuidua est,& unumquemq; haeredum debitoris insolidum obligat,videlicet quando est trans toria ad haeredes, secus f personalis,ut stipulatio operarum, promittentis. Et sevides quod per eadem exempla eisdem textibus iuncta potest no- ster intellectus ex uisceribus ipsius textus colligi, & maxime si platea - is illa solita erat per dominos ad hoc opus locari. ' Idem s dcbes multi seruitutem aquςductus,vel actus per fundum tuum, quod ut commodius fieret, conuenimus de spatio certae longitudinis,& latitudinis, quem locum seu fundum mihi tradere promisisti ad aptandum usui seruitutis,obligatio indiuidua est,unusquisq; haeredum debitoris tenetur,& cogi potest,& pro parte sua osterendo nihil agit.Et hoc ultimo excito est etiam ex parte stipulatoris indiuidua, & sin ulis haeredibus in
olidum actio mero iure competit: in reliquis vero exemplis non ut ipsa , nec continuo sngulis harrcdum stipulatoris insolidum competit , sed cohaeredibus expresse vel tacite consentientibus : quia lis non illa struitutem praedialem concernens diuiduae sunt contractu . Ex his clarissime liquet, quod nouus noster intellectus non a remotis accersitus, nec imaginarie fictus, sed tam ex ipsius legis visceribus, quam ex communi, & promiscuo rerum usu natine sumptus, & in praxi tam ruri . quam urbi fiequentissimus. Communis autem sentcntia nec verbis quidem dicts Iegis quibus solis
nititur in integre sumptis subsistere potest. Insuper non solum a toto iure, sed etiam ab aequitate, communique sensu abhorret, dc ad infinita absurda , & perplexitates inextricabiles deducit: ut liquet
259쪽
3 I 6 cluet ex omnium commentari js.' Cumq; simpliciter loquendo obligatio rem tradi , vel rcstitui sint omnino eiusdem rationis, mirum quanta acte,quanto molimine Iaborarunt Bart.& communis scholavi rationes quasdam differentis mere sophisticas fabricarent ad sui cienda commenta sua,& somnia. Dicit autem Bart. in dicta I. stipulationes non diuiduntur. in .viil.oppo .col .iii. nume. 8.quod obligatio fundum trahi ideo indiuidua est obligatione, ne deueniatur ad incouenies, qu od prestetur pras fundi, & pars cius quod interest ex natura obligationis: quandoquidem in hac obligatione, statim post moram succedit obligatio ad interesse ex natura obligationis ccum sit obligatio meri facti & sic indiuidua obi: gatione N lutione: secus in obligatione rem restitui: quia haec inquit participat de obligatione dadi, di faciendi,& sic est partim diuidua, partim indiuidua. De obligatione dandi participat in hoc,quod donec res extet,potest praecise compelli ad resti tuendum, nec succedit post moram obligatio ad intereste,
pulationes non diuiduntur,obligationem rem tradi,& etiam alia obligationem facti diuiduam esse obligatione, & solutione quoties potqs praecise cogi ad factu,q cst valida cosequella,nec valci cuasio I mol. aliorum in d. l. stipulationes non diuiduntur,& in d f.Cato .dicentium quod licet aliquando posset quis praecise cogi ad factum , tamen scin per post moram succcdit obligatio ad intereste,ad electione actoris: quod mere friuolum est:quia ex quo electio est actoris,non est cosiderabile in conueniens, in quo fundant sua in indiuiduitatem. Patct in obligatione dandi in genere, vel alternatiue,quae est omni respectu di3 13 iii dua, si electio sit actoris: ut probatum est supra g. & harum. t Redeundo ad Bar.& ad obligationem rem restitui, licit Bar.quod de obligatione facti participat in hoc,quod postquam res est percmpta, su cedit obligatio ad interesse.& sic quo ad solutionem iudicatur indiuiduum, sicut obligatio faciendi .Et si dicas quod adhuc in hoc ultimo magis conuenit cum obligatione dandi,quam faciendi,quia in obligatione dandi, quando non potest res dari, soluitur aestimatio , seu
quod interest. l. si seruum. .vit.infra eod. Parthico more respOdet Bar.
non curo,quia in obligatione dandi illud quod soluitur interesse, nocontingit ex natura obligationis: sed in obligatione rem restitui contiugit ex natura obligationis. Haec Bart. qui nusquam mihi visus est de Ii 9 lirius, aut magis lymphaticu loqui .l Primum, ut omittam falsum csse quod pr.e supponit, obligationem facti,sui natura non esse prscisam, scd ex simplici in ora succedere obligationem ad intcrcsse, quamuis omnes sequantur, de quo dixi super t. siquis ab alio .in fin. supra de re iudica.
260쪽
iudica.prior illa sua ratio non concludit obligationem sundum tradi, esse indiuiduam obligatione,sed solutione tantum, in quo non erat
opus,ut per Alcx. ibiacol .viI.reprehcnderetiir: qui pse Bart.in eadem l . numer. 8.bene aduertit,immediate subi jciens . Item posses iustare, cum in obligatione rem tradi, succedat obligatio ad interesse non a
solute, sed alternatiue,videtur quod debeat dici indiuidua quoad obligationem, sed non quoad Iutionem. vi in cfictis alternatiuis obIigationibus.l .in executione. . pro parte. insta eod. respondet Bart. quod lin obligatione dandi siue sic in genu vel alternatiua, non variatur na tura iplius obligationis, nec penes haeredes,nec penes principalem deibitorem ex mora: quia id quod suit in obligatione ab initio scilicet pcise dari illud est polh moram. Ideo licet obligatio dandi sit in gene
re, vel alternatiua,non miniis dicitur diuidua quoad obligationem: a propter hoc ipsa obligatio non variatur,sed solum.variari potest solusa otio.Ideo solutione tantum dicitur indiuidua d. f.pro parte. t Secus inquit in obligatione rem tradi,& caeteris similibuiaquia si haeres posset soluere c cst tradere partem rei partem interesse,conting aci variatio circa rem,& circa obligationem,idco dicitur indiuidua nedum solutione,sed etiam quoad obligationem, vult dicere Bart. quod soluendo partem in regartem in intcresse, non solum contingeret vaatiatio circa rem scilicet quq soluitur,hoc cst circa actum solutionis Ted et circa obligationem , hoc est circa causam, ex qua fieret solutio, m etiam Bariolum ibi cxplicat PauIus col.vlt.quia inquantum praesta rei partem facti incret solutio ex obligatione,qua soluens tenetur adinctum,qus cst facti,&inquantum solueret partem citis quod interest feret solutio ex alia diuersa obligatione, quia idem debitor tenetur
ad id,quod interest,quae est obligatio dandi, di sic seret solutio neda
ex diuersis rebus,sed etiam ex diuersis obligationibus diuersorum g nerum,& naturarum,scilicet dandi & faciendi,unde infert quod sit indiuidua obligatione di solutione , licὰt secus sit in mera obligatione dandi:quantumuis ad electionem debitoris alternatiua, in qua utrinque variari posset solutio in diuolis rebus,tamen non variatur obligatio,quae est semper una & praecisa ad dandum & sue in eadem, siue in pluribus rebus soluatur,semper sit solutio in eadem, causa & obliga-3'tione eiusdem naturq & generis,scilicet dandi. 1 Haec est Philolophia speculatiua Bar.qui ubique praesupponit quod in obligationibus
Iaciendi excepta obligatione rem restitui saltem post mora sint duae obligationes aeque principales diuersorum generum, altera vetus f ci eradi, itera nouiter nata, & accumulata dandi, scilicet quod inte