장음표시 사용
111쪽
SCHOL. Quotiescumque praedicatum actiona ut 'oson m quampiam denotat, prop0eqt determinata ; cum enim actio & passio
ficisci nequeat . nisi a re actu existente . 0 autem res exsistens singularis sit, ac indu g. I p. Schol.), necesse est, ut objectinlud . de quo propositio enunciatur, insitum sit. ac omnimode determinatum . Quero praedicatum necessitatem aliquam, e tiam, desitum, aut c& iditatem exprnon requiritur, ut obiectum illud sit exi ac in se iam determinatum, sed unu trquod vage, ac in determinate sumtum enibus omnino possibilibus duntaxat dentur , ut palet ex exemplis supra allat insuper advertendum , aliud esse: obi et Ie non eῖ se determinatum , & aIiud ooqsoad nor non esse determinatum; h0 posteriirq toties contingit, quoties no obiectum desectu notitiae determinarx potius designare nequimus; sic etSI II
determinatus sit ille, qui aedificio igni posuit fieri tamen potest, ut mihi te onstet, atque adeo ut a me nondungnari queat, non tamen propterea stio illa erit minus determinata. CIX. Singularis propositio ea e St , Vbiecti loco habet terminum singulβr7s. ut Plato fuit Esse pultis Socrathoe indificium μ' secundum omries archcae leges e fructum . SCHOL. Dantur quaedam propositione speciem quampiam universalium Prare ipsa tamen in singularibus habens
112쪽
De Dis Uis Enunc. Pro . I 'Nimirum vocula omnis vel sumitur distributi.
me, Si nempe omnia singulatim accipienda esse denotet, tumque est nota universalitatis g. Iob.): Vel vero coIDLLυe, ut totam Omnium Summam , sive collectionem per modum unius individui accipi debere significet: Ium vero ea emcit propositionem singularem, ut cura
dico : omnes partes totum esticiunt: vel omnes Iitterae factans alphabetum : omnes vinoli sunt dia odecim: in his vox omnis tantum adhibetur ad hoc , ut intelligatur, totam par itum , littararum , & vinoloriam collectionem Simul esse accipiendam , ut illis praedicatum cum Veritate attribui possit. CX. Notae illae, omnis, nullus, &c. asi quis quid deo
Sc. hie definiunt propositionis quantitatem 33.
I 6. IO7. Iop. , unde propositio, cuius subae- έ. , 'cto harum notarum aliqua praffixa est, dicitur defuita ; ut omnis virtus est appetenda i liquisse omο est e Xitus . Cuius vero subjectum tali nota a Nelum non est, indefinita audit ; ut υirtus Ut uppetenda, homines funt eruditi . SCHOL. Reducuntur hae ramen ad definitas, & Quie Iεκquidem ad universales, si pratalicatum sit nOra constans g. sa. subiecti; ejusmodi enim qui '' i.
nota singulis individuis sub subjecto conten- te indefitis convenit, Ita haec virtus es an renuis μ' -- aequiparatur universali : omnis virtus es arie tenda . Ad pirticulares vero reseruntur , SuprTdicatum sit nota mutabilis subiecti; nota
enim mutabilis numquam in singulis individuis deprehenditur; sic haec di homines frent eruditi, aequiparatur particulari: aliqui h
I. Oppintio propositionum est pugna, si ild dive diversitas duarulo propositionum , quarumidam est subiectum . & praedicatum, inter se rositio
comparatarum quoad quantitatem , vel quesi'
113쪽
ctio rio Pars I. Cap. X. ratem, vel utramque simul; hinc tres orIuntur oppositionis species. CXIl. Propositiones, quarum Sola quantitas diversa est , dicuntur Iuba ternae , & in specie earum universalis subalternans; particularis vero scibalteruata audit ; ut : omnis definitio eo lar geuers, s differeatia : qMaedam deflvitio conflat g nere , s di ferentia ; vel nulium υiritim es honestum s aliquod vitium non .s hoo 'um . CXIII. Propositiones, quarum sola qualitas diversa est , sunt vel ambae universales , &contrariae I ut : omne virium est fugien um , nullum virium es jugi naeum : vel ambae particulares , & subcontrariae appellantur; ut: alia ρυοd υitium est fugien aum, aliquod υitium nos V fue tendum. CXIV. Propositiones denique , quarum &Quantitas, & qualitas diversa est, contradicto- νι nuncupantur; ut: nullum υtrium est honesum, aliquod vitium est honesum s vel omnis virtus es appeteuda , aliqua virtus non est appetenda . COROLL. I. Cum id , quod universaliter de quodam subiecto affirmatur, vel negatur, a firmetur hoc ipso , vel negetur de quovis individuo in extensione subjecti contento , ut ex natura propositionis universalis patet g. 1oss. , Sequitur, per duas propositiones con tradictorias ideam simul affirmari, & negari, &quidem ita, ut si utraque vera foret, idem Simul esset, & non esset. Hinc contradictio dicitur esse Iimultanea assematio, . negari. ejusdem do eodem sub eodem reis ei M. COROLL. a. Duae propositiones singulares qua litate pugnantes amrmant idem simul esse,& non esse ; igitur merito ad contra diei Orias referuntur ; ut Cicero est ρνioceps eloque V riae Romanae , Cicero non es princeps eisquen ita Roman τ .
114쪽
D EENUNCIATIONIBUS IN METHODosCIEI'TIFICA USITATIS.
CXV. Propositio, quae duntaxat nexum su- quid eo biectum inter ac praedicatum indicat; theor 6'I..is. riea ; ut aristisa humana est immortalis . Quae restea. revero aliquid posse , vel debere fieri affirmat , aut postulat, practica cognominatur; ut, ad
beatam immorta Datem consequendam opus est magno virtutum aptaratu . Utraque vel ita
per se, & intellectis solum terminis manifesta est, ut nulla prorsus demonstratione egeat, Iidemon. Vel non: in primo casu indemonstrabitis r init bii 'taltero demonstrabiIis dicitur. CXVI. Propositio theo retica indemonstrabilis axioma: ut , quod cogitat, exsistit : vel , impossibile ε' id-m simuI ess , nou es . I tum Praelica vero indemonstrabilis pinutatum appellaturi ut, excole mentem ; cum necessiiaι enosi pugnare. Vel ex ptincto dato ad aliud datum ducere lin rim rectam.
ScROL. Philosophi omnes propositiones, quae unica nituntur definitione in axiomatum loco habent; ut Si dicam: qui pollet logic , polier scientia dirigente facultatem cognosti riυam. Item illas, quae oriuntur, si definitum cum sua definitione per copulam conjungatur; ut: logica in Icientia dirigens facultatem cognoscitivam . Porro axiomatum usus in omni scientia est amplissimus ; id Solum magna cura cavendum , ne propOSirio Res dubiae , aut incerta pro axiomatis iacten
115쪽
Ha pars I. Cap. XI. tur, quod merito multis veterum vitio damus . Sed de hoc alias . quia CXVII. Propositio theoretica demotistrabi- , '.siit lis theoremss audit , Constatque propositione ,
qu,' p., & demonstratione ,' ut Si sit propositio : nnima humana est immortalis ; si iam adiungatur ejus demonstratio, theorema erit completum. Vel: propositio: quaelibet enunciatis constat duobus terminis , oe costula . Demonstratio rquaelibet en Muciatio indicat iudicium.mente cov- rceptum , in qγο duae ἰουρα δ' Ie Uirmantur , υ In gantur ; sed hoc fit, si duo rermini per copulam coetiAugantur: ergo quaelibet enunciatio eonfiat dου bus terminis copuia. q. e. d. En theorema integrum.
. ut CXVIU, Propositio practica demonstrabilis
ui ' ei ut problema dicitur, componiturque ex tribus par- . que par-tibus: prima aliquid faciendum postulat; alte- φε' ra modum suppeditat, quod id fieri debeat; tertia hoc modo rem petitam obtineri demon- strat; in exemplo, Sit problema : condere bonam definirion m cAjufoiam rei. Hec est pars prima, quae dicitur propositio . Eoumera tot,
no et plurPs, τυ ηυφήδ, quot requiruntur , oesu sciunt ad eam rem ab omnibus aliis di seor-nendam . Haec est pars Secunda, & vocatur resolutio . Tum conditur bona definitio, eum idea distincta , s comptata enunciatur; sed hoe fit , cum tot, nou pi res rei notae enumerantur , quot requiruntur, ει sussciuot ad eam rem ab omnibus ali s dys rus udam : ergo bona con Irtirdesinitio , si tot. non plures , rei notae eutim inrautMr quot Iud riuut, requiruutur ad eamrym ab omnistis aliis d cernen .am . q. e. f.
Haec est tertia pars, ipqa videlicet demonstratio . En problema absolutum:.c tali 3 CXIX. Lemma, Vel pori ma vocatur propo- sitio quaepiam, quae ex alia scientia, vel scientiae parte quasi mutuo accipitur, ut illivs ope
116쪽
De Mneiat. in Meth. oec II 'propolitio nunc occurrens demonstretur , Sic , I ra jure naturae demonstretur fominem e=e es . Due tarditam, ut perfectiones Dei manifester , a S- RTitul propositio ex metaphysica r finem toti δωρ praefixum esse gloriam Dei externam. ςη0L. Hae vero propositiones te minaticae quan- Quomo- ῆne supponuntur suo loco demonStratae, i. 4'es'i
qmon trandae; quandoque tamen etiam; 'μμμ' i id breviter, & commodρ fieri possit, ubiri driuntur, demonstrantur; sic physici, &ὸ tronomi plurimis propositionibus , quasg'dmetria demonstrat, utuntur ad Suas de- RonStrationes conficiendas. Coroliaritim , vel confectarium est prQ- stula eo 'Τ ῖχ', quae vel ex definitione quapiam, Vel 0iiδ', ' ' iti0ne lana demonstrata ita profluit, ', ἡ 'μ t Monat ratione amplius non indigeat; hste demonstrata: pietas es ad omnia οπι.) 'quitur pietatem etiam adprofectum in ' ciendum multum conferre . IcΗ
- nholia deniqin cuilibet propositioni,
yyt res postulat subiungi possunt, in qui- .. 'Riςhra, aut dubia elucidantur; usus do- praesentis indicatur; aliorum Seu ve
strin. ., - ' eu recentiorurn ea de re opit, 'pypt l, argumenta in oppositum resolii R) RRt denique quiquid ad praesentem, 'Rm0dum, utile, aut non iniucundum hi 'r t, adnotatur . Haec de secundo iuria , i/cultatem nostram cognoscitivambi. 'i η uffciant; ad tertium c g. 48. pydinde transgrediamur
117쪽
qviim CXXI. Cuin idearum inter se comparatarum ...' '' habitudo menti non relucet, iudicium rite ser- iideatum mari nequit g. ς'. & schol. ) ; ea proindet: se convenienter investigari debet : id quod hoc
tiri, arrodo praestatur. ASSumimus ideam quampiam . tertiam, quia cum SucceSsive duas priores con- iserimus, ac visa earum convenientia , vel discordia colligimus eas quoque inter se vel convenire vel non convenire: hoc dum facimus , ratioe nari dicimur CXXII. Rariseinatio igitur, sive ratiocinium ..i o est assensus , quam mens convenientiae , vel repugnantiae quarum idearum praestator tercognitam earumdem cum tertia idea assumta convenientiam . I vel rougnantiam . Sic , ut Sciam, num . idea incorruptibiIitatis conveniati deae animae lumanae , assumo ideam tertiamentis simplicis , & cum hac successive duas prioris comparo; deprehendo igitur primum , imaximam esse convenientiam inter ideam en. ris smplicis, & ideam incorruptibilitatis; dein etiam eamdem convenientiam esse inter ideas smplicis . N animi fumanae : visa igitur u- . triusque huius ideae cum tertia assumta con- , venientia , affirmo eamdem quoque inter ipsas dari, & iudico: igitur etiam anima humana Quid Iu . est incorruptibilis . Hoc iudicium erit ratioci
discursi. COROLL. Igitur ratioeinium a simplici iudicio , P. Fa, non disteri, in eo, quod audi-eium
118쪽
De Ratiocinatione. IlIcium sit assensus praestitus convenientiae dua. Tum idearum ex sola earum collatione & quasi ipsa intuitione cognitar, quare etiam Iudicium intuli iυum dici solet: contra vero ratiocinium sit ille assensus, qui p ae latur con venientiae duarum id earum ex earum cum tertia quapiam comparatione cognitae. unde judicium inscursimum appellatur ; ratiocinari enim, Ac discurrere philosophis idem sonat. ScHOL. Tertiam illam ideam , quam assumimus , meritam posthac ex usu recepto vocabimus, sive quia medio inter utramque Ioco collocari ciebet, si naturalem cogitandi modum sequi velimus; sive quia illa mediante in notitiam convenientiis, vel repugnantiae aliariam duarum perUe Inimus. CXXIII. Cum duas ideas inter se vel eon venire, 'vel disconvenire colligimus ex compa ratione earum cum tertia, ratiocinamur g. reti. r igitur quodlibet ratiocinium duntaxat tres ideas admittit. Et quia porro haec comparatio unius ideae cum altera sine iudicio non fit, tria semper concurrunt judicia : duo , quibus ideae illae seorsum cum media conseruntur, Si mul sumta effciunt antecedens ratiocinii, te rium, quo ideae illae inter se conseruntur, cou dequens dicitur; ac in eo, proprie loquendo, actus ratiocinii conssistit sconL cor. g. praec . . CXXIV. Cum in ratiocinio convenientiam, vel discordiam duarum idearum colligamus ex eo , quod eae cum quapiam tertia conveniant, vel non g. 1ar. ), necesse est, ut detur con neato inter consequens, & aine cedens , illudque ex hoc profluat . Connexio haec Vulgo i ςρURDentia audit, estque requisitum adeo ne-l, ζῆ Sarium, ut absqne eo ratiocinatio omnis il- legitima ac nulla sit.
119쪽
se complectitur, spectari solet a philosophis ,
ut quoddam compositum , cu us unam partem, quam materiam vocare placuit, tria judicia absolvit; alteram vero partem , quae forma cognominatur, consequentia constituit.
CXXV. Si consequens verum sit propter antecedens, id est, Si ratio , cur consequens verum sit , contineatur in antecedente , nullus potest esse dubio locus, quin detur nexus inter consequens , & antecedens . Patet igitur, in quo co equentia consistat , atque in de universim legis instar obtinet : toties habetur in ratiocinio consequentia , adeoque forma, quoties consequens verum est propter antecedens, & tale consequens aiunt esse υestum formaliter, Sive ratione , aut vi formae , quod unicum e4t legitimum ἱ cum Sic v. gr. ratiocinor : omne ens s lex est ineormptibi. D , & ant ma humana est ens simplex ergs anima stimaua est incorruptibilis' datur conia Sequentia , ac consequens est legitimum , id est, formaliter verum; nam anima humana est ideo incorruptibilis , quia omne ens Simplex , quale quoque anima est, est incorruptibile . Hinc quoque ab opposito, si consequens quidem verum Sit , Sed non propter antecedens, ratiocinatio carebit sua strina, ac prO- inde vitiosa erit. Dicitur hoc in casu consequenS eSSe verum materialiter , sive ratione
materiae . quatenus nempe id praecise in se spectatur; ut est aliquod indicium , & aliis de causis contingit , ut , id ita se habeat , quod in eo enunciatur : sic hoc ratiocinium nullum est : anima humana est materia , somnis materia es substantia in ergo anima humava est substantia: nam licet verum sit animam humans in esse substantiam, id tamen non profiter anteceden. , nempe omnia
120쪽
De Ratiocinarione. 117 tersa est substantia , & anima humana eat materia, sed aliis de cannis ita esse contingi r; est proinde in hoc casu consequenS eanaum materialiter verum . non vero formam diter.
COROLL. r. Consequens igitur μνmaliser ve- Qui, rum, & materialiter falsum , est illud , quod ς' -- licet in se spectatum falsum sit, tamen cum xj-iiis
antecedente connectitur, ut: omne υι titim est fugiendum, . temperantia est virium: erga temperantia in fugienda . Et contra conSe- litet ri isquens tam formaliter quam marerialiter sal sum
sum est, cum illud neque connectitur cum an- '' ' recedente, neque ut in Se praecise spectatum tεε, &Vernm est; ut: atiquis homo est eruditus; Ied Cujus est homo: ergo Cajus es eruditus , si
eruditione careat . COROLL. Σ. Universim facillime aan scit Br , .... num consequens' sit formatiter Simul , ac mu' agnostititeri aliter verum, adeoque legitimn m , si illud tui resolvatur in propositionem c aussalem 3 φρ. quod fit, si ipsum antecedens per particulam
Aia Comungatur cum conseqaentu: quud Strum tota propositio caussalis vera haerit,etiam Verum erit consequens tam formaliter, quam materialiter ; sic in superiori ratiocinio tota haec caussalis vera est: anima humana es in-cωrruptibilis , quia omne ens simplex es incorruptibile , s anima humiana est ens simplex :& ideo hoc in casu etiam consequens ratioci- nil anima humana es incorruptibilιs : for--Ii ter , & materialiter verum eSti contrarium contingit in altero ratiocinio, in quis, quia falsa ratio assignatur, conclusio est maliter falsa , etsi mateνia iter spectata vere
sit. Quod ratio in antecedente inclusa in Sesalsa quidem sit, attamen , si ex hypothesi interea pro vera assumeretur, legitima foret ratio consequentis, iram ipsum consequens erit Storchenou Loi F Iose