장음표시 사용
141쪽
absque insaniae nora haec , & similia in dubium vocare nequeamus . Est haec inductio , quae etiam frequentius argutarentum ab in tigia petitum denominatur, physicis praecipue in usu, servitque ad investigandas generales corporum proprietates , ac universales naturae leges constabiliendas. quibus ici casibus inductio completa frustra potissimum desideratur. Eam in rem elegantissima monita suppeditat Cl. P. Boscovi ch , quae in compendium redacta
r. Si ex sinentia generalis cuiusdam iis na- it tura legis per inductionem probanda Sit , ne- ecesse est, ut ea in omnibuS omnino casibus, .
qui in examen vocari possunt , iisque num TO non paucis Obtinere deprehendatur ; sie 'phys ci, cum in omnibus corporibus, quae sub bexperientiam' cadunt , deprehendant unum ab M altero loco excludi , hanc proprietatem , quam Myoner fitilarem vocant , Dmnibus omnino corporibus quantumcumque vel ob di- i Mantiam , vel ob exiguitatem a Sensibus no- stris remotis absque haraitatione attribuunt . t Hoc porro in casu non oberit, si quandoque contrarium fieri videatur, si modo illud examine accuratius instituto , neque melius perspecta cum lege stabilita certo quodam modo hconciliari possit; sic non obest, quod saepius 'iunum corpus in alterum , ut aqua in spon- giam, olea in marmor , penetrare Videatur ἱ
eum haec & similia cum impenetrabilitate generali sacile concilientur , dicendo : id ob 'vacuos corporum poros fieri debere . a. Si quaepiam proprietas abjotata, quae 't videlicet nullum ad sensus nostros respectum h'bet, universim in masoribus , ac sensibili- 3bur corporum massis deprehendatur, ea quO-
142쪽
m Nessis. Argum se. Dec. 1.139 l qne Insensibilibus, & quantumcumque exiguisi corpusculis attribui debet, misi manifesta sa- tio obstet; magnitudo siquidem , & parvitas
respecta rerum , mi sunt in se , mihil inuintant, votumque a nostrorum sensuum acumiis
sene pendet . , ic ex eo , quod omnia eorpota sen ibilia , gravia , & ιmpenetrabι ia sint, c- 'l cludendum est gravirarem. & impenetrabιL-tem minimis quoque earum pactibus, ac co pusco is insensibilibus competere. Proprietas respectiUAE , quae nempe Φαlum eam parate ad Sensus nostros talis est , majoribus corporum massis ad minima corpus- .egla transferri non debet ἰ id enim magni tuis inis discrimen , HSi mspectu.corporum sit, accidentale , non tam eri in relatione ad eas proprietates tale est , sic non est inserendum minima corpuscula e se Iensibilia , colorata &a. ex eo, quod id in m Joribus corporum massis deprehendatur.
λJ- 4. 3 Proprietas pariter , quae rei cuipiami solum rationem totius, aut compostrionis convenit, toto ad partes , a composito ad sim
iplicia , ex Mibus illud consurgii , transferrit nequit ; sic onmi toti competit habere par- l tes , Sed non propterea quaelibet pars suisu iterum partibus constat; item de ratione curi L iuslibet extensi est , ut habeat partes extra partes positas , sed non propterea debent in Jl quavis extensi parte rursum plura diversa est i Se, quorum Enum extra aliuὸ positum sit. CXLIV Pol Dilogismus, sive argumentatio mili 'polysyllogistica oritur, cum plures syllogismil inter se connectuntur . ac velut concatenantur. Fit id duplici modo : i. ut conclusio praececentis fiat praemissa Sequentis , Sic N. g. .m e quod cogitat, es spiritus ; Ied anima humana restitat: orao anima humana est spiritus .
143쪽
I4o Para L Cap. XV. simplex . Omne ens s lex es incorru tibiis ἰ sed anima humana es eur F lex ; ergo anima humana es ineorruptibilis a. Ut una praemissarum praecedentis fiat conclusio sequentis syllogismis ut si invertas dicendo: omnemr Iimplex est incorruptibile , sed . anima humana es em smplex, ergo anima επmana est Acorruptisitis . Omnis Dirisus es en simplex ;fed anima humana est spiritur : ergo anima ha mana est ens simplex . Umne , quod cogitat, est spiritus ; sed anima fumana cogitat : erge ani na stimana est Diritur.
2: - : CXLV. Argumentatio, quae vitio laborat,
' atque adeo forma sua g. ret . in destit Mitur , parulogismur, vel sphisma audit ; sic sophistae vadis , cuin argumentaris: quod non perdidisti , habes ; sed non perdidisti cenitim adireos .
SCHOL. De variis sophismatum generibus, eo i rumque resolutionibus copiose antiquiores, ac praesertim Peripatetici ad exemplum ducis sui Aristotelis disseruerunt; verum fruetii permindico : nec videtur e re discentium esse , eorum memoriam tanta copia praeceptorum , quo rum usus in praxi rarissimus est, obruere :praecipue cum , ut erudite observat P. Buffer, generalis omnium fere fallaciarum sons sit aγι qui vocatio, quae attenta mentis applicatione non difficulter detegitur . Suppeditavimus quo que g. ras. cor. 2. normam universalem, ad quam tiro cuiuslibet ratiocinii conclusionem exigere, eiusque cum antecedente nexum
detegere possit; quodsi tamen plura desideret, haec Observet ; cum cuiuslibet syllogismi dati vitium, quod quaeritur, vel in terminis, vel in propositionibus latere debeat , inspiciat primum terminos, videatque . num plures Sinrs ruam tres Num medius conclusionem ingre
i/tur, aut bis particulariter sumatur Num
144쪽
DE RFI0. Argummy. de P. I xii tis extremorum sit universalis In con- Clusione ., qua particularis fuit in praemissis Tua inspiciat propositiones . videatque , Quae utraque praemissa su particularis , aut et vivat Num una praemissarum emis tente, particulari, aut negativa conclusio quoque talis sit Φ Ηaec uti uno veluti intuitu Rente percurrere potest ita quoque una uni momento virium syllogismi cujuslibet isti essignare Poterit
145쪽
VERITATE COGNOSCENDA . g. C X L V I.
Acultas cognoscitiva inent Strae per operationes suastem attingere nititur, Ba
a logica directionem spect43- ): quare, expositis laira , proprietatibus, legibus Versalibus operationum ab ea lacu Iate Tum , ordo postulat, ut, quid veritas busque ea indiciis ab inimica sibi misgnoscatur , dispiciamus g. 46.) summa alterius hujus pariis,
D ENERITATE. AC FALSITATENERE, EARUMQUE DIVESPECIEBUS.CXLVII. Veritas, quatenus ad lodiat, est convenientia nostrae Cogi a suo obiecto ; falsitas contra est di Stia nostrae cogitationis cum suo Ob
146쪽
De inritare , ae falsitate. 143 COROLL. r. Veritas igitur est affectio quaepiam, sive modus g. 32. nostrae cogitationis
ab eaque pendet, nec per se sine ea realiter subsistere potest. COROLL. a. Cum porro ipsa cogitatio aliud non sit, quam affectio quaepiam mentis c gitantis , palam est, Neritatem realiter extra
mentem cogitantem non exsistere.
COROLL. q. Falsitas , cora tradictorie opponitur veritati, & ; consistit in ipsius negatione ; cgitario enim, quae non convenit oblec . . hoc ipso disconvenit. ScΗoL. Neminem latere potest, veritatem hoc evid ve. modo intellectam solum in abstracto fg. Jo, eoaeteto 71. considerari, quae si in concreto accipiatur, erit ipsa cogitario suo objecto eo entanea. Haec porro Veritas Iogica compellatur, ut discriminetur ab ea , quam metaphysica , ac
illa , quam philosophia moralis in contempl
tionem vocat. Veratas metaph ca in eo et on- 'id sistit, ut res actu exsistens habeat omnia, quae ad ejus realem, ac naturalem constitutionem moraiιε requiruntur; sic enim dicimus υertim esSeati-τMm, cum res omnia habet, que ad realem --ri naturam per se requiruntur : huic veritari nihil opponitur; nequit enim reS non ES Se id, quod est. Veritas deinde moralis est convenientia sermonum cum mente , & sensu lo. quentis; nam υeracem eum dicimus, qui , ut Sentit, loquirur , etsi forte res se aliter habeat: huic adversatur mendacium .
CXLVIII. Cogitationes nostrae reseruntur et ad obiectum , quod realiter extra nos tale
non eaesistit, quale a mente nostra concipitur: etea vel ad objectum, cui exsistentia etiam realis extra nos, ac independen: er a nostro conceptu
Lompetit cons. 33. 3I. cor. a. 73. . Oritur hinc duplex veritatis. species maximi in recta cogitandi methodo momenti.
147쪽
2 Φ e Pars Cap. I. ill Φε. CXLIX. Veritas interna, sive formulis
.as in- convenientia cogitationis nostra cum obje in , di quod realiter extra nos saltem tale non e Stit, ut cum cogito: cIrculus est rotundus: ra est mea cogitatio , etiamsi nullus exsistcirculus; tales sunt veritates omnes pure metrica . Veritas externa , sive Odijectiva convenientia nostrae cogitationis cum obiequod realiter extra nos exsistit; ut, coingito : tellus est minυν foti: datur etiam veexterna, vel objectiva; ut cum cogito :avreus praerupi r dusculteν scanditur ; hae gitatio erit quidem interne , vel sor malnon Vero externe, aut obiective vera. COROLL. Quamdiu veritatem solum intipOSSidemus , non possumus iudicare destentia reali obiecti extra mentem ; at pritatem externam certi reddimur, obiequod est in nostra cogitatione, etiam eamdem realiter ita exsistere. SCHOL. Veritas interna est clara , distin
mulque indefectibilis; clare enim, dicte discernere possumus , num una ις conveniens alteri , cum hae ideae Sirmentis nostrae actio, per quam illa in Jse ipsa, ac de suis operationibus Contingit id in geometria puras liud non est, quam systema quod dat collectio veritatum internarum, in qmota Omni cura , ac sollicitudine objectorum extra nos exsistentia , e thesi quadam in mente posita deducuὶ secutiones diversissimae, quae totidentes internas, ac irrefragabiles Conssic demonstramus e globum etiam irerraqueum , si perffeto in aequiIibrδ
rueretur, in minime aetis cuspicies osse; parum solliciti, num hoc Te ipsa detur, aut dari possit . Ax
148쪽
. De Reritate, ae IHMte. 74sma externa frequentar admodum obscura, dyhia, ac saltibilis est ; persape enim Scire ηοη conceditur, an cogitationes nostrae ipsis ρ ' iis, quae extra nos reapse exsistunt, con yimant. Atque iude est, quod prastanti S i' di etiam logici, ac geometrae ingentia Vo tomina egregiis quidem veritatibus internis, i imul gravissimis erroribus impleverint .sum enim veritas interna sine externa subsiS re polit, facile contingit, tu ea cum falsitate e terna, ac objectiva quandoque coniungatur. Exemplo sit Carteiausa posito, ut vult, Oui
vem extensionem esse materiam , necesse oria
vino erit, dari ubique materiam, ubi extensio Lodcipi potest: iam vero, eum impossibilefiit, ut extra hunc mundum non concipiatur' tensio, extra mundum quoque materia dabi-xyr, at ue adeo mundus erit absque limitibus d 4dfinitam extensus: porro cum quoque u ς ς uonem mundi aliquam extenSionem 'Rςi ere queam, oportet, ut materia jam ante steatidaem mundi exstiterit; quae, cum exten δὲ odem eam absque initio concipiam , nec ini xlRm habuit, nec creata fuit , unde sequeretur R)teriani ncuc a Deo iactam, sed a se ipsae. titi se . ' En veritates internas cum gravissim Byi erroribus, ac falsitatibus obiectivis copula- λῖ: omnes hae conclusiones sunt Ue issimae,3ς irrefragabiles, quamdiu in mente duntaxat ς' itiderantur; at salsae, ac absurdae, si ad rea matetiae exsistentiam reserantur. Non so-x t didicite, complura ejusmodi exempla , Si posceret, hic adducere, prae Sertim Si de-ςῆyrata illa Leibnitii, Woltiique principias scientis , ac indiJcerni bιlium in ' Rmen paullo accuratius vocare liberet sed his alias erit dicendi locus. A). QRm cogitamus, vel ideas tantum , vel Ricla etiam, ae ratioeinia efformamus g 48. p
149쪽
. . Α λ Parae I . Cap. II. . igitur,. quae de veritate cogitationum in genere adhuc dicta sunt, iam nominatim ad triplicem hunc cogitandi. modum applicari debent.
uuia CLI. Cum omne: idearum obiectum vel pos- α Iibrie; tantum, vel actu exsistens Sit g. SI. - eis. . dicor. a ), istudque: vel intra nos, vel extra nos eraerna. tale esse possit cons g. 73: perspicuum
est, ideam, ad . triplicis genetis, ob)ecta referri poSse. Idea est interne . seu formatiter verα,.quando objeeto vel tantum possibili, vel actu
intra nos exsistenti, ad quod refertur, conve-Γ r. Idea est' externe , seu obiective vera, quan- ao objecto extra nos reapse exsistenti , ad quod refertur , convenit ... Haec porro convenientia.' habetur, si notar', quas idea ut eum obiecto coniunctas repraesentat, revera in , &cum obiecto conjunctae sunt ut idea ibiis D cuineam magna tu, uem , cum colorem P olendorem , motum, reliquasque notas, quae in solefinsunt, repraesentat. In casu opAosito. ideas objιωυs falsa est; nimirum si notae, quas repraesentat , noni sint. in: obiecto. reali ut idea, quae turrim quadratam longe distantem, ut .rotundam, Vel rennum aquae immersum ut cur m exhibet. An idea . CLII. Omnis idea es interne , seu formaliteν tu. h. ' ver; . Fieri enim absolute nequit ut idea o-iaua , biecto solum possibili, auit actu ' intra nos. exsistenri, ad quod refertur, non conveniat; non certe istud i quia non potest id non . esse. in
mente, quod ipsa in se percipit ; sed neqpe ii lud
150쪽
m Versi. Idearum , Judic. oc. I A sud: nam hoc in casu mens ipsa sibi notas qua dam componit, quae, quia inter Se non OppInuntur, in uno,. eodemque objecto simul consistere possunt , atque adeo ipsa sibi suum Objectum simus, & ideam conformat, qtiae propterea inter se discrepare minime possunt. Omnis igitur id ea, quamdiu non refertur ad Objectum. externum actu exsistens, Vera est. Tales sunt ideae figurarum a geometris formatae , ita etiam in moralibus, formatur idea v. gris parriei ii conjungendo notra, quae Sibi non opponuntur sine attentione L utrum nota: Sic coniunctae umquam exstiterint; sic item primi legislatores ideam poenae , qua parricida: mu flandr essen , consormarunt . SCHOL. I. Si quis notas, quae ρ quia sibi opponuntur, simul in uno ob)ecto consistere nemque unt, in unam ideam componere tenter, is obtinet ideam deceptricem g. 77. schol. , quae, cum reipsa nulla sit s. cit. &g. 16 cor. 3. cum Schol. 4, nec vera , nec salsa vici potest; quales sunt : Des .reati ; 'creaturae in. finitae ; circuli quadrari; Iigni ferrei &co SCHOL. a. Est & aliud idearum genus , quas . quis imaginarias vocant; cum videlicet ob quampiam similitudinem nobis fingimus , quod eius tua nou ear, ut quasi per imaginem objectum o- erit 3,culis praesens sistamus, ut cum nobi&memonam ut idearum reeeptaculum repraesentauius; uti enim in recepraculo Quouam repo
sita alio , quando Iubitum suerit , tempore
IeSumimus, ita quasi ideas in memoria reponimus, & alio irerum tempore resumimus. Patet autem eiusmodh ideas imagina rips , quatenus fingunt, quod non eat, falsas: quarenus vero id, quod est , sub aliquo quasi. involucro designant , veras esse ,, unde a Wolfio υicariae realium compellantur : ea Ium. usus, in metanhysica patebit.