장음표시 사용
151쪽
for ηιa Γων υerum esu, cum idea praedicati cun venit ideae subiem ut : circulus est rotundus . Negativo n : cum idea p dicati non conveniti deae sub ucti, ut circulus non est quadratus. Si Oppo Si tum obtineat, . utrumque ferit,' ut et circulur ut quadra us, circulus non est rotuuias
SCHOL. Est videlicet veritas interna iudicii qu2dam connexio, aut repugnantia unius ideae cum altera, quarum utraque Simul praesens est menti, quae earum convenientiam , vel repugnantiam percipit, quin necesse sit, ut aliquid extra mentem iudicantem. reipSa exissi Stat, quod sic realiter tale', quale illud est , quod actu in cognitione eidem Obversatur . Consistit porro haec convenientia' idearum relate ad audicium affirmativum in eo , uti
id ea subiecti in se ineludat ideam praedicati,' ita, ut nequeat destrui idea p raedicar i, quin' ' hoc ipso det matuta idea subiecti s ut cum iudico : ei ulus est rotundus, ideis circuli continet ideanr rotunditatis, de SP nulla daretur rotunditas, nullus quoque daretur circulus ἀAt salsum .est hoc iudicium : circusis o quadratur , possum enim destruere ideam. quadratum', quin destruatur idea circuli, cum possit dari circulus sine quadratura. Ab. opposito, in iudicio negativo requiritur , ut
idea subjecti non contineat, sed a Se excludat ideam praedicati , sic verum est : circu- lux nou est/ quadratus; talium contra': circusis non est rotundus. Atque hoc universim, obtinet, neque circa iudicia', quax in materia contingente versantur, ulla en exceptio faciendat; sit enim hoc judicium marmor estroruχν - , videtur quidem idea rotunditatis, tolli posse, quin tollatur icta marmoris, RI eo momento, . quo hoc iudicium forma- Ium verum est ipsa idea marmoris icies .
152쪽
De Verit. Idearum , Iudie. oec. I. 9dit omnia ada uasta, ac notas marmori tum convenientes, atque adeo ipsam quoque rotunditatis ideam, quae hoc ipso destrui non potest, quin simul destruatur ea marmoris acta, quae tum subistium agit . Generatim igitur audicium amrmativum veritate inturna gaudet, quoties idea praedicati repraesoniat notam vel constantem, vel mutabilem N
dicio negativo eadem Veritas competit , quoties idea praedicati repraesentat notam vel constantem, vel mutabilem in idea subjectil
CLIV. Iudicium exterue, seu objectiυe Nerum est; cum idea praedicati ita affirmatur , sdsi ἰ, vel negatur de idea subjecti, ut res ipsae rea- a liter exsistentes per has ideas repraesentatae Τμφ ' congruunt, vel non congruunt: sic verum ebrhoc iudicium : relus est minor solo . In casu
l DUMm ; cum enim falsitas contradictorie oppo- verum, natur Veritati 3. I 47. cor. 3. 3, fieri nequit, ut aliquod audicium simul verum sit & falsum, aut nec Verum, nec falsum : veritas huam per e paret; nititurque duobus axiomatis notissi
non site quod ibet est, vel non est. CLUI. Iudicium est necessario verum, Sive, ut aIunt , ιυ m ιιθria nocestiaria , cum ita ve- necessa rum est , ut sine contrad ctione falsum esse '' nequeat; ut circulur est rotunatis s Detit exsi- .:i., . Contra necessario fassum , sive in materia verum , im' stibili, cui veritis pro omni casu repug at; ut eircuius est qna deartis , Deus 'endet ab alio. Cum antem iudicio veritas ita com-
153쪽
ISO, Purs ih cap. II. illud in materia ροηt vente , Riquo ter Uerum, ut muηdus to/it , ν ut: tellus es m. ιjor suis . . .
aut. falsitate adhuc dicia sunt, . que applicari debent. . SCHOL. Non est tamen semper pide cujuslibet oropositionis veri sitate judicium ferre, qua in Pleges quaspiam suppeditabimus Leges de diiudieanda Propositionavit Falstate. i. Propositio, quae non est 'lio falsa omnes partes, oe respector, quoi Ru 'ς φλ .rinare , vel negare intelligit Modalis inter falsas reponi debet . Inde
non conveniat subjedio eo moetur, etsi ceteroquin convenient circuitis es contingenter tund
ratio allata falsa sit , ut: oi subsantia, quia es' co ras, ve As; quia es eo sis ; ut igitusitio vera sit, requiritur prir ars sit vera , deinde etiam Iam quia prolata debet esse ratio, cur in altera Parte Pin. . , ni at Subieeta ; ut : AEn a Bia
154쪽
rin. Idearum . Iudici se. I I r aggregatum tot simplicium quot sunt ejus Subjetia ,. vel praedicata', unde qui compositam dici r veram , affirmat implicite singulas quoque simplices esse veras,, quod utique falsum est, si vel una ex iis falsa sit. 4. Con- pra vero ad veritatem disiunctivae g. ioi. γοὶ propositionis tantum requiritur , ut una dis i juncitonis pars vera sit, una enim solum di=θ junctarurta partium, in eas assirmatur ; sic vera' est haec , vel animus perit cum cortore, , υel post mortem corporis est superstes Falsa autem erila, si nullum disiunctionis membruar verum: ir, quod contingit, cum disiunctio e t incompleta g., cit, schol. ut: vel auim S perit ..
iat. s. ) Pariter, ut propositio conditionalis C. ρ8 vera sit, non requiritur ut id, quod in conditione, & conditionato ponitur
verum: sit ; sed solurn , ut in conditione rati conditionati conticeatur, id est, . ut ea det uecdnnexio inter co aditionem' & conditionarum , u unius veritas ab alterius veritatσpendeat cons. g. cit. cor. T. . Ratio eSi τquiae conditiona/is propositio eam soluin connexidnem adirmat abstrahendo , uirum conreditioni, aut conditio nato per se veritas commpet/t; sic vera' est haec si anima humana es '
n/ma humana est corruptibilis ,, ea est Diri 'ri , nam adhuc posset eme ens simplex mat
Ii υ ea est propositio Iuba bornans' . Subalter . 'Ν , wra quoque est eius sis balt rnata ; quod ηδη ς ' enim universaliter omnibus convenit: neces ' est, ut etiam quibusdam sub iis contentis conveniar ; ut : omnis υirtus est laude die nas tua υiritis est laude digna Si subalternata νη st, subnisernans quoque erit falsa ; prae d ea tum enim , quod' aliquibus non competit . multis minus omnibus competere. potest, ut W
155쪽
r x Pars u. Cap. n. aliquos vitium est εου 'um , timve Eon 'ses. In materia contingente sq. tot Iubali eruans esse falsa, qAin ejus nata f Va m a potest enim nota mut
venire aliquibus , quin conveniat Oim omnιs homu est eruitus , aliquis horaditus.. Non. vero in. materia necemί
impossibili ; ut omne vitium est an quod viritim est honestum . Ob earionem potest in materia conting esse subialternuta , quin vera sit ejAs
cessarias; ut : aliqua virtus egi honesi virtus 6ὶ honesta. CORQLL. In . omni igitur materia vClusio at veritate subalternantis ad Sub alternatae, & a falsitate sub alt alsitatem subalternantis: sed ' a' vebalternate ad veritatem sub alterna falsitate sub alternantis ad ' falsitari ternat e tantum in materia neces eludere licet. .
.e ηπε Propoldio nos renim dictoriae sβ t quo sim,I υμγ.e , n quo sim vi fulsest enim primo simul verae essent suo dein cum veritate simul a stirmat negaretur addoque idem simul esse i. ser , quod fieri nequit ob axio mum im OsibiIe est , ut aliquid sim o sit; sic si utralue vera inret:
tum aliqua virtus esser simul , Maio ne ta , cum propositio, universalis tum a in ner implicite de , sita gulis : 'contentis C. ioA , . Si de indo event, tum aliquid simul. Dec. et ς et, q ad repugnax a xiomati :
156쪽
di m nr- Me.rram, Iudis. Se. rs 3 - , vel non es; sic si falsa est haec : omnis virtur est δοηesia , tunc , aliqua virtus non est honesta , & si iterum salsa est haec: aii-
virtus non est honesia, tuae, aliqua V h- Ius non est non honesta , id est, alis a υirrus nec esset, nec non esset honesia r idem c t ri us pater in duabus singularibus, q)lae eontradisoriis aequiponent cito cor. a. ; sit enim. utraque vera , Cicero est eloquens , Cleo-ro non est eloquens r erit igitur Cicero simus eloquens & simul non eloquens ; sit iam mirau ue salsa; erit igitur Cicero nec eloquens, ae non eloquen&. eonoLL. P. In omni igisur casu a. veritate ii, ni iam contradictoriae ad falsitatem alterius aut a falsitate unius ad veritatem alterius valet illatio LCOROLL. 2. Ex duabus propositionibus cm- traditi oriis , una semper est determinate , di in se verae . altera derecini nate , & in is falsa: & quia idem est , seu propositio sis die praesenti , seu de praeterito, seu de s -rmo, datur determinata in se veritas de HIuxis contingentibus 7 ut v Caius evaderemitras , Caius, non evaciet strualetis harivum alterutra nunoe iam, cum enunziatur , quoad se determinate vera eκ ας Propositioner eontrianae g. I I num' continis Pom possum I ui esse verae ; si enim verae D- riae reur , tune , cum' sint subasternantes , Uriae quoquC serent earum subalternatae per L. Σωld vero est, quod fieri nequit : nam in hoc Mia, cum unae subalternata sit alterius sub alternantis contradi tia , duae contradictu- fierent simul verae ,. quod est contra L. D ic si vera esset utraque contraria. omnis vir mi s honesia nulla υirtur est honesta ; verae etiam forent earum subalternatae: aDqua vis - est honesta, aliqua υ rtus non est honesta L
157쪽
& sic verae simul forent duae contradictoriae , nam prima sub alternata' opponitur contra dies orie secundae sub alternanti, & secunda subalternata primae subalternanti .. At vero sto tint propositiones eo utrariae semul esse falsae ira mar
Fia contingente , nora tamen in materia necessaria . Ratio primi est: quia, quod contingeriter tantum speciei convenir, potest inesse aliquibus individuis, at i is non ; unde tam urit versalis affirmativa, quam universalis negativa simul salsa esse potest; sic re ipsa salsae sunt hae ramnis humo est em f. rus , nullus homo est erraditias . Ratio secundi est e quia , quod integrae Speciei necessarium est, singulis quoque indi Uiduis sub ea contentis competere debet; sic sal- , Sae esse nequunt hae duae : omnis υirrus es εο- Noa , nulla virtus est honesta COROLL. Igitur in materia' necessaria rite con- , cluditur ex veritate unius contrariae ad falsi-ltatem alterius, & a falsitato unius ad veritatem alterius ; sed in materia contingente va
Iet quidem illatio a veritate unius ad falsita- ltem alterius, non tamen vicissim a falsita- lte. unius ad veritatem alterius ..
contrari, sint sub alternatae , si eae simul essent falsae falsae quoquae forent earum duae sub alternantes per L. 2. , atque adeo' duae com 'tradictoliae forent simul salsis . quod est con tra L. 3. Sic si hae duae sorent simul falsae ; et aliquis Bomo est eruditur , is liquis homo non est eruditus; etiam simul falsae essent earum sub alternantes omnis Komo est' eraditus, , nullus homo est eruditus; sedi inter has quatuor duae semper sibi contradrinis rie. opponunt ut cons. L. q. , adeoque duae contradictoriae larent 'simul falsae. Sed tamen υγrae possunt simus σse in materia' contiue utei non vero in materia q
158쪽
D Veriri Idearum , Ddis. &c' is yn cessaria. Rat or prinni est: quia praedicatum, quod speciei contingenter convenit, potest convenlae aliquibus, individuis , aliis non; sic potest utraqueo essα Veran aliquis homo es erudiistias , aIiquis homo, nora est eruditias . Rario secundi est v quia, , quod necessario convenit, vel repugnat, toti speciei necessario etiam convenit, . vel repugnant omnibus, . & singulis indissiduis sub illa specie comprehensis ; sic nequeunt
nota , a Iiqum virtus. non es' honesta COROLL. Igitur in propositionibus subcontra artis semper v ilet illario a falsitate unius adli veritatem. alterius i. Sed . veritate unius ad falsi talem alterius tantum in materia neceSsa-j ria non, in. contingente legitim di concludo . CLUII . Ratiocinium interne, Seu' formaliter . . . verum est , cum conclusio sequitur legitime ritas ra- Entecedente , id est,. cum datur comequen- r, se in connexioa inte T consequens , & ante- 'ens f. I et s. ) , Sive dein antecedens illud Verum sit, sive falsum; ut omne corpus est ens c- positum ; sed anima, Fumana es corpus d ergo Gnima humana. Hi eur compositum Hac porro consequentia deficiente illud erit formaliter sal- . sum, sive deinde singula iudiciae vera sint , siue falsa : ut: aliqua mirtus es aestimanda ; sed p/etar est virtus : ergo pietas est aestimanda 'vel aliquis homo ejὶ ruditus,sed. Cajus essat quis homo : ergo Caias . est erraditus ... VIII Ratiocinium: extErve' seu ν obiective verum' mT , cum singula eius, iudicia obtemve vera sunt; ut nustam ens sim lex est eorpust i sed anima humana est ens simplex z. ergo animaῶl humana non es cori Ax
ROLE. V. R tiocinium igituri formaliter si s Rul', de objςctive verum est, quando & si
159쪽
si para II. Cap. II. gulorum iudiciorum veritas habetur, & consequens legitimo nexu ex antecedente Profluit, quale est illud f. praec. allatum .
COROLL. 2. Conferenti g. Ias. & cor. patebit toties ratiocinium, aut ejus coriSequens esse ob)ective verum, quoties illud est materialiter verum , atque adeo haec
duo pro eodem haberi posse . CL X. Cum ex vero antecedente falsum consequens legitime non deducatur g. Ias.
do consequens ratioc nil est Ohjeel ve , sive mare, i ili er falsum, etian alterutrum , Vel utrumque judicium antecedentis obaerei ve fal- isum sit ; sic quia in suae ii ori exemplo g. I 37. consequens: anima humana es ens compositum : obaective falsum est . salsum quoque est aliquod antecedent s audicium , sempe hoc: anima εα maua es cυ us. COROLL. I. In omni ergo ratiocinio formaliter vero vitet illatio a veritate objectiva con- Sequentis ad veritatem obrectivam totius ante cedentis, id est, utriusque iudicii, quo anre- cedens constituitur, & vicissim ; item a falsi tale obiectiva consequentis ad salsitatem saltem unius Iudicii in antecedente, ac vicissim . COROLL. a. inde numquam in ratiocinio legitimo coucesso Iam antecedente negari P0 test consequens. COROLL. cum argumentatio sit ratiocina
tio verbis explicata g. 11 . , adhuc dicta ad eam quoque , & praecipue ad Syl in gismum , in quo pariter concessis praemis .is conclusio negari nequit, extendi debent .
160쪽
INDICIIS VERITATIS, CERTITUDINE, ET EVIDENTIA .
CLX. Ueritas cristarionum nostrarum per . erta indicia, quae rationem in se continent, cur ea adesse intelligatur , se manifestare so- pieti ter ; haec sunt iis scientia, si millo in casu fia di tum Iaat: in Is emis vero, Si qua doque fasiant. χΗoL. Cum in inquisitione veritatis, ad quam tironem philosoplium praesenti hoc tibqre mi pium emcere cupimus, totum denique negotium. eo delabatur, ut iudiciorum nostrorum se sive, quod idem est, propositionum veritatem detegamuς, nim sere de hac sola in suturum nobis sermo erit; quae interea ad veritatem quoque idearum, ac ratiociniorum pertin
bunt , lacile a quovis dijudicari poterunt , CLXI. Qui indicia sumi e nria , quae Sest quid ere.
'ullo in casu fallare, ad esse co oscit , na in do. iudicat de csgitationis suae veritate , ut ne i r picionem quidem, etsi vellet,. de opposit mei in falsitare prudenter in animum admittere possit, tinnque dicitur renus esse de veritare ; ut cum iudico : toeum majus ess sum parte. Quia inlicia solam insuffcientia peta picit, habet se modo opposito , estque incertur de veritate , ut cum iudico I dantur impian iis incolae . Certitudo igitur est a stemo quaedam, Live status mentis sine omni sollicitudine , aut sormidine dh opposito veritati per i icta sussicientia cognitae actaerentis.