장음표시 사용
181쪽
et 1 c Illud tamen adhuc observandum est,quod
o . ad formandam conscientiam non semper se necessarius discursus formalis: que d-dum secundum dicta superius Confer. l. n.aa. ad actum humanum non semper requiritur deligeratio formalis; secus enim rustici, Scalii simpliciores utpote ignorantes formare discursum formalem, pariter essent incaP ces actus humani, vel conscientiae aec. quod tamen liquet esse falsumi sufficit igitur discursus etiam virtualis cum Judicio prachico dehonestate, vel inhonestate actionis. Ratio inde desumitur: quia is e saepius contingere natum est, ut . vel ex sola apprehensione -- actionis humanae hujus honestas, vel inhonestas moralis illieb innotescat V. g. blas- Phemiam esse malam. amorem Dei esse bonum. Se hoc ipso idico sine ulteriore delibo. ratione , vel discursu formali intellectus dbctet , unum esse faciendum, de alterum fugiendum , veluti sapienter notat P. Sporer tr.
13 . Colliges 3 tio, in nullo casu licite agi eorutra conscientiam . sive dein haec supponatur vincibiliter, sive etiam invincibillier errans. ii Ratio est: quia in nullo casu licet voluntara agere id, quod a ratione apprehenditur. αvoluntati proponitur velut mesum; nam juxta effatum Apostoli Rom. r . jam supe Titis allatumr omne, quod non est ex fide, pe cum est: at, quidquid contra conscientiam
182쪽
' De Conscientia recta, O monea. I 47
sit, a ratione proponitur velut moraliter m lum z ergo voluntarie nunquam licet contrabeam agere. Unde S. Thomas l. a. q. Ist. art.
ς p. fin. ait: dicendum, quod simpliciter omnis νoluntas, discordans a ratione, De recta, si erronea, semper est mala ; quia scilicet hoc ipso
consentit in malum. , Dices: Si non licet agere contra dictamen conscientiae vincibiliter errantis. sequitur. quod quis, teneatur mentiri, dum conscientia ex errore vincibili dictat, esse mentiendum r at, hoc est contra dicta mox superius n. aa. ergo Scc. sequela majoris inde proba, .turr 1i enim non licet agere contra conscientiam, tunc non licet omittere mendacium Eat, si hoc non licet intermittere, necessarib.fatendum est, qu bd talis homo teneatur mentiri; ergo dcc. iv. negando maj. ad hujus probationem I. disting. m , non licet omittere mendacium. 'quamdiu error non dePonitur, con. supposino, quod error fuerit depositus, prout vin-' .cibiliter errans potest cuti supponitur Scitenetur deponere neg. Caeterum si stante Wrrore mentiatur, utique peccabit mentien--do, at non tam contra conscientiam erro- meam vincibilem. quam contra rectam, uti
jam dictum est suprὲ n. ι 23. Neque ex hoc .inferas. quod talis homo hoc modΛ redd .retur perplexus, imm6 necessitaretur ad peo indum , quia non necessitatur absolute, sed
183쪽
ex suppositione duntaxat, qu bd nolit veri-' talem inquirere, ac errorem deponere; hoc verb non obstante peccatum meritb eidem imputatur; Vere quemadmodum is, qui' v. g. tempore palanali voluntarie, ct culpabiliter negligit confiteri aliquod peccatum mortale, peccat. sive praesumpserit accedera ad S. communionem in hoc statu, sive non; quia tale peccatum adhuc est liberum sin minus in se, & directe, saltem indirecte, de in causa. Colliges 4tb, eum, qui contra conscientiam suam agit, Peccare contra illam virtutem , contra quam se agere erronee credis, v. g. si putavit te ex charitate teneri ad memtiendum , sc non mentiatur, peccabit contra charitatem : si mala fide credidit, se consu- . mere alienum &c. peccat saltem in ametii contra justitiam, tametsi reapse non alienum.
sed proprium consumpsisset : similiter qui . credit se v. g. hodie teneri ad jejunium, .scabstinentiam a carnibus, comedendo carnes
peccat contra praeceptum Ecclesiae saltem in assectu. Ratio est : quia actus sumit suam specificationem, id est . bonitatem, α malitiam ab objecto non ut in se est, sed ut proposito per dictamen practicum rationis rergo si proponatur velut prohibitum vi tute charitatis, Sc nihilominus voluntas iulud amplectitur, profectb convincitur u luisse peccare contra charitatem acc. Videatur
184쪽
De conscientia recta. θ erronea. I euatur Sancher lib. I. in Decalog. cap. II.
Sed quid, si poenitens advertit qui/em se
male agere. at, non se reflexit, an graviter, vel leviter duntaxat peccete U. g. homo plebejus die festivo laborando advertit, se male ageret Civis verba minus honesta profere Ho , apprehendit se peccare e Confessarius Aum actu absolvit, recordatur, se non satis indagasse in unam, vel alteram speciem, seu . etiam circumstantiam peccati, Se nihilominus, ei si non sine remorsu eonscientiae pergit absolvere, quia in his circumstantiis teminpias non videtur permittere maturiorem re-- sexionem, an scilicet in his, re similibus casiis hias committatur peccatum veniale duntaxat, aut omnino mortale ' quid Iudicii fo an- dism de similibus, an gravis. an verb venistiis . duntaxat noxae condemnabimus eos M. Quantum ad praesens quaesitum non Unam esse omnium D D. sententiam: aliqui enim putant, quod taliter operantes peecent e . mortaliter, eb quod sese saltem exponant periculo graviter peccandi, de hoc ipso saltem implicite dicere videantur, se hoc, vel illud facturos, sive sit precatum grave, sive non alii tamen existimant, tales non nisi venialiter delinquere; esto enim advertant, se ma Ie agere, quia tamen ratio malitiae etiam inis . . t venitur in omni peccato veniali; hinc non
185쪽
mase agere , ipso facto consentiat in malum grave, seu peccatum mortale. Ex quo liquet, utramque opinionem suo non destitui fundamento. Cretio nihilominus posse utramque reconciliari ex circumstantiis poeni- , tentis; nam si is supponatur eme homo mali , rtiosus, qui a mortalibus aeque parum, quam . a venialibus abhorrere, vel abstinere solet, Se praesertim si practice dubitando, an nori graviter peccet, nihilominus non abstinuit. censeo eum esse condemnandum gravis noxae, ob rationem adductam pro prima opinione; at vero, si poeni ens sit homo timoratae conscientior, qui tam facise non solet consentire in peccatum mortale, minime puto, esse praesumendum, qubd graviter deIL querit, ob rationem pro secunda parte alla. tam. Esto se non ita resolverit prius : M
hoc inde facile potest colligi, qu6d hujusce-
' modi homines timoratae conscientiae a Confessario examinati . re interrogati, an hoc
fecissent, etsi putament se graviter DEum offendere 7 regulariter respondere soleant. quod nunquam id fecissent. si putamene segsaviter peccarer videatur Castropalaop. r. έe consi. erron. punct. s. n. s. Oseqq. Tambur. LI. Decalog. c. r. g. s. n. sis. Sporer tr. I.
34I. Colliges denique sib, nonpeccare illum. qui unum e duobus cogitur facere v. g. manere apud infirmum, negligendo sacrum, aut
186쪽
De conficientia recta. ct erranea. Is x
υἰcissim accedendo sacrum . negligere infidimum, Se sic loquendo de aliis pluribus casibus , tametsi erronee existimet se peccare,
i quidquid demum e duobus iaciat. Ratio est equia malitia peccati non dependet ex sola apini prehensione Iudicii, sed vel maxime a libe- ro voluntatis consensu: atqui, eo ipso, qubdquis cogatur ad aliquid omittendum, aut faciendum non amplius est liberr ergo hoc ipsorion amplius pegeat. Unde tametsi infirmus i Iecto affixus putet se peccare non accedendo Ecclesiam, revera tamen non peccat, quia non supponitur liber ad aceedendum See. Ideamen advertendum necessarib est , quod etiam ille,qui unum e duobus quorum utrum que apprehendit esse malum, cogitur necessario facere, utputa, vel negligere infirmum, Mel negligere sacrum clec. teneatur eligere id, quod sibi minus malum videtur α v. g. si pu tet, esse minus malum negligere infirmum, suam negligere sacrum Ecc. tenetur neglecto infirmo accedere sacrum. Ratio est 3
quia cum ipsi sit liberum amplecti id, quod
minus malum videtur, si id non faceret. profecto convinceretur voluntarie voluisse amplecti majus malum, proindeque excessus hujus malitiae, utpote voluntarius eidem meis: rito imputaretur ad culpam. Laymam .
187쪽
De Conscientia dubia. . SUMMARIUM . .
1 2. Conseientia dubia est suspensio Iudicii de re agenda M. I 3. Dubium aliud dicitur positivum, aliud ne
aqq. Aliud vero est dubium juris, aliud facti a s . Dubium juris rursus subdividitur in specuIativum, &practicum. I 6. Ex dubio facti non raro oritur dubium iuris, . & vice versi. 'I . Aliud etiam est dubium de valore, & aliud dehonestate actionis. Under 8. Conscientia dubia iit sic dividi potest, ac de- .het iuxta diversitatem dubiorum.149. Cum Conscientia practice dubia nunquam ii. cet operari, bene tamen cum conscientia speculative duntaxat dubia, & practici resoluta. 1.so. Debet tamen talis resolutio practica fieri pruis i, denter, & cum rati ne Is I. In cubio melior est conditio possidentis. . I s 2. In dubio, an obligatio aliquando sit conifacta manet subditus in possessione suae libertatis. Quando, vel quomodo e duobus malis minus sit eligendum. . . 1 sq. Quandonam in dubio tutior pars sit eli
I s s. Recensentur breviter nonnullae aliae regulae
188쪽
Communes, ex quibus re lutio practica concipi potest. Is s. Resolvitur breviter Casus I. De eo, qui dubi
tavit, an fecerit Verum Uotum, an vero propositum duntaxat abstinendi ab omni eommer Cio carnali. I T. Quo non obstante adhuc validέ contraxit
Is 8. Persona dubitans post emisium votum virginitatis matrimonio semel consummato deinceps Iieite reddit, inmo etiam petere potest debia
1 9. Illicite tamςn peteret, casu quo emisisset votum castitatis.1 oo. Quid de eo, qui certo scit, se vovisse eastita- tem, S dubitat solum, an temporaneam, an vero perpetuam voluerit vovere. 16 I. Resolvitur Casus II Cujusdam dubitantis, an persona a se carnaliter cognita non fecerit cuidam alteri potestatem sui corporis. 62. Utrum scemina, dubitans de quonam e duobus conceperit, tuta conscientia possit ab uno blantsem, an vero ab utroque, praetendere altrimenta proli necessaria. 63. Post sententiam Iudicis uterque teneretur contribuere ad alimentationem prolis genitae. 64. An persona dubitans a quonam e duobus conceperit tuta conscientia possit jurare, se concepisse ab uno, &non ab altero. 16s. Re luitur Casus ID. De Sacerdote practice dubitante, utrum non peccaverit braviter. I 66. Utrum tulis teneatur necessario confiteri ante celebrationem .
6 . Dubius, an sit ieiunus naturaliter, licite. percipit sacram communionem, modo prius se. resolvat practice.
189쪽
r 68. Quaenam sit Lisserentia inter Consilentiam dubiam, & inter probabilem φ169. Dubitans, an lex sit lata, non tenetur eam set quare, bene vero ille, qui scit esse latam, gestium dabitat, an non sit abrogata. II . Dubius, an lex obliget sub mortali, vel veniali tantum, potest se resolvere in partem mi
III. Et quid de illo, qui solsim dubitat, an satis: deliberate, & mature aliquid voverit, vel tu averit lx 2. Subditus dubitans, an res a superiore prae- . eepta sie honesta, ae licita, tenetur obedire. . . ν I 3. Quid si res praecepta videatur nimis ardua φIT . Et quid de iis, qui post factum iam jam peripetratum dubitant, aut quaerunt e Cotilegara . an non peecaverint l
Praemituntur, Jc breviter resolvuntur quaesita, scitu necessaria ad
debite resolvendos Casus practicos de Conscientia dubia.
AErra primo, quid sit conssentia du--bia r
ix. Conscientia dubia est illa. quae neutriparti ex contradictoriis determinatu m pra bet assensum , sed manet anceps. & baesitans, an hoc sit licitum, vel non Ita cumeommunis a DD. Reiffenstuet Theolog. mori n. l. dist. s. n. as. Ratio hujus descriptionis
190쪽
desumi debet ex eor quia nomine dubii pro- prie talis communiter intelligitur quaedam. suspensio Judicii, seu intellectus, quae tunc
Proprie intervenit, quando is inter duas propositiones contradictorias v. g. an stellae sint, . numero pares, vel impares ρ suspendit om-no Judicium t ergo etiam conscientia dubia recte appellatur illa, quando intellectus de aliqua actione in particulari manet dubius siti luspensus, sitne hic, M nunc licita, vel non. Quia tamen secundum dictan. ρι s. nomine conscientiae ut sic intelligitur dictamen praeticum intellectus, conscientia. Ue ro dubia, ut patet ex descriptione mox data, , 'non importat dictamen, sed potius suspensionem dictaminis I hinc, Doctores commu- inissime advertunt, conscientiam dubiam ii non mereri nomen conscientiae proprietatis solet nihilominus communiter recenseri inter quinque membra dividentia conscientiamiat sic, idque propterea fortassis, quia inritellectus dubitando saltem virtualiter dictat, . . esse dubium, an haec actio sit licita, vel non, prout recte advertit CaspensiStr. .dit'. r. , . 'n. aa. Verum pro hujus majori dilucida.
. 'Quaeres 2d O, quotuplex sit dubium, vel conscientia dubia κ. I. Dubium, ut sic communiter divi- I43. di solet r. in positivum, de negativum ex parte moliri: positivum est, quando inte ctui f