장음표시 사용
191쪽
sui pro utraque parte contradictionis in g. elubd peccaverit Scc. occurrunt rationes , sed ita infirmae, ae debiles, ut non possit se propterea in alterutram partem resolvere sed maneat quasi in aequilibrio suspensus. Negativum vero appellatur, quando nec Pro una, neque pro altera parte occurrunt rationes, seu motiva, proptereaque manet suspensus, nec potest discernere v. g. an consenserit delectationi morosae, vel non. Unde etiam hoc dubium a Stor M aliis vocatur mera ignorantia. Rursus aliud est dubium positivum ex stadite actus .inhahetur tunc, quando intellectus actu positivo judicat, rem esse dubiam: aliud . dicitur negativum ex parte actus. quando stilicet intellectus ita manet suspensus . ut nullum prorsus serat Iudicium positivum, ne quidem dictando, rem esse dubiam, Ueluti sapienter advertit P. Sporer tr. I . prooem. c. 1. n. 6 F. de alii plures. I π. 2do. Rursus aliud dici dubium juris, M . aliud dubium facti. Dubium facti est, quando dubitas de aliquo facto v. g. an horas C noni eas recitaveris, an peccato consensu ris p an commissum peccatum fueris conses.sus ' an infans sit baptizatus p aec. Du-hium vero juris est . quando dubitatur de aliquo Jure. aut Lege . vel obligatione, seu/ etiam de facultate legitima aliquid faciendi. aut de valore actus. ει similibus ad ius me clanti.
192쪽
De Conmentia dubia. I s 7ctantibus; utputa an lex sit lata ' an hic, Mnunc obliget' an votum, aut professio Rel, piosa fuerit valide emissa ' an baptismus fuerit valide, id est, cum omnibus de jure ad il- Iius essentiam requisitis collatus Ita DD. .
communiter apud St ZI. .part. F. n. Iaa.
U. jam 3 lib. Hoc dubium juris rursus I se
subdi viditur in mere speculati vum, Sc Practi- . icum. Mere speculativum appellatur, qua do non dubitatur de praxi. id est; de aliqua operatione humana, sed potius de aliqua veritate, praescindendo ab omni operatione v. g. an Deus sit Trinust an stellae sint numero pares t an baptismus sine aqua naturali collatus valeat an essentia consecrationis consistat in his praecise verbis: Hoc est corpis meum 8 dic. Practicum verti dubium est. quando dubitatur de aliqua operatione humana, seu praxi. Porro, si dubitetur solum de aliqua operatione genera6m , praescindem do a circumstantiis particularibus , utputa an liceat exigere censum germanicum an liciatum sit die festivo laborare, aut Sacrum omit tereὶ an liceat baptiZare in aqua rosacea, aut ii in vino acetoso consecrare aec. di itur dubium speculativo practicum. Quando au tem dubitatur de aliqua actione humana hic, de nunc in his, vel illis circumstantiis exertacenda v. g. an liceat ab hoc homine exigera censum, Sc quidem 6. vel T. pro IOO' an
hac die festiva huic personae liceat laborare
193쪽
serviliter, aut Sacrum v. g. propter infirmitatem omittere &c. an relicta aqua naturali hune infantem liceat baptirare in aqua rosa-ceas an sine necessitate relicto vino justo , seu puro, licitum fit consecrare in vino ac
tota vocatur dubium prachico practicum.14 g. Illud insuper notandum hic venit, quiaci ex dubio facti saepe saepius oriri soleat du-hium juris. E. g. dubitans , an Clericum percusserit, incipit dubitare, an non incuse Terit poenam Canonis dubitans, an commiserit homicidium, postea dubitat, an non incurrerit irregularitatem de jure latam in homicidas p Dubitans de peccato commise sol postea dubitare incipit, an teneatur illud .confiteri Econtrario ex dubio juris non rarb oriri natum est dubium facti: v. g. du- itans an lex municipalis etiam peregrinos obliget, hoc ipso incipit dubitate, an in hoc loco, hac die teneatur audire Sacrum, via ser- ruare jejunium λ similiter dubitans, an res hactenus a se possessa non sit aliena. postea incipit dubitare. an hic ac nunc sibi liceat
7. Ex quibus iacith liquet r. aliud esse dubi-
. dare de valore, M aliud dubitare de honest, te, seu licentia alicujus actus: si enim dubia es V. g. an ad valorem poenitentiae suffiis' .iant haec praecise vesta: Asbolvo ut dubitas speculative, id est, de aliqua veritate sp
194쪽
m Conficientia data. 4ssculabili versante circa valorem Sacramentire contra si dubites , an absolvendo licite utaris his praecise verbis: Absolvo te' dubitas practice, quia de aliqua operatione hum na seu praxi licite exercenda. Liquet insuper ado, conscientiam dubi.
am ut sic haud incongrue .posse dividi I. positi ve , de negative dubiam. a. In dubiam de jure, α de facto. 3. In speculative Scpractice dubiam , etsi fatendum sit, qubdspeculative dubia non mereatur dici co scientia. eti quod non dubitetur de aliqua operatione in particulari. Ratio autem huius divisionis petenda est ex hactenus di-.ctis a nam conscientia dubia, utpote derivata a dubitando, debet dividi juxta diversitatem dubiorum: ergo quemadmodum liud est dubium positivum. aliud negat, vum; aliud de jure, aliud de facto Me. ita
quam conscientia i c. Videatur Wigant tr. a. Exam. . ad quasit. s. respons ι. Quaeres 3tio. sitne aliquando licitum operari cum conscientia dubia Του. Cum conscientia practice dubia nun. ΙΑ'. quam licet bene tamen a. cum conscientia ' :speculative dubia, ric practice resoluta. Scol. .. dist. 3oq. t. Malirius Theolog. mor. dio. I '
Caspensis, M alii communissime. Ratio pri tis est: quia operans cum conscientia prachbce dubia, eo isto, quod dubitet, an non pedi
195쪽
cet hoc, vel illud faciendo v. g. comedendo carnes &c. exponit se evidenti periculo peccandi; nam si stante dubio practico co-' medat carnes, ipso opere videtur dicere et comedo carnes, sive id vetitum sit . sive non e quod est contemnere Legem,' M Legislatoris potestatem: at hoc semper est illicitum : ergo Scc. Ratio autem posterioris haec est: quia non obstante dubio spe latiVO F. g. an res, quam hactenus bona fi- de possedisi. tua sit, vel non Τ potest concipi resolutio practica prudens, quod hic. Se nunc stante etiam dubio speculativo, non. Pecces eam consumendo , vel alienando; ab quod stante dubio melior sit conditio possidentis, prout amplius patebit ex dicendis in Confer. prox. . n. 8 I. at, qui operando Pru denter existimat, se non peccare operando, immb credit se honeste operari, non peccat ἔquia secundum dictan. Oa. dictamen prachiin cum prudentiale est regula proxima honestatis moralis ergo cum conscientia specu Iasvh dubia, Se practice resoluta licite ope-
Iso. Quocirca rursus animadvertendum est,qubd talis resolutio debeat fieri non ex mero libitu, M sine omni ratione, sed potius ex rationabili fundamento, utputa ex jure, vel sequitate naturali, aut ex consilio viri prudentis Me. Hac de causa simpliciores. vel quicunque devium sibimet sufficientes non sunt
196쪽
De conficientia Dubia. Igi, sunt ad concipiendam resolutionem practicam prudentem, tenentur consulere alios Doctiores se v. g. Confessarium , parochum vel alium virum prudentem, mod6 id possnt ,r secus enim non agent prudenter, sed - temere, M hoc ipso, quod sese exponant Iericulo peccandi, peccant graviter . veleviter juxta proportionem materiae, aut periculi , cui se exposuere, uti habet communis a DD. apud Sporer, Reiffenstuel. rit. dist.
Quaeres qtbr an dentur. θί quaenam sintilla principia, ex quibus in dubio practico concipi possit resolutio praetica pDantur, Sc quidem plura, E quibus Isi.
cios vitandae confusionis causa principaliora duntaxat, ceu quasdam regulas universaliores recensebimus. Sit igitur
Regula I. In dubio melior est conditio poli, dentis. Id est: si rem quampiam bona fide
possideas, postea verti incipias dubitare, sitne tua, vel verti aliena, M post factam debitam , scilicet gravitati rei proportionatam, inquisivonem, non possis deprehendere veritatem , sitne tua, vel aliena, vi hujus principii , cte regulae tuiti te resolves, qubd stam te hujusmodi dubio speculativo possis eam contumere,vel alienare pro libitu. Et haec re gula procedit nedum in materia justitiae, sed etiam aliarum virtutum v. g. religionis, rem A P. Abel, de Actib. tium. L P .
197쪽
IaleZ, Henno S multos alios. Ratio fundamentalis ac principalis hujus opinionis haec est: quia in omni genere dubiorum ac virtutum illius conditio, debet esse melior, qui
simpliciter habet jus majus: atqui possessor habet jus majus quia praeter jus dubium dominii, vel proprietatis quod habet aequale eum non possident ab insuper habet titulum , Sc jus certum possessionis, Se quidem bonae fidei, uti supponitur; quo jure neuti- ruam privari potest, aut debet propter jus
ubium competitoris: ergo dcc. Hac de causa etiam jura statu Ere sapienter, ut in pari δε- licto, O causa melior sit conditis ps identis. uti videre licet Ru. 63. in bib- . Regula II. In dubior an obligat s aliquando fuerit contracta manet subditus in possessiones
libertans, ita, ut non teneatur subire hujuscemodi onus: e contra tamen in dubio, an obligatio semel certo contracta exspiraverit, manet lex pel praceptum Superioris in possessione obligationis. E. g. dubitaS, an emiseris votum recitandi rosarium. an verb feceris duntaxaι propositum; item: dubitas, an jam compleveris annum a I. aetatis, Sc per consequens, an
contraxeris obligationem servandi jejunium. Ecci
198쪽
.i r De Conscientia dubia. Iri. Ecclesiasticum y αα stante hujuscemodi dubio tibi incumbit quidem obligatio inquirendi veritatem; at, si hanc deprehendere non valeas, post factam inquisitionem non tene ris jejunare , neque recitare rosarium. Ratio est: quia dubitas de obligatione contracta. de qua hactenus semper,& ceriti fuisti exis emptus ac liber r ergo cum tua libertas fumrit certa, manes in ejusdem possessione, nee teneris ea te privare propter obligationem dubiam, seu de qua dubitas. Econtra tamen , si sis certus, quod voto te obstrinxeris ad recitandum rosarium , Se dubites solum. an huic obligationi jamjam satisfeceris, illud recitando; item dubitas, an compleveris annum 2 I. aetatis tuae. Ec consequenter
dubitas, an tuta conscientia possis suscipere Subdiaconatum ' stante hoc dubio teneris abstinere a susceptione; quia certum est,qubd hactenus vI sacrorum Canonum sue ris prohibitus accedere, M dubitas, an haec obligatio jamjam exspiraverit. Similiter imneris recitare rosarium , quia obligatio haec supponitur certa, satisfactio verti dubia redigo obligatio utpote certo semel contracta manet in possessione . nec extinguitur per satisfactionem dubiam. Videatur de hoc Sporer tr. r. c. 1. n. 8o. O seqq. vel StoZ l.
Regula III. E duobus malis minus est eligem I s m. Haec regula est intelligenda de malis
199쪽
poenae,& damni. non tamen de malis cutiae, id est, de peccato; quia de hoc proc it illa altera regula : Non sunt facienda mala. at eveniant bona. uti recte advertit Wigant.
n. a. exam. l. q. s. RU. sta. Potest tamen
contingere casus, in quo quis tenetur eligere id, quod videtur minus malum culpae, seu minus peccaminosum. tunc scilicet, quando quis alterutrum cogitur necessarib facere. de putat, utrumque esse peccatum U. g. negligere infirmum, vel negligere Sacrum prinpter assistentiam infirmi ; quo casu illud quod minus peccaminosum videtur esse eligendum, jam diximus supra n. l. r.
i s Regula lV. In dubio ratior pars est eligenda.
Quo circa tamen advertendum, hanc regulam observandam esse in sequentibus A. casi- . hus, seu circumstantiis I. In dubio proprie tali. id est . practice practico, quamdiu hoc durat, debet elegi pars tutior. II. Item in dubio speculativo, quamdiu ad illud vin cendum non fuit adhibita sufficiens diligemtia. item III. quando nulla occurrit alia r so sufficiens ad dubium prudenter , L pra et iee deponendum IV. denique, quando jura id expresse praecipiunt; veluti statuitur pro calu homicidii, ubi constat certe de coris. ' pore delicti, α dubitatur, solum. an non ab tinus influxu, vel opera illud acciderit; quo' ' casu taliter dubitans debet se habere velut irregularem , , dc abstinere a susceptione, vH
200쪽
Ministerio sacrorum ordinum per c. ad au Aientiam de homicid. Ratio horum est: quia qui in his casibus non amplecteretur partem tutiorem,sed se Exponeret manifesto periculo peceandi; quod secundtim dicta n. νήν. semper est illicitum. Nihilominus in dubio peculativo invincibili, seu tali, quod post adhibitam sufficientem diligentiam vincere
mori valemus . neutiquam tenemur eligere
artem tutiorem; tum quia hoc esset nimis lineile, tum etiam quia dubium invincibile aequivalet ignorantiae in vincibili: ergo quem, admodum invincibiliter ignorans Legem,mon obligatur Lege; ita etiam invincibiliter dubitans de illa, non stringitur; in tali enim casu debet esse melior conditio possidantia suam libertatem. Tum denique, quia pars, id est, opinio vere tuta, eo ipso qubd talis
sit, operantem removet a peccator at, qui amplectitur opinionem se removentem 1 Peccato, non peccat, ut de se liquet: ergo sufficit, ut in praxi amplectamur partem, seu opinionem vere tutam, neque optis est. tat sequantur partem comparative tutiorem. videatur Stog cit. n. rast. Babenstuber tr. l. Ail'. 3. a. a. u. a F. ctseqq.
. Scio equidem, ab aliis alias adhuc regulas r s s. in ordine ad dirigendam conscientiam dubiam enumerari , prout videre liint apud Sporer, StoZ, Wigant, Sc alios plures D D. hactenus citatos; verum a pluribus recen et . . L 3 sendis