Theologiæ Moralis Decalogalis Per modum Conferentiarum casibus praticis illustratæ ... Authore P. Fr. Benjamin Elbel De actibus humanis, et conscientia. Nec non de legibus et peccatis, tam in genere, quam in specie

411쪽

1 De nisteria Legum. M. cis constitutionibus Innocentii x. M Urbani VII. editis contra quinque propositiones Jansenti, debitam. non requiri, ut quis praedicti Jansentani libri sensum in quinque illis propositionibus damnatum, interius .iit haereticum damnet, sed satis esse, si ea de re obsequio sum cisit ipsi vocabant. silentium teneatur. Quocirca memoratus

Pontifex in rem nostram subdit sequentia verba, videnda apud P. Viva pari. s. damnat. Thestium: qua quidem assertio. quam

absurda sit, O animabus fidelium periculosa.

satis apparet, dum fallacis hujus Doctrina pa Ilo non deponitur error, sed absconditur, νubnus tegitur, non curatur ; Ecclesia illuditur. non paretur, ct lata demum filiis inobedientia via sternitur ad fovendam flentio hare . Ita Pontifex: idipsum autem sequeretur ex nostro casu , ut perpendenti lacile consta- .hite ergo Ecc. Ex eo tamen, quod maluerit solvere 344. quinque florenos, quam Permittere, ut suum nomen inseratur albo Confraternitatis sanctissimi Scapularis, non peccavit contra praeceptum Superioris Ecclesiastici. Ratio est : quia juxta Regul. Io. n. O. in alternatipis Electoris est electio, o suscit, ab rerum impleri: atqui Cajse fuit imposita ob- Iigatio alternativa duntaxat, id est, sub distinctione, ut scilicet, vel curaret se inser

412쪽

co Conferentia duodecimabi Confraternitati, vel 1'. florenos solveret: ergo penes ipsam stetit, eligere id, quod maluit. '

. III.

Corollaria ex dictis inserenda. s s. Colliges ex hactenus dictis primo, nul

la Lege humana praecipi posse actum malum. Ratio est i quia talis Lex esset iniqua. Sc contra primum principium morale, vi cujus jubemur declinare a malo. Et certe nemo potest obligari ad peccandum: at, talis Lex obligaret ad peccandum : ergo est nulla ; nam juxta illud Actor. I. Obedire oportet DEO magὶs, quam hominibus.s s. Colliges ado, auctoritate humana praecipi non posse impossibilia si Ve de gure id est, talia, quae sunt contra jus naturale, vel positivum sive de facto id est,

talia, quae, vel naturaliter, α ex natura rei vel saltem moraliter fieri non possunt, eb , quod sint valde ardua, Sc supra viles humanas. Ita post Ascan. Tamburinum, Pe-reZ, Caramuel, M alios M. D. Franciscus

Schmier lib. I. tr. I. c. c. I. sect. a. s. I. n.

33. ct sieqq. Ratio est r quia Lex communis debet esse accomodata fragilitati sub-

413쪽

ne materia Legum. m. 3 ἐr. Qitorum, nec plus incommodi, quam com amodi afferre communitati; at Lex de mate-mia impossibili toti communitati lata : procul dubio plus incommodi afferret, quam commodi; cum enim in plerisque communitatibus plures reperiantur imbecilles, Ec imperfecti, quam fortes . ac perfecti, procul dubio hujusmodi Legem hontemnerent, re tanto facilius transgrederentur. quanto apparet observatu dissicilior. Ac cedit. quod ad actum inhonestum nulla detur possibilitas juridica ; frustra enim a subdito peteretur, aut speraretur id, quod is facere non potest r at, quod aequitati,Mjuri repugnat, merito censetur, fieri non posse : ergo &c. Fatendum nihilominus est, subinde mo-3 Iraliter, Sc politice quasi impossibilia hominibus in particulari posse praecipi, veluti constare potest ex iis, quae superiUs n. aqq. diximus, posse scilicet milites obligari adservandas suas stationes, vel hostem aggrediendum cum evidenti periculo vitae: quia scilicet sana ratio dictat, honum commune esse praeferendum bono particulari, quam ob causam membrum privatum solet abis scindi ad conservandum totum corpus, si hoc aliter conservari non possit. Subdit hic sapienter M. D. P. Franc. Schmier Liat. n. Io I. Religiosis, utpote speciali ob

414쪽

ssa conferentia duodecima .dientiae voto adstrictis, facilius, quam sae- eularibus difficilia, atque ardua praecipi posse , qu vis cum magna circumspectione. Se consideratione id fieri debeat, ne contra monitum Apostoli potestas praeceptiva magis in destructionem, quam aedificatio-

nem usurpetur.

3 p. Colliges 3tio, Lege humana. nec prohiberi, neque etiam proprie puniri posse amas, jamjam praeteritos, qui antecedenter nulla, Lege fuerunt prohibiti. Ita cum communi DD. Herincxubi: bupra n. 7ώ. SuareZ deLL. lib. I. c. I . n. 3. Ratio prioris est :quia Lex diaet esse regula agendorum: e

go pro objecto, seu materia praecipienda, vel etiam prohibenda respicit actus futuros

duntaxat, non item praeteritos. Ratio autem posterioris inde facile eruitur: quia Lex proprie poenalis fertur ob praecedentem cubpam; nullus enim puniri solet, noque PrO- prie loquendo puniri potest. nisi culpam prius commiserit: ergo si actus praeteritus supponatur hactenus nulla Lege fulsis prohibitus , profecto etiam nulla auctoritate humana Puniri potest, aut debet, eo ipso, quod sine culpa fuerit exercitus. 34'. Diximus tamen I. actum , qui hactenus nulla alia Lege fuit prohibitus, non posse puniri Ecc. Secus enim discurrendum foret de actibus jam antecedenter prohibitis: quia, cum actus contra Legem prohibentem e

ercitus,

415쪽

ne materia LCum. m. 3 Q ercitus, bonos mores, privatamque. Sc pu-Blicam salutem offendat, eo ipso contra dein linquentem provocat ἰ consequenter juste punitur, Se castigatur ab eo, cujus est coninservare bonum publicum. M. D. Schmierguri r. lib. I. tr. I. c. I. Iec . a. s. . n. I gDiximus insuper, non posse puniri pro- a&c. Enimverb poenae improprie dictae, seu potius inhabilitates, quae non tam ex culpa, quam eX causa induci solent, uti sunt irregularitates. impedimenta matrimonii Scc. in jure etiam statuuntur propter actus Praeteritos, qui nullatenus erant peccamino-su Ratio est: quia Legislator habet jus db stribuendi bona, dc jura communia: ergo aex causa rationabili in iis , qui ad hujusmo- , di bona, &jura communia aspirant, potest -Certas qualitates exigere, M alios; qui hujusmodi conditionibus destituti sunt. excludere. Videatur de hoc Schmier lac. cit. n. ιδ a. st seqq. HerincX pari. a. tr. 3. .dio. 3. n. 7ώ.

416쪽

3 64 Conferentia derima tertia

CONFERENTIA

DECIMA TERTIA.

De subjecto Legum, praese

tim humanarum.

SUMMARIUM.

3s I. Legis ut sic alia est vis directiva, alia eoa

. 362. Lesislator humanus absolutus non tenetur propriis Legibus quoad vim coactivam ; immo ne quidqm quoad directivam tenetur directe, bene tamen indirecte. 36 3. Aliter tamen quoad hoc discurrendum est de Legislatore sub ordinato, & dependente a .

toto corpore.

3s4. Legi naturali, & divinae subjiciuutur om

3s s. Legibus autem Pontificiis mere positivist nentur fideles duntaxat. 3 s6. Non quidem infantes, & perpetuo amentes i 3s T. Bene tamen ii, qui aliquando adepti usum rationis, per certa intervalla, vel in certa duntaxat quadam materiae delirant. 368. Tametsi nec isti, neque illi ab observantia jutis naturalis sint exempti.

3 s9. Dupliciter potest aliquis abesse, e proprio territorio, scilicet, vel physice, vel etiam moraliter simul. 36O. Sub

417쪽

- 36O. Subditus, tam physice, quam moraliter existens in alieno territorio non tenetur Legibus proprii territorii. 36i. Quaenam sit differentia inter Vagum,&pere grinum φ362. Peregrini non tenen inr servare Leges particu- , lares locorum, per quae transeunt. 363. Nisi incertis casibus' qui breviter recensen

36 . Idipsum pariter ditendum est de vagabundis 36s. Clerici Legibus Civilibus quoad vim eo activam nullatenus subjiciuntur, bene tamen quoad directivam. 366. Et quidem probabilius in directe duntaxat. 363. Resolvituν Casus I. De quadam uxorata, quae suis prolibus etiam nonum annum jam adeptis, diebus veneris apposuit carnes. 368. An, vel quas poenas puevi transgrediendo Leges Ecclesiasticas incurrant

369. Et quid, si dubitetur, an talis puer, vel etiam puella jam gaudeat pleno, & persedio usu ra tionis t37o. Resolvitur Casus II. De quodam p nitente

qui tempore quadragesimae ad vicinum territo rium egredi consueverat eo animo, ut ibi dam , ceu in loco diipensato posset comm edere

carnes,

3 I. Solvitur quaedam instantia notabilis contra resolutionem hujus casu S. 332. An talis poenitens vesperi regressus potuerit domi, ubi non erat dispensatum, carnibus vesci, vel saltem sumere et dam refectionem

373. Resolvitur Casus III. Cujusdam famuli, qui ob servitia cuidam Aurigae addιcta , sirpe s pius

418쪽

gcs conferentia decimatertia

pius cogebatur negligere sacrum diebus dominicis, & festivis. 3Tq. Utrum abiturientes e territorio proprio, in quo est dies Dominica, aut sestiva, teneantur' prius interesse sacro l3 7s. An vel quando teneamur praevenire impedimenta adimplendi Leges humanas, praesertim. Ecclesiasticas i3 6. Infideles non tenentur Legibus Ecclesiae; . - 37 . Nisi aliquid praecipiatur, quod est de jure naturali, vel positivo divino

3 8. Vel, nisi sint politice subjecti Principi Ecclesiastico. 379. Clericus secularis extra propriam Dioecessu vagando, & negligendo curam animarum Scc potest a suo Episcopo juste puniri. 3 8o. Quin immo Religiosi etiam in alieno territorio existentes, & delinquentes, possunt propterea a suis Praelatis Regularibus puniri.=38 I. Peregrinus die S. Virgilio sacra veniens Salisburgum e non tenetur hac ad audiendum sa

crum.

382. Idque verum est tametsi eadem dies in pro- pria Dioecesi peregrinantis ex particulas devo tione aseretur festiva.

383. Nihilominus si peregrinus alicubi figat domicilium, vel quasi domicilium, illico tenetur sese accommodare Legibus particularibus illius . loci.

419쪽

, De subjecto Tegum, λς. 367

solvuntur quaesita, scitu necessaria ad debite resolvendos Casus practicos de subjecto Legum. Z

aeres primo, an , vel quomodo Legis

lator teneatur propriis Legibus t Ante resolutionem hujus quaesiti notan-vium est, aliam dici vim directivam Legissaliam coactivam.

Directiva est , vi cujus adstringit ad a

culpam in conscientia coram Deo incur rendam : Coactiva vero appellatur, vicujus adstringit ad poenam Lege taXatam. Quodsi obliget ad poenam in conscientia ante omnem ulteriorem Judicis sentemtiam incurrendam, dicitur vis coactiva interna, si vero obliget ad poenam post Judicis sententiam primum incurrendam, dicitur vis coactiva externa , seu etiam Lex coactiva cSactione externa. Hoc no latos. jam ad quaesitum Legislator humanus absolutus, Ec independens , sive Ecclesiasticus sit, sive Civilis, non tenetur propriis Legibus quo ad vim coactivam.

420쪽

3ό8 Conferentia decimatertia neque etiam. a. Quoad vim directivam directe; bene tamen quoad hanc indirecte. Ita communissime Theologi MCanonistae, prout videre licet apud Rei

senstuel lib. r. Decret. tit. a. n. ab . Ratio

primi est r quia ut dicitur L, penult. g. de recepi. arbit. Neque autem 'imperare sibi. neque se prohibere quisquam potest: ergo cum supponatur Legislator pollere suprema pomtestate , eo ipso nec in se ipsum potest

ferre sententiam condemnationis , neque ab alio condemnari: hac ratione L. Princeps 3 1. f. de Leg. diciturr Princeps Legibus solutus est. : Ratio autem adi est haec et quia omnis obflgatio directa , etiam directiva, suin ponit in obligante aliquam superioritatem. M in obligato subjectionem : ergo cum Legislator respectu sui ipsius non sit Superior , uti mox visum fuit : dicendum, quod non teneatur quoad vim directivam directe. .aod vero quoad hanc vim directivam saltem indirecte id est, obliga tione non immediate orta ex Lege pro pria humana, sed potius ex Lege naturali teneatur , inde suadetur; quia supponsita Lege justa Lex , Ee aequitas naturalis dictat, quod etiam Princeps ceu Caput

teneatur sese accommodare caeteris membris ; nam juxta D. Augustinum lib. s. on