장음표시 사용
111쪽
98 DE ATMos PHAERA tenim Telescopiis circa nebulosam illam detexit scintillas quasdam, & lucis globuloS, relia uis amnes, quos in luce Zodiacali & ipse aliquando, & Mai ranus postmodum Telescopiis 7, & 8 pedum observaverat. Plane haec phaenomena, & variationes aliae quibus Κirchius disparere agnovit nebulosam, & in conspectum redire alternis vicibus, atque insuper gradatio lucis, quae primum Simoni Mario viridior circa Centrum anno I 6IΣ Vita est, Atmosphaeram nebulosae aliquam indicarent. Similis est macula, quam Κirchius anno 168r prope pedem Borealem Antinoi centro suo stellam complecti animadvortit. Maculas alias anno I 67 exhibuit Hal- Idus in Centauro, & in Constellatione Herculis anno I7i . Pariter anno 166 s Abrahamus Ilite maculam detexit, quae caput inter , & arcum Sagittarii radium fere vibrare videbatur. Denique tractus lucidus, quum circa nebulosam Orionis anno I 6s6 observaverat Hugenius, figura irregularem, partibus luis continuum, & colore degenerem a toto caeso,& quem exteriore forma, & lucis quantitate mutatum esse
Picarius anno r673 , & postea Astronomi celeberrimi GrandJean, de Matran, & Goud in deprehenderunt, satis ostenderent stellis fixis suas Atmosphaeras non deesse, ubi etiam
reliqua analogiae, & convenientiae argumenta omitteremuS.CAPUΤ SECUNDUM.
De gramitate, o limite Atmosphaerae. 4i primi Atmosphaerae limites censendi sint Cl. Mai ranus
de Aurora Boreali cum ageret sect. 3. cap. I. indicaVit. Scilicet cum corpora Omnia gravitent in se mutuo, &cum gravitas sit directe massis attrahentibus, & quadratis distantiarum reciproce proportionalis; ibi Atmosphina consistere non poterit, ubi attractionc aliorum corporum a Planeta,qucin ambit, distraheretur. Sit Fquantitas materiae Planetae
unius S, D. 16, O quantitas materiae Planctae alterius in T p. siti, ae fiat STma, TN-x, I; crit attractio puncti M
112쪽
Fversus primum ω, - , οῦ, - Π , , , attractio Versus alterum in : & si binae vires hujusmodi inter se sequentur, e-
rit Ity - - , sequatio ad curvam, quae transi
ad massam Terrae ut Σχ7ΠΣ : I , quemadmodum in secunda Principiorum editione ex parallaxi horieontali Solis io' deduxerat Newtonus, & distantia Terrae a Sole juxta Ephemerides Parisienses definiatur semidiametrorum terrestrium 11616: erit attractionum limes quam proxime semidiametrorum s, & fere set, si massarum proportio I 69181: I assumatur, quam in tertia editione operis ipse cruerat ex parallaxi horiχontali io 3 3o f. Pariter si massa Terrae ad masi iam Lunae sit ut so: I, quemadmodum ingeniosissimus Alcmbertius eX Phamomenis nutationis terrestris axis determinaverat, & minima Lunae distantia definiatur semidiametrorum terrestrium s , semidiametris 6 2 circiter distabit a Lunae centro attractionum terrestrium limes, ac limes alius Solarium attractionum semidiametris 7 - . Ad tantum usque intervallum portionem aliquam Solaris Atmosphaerae uterque Planeta abripere, & copulare sibi ipsi poterit: neque tamenis erit limes terrestris, aut Lunaris Atmosphaerae. Cum enim prae attractione, qua circumpositas, extremas ue particulas Sol agitat, negligenda amplius non sit vis alia exercita in Torram totam; illi Atmospnaerae evadent limites, in quibus gravitas versus Terram cXaectuat disterentiam casum Gemattractionum. Ita nostrae Atmospnaerae satis amplos terminos permittet gravitas, & ampliorcs adhuc Saturno, & Jovi, qui& magis a Sole di flant, & majorem quantitatem materiae complectuntur. Hanc vero ob caustam Saturniorum, & Jo-N L Via- Diqitired by Cooste
113쪽
xoo DE ATMOSPH.ER Avialium Satellitum Atmosphaerae arctioreS erunt. Ponatur Satelles aliquis in T, & Primarius in S, ac reliqua maneant ut supra. In limite L habebitur I ---
taux h & neglectis altioribus abscis, x potestatibus eruetur pa)-ΣFx , sive x - a d - . His positis si quantitas materiae in Jove, & Terra statuatur cum Newtono . -&-- & Satellites singuli Lunae nostrae proxime aequales sint, erunt massae Jovis, & Satellitis cujuslibet 7933,& I, atque x evadet proxime in L a : scilicet si distantiae quatuor Satellitum Jovialium a centro Primarii sui juxta Cassinum
definiantur semidiametrorum Jovis s,8, 13, 23, respectivi attractionum limites erunt o. Σ, o . 32, O . sae, o . 92. Pari ratione si malla Saturni ad mas Iam Terrae sit ut I 69282: 3ΟΣΙ, adeoque ad masiam Satellitis ut 8 6 roo: 3ΟΣΙ, sive ut 28o2: I, fiet x - - a circiter, aut, quia Satellitum distantiae assumi pollunt I. 9s, 2.3 , 3.s,8, & Σ semidigmetrorum annuli, fient attractionum limiteS O . Io8, O . 139, O . I94, O. , I. 3 3 3. Hi maximi Atmosphaerarum limites in ea parte, qua Primarios rei picient, censendi erunt. Aliis enim in locis hinc inde politis, Primariorum actione, gravitaS Versus centrum Satellitum augebitur quoquomodo,& fluidi, quod in acquilibrio ei te debet, altitudines imminuentur. In Luna nostra evadet x -a γ - G. 6 semi-
diametrorum terrestrium. Nec si attractiones Terrae, & Solissimul conspirent, & conjungantur, sensibiliter arctiores Atmosphaerae hujus limites prodibunt. Sit enim quantitas matoriae in Sole, Terra, & Luna F, ae & φ, distantia Solisa, distantia Terrae b, fiet m. ---- Φ
114쪽
& altioribus ncglectis ipsius x potestatibus - Φ
quae arctiores Atmosphaerarum limites esticiant. C p UT TERTIUM. De motu, b limitibus alitis A mosphaerae. UNO, eodemque angulari motu circa centrum Planetas simul, & Planetarum Atmosphaeras volvi ex quibus-
da in observationibus, & Mechanicae legibus compertum est. Maculae Solis. licet diversis temporibus appareant, occultenturque, nec pari intervallo semper ultra Solarem superficiem Cleventur; integram tamen revolutionem diebus Σ7 respectu Terrae, & diebus - Fixarum respectu absolvunt. Cassinus anno r676, Κirchius anno 168 , Newtoni Interpretes anno 1739 , Stannyanus anno r7os . aliique maculas diebus min Solis disco apparere deprehenderunt, & diebus Is ultra Solem occultari, adeoque distare a Sole totius semidiametri Solaris, sive una sere, ac dimidia terrestri semidiametro, si Solis semidiametro semidiametri terrestres centum tribuantur, & tiota macularum periodus statuatur dierum 27. Quare periodum, & altitudinem macularum minuendo in ratione 27: xs erit vera altitudo semidiametri terremis r. 32. ' P . ἰJam vero tom. 7. Petropolitanae.Scientiarum Academiae Κrafltius ex omnibus iis maculis, quaS annis I 728, 1729,
115쪽
1ox DE ATMO SPHAERA 173o conspeXerat, unam memorat, cujus certa erat reversio ,& quae apparuit diebus I 3, & I diebus latuit, adeoque a Solis supcrficie non nisi sexta semidiametri terrestris parte distare poterat. Plures maculas, quae dimidio revolutionis totius tempore conspicuae fuerint, ipsique ad hac1erint Solis superficiei Cl. Monnierius indicat Insit. Apronom. cap. f., & Keillius Iect s. h.X tot iis, quarum historiam contexerat Schei nerus, vix fuit aliqua, quae apparuerit diebus Iet, plures quae diebus m - , I 3 , & I3 visae sint. Quae anno I 61s,
die a Julii, hora 8 matutina ingrcssa crat in Solis discum, die
polimodum is, hora 8 vespertina egressa est. Paritcr quae coclem anno die Σ3 Maji oriente Sole discerni amplius non poterat, mane dic 6 Junii jam erat redux, & poli decimam octavam diem noctu occubuerat. Macula etiam, quae in Solis discum die 11 Martii, matutina hora 8 - intraverat, exivit
na rursus apparuit, ac demum die I Maji, hora 8 matutina, extra Solem deprehensa est. Jam vero si omnium macularum,& fluidi, cui innatant, velocitas esset eadem in Solis superficie, & altitudine I . 3Σ semidiametri terrestris, periodica carum tempora pro Varietate distantiarum fore ut ioooo, &ro131, & discrimine horarum octo disserent inter se invicem. Quare cum diversarum revolutionum tempora aequalia sint, velocitas ab trita proportionalis erit distantiae a centro, & ubique angularis velocitas erit cadem. In Tellure etiam nostra nullos sensibiles, & regulares ventos experimur, qui ex vario angulari motu Telluris ipsius,& aeris., aut in extima superficie, aut in vertice altissimorum montium oriri possint. Si radius aequatoris ut supra statuatur hexapedarum Parisiensium 318o 166, & Chimbora si montis altitudo sit 311o hexapedarum, erit differentia spatiorum diurno motu a radice, & vertice Chim horasi circa axem Terrae descriptorum et Oz3I heXapedarum circiter, sive pedum Parisiensium I Σ1386, quos per unam naturalem diem, sive
116쪽
8616 ' dividendo, praesto erit veni um caeco desectu velocitatis angularis ortum in monti S vertice pedeS 3 - unoquoque secundo temporis absolvere debere. fit vero legem istam aequalium temporum periodicorum in singulis Atmosphaeris,& in quocumque Vortice ad permanentem statum delato universaliter locum habere jam inclicavit, demonstravitque Alembertius in tractatu defluidi S I. o , de os. Nam si dato axe rotationis vortex, aut Atmosphaera in quotcumque strata cylindrica, & concentrica dividi intelligatur, particulae in eodem strato sibi invicem contiguae, se accelerabunt semper, aut retardabunt, donec communem Velocitatem adeptae sint. Rursus ab finferioribus ad superiora strata motus aliquis scin per transibit, donec idem angularis motuS,&una fiat omnium periodus. Quaecumque igitur potentiae, ac vires Atmosphaerie particulis impressae sint, unica hac lege demum componi poterunt, nisi Atmosphaera alicubi evadat varior, quam ut finito aliquo tempore ad eamdem motus rationem deducatur. Hoc posito cum vis centrifuga sub aequatore proportionalis sit distantiis simplicibus a centro, gravitas vero in ratione duplicata auctarum distantiarum imminuatur, fient denique inter se aequales. Scilicet si Planetae
radius sit m= , gravitas sub aequatorc g, Vi S ccntrifuga, gravitas in distantia quacumque x m vis centrifuga mξ ,sta. tuendo ἀ- - , eruetur x-r . Ultra hos limites consti-
lutas Atmosphaerae alicujus particulas dum suam singulae velocitatem adipiscentur proportionalem distantiae a centro, Vis centrifugae conceptae eXcessu dispergi undique, ac dissipari necelse erit. In AEquatore Telluris nostrae cum gravitas ad vim centrifugam 1 e habeat ut 189 : 1, erit quaesitus limes r 3 189 - r. 6 Est vero gravitas in superficie Jovis ad gravitatem in superficie Terrae in ratione 9 3 : 33 Per Cor. I. Prop. 8. lib. 3. Friuris. Mathem. & vis centrifuga in aequatore Terrae ad vim centrifugam in aequatore
117쪽
ic, DE ATMO SPHAERA.toie Jovis est in ratione composita ex simplici directa diametrorum I : Io, & reciproca duplicata temporum periodicorum Σ , & Io, sive ut Io : 3 76. Erit itaque gravitas in AEquatore Jovis ad vim centrifugam in ratione composita ex rationibus 9 3 : 43s, 9 : I, Io : Π6, sive ut II : I, & limes erit 1 - semidiametrorum Jovis, sive terrestrium semi
diametrorum αα . Est etiam gravitas in superficie Solis ad
ravitatem in superficie Terrae ut Ioooo : 43 s, & vis Centrifuga in AEquatore Terrae ad vim centringam in AEquatore Solis in ratione directa diametrorum 1 : Ioo, & reciproca duplicata temporum periodicorum I : Σς - , adeoque gravitas ad vim centrifugam in AEquatore Solis se habet circiter ut 42387 : I, & numero integro limes idem evadet 3s semidiametrorum Solis , sive terreitrium semidiametrorum
Esto AH FB , M. 17., Meridianus aliquis sphaeroidis circa Polos H, B comprcssae, proxime ad sphaeram accedentis, in suis omnibus partibus homogeneae, & quae fluido MG ED satis raro circum ambiatur, ut scilicet possit negligi attractio nuidarum partium inter se. Esto insuper se- mi:κζ minor HS m n, major AS n b, simus latitudinis nuncii T M s, semidiameter TS - n Φ b - b s , de serrudiameter conjugata S ZmnΦ bsy . Denique per ordinatas sing las semidiametro T S traductis planis quibuslibet proposito Meridiano perpendicularibus, dividatur sphaerois in totidem ellipses similes, & circulis astinos. Intelligitur facile , quod Cl. Clatraut g. i., & par. de Figura Terrae demonstravit, Ellipseos cujuscumque attractionem in punetum
118쪽
aequalem esse attractioni circuli ejusdem areae, qui in centro suo perpendiculariter semidiametrum TS secet : ac propterea attraditioni sphaeroidis nostrae substitui polle attractio nem alterius sphaeroidis, cujus revolutionis semiaxis sit TS. de quae eamdem soliditatem cum priore illa complectatur. quae scilicet semidiametrum AEquatoris habeat mecliam proportionalem inter S Z, de S A, sive inter u Φ bs , den Φ b. Esset vero haec semidiameter n φ b Φ -bs , differentia semidiametri, & semiaxis - - , Φ 1 bs , & disterentia eadem
per semiaxem majorem novae sphaeroidis divisa, sive sphaeroidis excentricitas i ' a Z - . Porro si fiat SP in x, P
P - , & radius sit ad peripheriam ut I : p, juxta I. citati operis, erit attractio spuaeroidis hujus eXercita in pun-Gravitas in AEquatore fiet b, & si ratio gravitatis ad vim centrifugam sit g : c, & quantitas vis centrifugae prae gravitate satis sit parva, evadet absoluta vis centrifuga in Am & in P, aut D m MV . Cum ergo me-
dis harum virium directio R C ad aequilibrium tuendum esse ' ' debeat curvae MGRD perpendicularis in puncto si, ob sub-
119쪽
& quadrando utrimque ad tollendam asymetriam
& ob parvitatem ipsius e negligendo omneS c ,
120쪽
Denique si altitudinem totius fluidi circumpositi modicam
in hoc scilicet casu fluidi totius figura erit sphaeroidica, semia-Xium quadrata inter se erunt ut g - c : g, semiaxes ipsi ut g - 2 e : g, & semiaxium disterentia evadet m n . Id plane
convenit cum theoremate, a quo elegantissimam tractationem de generali ventorum caussa exorius fuerat Alembertius . Quam priore aequatione definivimus, censeri poterit figura Atmosphaerarum Terrae, & Jovis, qui duo prae caeteris Planetae magis ad Polos Compressi sunt. At C. animadvertamus differentiam semiaxium Jovis cssc - , & semiaXium 4 rrae disterentiam esse circiter - semiaxis totius minoris, deprehcndemus non adeo posse a sphaeroide compressa abludere utriusque Atmosphaerae formam, aut densiorum sal tem stratorum, quae Jovem propius, ac Terram ambiunt. In Planetis aliis Urimariis, ac secundariis nulla hactenus diametrorum inaequalitas, detecta est. Planetae insuper secundarii cum codem tempore, & circa centrum, & circa suum Primarium revolvantur, minorem vim centrifugam concipiunt, quam ut a figura sphaerica sensibiliter abducantur. EX. gr. est vis cen-O 1 tria Disiti od by GOrale