장음표시 사용
141쪽
11o D E Λ Τ M o s P H AE R A lucis ad nos perveniunt, & quae ncque cx data lege densitatum acris definiri potest. I im refractivam aeris non csic densitati proportionalem animadvertit optime Bouguerius par. Σ cap. I. I. 66. dissertationis de observandis in mari sydorum altitudinibus, quae anno I 729 ab Academia praemio donata cst. CAPUT SEPTIMUM.
De A mosphaera Solis. IN disquisitionibus Physico-Astronomicis, quibus praemium
anni i 3 retulit, Daniel Isci noullius, cum radium SO-lis vocastet r, x distantiam loci dati ab ipsius centro, et elasticitatem, calorem, densitatemque in superficie Solis, in loco autem assiimpto densitatem 'D, & cla1ticitatem E; cam-dcm densitatem proportionalem 1tatuit ponderibus comprimentibus, si 'c clasticitati si per calorem q- divisae, sive esse D m Tum Atmosphaeram cogitatione dividens in infinita strata sibi invicem concentrica, decrementa clasticitatis - d E, dum altitudo x quantitate dx augetur, proportionalia esse voluit ponderi totius strati, quod haberet altitudinem minimam dx. At vero hoc pondus aequale est altitudini dx per densitatem D, & gravitatem - multiplicatae. Posita igitur constante aliqua quantitate n, prodibit d E m --A u E d x, & facta debita integratione, indi-
catoque per c numero, cujus logarithmus est unitaS, eruetur
142쪽
jus rei quidem rationem physicam eam attulit, quod ingente calore prope Solem Atmosphaera admodum rarefiat. At aequationem ipsam disterentiando ibi hahebitur major densi
cus distabit a centro Solis quantitate adeoque recidet extra Solem, si v sit binario major, incidet vero in superficiem si sit aequalis . Licet autem adhuc ignotus sit idem numeruS, patet maximam densitatem in superficie Solis esse oportere. Vidimus Solares maculas altius ascendere, & in altitudinibus L, I, .i terrestrium semidiametrorum pensiles revolvi. Porro aut non ascendercnt amplius maculae, aut si ascendendo in fluidum densius, ac specifice gravius transirent, magis semper, magisque elevarentur ultra Mercurii, Veneris, & Martis orbitam, si orbita Veneris, aut Martis, quod Bernoullius existimaverat, Atmosphaerae densissimae esset lo
Quid ergo' Non ne in minoribus distantiis incalescendo Atmosphaera maxime expandituri Inprimis expansio corporum incalescentium , atque eflectus caloris omnes non magis eX intensione caloris agentis pendent, quam ex dispositione quadam eorumdem corporum ad radios caloriferos excipiendos, retinendosque. Calore ferri candentis CX. gr. , Cum in Vapores abeundo aqua plusquam millies rarchat; aer vix triplo magis dilatatur. Specula etiam maxima ustoria, quae durissim uin quodcumque corpus dis olvunt , . fundunt, vitrificant, calcinant, nullum sensibilem calorem in ca parte acris relinquunt, in qua radiorum collectorum focus diutisti me permanserit. Quod si ergo Atmosphaeram Solis, quae satis Ianguida, & uniformi luco perfunditur, & trani pectum aliorum syderum minime impedit, radiis Solaribus iacile pcr- viam esse intelligamus ; calcfiet utique , expandeturque in minoribus distantiis quoquomodo, S in suis omnibus partibus evadet rarior, quam si calor a cretur: neque tamen caloris vi superincumbentium stratorum pondus sic Vinci poterit, ut extri Solis superficiem cadat locus maXimae denti-
143쪽
DE ATMos PHAERA tatis. Satius igitur erit ex dato hoc loco isnotum illum numerum n eruere, quam ex numero adhuc ignoto locum Atia mosphaerae densissimae determinare. Sit radius Solis AB in r, A. xo. , A E - x, sinus latitudinis puncti Em s, cosinus M t, gravitas absoluta m , vi S centrifuga, quae gravitati comtraria est in REL ' ', posito quod in AEquatore Solis sit gravitas ad vim centrifugam ut g : φ. Si e sit numerus, cujus lo-garithmus est unitas, & π quantitas constans aliqua, habebitur
Sumptis differentialibus in Ioco maximae densitatis fiet
144쪽
ubi x - r, eruetur u - ρ- ' atque hoc valore in aequa
Itaque in ipsa Solis superficie cum sit densitas α x, in distantia s Solarium semidiametrorum erit m 1 . 4iM . 4 - ,1 s aut quia c est proxime α 3, proxi-
me etiam fiet D α α o . oo38. In distantia semi-33 616idiametrorum Solarium 3s evadet D α
mosphaera Solis raresceret eo in loco, quam ut maXime ratos motus, ac regulares Mercurii, & veneris perturbet, aut eamdem angularem velocitatem ab inferioribus aliis partibus finito tempore recipiat, & diebus simul hue - circa S Iem revolvatur . Ita rarissimae, ac subtilissimae illae partic lae, quae reflectendis tantum radiis Solaribus, & Zodiacali exhibendo lumini sunt aptae, quasque ultra orbitas Mercurii, & Veneris extendi vidimus, poterunt etiam altius assuringere ad usque ipsam Telluris, & Martis orbitam, quin idcirco metuendum sit ne toto angulari motu communicato
145쪽
dissipetur Atmosphaera omnis, & denique ad semidiametros
Solares 3s, aut terrestres semidiametros 3 scio reducatur. Aliquis tamen motus a Sole, & stiatis inferioribus continuo afri Diu transibit ad superiora. Hoc ipso Atmosphaera magis circa AEquatorem, quam circa Polos sese expandendo, a-rluendoque sphaeroidicam, sive potius lenticularem figuram rescret, quae in Zodiacali lumine, aut tota saltem Lodiacalis luminis portione, quae supra HoriZontem enitet, deprehendi solet. Deinde Atmosphaerae densitas, & luminis eiusdem vis
in extrema regione augebitur, quemadmodum anno I 686 Cassinus, ac Fatius observarunt. Ubi demum eam vim centrifugam, quae gravitatem superet, conceperint partes ultimae,
huc illuc dispergentur, & Atmosphaera apparens Solis coarctabitur, quousque novo incremento motus, ac vis centrifugae altius sese efferat. Haec erit omnium illius lucis vicissitudinum, quae innotuerunt hactenus, caussa, & ratio. Anno I 68 3, & 168 , cum primum a Cassino detecta est, longitudinem 6o', aut sci' exhibuit. Anno I 68s pervenit ad 7sq. Initio anni 1686 ad 9o' fere accessit, tum vere ineunte rediit ad 8o', 7s ,s 8', s3', atque iterum ad 'o', & 93' Mense Majo . Lahente anno x 687 non nisi ro' visa est. Mairanus cum aliquando extensionem lucis 9o', Ioo', & Io3' conspexisset, aliquando etiam reperit 8o', 7o', & 6o' . Quam vero ob causam longitudo omnis, sive axis major Solaris Atmosphaerae augeri, ac minui alternis vicibus intelligitur, vario scilicet motu, ac vi Centrifuga, attritu , ac densitate particularum altius semper, atque altius assurgentium; etiam minor axis variari poterit, quin tamen proportio aliqua certa, & stabilis utrumque inter haberi oporteat, & maxima, aut minima longitudo maximae, aut minimae latitudini neces Iario debeat respondere. Et plane cum die Februarii anni 168 longitudo Lodiacalis luminis esset 1 oo' , latitudo non nisi i 3' , aut i ' visa est, & die s Septembris anni I 68s latitudo pluia
quam χρο apparuit, cum longitudo ad 7s' dumtaxat protenderctur. Denique fieri poterit, Ut plures partes ex locis inferioribus alcenciant, licet non adhuc tanta velocitas, ac vis centrifuga extremae regioni accedat, aut viceversa, atque
146쪽
ita non semper claritas, atque extensio Solaris Atmosphaerae una eademque proportione, ac lege contineantur. CAPUT OCTAVUM.
De A mosphaera Planetarum Inferiorum, b Cometarum NE Atmosphaeras Mercurii, & Vcneris quibusdam certis limitibus definiamus, partim ignota vis gravitati Sprohibet , & partim etiam diurnus motus, qui quidem nullo artificio hactenus in Mercurio, in Venere autem non nisi dubiis, ac distentientibus observationibus explorari potuit. Anno I 666, & 1667 Bononiae Cassinus senior Telescopio Campani pedum I partes nescio quas Veneris obscuriores, lucidioresque animadvertit, & ex earum consideratione collegit Venerem 13 xo' circa suum axem revolvi ab Austro in Septentrionem. Lutetiae Parisiorum nihil simile amplius detexit, licet egregiis Telescopiis pedum ICO,& I3o usus esset. Anno autem I726, & 1 17 Romae Cl. Blanchinus Telescopiis Campani palmorum Romanorum 88, &9 in superficie Veneris alias maculas deprehendit a Cassinianis prorsus dissimiles, lentissimoque earumdem progressu cognito statuit Venerem diebus 1 , & horis 8 a Septentrione in Austrum volvi circa axem Is' circiter elevatum supra Eclipticae planum, & in tota sibi periodica revolutione parallellum. Parisiis interim CasIinus Filius, & Maraldus Telescopio Campani palmorum Romanorum IxO , seu pedum Parisiensium 81, & altero etiam HariSoekerii pedum II , aliique alibi diligentis limi Astronomi optimis instrumentis nihil hujusmodi servarunt, licet Blanchini maculae adeo CX- tenderentur, ut minoribus etiam Telescopiis debuistent cerni. Duo enim maria Regis Emmanuelis, ce Infantis Henrici,
quae simul conjungi viderat Blanchinus, longitudine plusquam
147쪽
dimidiam, & latitudine plusquam tertiam disci apparentis partem occupabant : & maria insuper Columbi, vcspucci, ac Galilaei longitudine plusquam duas tertias partes eXaequabant,& plusquam unam tertiam Iatitudine. In tanta igitur obscrvationum institutarum discordia, &obscuritate, vix potest quidpiam aliud concludi, quam quod
superius notatum cst: Venerem scilicet, & Mercurium attractas undique Atmosphaerae Solaris partes circa se rapere, &ad modum Atmosphaerae alterius cohibere. Comprimi vero,& condensari possunt quam maxime eaedem partes, quae in distantia 3soo semidiametrorum terrestrium cum tantam raritatem illam praeseferant, qua inferiorum Planetarum motum minime afficiunt; prope Solis superficiem vaporibus, atque exhalationibus aliis praegravant, quas ex locis humilioribus avullas ad altitudinem usque unius, aut unius etiam, ac dimidiae terrestris semidiametri compellunt,& quae, cujuscumque indolis, ac texturae eiungantur, satis densae esse debent, ut cum radios apprime vividos intercipiant, aut reflectant,& partem aliquam disci totius abscondant, non tamen solvantur illico, & quandoque duas, aut tres etiam revolutiones integras absolvant. Atmosphaera igitur, quae alicubi adeo rarescit, atque ad densatur, dum circa Venerem, & Mercurium aglomerabitur, majore vi gravitatis circa eXtimam superi cicm, & incumbentium stratorum pondere majorem densitatem aἡipiscetur . Id incolarum singularum commodo non parum conferet : quatenus ca strata inter se invicem hethe- rogenea illabentes Solares radios, & radiorum vim, ac calorem obtundent undi M.
Cometarum potior est ratio. Dum enim in Ellipsibus praelongis, & ad Parabolas proxime accedentibus motus suos prosequuntur, descendencio ad Perihelium subeunt intima,& profundiora Atmosphaerae Solaris loca. Hoc ipso autemvchementius incaleseent: & primo quidem Atmosphaera omnis, quae in remotissimis Aphelii locis diutissime riguerat, Soli propius accedendo explicabit iterum sese , & in ampli Dsimum capillitium illud abibit, quod interiorem Cometarum nucleum circumdat. Deinde vero hac tanta caloris differentia Diqitired by Cooste
148쪽
C ELEITIUM CORPORUM. I 27tia perculsas rariores partes magis etiam, magisque expandi necesse erit, & specificae gravitatis defectu avolare altius, &longiorem caudam exhibere. Et cum aliquando ad ea usque intervalla effundatur cauda, in quibus Atmosphaerae Solaris densitas subductis calculis fere infinite parva geprehenditur, subtiliores adhuc moleculas ex universa Cometae superficie evelli dicendum erit. Ita cum in vacuo Boyliano crassiores omnes exhalationes, quae ustorio speculo, aut lente aliqua excitari solent, labantur ad imum locum, distillatione acleo
attenuantur spiritus, ut in vapores abeundo ascendant. Porro tanta illa caudarum raritas ex eo etiam posset colligi, quod licet impurae undique, & hetherogeneae caudae esse debeant, aliorum tamen caelestium corporum transpectum interjectu suo minime impediunt.
Hisce principiis Cl. Boscovich. , in dissertatione de Cometis
numero 79, rationem attulit cur alia sint Planetarum phaenomena, qui in orbibus propemodum circularibus, & aeque densis Atmosphaerae stratis revoluti non sentiunt tantas inaequalitates frigoris , & caloris, aut saltem partibus volatilibus jam ab initio avolatis in aequilibrio quodam perseverant. Numero etiam 71, & 76 Newtonum reprehendit, quod Cometarum Caudas censuerit communem motum projectionis retinere, & pergere moveri cum capitibus usque ad Aphelia in orbibus similibus, & inde etiam fortasse cum iis redire. Cum enim globuS eo tempore, quo in vacuo percurrit - totius diametri, in medio aeque denso amittat dimidium suae velocitatis, exhalationes illae tenuissimae in densiore A mosphaera Solis velocitatem, qua cum capite antea projiciebantur, retinere diutius non poterunt, & solo gravitatis defectu ascendent. Quo jam in plano descriptae orbitae manebunt, & ad 2artes Soli oppositas dirigentur, & progrediente capite deflectent ad partes alias, quae ab ipso interim relinquentur : & quia ob majorem dicterentiam densitatum Atmosphaerae Solaris, & prodeuntium exhalationum multo Celerius exhalationes omnes initio serri debent, &, Atmosphaerae resistentia eliso priore motu, tardius deinde, ac tardius
149쪽
promovcri, ita deflectent ad easdem partes, ut cur itatem plagae oppositae obvertant, in quam videlicet tendit Cometa. Id numero 73 addidit vir clarissimus. Denique numero 7 sanimadvertit, quod si impulsione radiorum luminis vapores
ex interiore nucleo emergentes sursum ascenderent, potius contrario modo incurvarentur. Cum enim recedendo a Sole
intonso luminis deficiat in ratione multo minore quam circumfusii medii resistentia, & gravitas in ipsum Cometae nucleum; continuis radiorum celerrimorum ictibus accelerari vapores ascendentes necesse esset, & curvitatem relictis partibus obverti. Praeclare insuper a Mairano in suis additamentis notatum est Cometas a Sole dissitos vix aliquam caudae speciem exhibere. Consulamus eam tabulam, quam in secunda pracleetionum Astronomicarum editione pag. 1ς contexuit solertis limus
de la Caille, & qua distantiam periheliam exhibuit 3 Cometarum, qui ab anno I 337 ad annum usquc I7 8 apparuerunt . Ex ipsis novem , qui in conspectum prodierunt annis Is 3 3 , 1s77, I 66s, I 677, I 68O, I 686, I 737, I7 , Soli accesserunt propius quem Mercurius: Novemdecim inferiores fuerunt Venere, qui scilicet annis I 337, I 72, IS 3I,
sunt, distantiam periheliam majorem a Sole habebant, quam Terra nostra. Et cX his primum Tycho, & quartum Kimchius sine ullo caudae vcitigio deprehenderunt. Quintus Sarabato exiguum capillitium dumtaxat obtulit, quod latitudine Jovis disco aequale erat. Sextum Maraldus sine ulla cauda, & D. de Cheseaux dumtaXat cauda 1 ' praeditum judicavit. Capillitium tertii Hookius quasi decuplo ampliorem capite existimavit, scilicet L. Secundus praelongam caudam x ' obscrvante Hevelio praesetulit. Ipse vero trigesima nona parte radii orbis magni a Sole magis quam Terra in Peri-
150쪽
helio recedebat, & Solari Atmosphaerae immergebatur, quam
nudis oculis aliquando longius etiam pertingere animadvertimus . Contra qui anno I 68o Cometa proxime Soli accessit, caudam emisit o' , so', 6o', & 7o' . Tamen pro varia Cometarum textura, & indole fieri poterit ut in minoribus diltantiis minus, aut magis in majoribus incalescant, & nulla certa, ac rata sit distantiarum, exhalationumque estularum undique proportio. Ita solis observationibus amplitudo caudae, oc densioris illius atmosphaerae, quae inlcriorem Cometarum nucleum circumdat determinari poterit, faeta scilicet diametrorum capitis, & capillitii comparatione. Minima diameter capillitii Cometae anni 1681 Telescopio pedum sexdecim, & Micrometro accuratissime a Flamstcedio observata aequabat χ' o', nucleus vero, seu Stella in medio capitis vix partem decimam occupabat hujus latitudinis, adeoque crat radius Atmolphaerae ad Cometae radium ut Io: I. RursuS Cometa anni I 66s cum mense Aprili nitore suo firas omnes superasset, latitudinem capillitii 6'Hevelio exhibuit, nucleus vero minor videbatur Jove, aut etiam intermedio Saturni corpore, minor scilicet 16 , unde Atmosphaerae radiuS ad Cometae radium se habebat in majore ratione quam 36oz I 6, aut se 1. Newtonus denique in Prop. 39. tib. 3. Princ/F. animadvertit diametrum capillitii raro ultra g'. aut Ix' cxtendi, & nuclei diametrum quasi esse decimam, aut decimam quintam partem diametri capillitii, unde intelligitur quousque Atmosphaera Cometarum soleat pertingere. Ampliores tamen aliquando Atmosphaerae visae sunt. Ita cum nucleum, & capillitium Cometae anni I7 ope Micrometri comparasset Boi covichius deprehcndit illum ne partem quidem huJus sexagesimam sub initium exaequasle.