장음표시 사용
211쪽
r9o DE NATOR A aether pellitur, directio ipsius actheris determinari poterit. Quod si statuamus rotationis velocitatem prae altera posten gligi, conseri poterit aetherem ab aequatore sphaerae secundum radios est uere, & elcctricitatem recedendo dii cetea centro decrescere in ratione reciproca distantiarum. Id in distantiis non ita magnis cXpertus e1t ΚratZestein : cum enim proportio inversa distantiarum esset 38, 32, 22 2, I9,I4 9 6, erat proportio clectricarum ,& attrahentium virium
Posita eadem celeritate angulari, & quantitate constica tionis, ab aequatore ad polos progrediendo intensitas clectricitatis erit ut absoluta confricationis, & rotationis velocitas, hoc est ut cosinus latitudinis . Universim itaque erit intensitas reciproce ut distantia, & directe ut cosinus illius arcus, qui in superficie sphaerica rectae a loco dato ad centrum ductae, aequatorique interjicitur. Si diversae adhibeantur sphacrae, utcumque ex vitro ejusdem indolis conflatae, manente eadem celeritate augebitur, minueturque electricitas in ratione diametrorum. Adjicienda etiam erit ratio aliqua cras litiei vitri, & caloris, .ut ex jam dictis colligitur,& ferunt plura experimenta quae in Commentario epistolarinosius retulit. PROPOSITIO QUINTA.. Iisdem positis dico quod alia corpora communicatione electrificabilia, ut moris est propius admota aethere omnia debent imbibi.
Si propius sphaerae vitreae, ut supra electrificatae, admoveantur corpora hujusmodi communicatione electrificabilia, metalla, animantia, fluida &c. aliis corporibus ex origine c-
212쪽
Iectricis circumdata pice, mastice, vitro &c. interim vero aer circumambiens sit siccior; quam ut humidae ipsius. particulae corporis communicatione clectrificabilis vices subire posis int; maxima ἔether, qua a globo pellitur velocitate in superficies eorumdem corporum proxime objectas illabetur. Et quia pori omnes corporum communicatione electrificabilium, per primam propositionem, communicant inter se invicem, ac patent; non per extimas superficies dumtaxat, quod fin-Xerunt nonnulli, sed per intimam etiam substantiam effundetur. Quia denique circumambientia corpora origine electrica nequit pervadere, & per acrem disperdi ut dictum est; in intima eadem substantia diu, & copiose accumulabitur . Id etiam serunt notissima Jallubertii, Bosii , aliorumque CXperimenta, eX quibus constat accelerari electrificatione sanguinis motum, vegetationem augeri, jactus aquae celeriores, altioresque effici, & aquam salientem in plures te- nuviores guttulas dividi, eXpandi flores cujuscumque generis, herbas, & ramos, promoveri operationes chemicas, Iutiones, praecipitationes, fusiones, distillationes.
Si massia corporis communi catione electrificabilis augeatur, amplior etiam locus praestabitur accumulando, colligendoque aetheri, & electricitatis vis, & intcnsitas fiet major. Id pluribus exeerimentis confirmavit Nolletus sermone quarto. In qua potistimum massae ratione electricitas intendatur incertum est. Omnino autem in eadem massa, pro figurae diversitate, accelerari, aut retardari poterit progressus aetheris, & electricitas aut intendi, aut remitti . Huc alia redeunt Monnierit, & Nolicti experimenta, quibus complicatas laminas, & irregularis superficiei corpora minus electrificari deprehenderunt. Radiis autem Solaribus ustorio speculo, aut lente aliqua collectis cum aetheris accumulatio non habeatur, sed conspiratio tantum vibrationum aetheris in focum, electricitas non augebitur. Observavit id secunda epistola Franklinius .
213쪽
In eodem corpore inaequalitor elcctricitas distribui debet. illabens enim successive se ther debet alium superstitem vehementer ad eXtremas usque partes propellere, atque ibi, cum dissicilior in acrem circumambientem enusio sit, magis accumulare. Ideo in confiniis longioris alicujus catenae fomtior, ut Cl. Κrtigers deprchendit, est electricitas, & medias extremasque inter longioris catenae partes signa electrica ha- heri aliqua possunt: quod electricitatis diversitatem aliquam indicat, ut in sequentibuS patebit.
, is, qua particular aethereae electrificato globo erumpunt undique, cum sit maXima, misima etiam erit celeritaS, qua interiorem corporum substantiam pervadendo ad quamlibet distantiam effundentur. Eamdem celcritatem in longioribus catenis certo metiri hactenus non licuit. EXPerimentatores ferme omnes nullam se invenisse fassi sunt di nerentiam sensibilem temporum, quibus primar, extremaeque catenae partes electrificantur. Aliquam.tamen deprehendit Beccaria, &ante ipsum KratZestein in Scholio Problematis quinti Theoriae Electrica .
AEtheris motus a superiore, & confricata globi superficie
aut ad confricantem manum, & machinam, aut ad propiores catenae partes dirigetur . In machinam autem, aut in catenam aether primo illabi poterit pro majore, aut minore , qua expellitur, velocitate. Nam si velocitas vibrationum ea sit ut ipso confricationis tempore aether effluat, in manum confricantem, & machinam proxime objectam illabetur, in. catenam vero transibit si confricationis tempore non adhuc Vibratorius motus, atque aetheris Expullio lensibilis facta sit. Ο-
214쪽
ΕΨ Moetu AETHERIS.I9 3COROLLARIUM QUINTUM.Juxta conjecturas illas, quas CoroII. I. Prop. 2. Circa vitreae, & resinosae electricitatis disterentiam proposuimus, videri posset aetherem a globo vitreo in catenam, a globo autem 1 ulphureo, & resinoso in confricani Cm manum, ac machinam debere expelli. Ideo in priore casu filis metallicis catenam inter, & manum superius positis intercipitur tota electricitas, & ne in catenam tran1eat impeditur. Contra si ex inferiore parte eadem fila globo vitreo admoveantur, &globus catenam versus ex superiore parte circum OlVatur, a Catena absorbetur tota electricitas, & fila eadem nulla amplius dant signa electrica.
Quod si insuper catena, & machina aliis corporibus origine electricis cingantur undique, perpetua, & absoluta cim culatio aetheris habebitur ab extraneis corpori hus ad machinam, a machina ad globum vitreum, a vitreo globo ad catenam, & a catena ad c*pora alia cXtranea. Globo sulph reo, aut resinoso adhibito aetheris circulatio contrario scnsu
Primo enim si adhibito vitreo globo, juXta antecedentia corollaria, aether a globo ad catenam transit, minui paulatim debet copia aetheris in globo resdui, ac lupc rstitis, atque ad tuendum, conservandumque sequi librium aliae, atque aliae portiones aetheris ex circumstantibus corporibus, &ex machina ad illas globi partes advenire debent, in quibus aether residuus deficit, & quae licet per primam propolitionem libere adeo non pateant, communicant tamen aliquomodo inter se invicem. Itaque si statuamus, quod primus in Anglia praestitit Gulielmus Walson, machinam omnem corporibus origine electricis, & catenam simul circumdari, integra, & absoluta circulatio aetheris habebitur ab extraneis corporibus ad machinam, a machina ad globum, a globo ad Bb ca-Disiti es by Corale
215쪽
t9 ryR N A Tu α Acatenam, & corpora alia extranea: atque ita machina dese-etu, & negative erit electrica, catena vero excella , & positive. Scilicet cum in globo deficiat aether, & concepto
motu in catena accumuletur, nec nisi ex proximioribus machinae partibus ad elabentem resarciendum novuS aether ad
venire possit. pari gradu in machina deficici En Franklinii theorema ex nostris principiis erutum. At contra si globo vitreo globuς sulphureus, aut resinosus substituatur, aethera globo aci machinam, & a catena ad globum transibit, &tota circulatio absolvetur contrario sensu: quod aliud Κin-nestaei theorema est.. Idem citra intimae texturae, & compositionis in vitreis resinosis corporibus diversitatem, quam Conjeeturae loco dumtaxat antea proposuimus, rectius fortasseeX phaenomenis,. & tertio experimcnto colligeretur, juxta quot cum signa electricitatis in machina, & catena, vitreo,& sulphureo globo adhibito contraria prodeant, manifestum est statim in duobus casibus aetheris directionem contrariam esse oportere, & a globo ad catenam progrediente electriacitate vitrea, resinosam manu absorberi, &, ne primo ad catenam transeat, impediri
Falsum ergo erit, quod Nolletus,. & Walsonus statuerunvelectricam materiam non a catena solum ad alia corpora transre, sed ab aliis etiam corporibus ad catenam, & in promiscuo, ac jugi hoc materiae effluxu, anluxuque electricitatem consistere. Nam si in catena accumulatus undique est aether, quomodo ab extraneis corporibus , in quibus. respective delicit, ad catenam affluere poteriti Aut si continuoe'luxu in aliqua catenae parte languescit elemucitas, quare a corporibus circumpositis, & non a reliquis potius materia eadem adhuc redundantibus catenae partibus debet refici Quibus vero rationibus materiae electricae ad catenam affluxus rejicitur, satis etiam ostenditur effluxum ex machina aderaranea alia corpora non posse haberi-
216쪽
Porro in hac omni circulatione vapor electricus ex maia china ad cam vitri partem feretur, in Via respective deficit, 1ive ex qua vibrationibus conceptis pellitur, & jaculatur. At vero ex ipsa vibrationum indole satis constat non alium successive jaculari aetherem, ac foras expelli posse, quam qui a centro motus est magis dissitus, & circa ipsas vibrantes superficies reperitur. Non ergo est cur ex machina superveniens ultra superficies easdem seratur aether, interioremque vitri substantiam penetret. Ita intelligitur quod longa CXperimentorum serie Franklinius, & Beccaria assecuti iunt, vaporem electricum ab extraneis corporibus delatum vitra intime non pervadere. Quae in oppositum afferri solent, & deduci maxime ex modo, quo celebri Musschen-broekii experimento aprantur phialae vitreae, omnia citra ullam vitri permeabilitatem singulari ea proprietate explicantur, de qua in serius conjiciemus nonnulla, ct qua fit ut electrico vapore in una vitri superficie communicationis Ope accumulato, in superficie altera deficiat.
Si nulla at a corpora catenae accedant propius nisi aer, in aerem ipsum accumulatus catenae aether debet effluere. Quia vero juxta CoroII. I. Propos. I. aetheris particulis aereae difficiliorem aditum permittunt, non nisi modica in copia, &ad minora intervalla eaedem particulae aethereae effluere poterunt, & circa Electrificatae catenae partes, a quibus CXeunt, re iistentia medii cohibitae, Atmospitieram electricam Component. Atmosphaera in minoribus distantiis erit densor, in majoribus rarior, ac debilior, ut ex oeconomia effluxus sequitur, & supra etiam notatum est.
217쪽
In tota hac aether circulatione minores alias, subtilioresque particulas a machina, & catena dcbet abradere, & secum ferre, & copiosius traducere . in alia corpora Communicatione electrificabilia, quae propius catenae admota sint. Primum colligitur ex ipsa natura aetheris in suis omnibus
partibus agitatis limi, qui licet sit tenuissimus, rarisiimusque, ubi tamen majore in copia electrificationis ope aliquod Corpus subeat minora quaedam ramenta debet abripere, & secum ferre. Colligitur etiam ex pluribus experimentis, atque iis potissimum, quibus compertum est animantia, & fluida omnia, densissimo Mercurio excepto, & viscoso olivarum oleo, aliquid sui ponderis, electrificatione habita, amittere: ut apud Nolletum sermone quarto videre est. Colligitur denique ex odoribus, quos electrificata corpora enundunt undique, ut observarunt Hauksbee, Du Fay, & Schilling, quique, ut Nolletus censet, in caussa sunt cur CaneS, avesque acuti odoratus electrificationem pati non possint. Jam vero aether in catena undique accumulatus, ne libere effluat, te tura, & dispositione circumpositorum corporum origine electricorum satis cohibetur. Admoto igitur aliquo corpore, Cui communicari electricitas, & in quo per Propos. I. aether facillime possit recipi, ex propinquioribus catenae lociS, ac remotiori suS, quae omnia communicare debent inter se invicem, aether undique adveniet, abrasasque illas electrificatorum corporum particulas copiosius deteret. Ideo est quod corpore electrificabili electrificatae catenae admoto intentior odor spargitur, flores, qui expansi erant, contrahuntur, &catenae electricitas remittitur.
Flammae cum undequaque obsistentem aerem dilatent, pellant, & ad certam usque distantiam cohibeant, admotae propius effluxum aetheris promptiorem, ac copiosiorem facient. Ideo Disiti es by Corale
218쪽
Εr Moru AETHERIS. I9 Ideo salienti, & electrificatae aquae admota flamma aquae divisio, quae ex electricitate catenae oritur, deficit, amplioresque transflammam, & ad majorem Titantiam scintillae e catena educuntur. Pariter si duorum corporum masus sit intervallum , ctuam ut ab uno ad alterum Electricitas per aerem traduci possit, candelae flamma interposita trajicitur: quemadmodum ferunt nota Cl. Du Fay, WaltE, Jalleberi, aliorumque experimenta. COROLLARIUM SECUNDUM. Particulae eaedem simul cum aethere a catena electrificata ad flammam copiosius affluentes, aetherem alium, admiXtasique particulas, in quas impingent, scilicet flammam ipsam impellent juxta sui motus directionem: ut si catenae extremo illi, quod magis a globo distat, flamma admoveatur, aethereo vento cedat, & scuti in aereo accidit ad partem oppositam deflectatur. Crassiorum corpusculorum , quae Catenae admoveantur propius, alia erit ratio ut videbimus.
In aurem etiam circumpositum cum dissicilius, sed tamen aliquo modo aether effluat, deseret minimas illas, abrasasque electrificatorum corporum particulas eo copiosius, quo concepta electricitas erit fortior . Circa angulosas pariter, atque acutas Catenae partes copiosior erit affluxus: colligitur enim iisdem partibus electricitas, atque ex ampliori loco in arctiorem pertransiens aether celerius, ac vehementius ferri
Iisdem positis eκplicare lucem, ignem, & crepitum Clectricum. In primis solutae illae, abreptaeque electrificatorum corporum particulae cum motum perturbatissimum, ac celerrimum flui-
219쪽
s uidi, cui innatant, concipiant, si majore in copia conse tae sint, & vehementius agitcntur, debent in alium aetherem circunaambientem agere aliquo modo, & breves illas, reciprocasque vibrationes eXcita in undique, quae lucis sensationem imprimant. Inde juxta ultimum corollarium intelligitur, quod Cl. Bose observavit, fortissime electrificatos homines, & potissimum infames in tenebris circum splendescere. Deinde etiam intelligitur unde ortum suum ducant irradiationeS, quas circa acutaS, & angulosas catenae partes nisi cicctricitas sit minima, sempor conspicimus. Intelligitur denique juxta
ultimam propositionem cur propius catenae admoto corpore aliquo communicatione electrificabili scintilla, & lux electrica
Quod si vero hujusmodi corpus communicatione electrificabile, & propius catenae admotum maxime inflammabile . natura sua sit, ob eamdem rationem incendi debet: ut in spiritu vini contingit passim, & calescente adhuc extinctae lampadis et lychnio. Hoc modo Cl. Ludolsus accendit liquorem aethereum Frobenti: Reinhard , & in ter quintam essentiam vegetabilem: Grelate, & Hanou alcohol vini purum. Consule circa inflammabilitatem liquorum Walsoni epistolas ad Societatem Regiam Londinentem datas. Sicuti autem minima corpora, quae subito incenduntur, impellunt aerem, & crepitant, ita imminuta electrificabilis
corporis, & catenae admoti distantia, auctoque effluXu aetheris, eousque augeri poterit ipsius vis, ut innatanteS, a gitataeque minimae particulae non solum aetherem circumam-Dientem, sed etiam acrem impellant, ac sonum edant. Eadem phaenomena in machina adveniente undique per Prop. 6. ab extraneis corporibus aethere haberi debent.
Qua ratione accensioni, & inflammationi aptiores particulae electrica scintilla accendi possisnt, eadem etiam fundentur fusioni aptiores particulae, metallicae ex. gr. , subtilissimaeque bracteolae scintilla electrica percussae. Et quia electrificatione accumulatus aether, & aetheri innatantia tenuinsima
220쪽
Ε et Moxu AE THERIS. I99sima ramenta corporum bracteolas ipsas intime pervadunt, electricitate melius fundi poterunt bracteolae, quam communi igne. Id etiam experientiae consonum apprime est.
Pariter , qua ratione filo metallico catenae admoto scintilla educitur, eadem in disruptione electrificatorum corporum lux aliqua haberi debet: tum enim plura separari debent ramenta, quae motum aetheris sequantur, & vibratorium motum circumambienti aetheri communicent. Hinc est quod Vehementiore electrificatione confradii globi ipso fractionis momento lucent: quodque cum ex cylindro vesica suilla, &madida cooperto, atque electrificatae machinae imposito pau- Iatim aerem extraxisset Bosius usque ad vesicae disruptionem, ter, aut quater igneum lumen Conspexit vescam magnitudine exaequans, ac deinde fere duo)ecies lucem aliam debiliorem .
In vacuo liberior erit effluxus aetheris, & lux omnis electrica vividior: quod cum secundo experimento consorme sit, & ex theoria nostra facile deducatur , evertit prorsus Mangini, Rammacarii, attonii, RoulIangeri, Faurii, aliorumque hypotheses, qui aut elasticitate, aut vibrationibus conceptis, aut alio quocumque modo electricitati excitandae, propagandaeque conducere aerem existimarunt. Quoniam enim elasticitate, & densitate aeris imminuta potius lux electrica augetur, manifestum est electricorum Phaenomenorum caussam non esse aerem. COROLLARIUM QUARTUM.
Hinc ratio redditur phosphori Mercurialis, & Bernoulliani. Mercurio enim de more excusso, & confricata interna superficie tremor ille, ac vibratio partium orietur, eX qua aether, & cum ipso aethere subtiliores aliae particular in vacuam tubi partem deserantur, & circa medium affluentes