장음표시 사용
101쪽
liqui, praeter sepones, Carnutes Treviros lire, Venissent; initium belli ac desectionis hoc esse arbitratus ut omnia Postponere fideretur, concrium Lutetiam arisiorum transfert. Nonfines erant hi Senonibus, civitatemque
Patriam inemoria coriastixerant Ium ab hoc consilio h- fuisse existimabantur. Hac re pre suggestu pronunciata, eodem die cum legionibus in Senisae proficiscitur, magnisque itiners in eo pervenit. IV. Cognito erus adventu, Aeeo qui princePs eius aeonsilii filerat jubet in oppida multitudinem convenire: Conanribus, pritis' nur id inici posset, adesse Romanos nunciatur. Necestari sententia desistunt legatosque deprecandi causa ad Caesarem mittunt. Adeunt per Eduras, quorum. antiquitus erat in fide civitas Libenter Cae- sar, Petentibus duis, dat veniam excusationemque R cipit; ito aestivum tempus italantis belli, non quaes immis esse arbitrabatur. O ,sidibus imperatis centum, hos AEduis custodiendos tradit Eodem Carnutes legatos Nsidesque mittunt, usi deprecatoribus Remis, quorum erant in clientela. Eadem ferunt responsa Peragit concilium Caesar, equitesque imperat civitatibus. V. Hac parte Galliae pacata, totus et mente et animo ἐn bellum Trevirorum et Ambiorigis insistit. Cavarinum Wum equitatu Senonum secum proficisci iubet, nequis aut ex hujus iracundia, aut ex eo, quod meruerat, Odio civitatis motus existat. His rebus constitutis, ques Pro explorato habebat Ambiorigem proelio non esse certaturiam, meliqua ejus consilia animo circumspiciebat. Exant eis
napii propinqui Eburonum finibus, perpetuis paludibus silvisque munitici qui uni ex Gallia, de pace, ad Caesarem
legatos numquam miserant. Cum iii esse hospitium Am- biorigi selehat item per Treurros venisse Germanis ruamicitiam cognoverat. Haec prius illudetrahenda auxilia existimabat, quam ipsum bello lacessendum ; ne desperatata salute, aut se inmenapios abderet, aut eum Transi rhenanis congredi cogeretur. Hoc inito consilio, totius exercitus impedimenta ad Labienum in Treviros mittit, duasque legiones ad eum proficisci jubet. Ipse cumRegionibus expeditis v in Menapios proficiscit r. Illi, nulla coacta manu, loci praesidio freti, in suas paludesque confugiunt suaque eodem conserunt.
102쪽
vΙ. Caesar partitis copiis cum C. Fabio legato et M.
Crassis quaestore, eleriterque effectis pontibus, adiit tripartito aedificia vicosque incendit, magno pecoris atque hominum numero potitur. Quibus rebus coacti Menais pii legatos ad eum, pacis petendae causa, mittunt. Ille, obsidibus acceptisa hostium se habiturum numero confirmat, si aut Ambiorigem, aut ejus legatos, finibus suis recepissent. His connrmatis rebus, Comium Atrebatem cum equitatu, cust0dis loco, in Menapiis relinquit; ipse in Treviros proficiscitur. VII. Dum haec a Caesare geruntur, Treviri, magnis coactis peditatus equitatusque copiis, Labienum cum una legione, quae in eorum finibus hiemaverat, adoriri para' bant. Iamque ab eo non longius bidui via aberant, quum duas venisse letiones missu Caesari cognoscunt Positis
castris a millidus passuum V, auxilia Germanorum exis spectare constituunt. Labienus hostium cognito consilio, sperans temeritate eorum fore aliquam dimicandi facultatem, ' cohortium praesidio impedimentis relicto, cum xx cohortibus, magnoque equitatu, contra hostem proficiscitur; et, . passuum intermisso spatio, eastra communit. Erat inter Labienum atque hostem, difficili transitu flumen ripisque praeruptis. Hoc neque ipse transire habebat in animo, neque pstes transituros existimabat. Augebatur auxiliorum quotidie spes. Loquitur in concilio palam ; quoniam Germani appropinquare dicuntur, sese suas exercitusque fortuna in dubium non devocaturum, et postero die lima luce castra moturum. Celeriter haec ad hostes deferuntura ut ex magno Gallorum equitatus numero nonnullos Gallicis rebus favere natura cogebat. Labienus, noctu tribunis militum primisque ordinibus convocatis, quid sui consilii sit, proponit; et, quo facilius hostibus timoris det suspicionem, ma-j're strepitu et tumultu, quam populi Romani fert conis hietudo, castra moveri jubet. His rebus fugae similem profectionem essicit. Haec quoque Per exploratores ante lucem, in tant propinquitate castrorum, ad hostes defe
V1II. Vix agmen novissimum extra munitiones procesisserat; cum Galli, cohortati inter se, ne speratam praedam ex manibus dimitterent, longum esse, pei territis Romanis, Germanorum auxilium exipectare neque suam
103쪽
pati dignitatem, ut tantis copiis tam exiguam man-, Praesertim fugientum atque impeditam, adorirUnon audeant flumen transire et iniquo loco proelium committere non dubitant. ire sore suspicatus Labienus, ut omnes citra flumen eliceret, eadem usus simulatione itineris, Placide progrediebatur. Tum praemissis paullum impedimentis, atque in tumulo quodam collocatis Habetis, inquit, milites, quam petistis, facultatem : hostem impedito atque iniquo loco tenetis praestate eandem nobis ducibus virtutem, quam saepenumero imperatori praestitistis eum adesse, et haec coram cernere, existimate. Simul signa
ad hostem converti, aciemque dirigi jubet et, paucis turmis praesidio ad impedimenta dimissis, reliquos equites ad latera disponit. Celeriter nostri, clamore sublato, Pila in hostes aciunt. Illi, ubi praeter spem, quos fugere e redebant, infestis signis, ad se ire viderunt, impetum ni
do ferre non potuerunt ac primo concursu in fugam comjecti, proximas salva petiverunt quos Labienus equitatu consectatus, magno numero interfecto, compluribus capistis, paucis post diebus civitatem recipit. Nam Germani, qui auxilio veniebant, percepta Trevirorum fuga sese domum contulerunt. Cum iis propinqui Induciomari, qui defectionis auctores fuerant, comitati eos, ex civitate excessere Cingetorigi, quem ab initio permansisse in ossicio demonstravimus, principatus atque imperium est traditum. IX. Caesar, postquam ex Menapiis in Treviros venit, duabus de causis Rhenum transire constituit quarum
erat altera quod auxilia contra se Treviris miserant altern ne Ambiorix receptum ad eos haberet. His constitutis rebus, paulium supra eum locum, quo antea exercitum transduxeiat, facere pontem instituit. Nota atque instituta ratione, magno militum studio, paucis diebus, opusessicitur firmo in Treviris praesidio ad pontem retitio, ne quis ab iis subito motus oriretur, reliquas copias equitatumque transducit Ubii, qui ante M sides dederant, atqiae in deditionem venerant, purgandi sui causa ad eum lagatos mittunt qui doceant, neque ex sua civitate auxilia in revilo missa, neque ab se fidem laesam. Petunt
atque orant, ut sibi parcata ne communi odio Gerisinorum, innocentes pro nocentibus poenas pendant. Si amplius
obsidum velit, dare pollicentur. Cognita, Caesar, causa, Te- perit,
104쪽
perit, ab Suevis auxilia missa esse i Ubiorum satisfactio. nem accepit aditus viasque in Suevos perquirit. A. Interim, paucis post diebus Et ab Ubiis certior, Sus- vos omnes in unum locum copias cogere, atque iis nationibus, quae sub eorum sunt imperio, denunciare ut auxialta peditatus equitatusque mittant. His cognitis rebus, rem frumenyariam providet, eastris idoneum locum deligit: Ubiis imperat, ut pecora deducant suaque omnia ex agris in oppida conserant; sperans barbaros atque impe-vitos homines, inopia cibariorum adductos, ad iniquam Pugnandi conditionem posse deduci mandat, ut crebros exploratores in Suevos mittant, quaeque apud eos gerantur, cognoscant. Illi imperata faciunt; et, paucis diebus
intermissis, refertur Suevos omnes, posteaquam certiΟ- res incit de exercitu Romanorum venerant, eum omni-hus suis sociorumque copiis, quas eoauissent, penitus ad extremos fines sese recepisse. Silvam esse ibi infinitae magnitudinis, quae appellatur Bacenis hanc longe introrsus Pertinere, et pro nativo muro obieetam' Cheruscos a Suevis, Suevosque a Cheruscis injuriis cincursionibusque prohihere. Ad ejus initium silvae Suevos adventum Romanorum exsectare constituisse. XI. Quoniam ad hunc locum perventum est, non alimmum esse videtur de Galliae Germaniaeque moribu , et quo differant eae nationes inter sese, proponere. In GAL Lia non solum in omnibus civitatibus atque pagis partibusque sed paene etiam in singulis domibus sectiones sunt.
Earumque factionum sunt principes, qui summam auctoritatem eorum judicio habere existimantur: quorum ad arbitrium judiciumque sun ma omnium rerum consiliorumque redeat. Idque ejus rei causa antiquitus in stitutum videtur, ne quis ex plebe contra potentiorem auxilii egeret. Suos enim opprimi quisque, et circumveniatri non patitur; neque aliter si faciat, ullam inter suas ha- heat auctoritatem. Haec eadem ratio est in summa torius
lGalliae. Namque omnes civitates in duas partes divisae sunt.b ,lI Quum Caesar in Galliam venit, aiteritis factionis principes erant AEdui, alterius Sequani. Ii quum per seminus valerent quod summa uictoritas antiquitus erat in AEduis, magnaeque eorum erant clientesae, German F Rtque Ariovistum, sibi adjunxerant, eosque ad se magnis
105쪽
turis pollicitationibusque perdnxerant. Proeliis veris, ompluribus actis secundis, atque omni nobilitate AEd
oram intersecta, aninm potentia anteeesserant, ut M.
nam partem clientum ah AEduis ad se transducererirν obsidesque ab iis prineipum filios acciperent; et utilisejurare cogerent, nihil se contra Sequanos onsilii inituros; et partem finitimi agri per vim oecupatam possiderent; Galliaeque totius principatum obtinerent. Qua necessatate adductus Divitiacus auxilii petendi causa Romam ad SNnatum prosectus, infecta re redierat. Adventu Caesi risfaeta ommutatione aerum, obsidibus duit redditis, umteribus clientelis restitutis, novis per Caesarein comparatia; quod ii, qui se ad eorum amicitiam aggregaverant m liore eonditione atque imperio aequiore se uti videbant. reliquis rebus eorum, gratia dignitateque amplifieata S quani principatum dimiserant. In eorum locum Remi successerant; quos, quod adaequare apud Caesarem gratia Intelligebatur ii, qui propter veteres inimicitias nulla Triodo cum duis conjungi poterant, se Remis in Ilenim Iam dieabant. Hos illi diligenter tuebantur. Ita et no-- am, et rePente collectam auctoritatem tenebant. Eo
tum statu res erat, ut longe prineipes haberentur mui, secundum locum dignitatis Remi obtinerent. XIII. In omni Gallia eorum homiruam, qui aliquo sunt
numero atque honore, genera sunt duo. Nam plebs paene servorum habetur loco, quae per se nihil audet, et nulli adhibetur eonfilio. Plerique, quum aut aere alieno, aut magnitudine tributomm aut injuria potentiorum premuntur, sese in sera itutem dicant nobilibus. In M. eadem omnia sunt jura, quae dqminis in servos Sed de his au
hus generibus alterum est Druidum, alterum Multum. Illi rebus divinis intersunt, saerificia Publica ac privata Procurant, religiones interpretantur Ad hos magnus aclole stentium numerus disciplinae ausa concurrit magnoque ii sunt apud eos honore. Nam fere de omnibus controverissiis, publicis privatisque eonstituunt: et, si quod est admissum facinus; si caedes facta si de haereditate, de fini-
hus controversia est, fidem decernunt praemia, poenasque eonstituunt si quis aut Prmatus, aut publicus eorum decre-sto non stetitς sacrificiis interdicunt Haec poena apud eos i
es gravissima. Quibus ita est interdictum, si numero im-
106쪽
p-nn ac stereratoriam habentur iis omnes medunt adlium eorum sermodemque defugiunt ne quid ex contagione incommodi accipiant neque iis petentibuscina redditur, neque honos ullus communicatur. His autem omnibus Druidibus praeest unus, qua summam inter eos
habet auctoritatem. Hoc mortuo, si quis ex reliquis ex ccellit d3gnitate su edit. At, si sunt plures pares, sus fragio Druidum adlegitur nonnunquam etiam de Prin- eipatu armis contendundi Ii certo anni tempore in finibus arnutum, quae regio totius Galliae media habetur, considunt, in loco consterato. Huc omnes undique, qui controversias habent, e nveniunt, eorumque judiciis de cretis me parent. Distiplina in Britannia reperta, atque inde in Galliam transsata es existimatur. Et nunc, qu. diligentius eam rem cognostere volvat, pictumque illo. discendi eausa, Proficiscuntur. XLV. Druides a bello abesse consueverimi, neque tribu ta una cum reliquis pendunt, militiae vaeationem, omni umque rerum habent immunitatem. antis exeitati praemiis et sua sponte multi in disciplinam conveniunt, et a 4 propinquis parentibusque mittuntur. magnum ibi numerum versuum ediscere dicuntur. Itaque nonnulli annos
vicenos in distiplina permanent; neque fas es existi
mant ea literis mandare, quum in reli is fere rebusis
Publicis privatisque rationibus, Graecis literis utantur Id mihi duabus de ausis institutis, videntur; quod ne-
quo in vulgua disciplinam efferri velint neque eos, que discunt, literis confisos, minus memoriae studere. Quos fere plerisque accidit, ut Prassidio sterarum, diligentianae in perdiscendo ac memoriam remittant. primis hoe volunt persuadere mon interire animas, sed ab aliis post
Ino tem transire ad alios atque hoc maxime ad virtutem' meitari putant, metu mortis neglecto. Multa praeterea de ideribus atque eorum motu, de mundi ac terra m
magnitudine de rerum natura, de morum immortaliana vi ac potestate disputant, et juventu i transdunt. XU. Alterum genus est Equitum. Ii, quum est usi atque aliquod bellum incidit quod ante caelaris adventum fere quotannis accidere solebat, uti aut ipsi injurias inferrent, an illatas propulsarent), omnes in bello versantur;
107쪽
a plurimos circum se ambactos clientesque habet. Hanc
unam gratiam potentiamque noverunt.
XVI. Natio est omnis Gallorum admodum dedita religionibus, atque ob eam causam, qui sunt assecti gravioribus morbis, quique in proeliis periculisque versantur, aut pro vi nimis homines immolant, aut se immolaturos vovent, administrisque ad ea sacrifieia Druidibus utuntur; quod pro vira hominis, nisi vita hominis reddator, non posse aliter Deorum immortalium numen placari arbitrantur: publiceque ejusdem generis habent instituta
sacrificia. Alii immani magnitudine simulacra habent iquorum contexta viminibus membra vivis hominibus complent; quibus succensis, cireumventi flamma exani--ntur homines. Supplicia eorum, qui in surto aut la-qrocinio, aut aliqua noxa sint eo uerehensi gratiora I iis mortastius esse arbitrantur. Sed quum ejus generis copia deficit, etiam ad innocentium supplicia destendunt. XVi I. Deum maxime Mercurium colunt. Hi sunt plurima simulacra: hunc omnium inventorem artium forent; hunc viarum atque itinerum ducem hunc ad quaestus pecuniae mercaturasque habere vim maximam arbitrantur. in hunc Apollinem, et Martem, et Iovem, et Minervam De his eandem fere, quam reliquae gentes, habent opinionem Apollinem, morbos depellere; --
nervam, operum atque artificiorum initia transdere; Iovem, imperium caele ilium tenere Martem, bella regere. Huic, quum proelio dimicare constituerunt, ea, quae bello ceperuiit, plerumque devovent. Qias superaverint, nimalia capta immolant reliquas res in unum locum conis sinuit. Multis in civitatibus harum rerum exstruetos in mulos locis consecratis conspicari licet. Neque saePe accidit, ut neglecta quispiam religione, aut capta apud se occultare, aut posita tollere auderet gravissimumque ei rei supplicium cum cruciatu constitutum est. XVIII. Galli se omnes ab Dite patre prognatos eraedicant idque ab Druidibus proditum dicunt ob eam causam spatia 6mnis temporis, non numero dierum, sed noctium, finiunt; et dic natales, et mensium, et annorum
initia sic observant, ut noctem dies subsequatur. In reliquis vitae institutis hoc fere ab reliquis differunt, quod suos liberos, nisi quum adoleverint, ut munus militiae susti-
108쪽
nere possint, palam ad se adire non patiuntur; filiumque in puerili aetate in publico, in conspectu patris assistere,
turpe ducuntι XIX. Viri quantas pecunias ab uxoribus dotis nomine acceperunt, tantas ex suis bonis, aestimatione facta, . cum dotibus communicant. Hujus omnis pecuniae conjunctim ratio habetur, fructusque servantur Uter eorum vita superarit, ad eum pars utriusque cum fruetibus supe Tlorum temporum Pervenit. Viri in uxores, sicuti in liberos, vitae necisque habent potestatem; et quum Paterfamilias illustriore loco natus decessit, ejus propinqui conveniunt; et de morte, si res in suspicionem venit, de uxo-- Tibus in servilem modum quaestionem habent et, si com-
Pertum est, igni atque omnibus tormentis excruciatas in
terficiun Funera sunt pro cultu Gallorum magnifica edsumptuosa; omniaque, quae vivis cordi fuisse arbitrantur, , sin ignem inferunt, etiam animalia ae paullo supra hanc memoriam, servi et clientes, quos ab iis dilectos esse conis diabat justis funebribus conseitis, una cremabantur. XX. Quae civitates commodius suam Rempublicam administrare existimantur, habent legibus sanetum, si quis uuid de Republica a finitimis rumore aut fama accePerit, uti ad magistratum deferat, neve sim quo alio Communicet quod saepe homines temerarios atque imperitos falsis rumoribus terreri, et ad facinus impelli, et de summis rebus consilium capere cognitum est. Magistratus, quin visa sunt, occultant; iamque esse ex usu iudicaverint,
multitudini Modunt. De Republica, nisi per concilium
loqui non conceditur. XX i. GERMAui multum ab hac consuetudine differunt. Nam neque Druides habent, qui rebus divinis praelint neque saerificiis student. meorum numero eos solos ducunt, mos cernunt, et quorum opibus aperte iuvantur, Solem et Vulcanum et Lunam reliquos ne fama quidem acceperunt Vita omnis in venationibus atque in studiis rei militaris consistit. Ab parvulis labori ac duritiei student. Qui diutissime impuberes permanset unt, maximam inter suos ferunt laudem huc ali staturam, ali vires, nerVOLque confirmari putant. Intra annum vero vicesimum Laninae notitiam habuisse, in turpissimis habent rebus: Cuns rei viuila est occultatio quod et promisci in Eumini-
109쪽
hus perluuntur, et pellibus aut parvis Rhenonum tegumem
is utrintur, magna corporis parte nuda.
XXII. Agriculturae non student majorque pars victus eorum lacte et caseo et carne eoniistit neque quisquam agri modum certum, aut fines proprios habet; sed magis iratus ac principes in annos singulos gentibus cognatiuonibusque h'minum, qui una coierint, quantum eis, et quo loco visum est, attribuunt agri atque anno post alio transire cogunt. Mus rei multas afferunt causas ne astadu consuetudine capti studium belli gerendi agricultura commutent; ne latos fines parare studeant, potentioresque humiliores postellionibus expellant; ne accuratius, ad fri- hora atque aestus vitandos, aedificent, ne qua oriatur Pocuniae cupiditas; qua ex re factioue dissensionesque euntur ut animi sequitate plebem contineant, quum suas quisque opes eum potentissimis aequari videat. XXIII. Civitatibus maxima laus est, quam fatissimas eircum se vastatis finibus solitudines habere. Hos proPrbum virtutis aistimant, expulsos agris finitimos cedere, Neque quemquam prope se audere consistere simul hoc se fore tutiores arbitrantur, repentinae incursionis timore sublato. Quum bellum civitas aut illatum defendit aut infert magistratus, qui ei bello praesint, ut vitae necisque habeant potestatem, deliguntur. In pace nullus communis est magistratus, sed principes regionum atque PagOxum inter suos jus dicunt, controversiasque minuunt. Tatrὀcinia nullam habent infamiam, quae extra fines cu-ausque civitatis fiunt atque ea juventutis exercendae ac
desidiae minuendae causa fieriissedicant. Atque, ubi quis ex prineipibus in consilio se dixit ducem fore, ut qui sequi
velint, profiteantu eonsurgunt ii, qui et causam, et hominem probant, suumque auxilium pollicentur; atque ab multitudine collaudantur: qui ex iis secuti non sunt, in
desertorum ac proditorum num . ducuntur: omniumque rerum iis postea fides abrogatur. Hospites violare, fas non putant qui, quaque de causa, ad eos Venerunt,
ab injuria prohibent, sanctosque h bent iis omnium d
mus patent, Vidiusque communicatur
XX ly. Ac fuit antea tempus, quum Germanos Galli vim
tute superar it et vltro bella inferrent; ac, propter homi
num multitudinem assique inopiam, trans Menum colo-
110쪽
nias mitissent. Itaque ea, quae fertilissima sunt, Grinaniae Oea circum Herenitam silvam quam Eratostheni et quia busdam Graecis fama notum esse vi , quam iiii Orcyn am appellant, Volcae Tectosages occuparent, atque ibi viedemni quae gens ad hoe tempus iis sedibus se continet, summamque habet justitiae et bellicae laudis opinionem et nimeque in eadem inopia, egestate, patientia, qua Germani, permanent 3 eodem victu et cultu orporis utuntur Gallis autem propinquitas et transmarinarum rerum notitia, multa ad copiam atque usus largitur.
Paulatim assuefacti superari, multisque victi proeliis, ne se quidem ipsi cum illis xirtute comparant. XXV. Hujus Hercyniae silvae, quae supra demonstrata
est, latitudo a dierum iter expedito patet non enim aliter finiri potest, neque mensuras itinerum no erunt. Oritur ab Helvetiorum et Nemetum et Rauraeorum finiabus, remque fluminis Danubii regione pertinet ad fines Dacorum et Anartium. Hinc st flectit sinistrorsus, diversis a flumine regiqnibus, multarumque gentium fines proin ter magnitudinem attingit. Neque quisquam est hujus Germaniae, qui se adisse ad initium ejus silvae dicat quum
dierum iter L processerit, aut quo ex loco ortatur, Reeeperit. Multa in ea onera ferarum nasci constat, quae reliquis indoeis visa rvm sint ex quibus quae maxime differant ab caeteris, et memoriae prodenda videantur, haec sunt.
XXVI. Est bos cervi figura cujus a media fronte inter aures unum com exsistit excelsius, magisque directum his, quae nobis nota sunt eomibus. Ab ejus summo sicut palmae rami quam late diffunduntur. Eadem est seminae
marisque natura, eadem forma, magnitudoque ornuum.
XXVII. sunt item, quae appellantur Alces. Harum est consimilis capris figura et rietas pessium; sed magnitudine paullo antecedunt, mutilaeque sunt cornibus, et erura sine nodis articulisque habent, neque quietis eausa procumbunt neque, si quo amictae casu conciderunt, erigere sese aut sublevare possunt. Hi sunt arbores pro embisibus. Ad eas se applicant, atque ita paullum modo melinatae quietem capiunt quarum ex vestigiis quum est
animadversum a venatoribus, quo se recipere consueverint, omnes eo loco, aut a radicibus subruunt, aut accidunt arbores tantum, ut summa species earum stanti mi relinqv