장음표시 사용
121쪽
elreumque Narbonem, quae loea erant hostibus finitima, constitust partem copiarum ex provinci supplamentu-que, quod ex Italia adduxerat, in Helvios, qui fines Arvernorum e nitreunt, convenire jube .
Vt II His rebus comparareis, represso jam Lucterio et remoto, quod intrare intra praesidia periculosum putabat, in Helvios profieistitur etsi mons Cebenna, qui ArNe aeps ab Helviis discludit, durissimo tempore anni, altissima nive iter impediebat tamen discussa nive vi in altitude, -m pedum, iique ita viis paleiactis, immo militum Iahor ad fines Arvernorum pervenit. Quibus oppressis in Pinμntibus, quod se Cebenna, ut muro munitos enistim haut a ne singulari quidem homini unquam eo tempore Mnni semitae patuerant equitibus imperat, ut, quam latisissime possent, vagentur, et quam maximum hostibus terr vem inferant. Celeriter haec fama ac nunetis ad Vercin- setorigem perferuntur quem perterriti omnes Arverni circumiastunt atque obsecrant, ut suis fortunis consulat,
non se ab hostibus diripi patiatur praesertim quum videat -ine ad se bellum transsatum. Quorum ille precibus permotus astra ex Biturigibus movet in Arvernos versus. IX. At Caesar biduum in iis locis moratus, quod haec de
Vercingetorige usu ventura, opinione praeceperat, Per causam supplementi equitatu ue cogendi ab exercitu disce. Qit Brutum adolestentem iis copiis praeficit hunc monet, ut in omnes partes equites quam latissime pervagem ur. Daturum se operam, ne longius triduo ab castris absit. His constitutis rebus suis inopinantibus, qua maximis potest itineribus Viennam pervenit. Ibi nactus regentem equitatum, quem multis ante diebus eo praemise- τα, neque diursio, neque nocturno itinere intermita, per fines duorum in Lingones contendit; ubi ii legiones hiemanan; ut, si quid etiam de sua salute ab AEduis in-ῆrstur consilii celeritate praecurreret. Eo quum perveniscet, ad reliquas legiones mittit, priusque in unum locum omnes cogit, quam de eiusadventu Arvernis nunciari posset. Hac re cognita, Vercingetorix rursus in Bituriges --ereitum reducit, atque inde profectus Gergoniam Boio. Tum oppidum, quos ibi Helvetico piceim victos Caesaraeo eaverat AEduisque attrita erat, oppugnare instituit.
122쪽
N. Magnam hae M Cae ari dissicultatem ad consilium
opte ora a ebat, si reliquam partem hiemis uno in loco isti ne contineret ne, stiPendiariis AEduorum exin pugnatis, uncta Gallia deficeret, quod nullum in eo amucis praesidium videretur positum esse sin matorius ex hibernia educeret, ne ab re frumentaria duris subvectionibus istioraret. Praestare visum est tamen omnes dissicultates Perpeti, quam, tanta contumiaia accepta, omnium suorum voluntates alienare. Itaque cohortatus duos desuPPortando commeatu, praemittit ud Boios, qui de suo adventu doceant, hortenturque ut an fide maneant, atque
hostium mpetum magno animo sustineant. Duabus Agendici legionibus, atque impedimentis totius exercitus relictis, ad Boios proficiscitur. X I. Altero die quum ad oppidum Senonum Vellauno. dunum venisset, ne quem post se hostem relinqueret, quo
expeditiore re frumentaria uteretur, oppugnare instituit.
Idqvo biduo circumvallavita Tertio die missis ex oppido iegatis de deditione arma proferri, jumenta Procluci, sobsides dari j et Ea qui conficeret, C. Trebonium lagatum relinquit Ipse, ut quamprimum iter saceret, Genabum C rnutum proficiscitur; qui tunc pi imum, allato nuncio de oppugnatione Vellaunoduni, quum sngius eam rem ductum iri existimarent, praesidium Genabi tuendi
causa, quod eo mitterent, comparabant. Muc biduo Caesar pervenit ν et, castris ante bppidum positis diei tem re exclusus, in posterum oppugumonem differt quaeque ad eam rem usui sint nillitibus imperat; et, quod opopidum Genabum ponsitiminis Ligeris continebat veritus, ne noctu ex oppido profugerent, u legiones in arnua excubare jubet. Genabenses paullo ante mediam noctem silantio ex oppido egredi flumen transire coeperunt Quare per exploratore nunciata caesar legiones, quas expeditas esse jusserat, portis incensias, intromittit atque ops si do potitur Perpalucis ex hostium numero deiideratis, quincuncti caperentur, quod pontis atque itinerum anguillae multitudinis fugam intercluserant. Oppidum diripit atque incendit, praedam militibus donat exercitum gerim transducit, atque in Biturigum fines perveuit. XII. Vercingetorix, ubi de Caesaria adventu cognovit.
'ppugnatione desistit, atquc obviam Caesar proficiscitur.
123쪽
Ille oppidum Biturigum peritum in via Noviodunrim op Pu nare initituerat. lio ex oppido quum legati ad eum
venissent, oratum, ut sibi ignosceret, suaeque vitae Consuleret; ut celeri te reliqtias res conficeret qua plera Ie erat consecutus, arma proferri, equos groduci, obsides da-x jubet Parte jam bifidum transdita quum reliqua administrarentiar, centurionibus et paucis militibus intro missis, qui arma jumentaque conquirerent, equitatus hostium procul visus est, qui agmen Vercingetorigis anteces.serat: quem Mimul atque oppidani conspexerunt, atque in spem auxilii venerunt, clamore sublato, arma capere,
Portas claudere, murum complere coeperunt. Centuriones
in oppido, quum ex ignifieatione Gallorum novi aliquid ab is iniri consilii intellexissent, gladiis distrietis portas
Uccupaverunt, suosque omnes inconum es receperunt.
XLII. Caesar ex castrνω equitatum educi iubet, proeliumque equestre com .ittitu laborantibus jam suis Ger-m os equites circiter eo submistit, quos ab initio secum habere instituerat. Eorum imp tum Galli sustinere honPotuerunt, atque in fugam eonae fit, multis amissis, sese ad agmen receperunt: quibus profligatis, rursus oppidani perterriti, comprehensos eos, quorum opera plebem timcitatam I. imabant, ad Caesarem perduxerunt, seseque ei dediderunt. Quibus rebus confectis Caesar ad oppidum Avaricum, quod erat Maximo munitissimumque in finibus Biturigum, atque agri extitissimae regione pro- fedius est quod eo ppiclo recepto, civitaitem Biturigum
se in potestatem reda mirum confidebat -
X. V Vercingetorix, tot continus incommodis Vellau--duni, Genabi, Novioduni acceptis, suos ad coninum convocat. Docet longe alia ratione esse bellum Men. dum atque antea it gestum: omnibus modis huic rei studendum, ut pabula ione et commeatu Romani prolitheantur. Id esse facile quod equitatu ipsi abundent; et quod anni tempore subleventur . . bulum secari non posse me. eessario dispersos hostes ex aedificiis petere hos omnes quotidie ab equitibi' deleri posse. Praeterea saluti, cau- a rei familiaris commoda negligenda Vico, atqiu edi fidia incendi oportere, hoc spatio a Boia quoquo verius, quo pabulandi causa adire posse videantur Harum ipsis
aerum vim lavetere, quod, quorum in finibus bellum
124쪽
geratur, eorum opibus subleventur Romanos aut ino piam non laturos, aut magno eum periculo longius a cactris progressuros neque interesse, ipsos ne interficiant, impedimentisve exuant quibus amissis bellum geri non P0Lsit Praeterea, oppida incendi oppriere quae γ uuistione, et loci natura, ab omni sint periculo tuta ne suis sint ad detractandam militi in receptacula, neu Romanis proposita ad copiam ommeatus, praedamque tollendam.
Haec si gravia, aut acerba videantur, multo illa gravi usaestimari debere, liheros, conjuges in serruitutem abstrahi, ipsos interfici quae sit necesse accidere victis. XV. Omnium consensu haec sententia probata, uno die amplius xx urbes Biturigum incenduntur. Hoc idem sit in reliquis civitatibus. In omnibus partibus incendia conspiciuntur a quae etsi magno cum dolore omnes serebant, tamen hoc sibi solatii proponebant, quod se prope Iplo rata victoria, celeriter amissa recuperaturos confidebant. Deliberatur de Avarico in communi concilio incendi placeret, an defendi Procumbunt Gallis omnibus ad pedes Bituriges, ne pulcherrimam prope totius Galliae Mbem, quae et praesidio et ornamento sit civitati, suis maninus succendere cogerentur facile se loci natura defensuros dicunt quod prope ex omnitius partibus flumine et palude circumdata, unum habeat et perangustum aditum. DR-tur petentibus venia, dissuadente primo Vercingetorige, post c-cedente, et precibus ipsorum, et misericordia vulgi. Defer, res idonei oppido deliguntur. XVI. Vercingetorix minoribus Caesarem itineribus subsequitur, et locum eastris deligit, paludibus silvisque an
nitum, ab Avarico longe millia passuum xv. Ibi per certos exploratores in singula dis tempora, quae ad Avaricum agerentur, cognoscebat et 'huid fieri vellet, imperabat. Omnes nostras pabulationes frumentationesque observabat, dispersosque, quum longius necessario procederent adoriebatur, magnoque incommodo hiciebat; et si, qu&μι ν ratione provideri poterat, ab nostris occurrebatur, uilincertis temporibus, diversisque itineribus iretur.
XVII. Castris ad eam partem oppidi positis, Caesar, quae stermissa mimine et palude aditum, ut supra diximus, angustum habebat aggerem apparare, in eas ge-ie, turres duetu constituere coepit aram circumvallare loci
125쪽
natura prohibeb t. De re frumentaria Boios, atque E. di/os, adhortari non destitit quorum alteri, quod nullo studio agebant, non multum adjuvabant alteri non magnis facultatibus, quod civitas erat exigua et infirma, Celeriter, quod habuerunt, eo umpserunt. Summa d meustate rei frumentariae affecto exercitu, tenititate Boio-nim, indiligentia AEduorum, Mendiis aedificiorum; sique eo, ut complures dies milites frumento caruerint, et Pecore, e longinquiorihus vicis adacto, extremam famem fustent vent nulla tamen vox est ab iis audita populi Romani maiestate, et superioribus victoriis indigna. ritu etiam Caesar, quum in opere singulas legiones Upellaret;
et, s acerbius inopiam ferrent, se dimissurum oppugna, tionem diemetu universi, ab eo, ne ad faceret, Petebant et se se complures annos, illo imperante meruisse, ut nullam ignothiniam acciperent, nunquam insecta re discederent: hoc se ignominiae laturos loco a inceptam oppugnationem reliquis ut praestare omnes perferre acerbitates, quam
non civibus Romanis qui Genabi perfidia Gallistum interissent, parentarent. Haec eadem centurionibus, tribunisque milirum mandabant, ut per eos ad Caesarem oefer-
XV iis Quum jam muro appropinquassent turres, ex
captivis Caesar cognovit, Vercingetorigem, consumpto Pabulo castra movisse propius Avaricum, atque Plana, Num equitatu expeditisque, qui inter equites prcelinri consuessent, insidiarum causa eo profectum quo nostro Postero die pabulatum venturos arbitrabatur. Quibus rebus cognitis, media nocte silentio profectus, ad hostium eastra mane pervenit. Illi, celeriter per exploratores adventu Caesaris cognito carros in pedimentaque sua, in ahaiores silvas abdiderunt copias ollanes. in loco edito atque Per eo, instruxerunt. Qua re nunciata Caesar celeriter sarci-n conferri, arma expediri jussit.
XIX. Collis erat leniter ab infimo acclivis. Hune ex omnibus fere partibus palus dissicilis atque impedita cingebat, non latior pedibus L. Hoc se colle, interruptis Pontibus, Galli fiducia loci continebant, generatimque distri- lauti in civitates, omnia vada ac saltus ejus paludimestis AEustodiis obtinebant; sic animo parati, ut si eam paludem Romani Perrumpere conarentur, haesitalites premerent ea
126쪽
laeo ni Horet ut qui propinqurtatem lori viderent, Par ros Prope aequo Marte ad dirnicandum utimarent qui iniqtritatem conditionis perspicerent, inani simulatione seis ostentare cognoscerent. Indignantes milites Caesar, quod conisedium suum hostes ferre possent, tantulo spatio interjecto, et signum proelii exposcentes, edocet quanto
detrimento et quot virorum sortium morte necesse esset constasTe victoriam quos qui im sic animo paratos videret, ut nouum pro sua lalide periculum recusarent, summae samiquitatis condemnari debere, nisi eorum vitam sua salute haberit cariorem Sic milites consolatus eodem die reduacit in castrari reliquaque, quae ad oppugnationem oppidi pertinebant, administrare instituit. κκ Vereingetorix, quum ad suos redisset, proditionis insinvolatus, quod castra propius Romanos movisset, quod com onmi equitatu discessisset, quod sine imperio tantaseopias reliquisset quod ejus discessu Romani tanta opportunitate et celeritate venissent non haec omnia fortuito,
aut sine consilio accidere potuisse regnum illum Gallis malle Caesaris concessu, quam ipsorum habere bene isto. Tali modo accusatus ad hae respondit: Qtiod castra movisset, faetum inopia pabuli, etiam iasis hortantibus quod propius Romanos aecessisset, persuasum loci opportunitate, qui se ipsum munitione defenderet equitum ver operam
neque in loco palustri desiderari debuisse, et illic fuisse utilem, quo sint profecti, sumniam imperii se consulto nulli discedentem tradidisse, ne is multitudinis studio ad dimicandum impelleretur cui rei, propter animi mollitiem audere omns videret, quod diutius laborem ferre non possent Romani si casu intervenerint, fortunae si alicujus inodicio vocati, huic habendam gratiam, quod a paucitatem eorum ex loco supericte cognoscere, et virtutem despicere potuerint qui dimicare non ausi turpiter se in castra rece4
perint. Imperium se a Caesare per proditionem nullum desiderare, quod habere victoria posset, quae jam esset sibi, ac omnibus Gallis explorata. Quin etiam ipsis remiti re, si sibi magis honorem tribuere, quam ab se salutem accipere videantur Quod ut intellegatis, inquit, tacere
a me pronunciari, audite Romanos milites Produeit servos, quos in pabulatione paucis ante diebus exceperat, etiam vinculisque excruciaverat. Ii jam ante edocti, quae naterrogati
127쪽
miterrogati pronunciarent, milites se esse istonarios t- eunt; fame et inopia adduictos, clam ex castris exisse, si uri frumenti, aut pecoris in agris reperire possent. Si mili omnem exercitum inopia premi, ne jam vires lassicere cujusquam, nec ferre operis laborem posse. Itaque
statuisse imperatorem, si nihil in oppugnatione oppidi μο-
Rcisset, triduo exercitum dedueere. Haec a me, inquit Vercingetorix beneficia habetis, quem proditionis insimulatis cujus opera, sine vestro sanguine, tantum exer- eitum victorem tam paene consumptum videtis : quem turpiter se ex hac fuga recipientem, ne qua civita suis finibus recipiat a me provisum est. XXI. Conclamat omnis multitudo, et suo more armis concrepat quod facere in eo consueverunt, cuius orationem approbant summum esse Vercingetorigem ducem, nec de ejus fido dubitandum, nec majori ratione bellom administrari posse. Stainunt, ut decem millia hominum detecta ex omnibus copiis in oppidum submittantur nec solis Biturigibus communem salutem committentam censent quod penes eos, si oppidum retinuissent, summam victoriae constare, intelligebant. XXII. Singulari militum nostrorum virtuti consili cujusque modi Gallorum occurebant ut est summae genus1bllertiae, atque ad omnia imitanda atque efficienda, quae a quoque traduntur, apti munum 'mam et laqueis falces
avertebatnt, quas quia destinaverant, tormentis introrsus reduxebant, et aggerem cuniculis subtrahebant: eo selentius, quod apud eos magnae sunt serrariae, atque Omne genus cuniculorum notum atque usitatum est. Totum autem murum ex omni parte turribus contab Elaverant, atque has coriis inlexerant. Tum rehris diurni nocturnisque eruptionibus, aut aggeri ignem inferebant, aut milites occupatos in opere adoriebantur' et nostrarum turis rium altitudinem, quantum has quotidianus agger RPres ferat, commissas suartim turrium malis, adaequabant; et apertos cuniculos praeusta et praeacuta materia, et rce fervefacta, et maximi ponduis saxis morabantur, minui-husque appropinquare prohibebant. XXIlI. Muris autem omnibus Gillicis IMessere forma hst. Trabes directae perpetuae in longitudinem paribus intervallis, distante in ter se binos pedes, in solo collocan-
128쪽
iur. Wrevinciuntur introrsus et multo aggere vestium tur. Ea autem, quae diximus, intervalla grandibus in ror te saxis tarciuntur. Iis coli alis et coagmentatis, alius insuper ordo adjicitur, ut idem illud intervallum servetur, neque inter se contingant trabesu sed paribus intermissae spatiis, singulae singulis saxis interjectis, arte contineantur. Sic deinceps omi opus contexitur, dum justa muri altituis do expleatur. Hoc quum in speciem varietatemque opus deforme non est, alternis trabibus, aut saxis, quae re nisa neis suos ordines servant tum, ad utilitatem et defensionem urbium, summam habet opportunitatem; quod et ab incendio lapis, et ab ariete materia defendit quae, Perpetuis trabibus pedes quadragenos plerumque introrsus revincta, neque perrumpi, neque distrahi potest. XXIV. Iis tot rebus impedita oppugnatione, militea quum toto tempore luto, frigore et assiduis imbribus taris
darentur, tamen continenti labore omnia haec superaverunt, et diebus xxv aggerem latum pedes cccxxx, altum pe-des xxx, exstruxerunt. Quum is murum hostium paene contingeret, et Caesar ad opus consuetudine excubaret, mutilesque cohortaretur, ne quod omnino tempus ab opere intermitteretur Paullo ante ii visit iam est animadver. sum, fumare aggerem, quem cunicuso hostes succenderant a eodemque tempore toto muro clamore sublato, duabus
Portis ab utroque latere turrium eruptio fiebat. Alii saces atque aridam materiam de muro in aggerem eminua iaciebant picem alii reliquasque res, quibus ignis excitari potest, fundebant ut, quo primum occurreretur, aut cui rei ferretur auxilium, vix ratio iniri posset. Tamen, quod instituto caesaris duae semper legiones pro castris excuba hant, pluresque partitis temporibus in opere erant, celerim te factum est, ut Alii eruptionibus resisterent, alii turres
reducerent aggeremque interscinderent, omnis Vero eae castris multitudo ad restinguendum concurreret.
XXV. Quum in omnibus locis, consuWpta jam reliquae Parte noctis, pugnaretur, semperque hostibus spes via
riae redintegraretur eo magis, quod deustos pluteos tur .rium videbant, nec facile adire apertos ad auxiliandum
nimadyertebant, semperque ipsi reeentes defessis sueceis derent, omnemque Galliae salutem in illo vestigio temp*Fia Positam arbitrarentur accidit asyqctantibus nobis,
129쪽
quod dignum memoria visum, praetermittendum non eminimavimus Quidam ante portam oppidi Gallus, qui per
manus sevi ac picis transditas glebas in ignem e regione turris projieiebat, scorpione ab latere dextro transjectus, exanimatusque concidit hunc ex proximis unus jacentem transpressus eodem illo munere fungebatur: eadem ratione ictu scorpio iis exanimato altero, successit tertises, et tertio quartus nec ille prius est a propugnatoribus vacu- is relietus locus, quam rei in sto aggere, atque omni parte submotis hostibus, finis est pugnandi faetus XXVI. omnia experti Galli, quod res nulla successerat,
postero die, consilium ceperunt ex oppido profugere ho tante et jubente Vercingetorige. Id silentio noctis conati non magna jactura suorum sese esse nuros sperabant pro P terea quod neque longe ab oppido castra Vercingetorigis aberant; et palus, quae perpetua intercedebat, Romanos ad insequendum tardabat. Jamque hoc facere noetu in Parabant, quum matresfamilias repente in publicum procurrerunt, flentesque Projediae ad pedes suorum, Omnibus Precibus petierunt, ne se et communes liberos hostibus ad supplicium dederent quos ad apieudam fugam natura et virium infirmitas impediret. Ubi eos perstare in sententia viderunt, quod plerumque in summo periculo timor misericordiam non recipit conclamarea et signifieare de fuga Romanis coeperunt. Quo timore perterriti Galli, ne ab equitatu Romanorum viae PraeoccuParentur, consilio destiterunt. XXVII. Postero die Caesar promota turri, directisque .peribus, quae sacere instituerat magno coorto imbri, non inutilem hanc ad capiendaue consilium tempestatem arbi- tratus est, quod paullo incautius custodias in muro disse
sitas videbat suosque languidius in opere versari jussit, in quid fieri vellet, ostendit. Legiones intra vineas in
Beeulto expeditas cohortatus, ut aliquando priniantis latoribus fructum victoriae perciperent iis, qui primi mu-vum adstendissent, praemia proposuit, militibusque signum dedit. Illi subito ex omnibus partibus evolaverunt,
muremque eleriter complerunt. XXVIII. Hostes re nova perterriti, muro turribusque aries in foro ac locis patentioribus cuneatim coinlit
130쪽
retur, sese instructa, depugnarent. Ubi neminem in se. quum locum sese demittere, sed toto undique muro cir- .c Umfundi viderunt, veriti, ne omnino spes fugae toller retur, a ediis armis, ultimas oppidi partes continetnti am-Petu Petiverunt parsque ibi, quum angusto exitu portarum se ipsi premerent, a militibus pars jam egressa mortis ab equitibus est interfecta. Nec fuit quisquam, qui Praedae studeret. Sic et Genabensi caede, et labore operis incitati, non aetate confectis, non mulieribus, non infantia bra Pepercerunt. Denique ex omni eo numero, qui fuit circiter L millium, vix Dcce, qui primo clamore auditis se ex oppido fecerant, incolumes ad Vercingetorigem Pervenerunt. Quos ille, multa jam nocte, silentio sic ex fuga excepit, veritus, ne qua in castris ex eorum concumsu et misericordia vulgi seditio oriretur), ut procul in via
dispositis familiaribus suis, principibusque civitatum, dis-
Parandos deducendosque ad suos curaret quae cuique si . vitati pars castrorum ab initio obvenerat. XXlX. ostero die concilio convocato, consolatus coinhortatusque est, ne se admodum animo demitterent, nevo
Perturbarentur incommodo et non virtute, neque acie vicisse Romanos sed artificio quodam et scientia oppugna tionis cujus rei fuerint ipsi imperiti errare, si qui inierui omnes secundos rerum eventus exspeetent a sibi numquam placuvie Avaridum defendi, cujus rei testes ip*a haberet; sed factum imprudentia Biturigum, et nimia 'bsequentia reliquorum ut hoc incommodum acciperetur et id tamen se celeriter majoribus commodis sanaturum. Nam quae ab reliquis Gallis civitates dissentirent, has sua diligentia adjunicturum atque unum consilium totius Gauliae effecturum cujus consensu ne orbis quidem terrarum possit obsistere idque se prope iam esse, tum habere. Interea aequum esse, ab iis communis salutis causa impetr ri, ut castra munire instituerent, quo facilius hostium repentinos impetus sustinere possent. XXX Fuit haec oratio non ingrata Gallis, Enaxime, quod ipse animo non defecerat, tanto accepto incommodo, neque se in occultum abdiderat, neque conspectum multitudinis fugerat: plusque animo providere et praesentire existimabatur, quod re integra primo incendendum. A Mxicum, post deserendum censuerat. Itaque ut reliquorum a semperatoruna