장음표시 사용
81쪽
tus tenet circiter millia passulam n Alterum vergit ad Hupaniam, atque oce identem Solema uua ex parte est Hibernia dimidio minor, ut existimatur quam Britannia, sed pari spatio transmissus, atque ex Gallia est in Britam viam. In hoc medio cursu est infula, quae appellatur Μωnae complures praeterea minores objcctae insulae existi mantur de quibus insulis nonnulli scripserunt, dies continuos xxx sub bruma esse noetem nos nihil de eo perennistationibus reperiebamus, nisi certis ex aqua mensuris,freviores esse noctes, quam in continente, videbamus.
Huius est longitudo lateris, ut fert illorum opinio, Dcc millium passuum Tertium est contra Septentrionem culla
ti nulla est objecta terra sed ejus angulus lateris maxime ad Germaniam spectat. Huic minia passuum cc in longitudinem esse existimatur. Ita omnis insula est in circuitu icies centena millia passuum XIV. Ex his omnibus longe sunt humanissimi, qui Canistium incolunt quae regio est maritima omnis neque muti tum a Gallica disserunt consuetudine. Interiores pleritaque frumenta non serunt sed laete et carne vivu pellibusque sunt vestiti; omnes vero se Britanni vitro innis eiunt, quod caeruleum efficit colorem atque hoc horrihilio re sunt in pugna adspectu capilloque sim promis a ratque omni parte corporis rasa, Praeter caput et labrum snperius. Uxores habent deni duodenique inter se com .
munes, et maxime fratres cum fratribus, et parentes cum
liberis sed si qui sunt ex his nati, eorum habentur liberi, a quibus primum virgines quaeqRe deductae sunt. XV. Equites hostium essedariique aeriter proelio cum eis nitatu nostro in itinere consi xerunt ita tamen, ut nostri omnibus partibus superiores fuerint, atque eos in silvas collesque compulerint sed compluribus interfectis, cupioius insecuti nonnullos ex suis amiserunt. At illi, intermissis spatio, imprudentibus nostris atque occupatis in munitione castrorum, subito se ex silvis fecerunt impetuque in eos facto, qui erant in statione pro castris collocati, aeriter pugnaverunt, duabusque missis subsidio cohortitios a Caesare, utque his-primis legionum duarum qu una hae, intermita perexiguo loc spatio, inter se constitissent, no- enere pugnae perterritis nostris, per medios audacissime Proruperunt, sequeri e incolumes receperunt. Eo cliei Via Laberios
82쪽
in Laberius Durus tribunus militum interficitur. Illi,
Plurihus submissis cohortibus, repelluntur. XVI. Toto hoc in genere pugnae quum sub oculis omnium, ac pro castris dimicaretur, intellectum est, nostros, Propter gravitatem arreiorum, quod neque insequi cede te possent, neque ab lignis discedere auderent, minus aPtos esse ad Hiis generis hostem equites autem magno cum periculo dimicare propterea quod illi etiam consulto plerumque ciderent et, quum paullulum ab legionibus nostros removissent, ex essedis desilirent, et pedi .hus dispari proelio contenderent. Equestris autem proelii ratio, et,edentibus et insequentibus, par atque idem peri- Cuium inserebat. Accedebat huc, ut numquam conferti, sed rari, magnisque intervallis proeliarentur, stationesque dispositas haberent, atque alios alii deinceps exciperent, integrique et icentes defatigatis succederent.
XvIl. Postero die procul a castris hostes in collibuscisnstiterunt, rarique se ostendere, et lentius, quam Pridie, nostros equites proelio lacessere coeperunt. Sed meridie, quum Caesar pabulandi caularati legiones, atque omnem equitatum cum C. Trebonio legato misisset repente. ex omnibus partibus ast pabulatores advolaverunt, sic uti
ab signis legionibusque non absisterent. Nostri, aeriter in eos impetu facto, repuleratnt r. ncque finem insequendi secerunt, quoad subsidio confisi equites, quum post seu
giones viderent, praecipites hostes egerunt: magnoque eorum numero interfecto neque sui colligendi neque consistendi aut ex essedis desiliendi facultatem dederunt. Ex hac fuga protinus, quae undique convenerant, auxilia discesserunt; neque post id tempus umquari summis nobiscum opiis hosses contenderunt se Ii L Caesar, cognito consilio eorum, ad flumen ammesin, n fines Cassivellauni exercitum duxit quod flumen uno omnino loco pedibus, atque hoc aegre transiri Potest. 9 quum venisset, animadvertit, ad alteram fluminis ripam magnas esse opias hostium instructas ripa autem erat acutis sudibus praefixis munita; eiusdemque
generis sub aqua defixae sudes flumine tegebantur iis rebus cognitis a captivis perfugisque, Caesari praemisso equitatu, confestim legiones subsequi jussit. Sed ea celeritate, atque impetu milites ierunt, quum c Pite solo ex
83쪽
agri exstarent, ut hostes impetum legionaim atque equitum sustinere non possent, ripasque dimitterent, ac se fugae andarent.
XIX. Cassivellaunus, ut supra demonstravimus, omni
spe deposita contentionis, dimissis amplioribus copiis, n-libus circiter iv essedariorum retentis, itinera nostra servabat paullulumque ex via excedebat, locisque impeditis atque silvestribus sese occultabat atque iis regionibus, quibus nos iter facturos cognoverat, pecora atque homi--nes ex agris in silvas compellebat et, quum equitatus noster liberius, vastandi praedandique causa, se in agros effunderet, omnibus sis notis semitisque essedarios ex silvi, en itebat; et, magno eum periculo nostrorum equitum cum iis confligebat atque hoc mecu latius vagari Prohibebat. Relinquebatur, ut neque l9ngius ab agmine legionum discedi Caesar pateretur et tantum in agris vastandis incendiisque saciendis hostilius noceretur, quantum Iahor atque itinere legionarii milite, Sce e poterant. XX. Interim Trinobantes, prope firmissima earum re- ionum civita, ex qua an dubratius adolescens Caesarisdem secutus, ad eum in continentem Galliam venerat; cujus pater imanuentius in ea civitate regnum obtinuerat, interseetusque erat a Cassivellauno, ipse fuga mortem vitaverat, legatos ad Caesarem mittunt pollicenturque sese e dc dituros, et imperata adiuro petunt, ut Mand Eratium ab injuria Cassivellauni defendat atque in civitatem mittat, qu praesit imperiumque obtineat. His Caesar imperat obsides L, frumentumque exercitui Mandubrati imque ad eos mittit. Illi imperata celeriter feeerunt obsides ad numelum, tumentumque miserunt. XX l. Trinobantibus defensis, atque ab omni militum
Injuria piohibitis Cenimagni, Segontiaci, Ancalites, Bi-hroci, Cassi, legationibus mssis sese Caesari dediderunt. Ab his cognosti non longe ex loco oppidum Cassivellauni abesse, silvis paludibusque munitum, quo satis magnus hominum pecorisque numerus convenerit oppidόm autem Britanni vocant, quum silvas impeditas allo atque fossa niunierunt, quo incursionis hostium vitandae causa,
convenire consueverunt. Eo proficiscitur cum legionibus: doctim reperitagregie natum atque opere munitum
nien hunc duabus ex partibus oppuguare conteadit. HOL
84쪽
tes paullisper morati militum nostrorum napetum non tulerunt seseque ex alia parte oppidi eiecerunt. Magnus ibi numarus pecoris repertus multique in iuga sunt comprehensi atque interfecti.
XXl . Dum haee in his Ioela geruntur, cassivellaunua
ad Cantium, quod esse ad mare supra demona vimus. quibus regionibus a rege praeerant, Cingetoria, amistiuS, Taximagulus, Segonax, nuncios mittit atqui hi imperat ut, coactis pmnibus copiis, castra navalia de im Proviso adoriantur, atque oppugnent. Hi quuna ad east Venissent, nostri, eruptione facta, multis eorum intersectis capto etiam nobili duce Lugotorige suos ineolum reduxerunt. Cassivellaunus, hoc proelio nunciato, tot dis, triMentis acceptis, vastatis finibus, maxime etiam pem tu defectione civitatum, legatos per Atrebatem omium de deditime ad Caesarem mittit. Caesar, quum statuisset hiemem in continente propter repentinos Galliae motus amgere, neque multum aestatis superesset, atque id facile extrahi posse intelligeret, obsides imperat et, quid in ano nos singulos vectigalis populo tomano Britannia pende ret, constituit interdicit atque imperat Cassivellauno, a Mandubratio neu Trinobanimus noceat. XXIII. Obsidibus aeceptis, exercitum reducit ad mare naves invenit reseetiis. His deductis, quod et captivorum
magnum numerum habebat, et nonnullae tempestate deperierant naves, duobus commeatibus exercitum reportara constituit ae sic aceidit, ut ex tanto navium numero, tot vagationibus, neque hoc; neque superiore anno uilla in nino avis, quae tulites portaret desideraretur. At πιis, quae inanes ex continente ad eum emitterentur, e Prioris commeatus expositis militibus, et quas postea L bienus faciendas curaverat numero Lm, perpaucae locum caperent retiquae fere omnes fleerentur qua quum in
liquamdiu Caesar frustra exspecta , ne ann tempor navigatione excluderetur quod aequinoctium suberat,m eessario angustias liues collocavit, ac summani teanquirulitatem consecutus seeunda inita quum klvisset vigilia, pr maluce terram attigit, omnesque incolumes naves perduxit. xxiv. subductis navibus, concilioque Gallorum 8- marobrivae peracto, quod eo anno frumentum in Gallia.
Propis siccitates, angustius prova ra i coactis est alue
85쪽
ae superioribus ainnis exercitum in hiberius collocara lesionesque in plures ivitates distribuere ex quibus unam in Morinos ducendam C. Fabio legato dedit alteram in Nervios in Cieeroni tertiam in Essuos L. Roscio qua tam in Remis eum T. Labieno in confinio Trevirorum, Hemare jussit. Tres in Besgio collocavit. His in Cras . sum quaestorem, et L. Munatium Planeum, et C. Treb nimn legatos praefecit. Unam legionem, quam proxime trans Padum conscripserat, et cohortes v in Eburones, quorum pars maxima est inter Mosam elabenum, qui sub
imperio Ambiorigi et Catiuulci erant, sit. His miliatibus in Titurium.Sabinum et L. Aurunculeium Cottam legatos praeesse jussit. Ad hunc modum distributis legionibus, facillime inopiae seumentariae sese mederi posse
existimavit atque harum tamen omnium legionum hi- herna praeter eam, quam L. Roscio ita pacatissimam ex quietissimam partem ducendam dederathmillibus passuum C ἀontinebantur. Ipse interina, quoad legiones colloca si munitaque hiberna cognovisset, in Gallia morasi constituit. .
LXV. Erat in Caravissim sumnti loco natus Tasgetiua
aerisa Manaiores in sua imitate regnum obtinuerantia Mallic Caesar pro ejus virtute atque in.se benevoleatia quod in maibus bellis singiuari ejus opera fuerat usias, malorum Osuin aestituerat. Tertium jam buncunnum regm temanis uri palam multis etiam ex civitate auctoribus, interis securunt. Desertur ea res ad Caesarem, ille meritus, quo ad plures res pertinebat, ne civitas eorum impulsis deficeret, L. Planeum cum legi e ex Belgio celeriter in Carnutes proficisci jubet, inique hiemare quorum . OMPeraeognoverit Tasgetium interiectum, hos comprehensos aedis mittere interim ab omnibu ugatis quaelioribus- -ν.quibus legionas trans viderat certior factu est, inhi- hem Perventum G 'mque hibe nis esse munitum. Axvi. Diebus circiter xv, quibu in hiberna ventum, est, initium repentim tumultus ac defectionis ortum esta, Ambiorige et Cati vulco qui, quum ad fines regni iura hino Cottaeque praeiti fuissent flumentumque in hibema comportavissent, induciomari r vim nunciis impulsi suos
gonci averunt subitoque oppressis ligat toribus, magna Inan ἀRstra. oppugnatum enerunt. Quum celeriter nostri
86쪽
te Hispanis equitibus emissis, equestri proelio superiores fuissent desperata re; hostes suos ab oppugnatione reduxerunt. Tum suo more conclamaverunt, ut aliqui ea nostris ad couoquium prodirent habere sese quae de re communi dicere vellent, quibus controversias misui posse
AxVII. Mittitur ad eos colloquendi causa α Arpinius, eques Romanusissem,iliaris in Titurii, in Iunius ex Hispania quidam, qui jam ante missu Caesaris adlam.
hi rigam ventitare coruueverat , apud lios Ambiorix in hune modum loeutus est Sese pro Caesaris in se beneficiis plurimum ei confiteri debere, quod ejus opera sti. pendio liberatus esset, quod Atuaticis finitiniis suis emdex coniuesitan quodque ei et filius, et fratris filius ab Caesare remissi essent, quos Atuatilia obsidum numero misi scis apud se in servitute et catenis tenuissent neque id, quod secura de oppugnatione castrorum, aut judicio, aut volat axo a fecisse, sed coactu civitatis et suaque essistri modi imperia, ut non minus haberet in se juris multi. turia quam ipse in multitudinem Civitati porro hane fui se iselli eausam, quod repentinae Gadiorum conjurationi re sistere non potuerit, id se laeti ex humilitate sua probare posse s quod non adeouit imperitus rerum, ut suis copiis P sulum Romanum se superare posse confidat sed esse Gavis commune eonsilium omiubus hibernis Caesaris ops pugnandis Iunc esse ductum diem ne qua legio alterae legi-i subsidio venire posset: non facile Gallos Gallis negave Potuisse; praesertim quum e recuperanda communi libertate consilium initum videretur quibus quoniam pr. pietMe satisfecerit, habere se nunc rationem Ossicii; pro be 'nefigiis Caesarem monere, orare Titurium pro hospitio, κsistane militum saluti cinisulat magnam manum Germa, norum conductam .Rhenum tiransisse hanc a re biduo ipserum esse consilium, velintne prius, quam vitiari se tiamt, audio ex hibonis milites aut ad Ciceronem au ad Labienum dediicere, qu reum alter millia passuum cir- Ciso M. alter paullo ampliu, hii ira illud fisolliceri, et
juvejurando contarmate luciam te iter per fine suos dati, rum: quod quum aciat, et muεtati sese coalulare, quod hεburnis levetur, ut Caesiam Pro ejus meriti gratiamπ
87쪽
XXVIII. C. Arpine n et Iunius, quae audierant, ad egatos deferunt. Illi repentina re perturbati; etsi ab hoste
ea dicebamur, non tamen negligenda existimabant maxume . hac re Permovebantur, quod civitatem ignobilem
atque humilem Eburonum sua sponte populo Romano MLlum facere ausam vix erat credendum. Itaque a coni, Iium rem deferunt magnaque inter eos exsistis controve
sa. L. Auruneuleius, compluresque tribuni militum et primorum ordinum centuriones, nihil temere gerulum, neque ex hibernis injussu Caesaris discedendum existima-bint quantavis magnas copias etiam Germano um sanetaeri posse, munitis hibernis docebant rem esse testi monio, quod primum hostium impetum, multis ultro vulneribus illaus, fortissime uilinue introe frumentaria non premi interea et ex proximis hibernis, et a Caesare e-ventura subsidia postremo quid esse levius aut turpius, quam auctore hoste de summis rebus capere consilium Z XXIX Contra ea Titurius, sero facturos clamitabat, quum majore, manus hostium, adjuncti Germanis, convenissent, aut quum aliq ii calamitatis in proximis taber mi esset acceptum et brevem consulendi esse occasionem. Crem arbitrari profectum in Italiam t nec alites Camnates interficiendi Tasgetii eonsilium suisse capi aros, neque Eburossies, si ille adesset, tanta cum ontemptione nostri ad castra venturos esse non hostem auctorem sed rem, spectare et subesse Rhenuma magno esse Germinuis dolori Axiovisti mortem, et superiores nostras victorias :ardere Galliam tot contumeliis aeceptis sub populi Romani immium redactam, superiore gloria rei mittaria exinstincta postremo quis hoc tibi persuaderet, sine certa re Ambiorigem ad ejusmodi consilium descendisset Suam itim -itiam in utramque partem es tutam et ii nil iis durius, nullo periculo ad ino rimam legionem perventuros; si Gallia omnis cum Germanis consentiat, unam esse in celeritate positam salutem. Coe se quidem, atque eorum, qui dissintirent, consilium quem haberet eauum in quos non priseus periculum, at certe longa obsidione fames esset pertimescenda. XXX. Hac in utramque partem habita disputatione, quum a Cotta primisque ordinibus acriter resisteretur Vincite, inquit, si ita vultis, Sabinus et ad latariore voce,
ut magna para militum 1a udiret; neque is sum, inquit,
88쪽
qui gravissime ex vobis mortis periculo terrear hi sapient, et ii gravius quid aeeiderit, abs te rationem πο- stente qui, si per te liceat, perendino die cum proximis hibernis conjuncti, communem eum reliquis casum uia tineat me riccti et relegati longe a caeteris, aut sae
XXXL Consurgitur ex consilio. Comprehendunt ..trumque, et orant, ne sua dissensione et pertinacia rem in summum perieulum deducant facilem esse rem, seum meam, seu proficiscantur; si modo unum omnes senistiant ac probent et contra in dissensione nηuam se salutem PersPicere. Res disinitatione ad mediam noctem με se ducitur. Tandem dat Cotta permotus manus au rat sententia Sabim Pronunciatur, prima luce turos. Consumitur vigiliis reliqua pars noctis, quum sua quis . miles errcumspiceret, quid secum portare posset, quid e instrumento hibernorum relinquere cogeretur omninexcogitantur, quare nec sine periculo maneatur, et, guore militum, et vigiliis periculum augeatur. Primm uice sis e castris proficiscuntur ut, quibus esset ye aissem, non ab hoste, sed ab homine amicissimo Ambiorigo eonsilium datum, longissimo agnit e, magnis iue impedi. --tis. XXXIL At hostes, postea quam ex nocturno fremitu
vigiliisque de profectione eorum senserunt, collocatis insidiis bipart to in silvis, opportuno atque occulto loco, Rintilibus passuum circiter ii Romanorum adventum exspe stabant et, Mim se major pars agminis in magnam eonvallem demisisset, ex utraque parte ejus vallis subito sese ostenderunt; novissimosque premere, et primos prohibere adscensu, atque iniquissimo noliris loco proelium com
XXX it. Tum demum TIturius, uti qui nihil ante
providisset, trepidare, et concursare, cohortesque dispone . re haec tamen ipsa timide, atque ut eum omnia deficero iderentur quod plerumque iis accio ere consuevit, qui in ipse negotio consilium capere coguntuν. At Cotis, quieogitasset hae posse tacitinere aceidere, atque ab eam causam profectionis auctor non fuisset, nulla in re eom muni saluti deerat; et in appellandis cohortandisque t
litibus, imperatoris; et in pugna, militis ossicia praesta. bat bumque propter longitudinem agminis minua facile
89쪽
Per se omni obire et quid quoque loco iaciendum esset, Providere possent i jusserunt pronunciari, ut impedime in relinquerent, atque in orbem consisterent: quod consilium etsi in ejusmodi eas reprehxndendum non est. t me incommode accidit; nam et nostris militibus spem misinit, et holies ad pugnandunt alacriores effecit quod non sine summo timore et desperatione id laetum videbatur. Praeterea accidit, quod fieri necesse erat, ut Vulgo milites ab signis discederent; quaeque quisque eomam carissima haberet, ab impedimentis petere, atque arripere
Properaret, et clamore ac fletu omnia complerentur.
XXXIV. At barbaris consilium non defuit nam duces eorum tota acie pronunciari jusserunt, ne quis ab loco discederet illorum esse praedam, atque illis reservari, quaecumque Romani reliquissent proinde omnia in victoria
Posita existimarent. Erant et vi tute, et numero Pugnando pares nostri tametsi a duce et a tortuna a serebantur tamen omnem spem salutis in virtute Ponebant; et, quoties quaeque cohors procurrerat, ab ea Parte magnus hostium numerus cadebat. Quu re 'nimadversa, Ambiorix pronuneiari jubet ut procul tela conjiciant, neu Propius accedant et, quam in partem Romani impetum fecerint, cedant levitate armorum et qhc
tidiana exercitatione nihil iis noceri posse rursus se ad sagna recipientes insequantur.
XXXV. Quo praecepto ab iis diligentissime observato,
quum quaepiam cohors ex orbe excesserat, atque impetum fecerat, ob velocissime refugiebant. Interim ea parte nudari necesse erat, et ab latere aperto tela recipi. Rursus, quum in eum locum, unde erant egressi, reverti coeperant, et ab iis, qui cesserant; et ab iis, qui proximsteterant, circumveniebantur: sin autem locum tenere vellent, neque virtuti iocus relinquebatur, neqae a tanta multitudine conjeeta tela confarti vitare poterant . Tamcn innamultis incommodis consitelati, multis vulneribus acceptis, resistebant, et magna parte diei consumpta, quum a prima luce ad horam via pugnaretur, nihil, quod ipsis esset indixnum, committebant. Tum T. Balventio, qui superiore anno primum pilum duxerat, viro forti et magnae auctoritatis, utrumque femur tragula transjicitur in Lucanius
uiusdem ordinis fortissime pugnaus, dum circumvento filio
90쪽
subvenit interficitur. L. Cotta legatus, omnes ohortes ordinesque adhortans, in adversum os funda vulneraturi XXXVI. His rebus permotus Q Titutius, Plum Pisiseu Ambiorigem suos cohortantem conspexisset, interpre- . tem suum Cn. Pompeium ad eum mittit, rogatum, ut si bi militibu*ue parcat. Ille appellatus respondit: si velit secum colloqui, licere sperare a multitudine impetrari indisse quod ad militum sasutem pertineat ipsi vero nia hi nocitum iri inque eam rem se suam fidem interponeis re Ille cum Cotta saucio communicat, si videatur, pugna ut excedant, et cum Ambiorige una colloquantur: sp rare se ab eo de sua ac militum salute impetrare posse. Cotta se ad armatum hostem iturum negat, atque in eo
XxXVI l. Sabinus, quos in praesentia tribunos militum
circum se habebat et primorum ordinum centuriqnes, sescuui jubet et quum propius Ambiorigeris accessisset, junsus arma a icere imperatum facit suisque, ut idem sa-ciant, imperat. Interim, dum de conditionibus inter se agunt, longiorque consulto ab Ambiorige institqitur se tartio, paullatim circumventus, interficitur Tum vero suo more, victoriam conclamant, i qtie lubitum tollunt imis petuque in nostros faeto, ordines perturbant. Ibi L. Cotta pugnans interficitur cum maxima parte mi itum. Reliquis in castra recipiunt, unde erant egressi et ex quibus L.
Petrosidius aquilifer, quum magna mus itudine hostiurn premeretur, aquilam utra vallum projecit. Ipse pro eas. tris fortissime pugnans occiditur. Alii aegre ad nod em opis pugnationem sustinent noctu ad unum omnes, desperata salute, se ipsi interfieiunt Pauci ex proelio elapsi incertis Itineribus per silvas ad δ' Labienum legatum in hiberinperveniunt, atque eum de rebus gestis certiorem faciunt.
XXXVIII. Hae victoria sublatus Ambiorix, statim cum equitatu in Atuaticos, qui erant esus regno finitimi, pr ficiscitur; neqrie diem. neque noctem intermittit peditatumque se subsequi jubet. Re demonstrata, Atuaticisque eone itatis, postero die in Nervios pervenit hortaturque. ne, sui in perpetuum liberandi, atque uic scendi Romanos,
pro 'is, quas acceperint, injuriis, occasionem dimittante interfectos esse legatos duos, Agnamque artem exercitus interisse demonstrat: nillil esse negotii, subito oppres sam legionem, quae cum Cicerone hiemet, interfici se ad