장음표시 사용
161쪽
trisque in eorum finibus positis, equitum turmas dimitthin omnes partes ad aliquos excipiendos, en quibus hostium consilia cognosceret. Equites ossicio functi renuneiant paucos in aedificiis essesinventos atque hos, non qui agrorum incolendorum causa remansissent, namque esse
undique diligenter demigratum) sed qui speculandi gratia
essent remissi. A quibus quum quaereret Caesar, quo loco aniltitudo esset Bellovacorum qiiodque esset consilium e ruina inviaiebat, Bellovacos omnes, qui arma ferre Possent, in unum iocum eonvenisse itemque Ambianos, Aulercos, Caletes, Veliocasses, Atrebates locum castris excelsum, impedita circumdatum palude, delegisse omnia impedimenta in ulteriores silvas contulisse complures esse principes belli auctores, sed multitudinem maxime Correo obtemperare, quod ei summo odio esse nomen popuERomani intellexissent. aucis ante diebus ex his eas risComitim distessisse ad auxilia Germanorum adducenda, quorum et vicinitas propinqua, et multitudo esset infinita. Constituisse autem Bellovacos, omnium principum consensu, summa plebis cupiditate, si, ut diceretur, Caesar cum it legionibus veniret offerre se ad dimicandum ne, miseriore ac duriore postea conditione, cum toto exercitu drcertare cogerentur: in majores opias adduceret, in eo loco permanere, quem delegissent, pabulatione autem, quae propter anni tempus quum exigua, tum disje ta esset, et frumentatione, et reliquo commeatu ex insudiis prohibere Romanos. VIII. Quae Caesar quum consentientibus plurimis, ODInsuisset, atque akquae pro merentur, consilia Plena Prudentiae, Iongeque a temeritate barbarorum remota eni iudicaret omnibus rebus inserviendum statuit, quo celarius hostes, contempta suorum paucitate, prodirent in acidem. Singularis enim virtutis veteranas legiones Vir, Iri,
et ix habebat, summae spei, delectaeque juventutis 3 quae octavo jam stipendio unita, tamen, collatione reliquatum, nondum eandem vetustatis et virtutis ceperat opinionem. Itaque, consilio advocato, rebus iis, quae ad se essent delatae, omnibus expositis, animos multitudinis omifirmat. Si sorte hostes iii legionum numero posset elieere ad dimicandum, agminis ordinem ita constituit ut legio Mi, Viri, et ix ante omnia iret impedimenta ; deinde
162쪽
omnium impedimentorum agmen quod tamen erat meis diocre ut in expeditionibus esse consuevit hcogeret i, ne majoris multitudinis species aecidere hostibus posset, quam sibi depoposcissent. Hac ratione paene quadrato agmine in amicto, in onspectum hostium celerius opinione eorum exercitum adducit. IX. Quum legiones re vie instructas velut in acta. ceristo grad accedere Galli viderent, quorum erant ad Caesa rem plena fiduciae eon a perlata sive certaminis pericuislo, sive subito adventa, seu exspectatione nostri consilii, coapias instruunt pro Castris, nec loco superiore decedunt. Caesar, etsi dimicae optaverat tamen admiratus tantam multitudinem hos tum valle intermisis, magis in altitudinem depressa quam late patente, castra castris hostium eonfert. Haec imperat vallo pedum xii muniri, coronis. que pro ratione ejus altitudistis in aedificari; ossam duplicem, pedum quinum denum, lateribus directis, deprimi; turres crebras excitari, in initudinem ii tabulatorum, pontibus tranflectis constratisque oriungi; qtiorum frontes viminea loricula munirentur ut hostis a duplici propugnatorum ordine depelleretur; quorum alter ex ponti-
hos, quo tutior altitudine esset, hoc audacius longiusque tela Permitteret alter, qui propior hostem in ipso vallo conoeatus esset, ponte ab incidentibus telis tegeretur. Portis sisres altioresque turres imposuit. X. Hujus munitionis duplex erat consilium namque et operum magnitudinem et timorem suum sperabat fiduciam barbaris allaturum; et, quum pabulatum frumentatumque longius esset proficiscendum, parvis copiis castra munitione ipsa videbat posse defendi. Interim, crebro Paucis utrimque procurrentibus, inter bina castra palude
interjecta, eontendebatur quam tamen Paludem no
nunquam aut nostra auxilia Gallorum Germanorumque transibant, acriusque hostes insequebantur, aut vicissim hostes eandem transgressi nostros longius submovebant.
Accidebat autem quotidianis pabulationibus, id quod accidere erat necesse, quum raris disjectisque ex aedifieiis pabulum conquireretur, ut impeditis locis dispersi pis
latores circumvenirentur. Quae rea etsi mediocre deir mentum jumentorum a servorum nostris asserebat, tamen stultas cogitationes incitabat barbarorum. Atque eo
163쪽
magγη, quod Commius, quem prosectum ad auxilia Germanorum accersenda dixeram, eum equitibus Venerat:
qui tametsi numero non amplius erant quingentis tamen Germanorum adventu barbari inflabantur. XI. Caesar, quum animadverteret hostem complures dies castris palude et loci natura munitis se tenere et neque oppugnari castra eorum fine dimicatione emiciosa, nee loeum munitionibin claudi, nisi a maiore exercitu posse literas ad Trebonium mittit ut, quam celerrime Posset, legionem iii, quae eum T. Sextio legato, in Buturigibus hiemabat, aecerseret, atque ita cum Iis temonibus magnis itineribus ad se veniret. Ipsi equites invicem
emorum ac Lingonum reliquarumque civit tum quin rum magnum numerum evocaverat, pra sidio pabulatoribus mittit; qui subitas hostium incursiones sistinerent. XII. Quod quum quotidie fieret, ac jam mimetudine. diligentia minueretur quod plerumqne accidit diuturnitate, Bellovaci delecta manu peditum, cognitis stationibus quotidianis equitum nostrorum, silvestribus locis insidias disponunt eodemque equites postero die mitium, qui primum elicerent nostros in insidias, deinde Imumventas aggrederentur. Cujus mali sors incidit Rhemis, quibus illa dies fungendi muneris obvenerat. Namque ii,
quum repente hostium equites animadvertissent, ac numero superiores paucitatem contempsissent, cupidius insecutia peditibus undique sunt circumdati. Quo facto pertur 'bati celerius, quam consuetudo fert equestris pro ni se re. ceperunt, amisse vertisco, principe civitatis, praefecto equituma qui quum vix equo propter aetatem posset uti, tamen consuetudine Gallorum, neque aetatis excusatione in
suscipienda praefectura usus erat, neque dimicari sine se eluerat. Inflantur atque incitantur hostium animi s eundo proelio, principe et praefecto Rhemorum interfecto Nostri detrimento admonentur, diligentius exploratis locis
stationes disponere, Manoderatius cedentem insequi hoc XIII. Non intermittuntur interim quotidiana proelia
In conspectu utrorumque castrorum, quae ad vada transitusque fiebant paludis. Qua contentione Germani, quos Propterea Caesar transduxerat Rhenum, ut equitibus im
164쪽
transissent, paucisque resistentibus interfectis, pertinacius reliquam multitudinem essent insecuti, perterriti non sciatum ii, qui aut comminus opprimebantur, aut eminua via nerabantur; sed etiam qui longius subsidiari consueverant, turpiter sugerunt; nec prius finem fugae secerunt, saepa amissis superioribus Ioeis, quam se aut in castra suorum reciperent, aut nonnulli pavore coacti longius profugerent. Quorum periculo lic omnes copiae sunt perturbatae, ut vix judicari posset, utrum secundis nimiisque rebus ininsolentiores an adversis mediocribusque timidiores esssentaxIV. Complurimis diebus iisdem in castris eonsamptis, quun propius aceessisse legiones, et C. Trebonium legatum cognovissent; duees Bellovacorum veriti similem obsessionem Alesiae noctu dimittunt eos, quos aut aetate, aut viribus inferiores, aut inermes habebant, unaque reliqua impedimenta: quorum perturbatum et eonfusum dum explicant agmen, magna enim multitudo arrprum etiam expeditos sequi Gallos consuevit oppressi luce eois pias armatorum pro suis instruunt castris; ne prius M. mani persequi se inciperent, quam longius agmen impedi. mentorum suorum processisset. in Caesar aeque resiste te tanto collis adscens lacessendos judicabat; neque nonnsque eo legiones admovendas, ut discedere ex eo loeo sine perieulo barbari militibus instantibus non possente ita quum paludem impeditam a castris castra dividere, quae transeundi dissicultas celeritatem insequendi ludara posset atque idciugum, quod trans Paludem paene ad hostium castra pertineret, mediocri valle a castris eorum intercisum animadverteret; pontibus salude constrata. legiones transducit, celeriterque in summam planidem
jugi pervenit; quae declivi fastigio duobus ab later usmuniebatur. Ibi legionibus instructis ad ultimum i-gum pervenit aciemque eo loco constituit, undeoc iamento missa tela iniqstium cuneos conjici possent. XV. Barbari confisi loci natura, quum dimicare nonrreensarent, si sorte Romani subire collem conarentur, paullatimque copias distributas dimittere non auderent. ne dispersi perturbarentur, in acie permanserunt. Quorum pertinacia cognita Caesar xx cohortibus instructis, in
trisque 3 loco metatis, muniri iubet castra Nilusulis
165쪽
operibus, legiones pro vallo instructas collocat equites frenatis equis in stationibus disponit Bellovaci cum
Romanos ad insequendum paratos viderent, neque percno stare, neque diutius permanere sine cibariis eodem loco possent, tale consilium sui reeipiendi inierunt: asces, ubi consederant, nam in acie sedere Gallos consuesse, superioribus Commentariis declaratum est , stramentorum ac virgultorum, quorum summa erat in castris copia, per manus inter se transditos, ante aciem collocaverunt; extremoque tempore diei, signo pronunciato, uno temporeqncenderunt. Ita continens flamma copias omnes rePenee a conspectu texit Romanorum. Quod ubi accidit, Barbari vehementissimo cursu fugerunt. XVI. Caesar, etsi discessum hostium animadvertere non poterat incendiis oppositis tamen id consilium quum fugae ausi initum suspicaretur, legiones promovet et turmas mittit ad insequendum : ipse veritus insidias, ne forte in eodem loco subsistere hostis, atque elicere nostros in locum conaretur iniquum, tardiu procedit Equites, quum latrare fumum, et flammam densissimam timerent: ac, si qui cupidius intraverant, vix suorum ipsi priores Parte animadverterent equorum, insidias veriti, liberam
Seultatem sui recipiendi Bellovacis dederunt. Ita fuga timoris simul calliditatisque plena, sine ullo detrimento, millia non amplius x progressi hostes, munitissimo loco Castra posuerunt Inde, quum saepe in insidiis equites pedit4sue disponerent, magna detrimenta Romanis Pa-hulationibus inferebant. XVII. Quod quum crebrius accideret, ex captiUO quo dam omperit Caesar, Correum Bellovacorum ducem, Drtissimorum millia vi peditum delegisse, equitesque omni numero, quos in insidiis eo loco coliqearet, quem in foeum, propter copiam frumenti ac pabuli Romanos pabulatum missuros suspicaretur. Quo cognito consilio, Caesar legiones plures, quam solebat, educit equitatum- me, qua consuetudine pabulatoribus mittere praesidio consueverat praemittit. Huic merponi praesidia levis armaturae ipse cum legionibus quam potest marsime appropinquat.
XVIII. Hostes in insidiis dispositi quum sibi delegisseat ampum ad rem serendian a ampliua patentem in
166쪽
omnes partes passibus , silvis undique impeditissimis, antaltissimo flumine, velut indagine munitum, mi insidiis
circumdederunt nostri. Explorato hostium consilio, ad Proeliandum anino atque armis pamti; quum subs quentibus legionibus, nullam dimicationem recusarent, turmatim in eum locum devenerint morum adventri quum sibi Correus oblatam occasionem rei gerendae existimaret, primum cum paueis se ostendit atque in proxumas turmas impetum istit. Nostri constanter impetum sustinent insidiatorum neque plures in unum locum o veniunt; quod plerumque equestribus Proeliis quum propter aliquem timorem aecidit, tum multitudine ipsorum
XIX. Quum dispositis turmis invi m rari proeliarentur, neque ab lateribus eircutiiveniri suos paterentur
rumpunt ceteri, Correo proeliante, ex silvis. Fit magnai contentione diversum proelium : quod quum diutius pael Marte iniriitur; - paullatim ex silvis instructa multundo Procedit peditum, quae nostros emit edere equites quia hus celeriter submiunt levis armaturi pedites, quos ante legiones missos Boetu turmisque nostrorum interpositi, constanter prosiantur. εινnatur H uandiu pari conistentione deinde, ut ratio pomitabat proelii, qui sustinum. Tam primos impetus lusidiarunt, Me ipso fiunt superiore quod nullum ab insidiantibus imprudentes Meeperant demimentum. Accedunt propius interim legiones, re larique eodem tempore et nostris et hostibus nunci alleruntur, imperatorem instructis copiis adesia. Qua re comnita, praesidio ethortium eonfisi nostri, acerrime proeliantur ne, si tardius rem gessissent, victoriae gloriam communicasse cum legionibus viderentur. Hostes conetatine animis atque itineribus diversis fugam quaerunt. Ne quidquam nam quibus dissicultatibus locorum Romanos claudere voluerant, iis ipsi tenebantur. Victi tamen Propulsique, majore parte amissa, constemati, quo inratulerat, coniugiunt partim silvis petitis, partim fluminea qui tamen in fuga a nostris acriter insequentibus ori ciuntur. Qitum interim nulla calamitate victus Corem excedere proelio silvasque petere, aut invitantibus nostris
167쪽
compluresque vulnerando, cogeret elatos iracundia victo.
XX. Tali modo re gesta, reeentibus proelii vestigiis imgressus Caesar, quum victos tanta calamistate existimaret hostes, nunei accepto, locum castrorum relicturos, quae non longius ab ea caede abesse plus minus viii millibus Pacsuum dicebantur, tametsi flumio impeditum transitum videbat tamen exercitu transducto progreditur. At Bellovaci reliquaeque civitates, repente ex fuga paucis, atque his vulneratis, receptis, ni filvarum beneficio casum evμ aver ni, omnibus adversis, cognita calamitate, intersecto Correo, amisso equitatu, et fortissimis peditibus, quum adventare Romanos existimarent, concilio repente cantu tubarum convoeato, melamant, ut legati obsidesque ad Caesarem mittantur.
XXI. Hoe omnibus probato mellio, Commius Atre. has ad eos profugit Germanos, a quibus ad id bellum auxi-va mutuatus erat. Ceteri e vestigio mittunt ad Caesaremugatos, petuntque, ut ea poena sit contentus hostium 3, quam si sine dimicatione inserre integris posse , pro sua clementia atque humanitate, numquam profecto esset iulaturus affictas opes equestri proelio Beliquaeorum esse: delectorum peditum multa millia interiisse vix refugiti
nuncios caedis Tamen magnum, ut in tanta catinitate, Bellovacos eo proelio commodum esse consecutos quod Correus auctor belli, eoncitator multitudinis, esset inte
fama. Numquam enim Senatum tantum 'in civitate, illa vivo quantum imperitam plebem, potuisse. XXII. Haee orantibus legatis, ommemorat Caesar, odem tempore superiore anno Bellovacos, eterasque Galliae eivitates suscepisse bellum pertinacissimed hos ex omnibus in sententia permansisse, neque ad sanitatem reliquorum deditione esse perductos scire, atque intelligere se, causam peccati facillime mortuis delegari neminem vero tantum pollere, ut invitis principi , resistente Mn tu omnibus bonis repugnantibus, infirma manu plebis bellum concitare et gerere posset sed tamen se contentum fore ea poena, quam sibi ipsi contraxissent. XXIII. Nocte insequenti legati responsa ad suos referauit, obsides conficiunt. Concurrunt reliquarum civitatis tumegati, quae Bellovaeorumspeeulabantur eventum. t.
168쪽
sδε dant. Imperata saetunt, exeepto commio, tremtimor cohibebat e nsquam fidei suam committere salaiis Iem. Nam superiore anno T. Labienus, Caesare in Gala lia citeriore jus dieente, quiun Commium comperi sollieitare eivitates, et coniurationem contra Caesarem facere infidelitatem ejus sine ulla perfidia judicavit eo- Primi posse, quem quia non arbitrabatur voeatum in eas
tra Venturum, ne tentando cautionem is ret C. Volus
Rum Quadratum misit, qui eum, per simulationem oti quii, curaret in terfieiendum. Ad eam rem delectoa
transdidit centuriones Quum in colloquium ventis es. set, et, ut convenerat, manum Commi Volusenus arris Puisset, enturio, velut insueta re permotus, vellet hominem conficere, celeriter a familiaribus prohibitus Cominfinii, non potuit. Graviter tamen primo ictu gladio ea-Put percussit. Quum utrimque gladii distra essenti non tam pugnanai quam diffugiendi fuit utrorumquae
consilium; nostrorum, quod mortifero. vulnere Commium credebant affectum Gallorum, quod insidiis e patiis. Irium, quam videbant, extimescebant. Quo facto silvis. se Commius dicebatur, numquam in conspectum cujus quam Romani venire.
XXIV. Bellicosissimis gentibus devictis, Caesis, quum
viderat nullam jam esse civitatem, quae bellum Pararet. quo sibi resisteret sed nonnullos ex oppidis demigrare, ex agris efflere, ad praesens imperium evitandum, Plurea in partes exercitum dimittere constituit. . Antonium quaestorem, eum legione a sibi eo ungiti C. Fabium legatum cum cohortibus xxv mittit in diversissimam partem Galliae quod ibi quasdam ivitates in armis esse ἀdiebat, neque C. Caninium Rebilum legatum, qui illis
regionibus praeerat, satis firmas, legiones habere existiamabat T. Labienum ad se evocat legionemque is, quaecum eo fuerat in hibernis, inrigatam Galliam mittit, acteolonias civium Romanorum tuendas ne quod simile in commodum accideret decursione barbarorum ae superiore restate Tergestinis aecidisset; qui repentino latrocinio a que impetu eorum erant oppreδ. Ipse ad devastavi χωPopulandosque fines Ambiorigis proficiscitur quem per territum, atque fugientem quum redigi posse in suam po-
169쪽
hat, adeo fines ejus vastare civibus, aedifieiis, pecore, ut odio suorum Ambiorix, si quos fortuna fecisset reliquos, nullum reditum propter tantas calamitates haberet in civitatem.
XXV. Quum in omnes partes finium Ambiorigis aut
legiones, aut altillia dimisisset, atque omnia caedibus, in--diis, rapinis vastasset magno numero hominum i 'terfecto aut capto Labienum cum it legionibus in Trevum mittiti; quorum civitas, propter Germaniae vicinitatem, quotidianis exercitata bellis, cultu et seritate, non mutatum a Germanis differebat neque imperata unquam, ausi exercitu coacta, faciebat.
XXVI. Interim C. Caninius legatus, quum, magnam multitudinem eonvenisse hostium in fines Pictonum Miteris nunciisque Duratii cognovisset, qui perpetuo in m
citia Romanorum Wrmanserat, quum Pars quaedam et utatis ejus deseeisiet; ad oppidum Limbnum contendi Quo quum adventaret, atque ex captivis certius cognosceret, multis hominum millibus, Dumnaco duce Andi-i m Duratium elausum Limonum oppugnari neque imisana legiones hostibus ommittere auderet castra mu-anto loco positit. Dumnaeus, quum appropinquare Ca- ruinium eognovisset, copiis omnibus ad legiones conversis,aeastra Romanorum oppugnare instituit. Quum complu-πes dies in oppugnatione consumpsisset; et, magno suoxum AE trimento, nullam partem munitionum coaevellere Po- isset, rursus ad obsidendnm Limonum redit.
XXVII. Eodem tempore C. Fabius legatus μ' plures civitates in fidem recipit, obsidibus firmat, literisque C. Caninii , eexti' fit, quae in Pictonibus gerantur. --ibus rebus cognitis, proficiscitur ad auxilium Duratiofferendum. At Dumnacus, adventu fabii cognito, despexata salute, si tempore eodem coactus eget et Romanum 'externum sustinere hostem, et respicere ac timere oppidanos, repente eo ex loco cum copiis recedit nec se satis tutum fore arbitratur, nisi flumen Ligerim, quod erat Pomte Propter magnitudinem transeundum, copias transdualia leti Fabius, etsi nondum in conspei tum venerat hostibus, neque se cum Caninio conjunxerat, tamen doctus ab iis, qui locorum nquerant naturam, potissimum credidit, hos
170쪽
que eum mpiis ad eundem pontem .ntendit, equitatum . que tantum procedere ante agmen imperat legionum, quantum quum processisset, sine defatigatione equorum
in eadem se reciperet castra. Consequuntur equites nostri, ut erat, Praeceptum, invaduntque Dumnaci agmen re fugientes perterritosque sub sareinis in itinere sigressi, magna praeda, multis interfectis, potiuntur. Itaque, .. bene gesta, sericipiunt in astra.. XVIII. Insequenti nocte Fabius equites praemittit.
si paratos, ut confligerent, atque omne agmen morarentur, dum consequeretur ipse Cuius praeceptis ut res gereretur, in Atius Varus, praesectus equitum, singularie et animi et prudentiae vir, suos hortatur, agmenque hos tium consecutiis, turmas partim idoneis locis disponit, partim equitum praelium committit. Consistit audaeius equitatus hostium succedentibus sibi peditibus, qui toto agmine subsistentes, equitibus suis contra nostros serunt auxilium. Fit proelium acri certamine. Namque nostri,
contemptis pridie superatis hostibus quum subsequi legiones meminiisent, et pudore cedendi, at cupiditate celerius per se conficiendi praelii, sortissime contra pedites proeliam tur: hotasque mihi amplius copiarum accessurum o dentes, ut pridie cognoverant, delendi equitatus nostrii nacti occasionem videbanturi XXIX. Quum aliquandiu summa contentione dimicaretura Dumnacus instruit aciem, quae suis esset equitibu invicem praesidio. Tum repente confertae legiones in con spectum hostium veniunt. Quibus visis, perculsae barbarorum turmae ac perterritae acies hostium, perturbato impedimentorum o v m gno clamore discursuque passim fugae se manaenia At nostri equites, qui paullo an
cum resistentibus sortissime conflixeraRt, laetitia victor- elati, mara' undique clamore sublato, cedentibus circumfusi, quantum equorum vires ad persequendum, dextrae- siue ad caedendum valent, tantum eo proditio interficiunt. Itaque amplius millibus xi Rut armatorum, aut eorum, qui timore arma proiecerant, interfectis, omnis multitudo capitur impedimentorum.
XXX. Qua ea fuga, quum constaret Drapetem Sen nem qui, ut primum defecerat Gallia, collectis undique