장음표시 사용
171쪽
omnium civitatum accitis, remptis latronibus, impediis menta et commeatus Romanorum interceperat non amplius hominum v millibus ex fuga collectis, provinciam Petere, unaque consilium cum eo uterium Cadureum cepisse, quem in stiperiore Commentario, prima defectione Galliae facere in provinciam impetum voluisse, cognitu mest Caninius legatus, cum legionibus x ad eos Persequendos contendit, ne de timore aut det mento prova uinciae magna infamia, perditorum hominum latrociniis, e
XXXI. C. Fabius cum reliquo exereitu in Carnutes, reliquasque proficiscitur civitates, quarum eo Proedio, quod cum Dumnaco fecerar, copias esse acetias sciebat. Non enim dubitabat quin recenti calamitate submissiores essent futurae dato vero spatio ac tempore, eodem n- stante Dumnaco, possent concitari. . Qua in re summa felicitas celeritasque in reeipiendis ei vitatibu, Fabium consequitur. Nam Carnutes, qui saepe vexati nunquam pacis seeerant mentionem, datis obsidibus, veniunt in deditionem; eteraeque civitates positae in ultimis Gallis L nibus, oceano conjunctae quae Armoricae appellantur, auctoritate adductae Camulum, adventu Fabii legionumque imperata sine mora iaciunt. Dumnacus suis finibus expulsus, errans latitansque soli extremas Galliae regiones petere coactus est.
XXXII. At Drapes, unaque Luterius, quum legiones Caniniumque adesse cognoscerent, nec se sine eerta Per , nicie, persequente eaercitu, putarent Provinciae fines in. trare possea nec jam liberam vagandi latrocinandique facultatem haberent, coctissunt in mi s Cadurcorum. Ibi quum Luterius apud suos cives πι-dam, integris robus, multum potuisset, semperque auctor novorum consiliorum magnam apud barbaros lictoritatem Ure,eret; Ppidum Uxellodunum, quod in clientela fuerat ejus, natura loci egregie munitum, occupat suis et Drapetis copiis, oppidanosque sibi conjunuit. XXX t II. Quo quum confestim C. Caninius venisset, ainimadverteretque omnes oppidi partes praeruptissimis faxis esse munitas quo defendente nullo, tamen armatis adsisendere esset difficile magna autem impedimenta op
pidanorum ideret quae in claudistia fuga subtrahere
172쪽
conarentur,effugere non modo equitatum, sed ne legiones quidem possent tripartito cohortibus divisis, trina exseu sissimo loco castra secit, a quibus paullatim, quantum coPiae patiebantur, vallum in oppidi circuitu ducere instituit.
XXXIV. Quod quum animadverterent oppidant, miserrimaque Alesiae memoria solliciti, similem casum o sessionis vererentur, maximeque ex omnibus Luterius, qui fortunae illius periculum fecerat, moneret rationem humenti esse habendam eonstituunt omnium consensu parte ibi relicta copiarum, ipsi eum expeditis ad importandum frumentum proficisci. Eo consilio probato, Proxima nocte, it millibus armatorum relictis, reliquos ex oppud. Drapes et Litterius edueunt. Iu paucos dies morati, ex finibus Cadureorum, qui partim re frumeninria sublevare eos cupiebant, partim prohibere, quo minus sume rent, non Poterant magnum numerum frumenti com- Parant. Nonnunquam autem expedit inbus nocturnis castella nostrorum adoriuntur. Quam ob causam C. Caninius tot oppido munitiones circumdare morat ,
aut opus effectum tueri non possit, Ut plurimis in laeis infirma disponat praesidia. XXXV. Magna copia frumenti comparata, considunt Drapes et Luterius non longius ab oppido x millib laD suum, unde paullatim frumentum in oppidum supporta- Tent. Ipsi inter se provineias partiuntur Drapes castris praesidio eum parte copiarum restitit Luterius agmen jumentorum ad oppidum adducit. Dispositis ibi praesidiis, hora noctis eirciter x silvestribus angustisque itineribus frumentum importare in oppidum instituit. Quorum strepituri vigiles castrorum quum sensissent exploratoresquη missi, quae agerentur, renunciassent, Caninius celeriter cum cohortibus armatis ex proximis eastellis, in frumenotarios sub ipsam lucem impetum feeit Ii, repentino malo perterriti, diffugiunt ad sua presidia quae nostri ut
viderunt, acrius contra armatos incitati, neminem ex eo
iumero vivum capi patiuntur. Effugit inde cum pauci Luterius, nec se recipit in castra. XXXVI. Re bene gesta, Caninius ex captivis comperit, Partem copiarim cum Drapete esse in eastris millibus non amplius x. Qua re ex compluribus cognita, quum in-
173쪽
telligeret, fugato inae altero perterritos reliquos facte opprimi posse magnae felicitatis esse arbitrabatur, nemi- em ex caede refugisse in astra, qui de accepta calamitate nuticium Drapeti perferret. Sed quum in experiendo perieulum nullum videret, equatatum omnem Germanosque pedites summae velocitatis omnes ad eas ra hostium Praemitin ipse legionem unam in trina castra distribuit; alteram seeum expedit m ducit Quum propius hostem aecessisset, ab exploratoribus, quos Praemiserat, cognoscit, castra eorum, ut barbarorum seri consuetudo, relictis Io, eis superioribus, ad ripas fluminis demisi, at Germanos equites imprudentibus omnibus de improviso advolasse, et proelium commisisse. Qua re cognita Iegionem armatam instructamque adducit Ita repente omnibus ex pti tibus signo dato, loca superiora apiuntur. Plod viri ae-eidit, Germani equites, signis legionis visis, vehementissime proeliantur. Confestim omnes cohortes undique impetum faciunt omnibus aut interfectis aut captis, magna Praeda potiunturi Capitur ipse eo proelio Drapes. XXXVII. Caninius, felieissime re gesta, sine ullo paene militis vulnere, ad obsidendos oppidanos revertitur exte noque hoste deleto, cujus timore augcte praesidia, et inmnitione oppidanos circumdarἡprohibitus erat, opera undique imperat administrari. Venit eodem cum suis copiis Postero die C. Fabius, partemque oppidi sumit ad ob. dendum. XXXVIII. Caesar interim M. Antonium quaestorem eqm cohortibus xv in Bellovacis reliquit ne qua rursus novorum consiliorum capiendorum Belgis facultas dar tur. Ipse reliquas civitases adiici obsides plures imperat: timentes omnium animos consolatione sanat. duum iamrnutes venisset, quorum consilio in civitate superiore Commentario Caesar exposuit initium belli esse ortum, quod Praecipue eos, propter conscientiam i,cti timere animadvertebat quo celerius ivitate metu liberaret, princiupem sceleris ipsius, et concitatorem belli Guturvatum ad
supplicium depostit. Qui etsi ne civibus quidem suis se
committebat; tamen eleriter, omnium cura quaesitus, iacastra perducatur. Cogitur in ejus supplicium caesar contra naturam suam, maximo militum concursu; qui omnia pericula et detrimenta belli a Guturvato accepta refere-
174쪽
bantu adeo ut verberibus exanimatum eorpus securi seri
KXXIX. Ibi erebris literis Canini fit certior, quae da
Drapete, et uterio gesta essent, quoque in consilio Pera manerent oppidani quorum etsi paucitatem contemnebat, tamen Pertinaciam magna poena esse assiciendam judie bata ne universa Gallia non vires sibi defuisse ad resiste dum Romanis, sed constantiam, putaret; neve hoc ex emPlo ceterae civitates, locorum opportunitate fretae, se uindicarent in libertatem quum omnibus Gallis notum esse sciret reliquam risse unam aestatem suae provinciae equam si sustinere soluissent, nullum ultra Periculum V Terentur. Itaque in Calenum legatum eum legionibus ii relinquit, qui justis itineribus se subsequeretur ipse cum omni equitatu, quam potest celerrime, ad Caninium contendit. XL. Quum, eontra expectationem omnium, Caesar Uxellodunum venisse oppidumque operibus Haulam animadverteret; neque ab oppugnatione recedi videret ulla conis ditione posse magna autem copia frumenti abundare oppiadanos, ex perfuris cognovisset aqua prohibere hostem tentare coepit. Iumen infimam vallem dividebat, quae pene totum montem ingebat, in quo positum erat praeruptum undique oppidum Uxellodunum. Hoc avertere loci natura prohibebat. Si enim imis radicibus montis ferebatur, ut nullam in partem, depressis fossis, derivari posset. Erat autem oppidanis dissiciκs, et praeruptus eo descensus ut prohibentibus nostris, sine vulneribus ac Periculo vitae, neque adire flumen, neque arduo se reeiis pere possent adscensu. Qua dissicultate eorum cognita, CHar sagittariis funditoribusqu/vispositis, tormentis etiam quibusdam locis contra facillimos descensus collocatis, aqua fluminis prohibebat oppidanos quorum omnis postea mustitudo aquatum unum in locum conveniebat. XLI. Sub ipsius oppidi murum magnus fons Prorum. pebat ab ea parte, quae fere pedum ccc intervallo fluminis cri cultu vacabat. Hoc fonte prohiberi posse oppidanos quum optarent reliqui Caesar unus videret, non sine magno periculo, e regione ejus vineas agere adversus montem, et aggeres struere coepit, magno cum labore
s continua di catione. Oppidani enim Ioco superibre
175쪽
aeeurrentes sine perieulo proeliabantur, iustosque perit naciter succedentes vulnerabanta ut tamen non deterrex--tur milites nostri vineas proserre, et labore atque veribus locorum vi ere dissicultates. Eodem tempore tectos eunteolos, rates et vineas agunt ad aput fontis.
Quod genus operis sine ullo periculo et sine suspicione hostium faeere lieebat. Exstruitur agger i altitudinem
pedum x. Collocatur in eo turris x tabulatorim; non
quidem quae moenibus sequaretur, id enim nnilis operibus esse poterathsed quae superaret fontis fastigium. Ex ea quum tela tormentis jacerentur ad sinis aditus nee lis ne periculo possent adaquari oppidani non tantum pecora atque umenta, sed etiam magna hominum multitudo siti eonsumebatur.
XLl Quo malo perterriti oppidani cupas sevo, te
standulis complent. Eas Mentes in opera provolvunt. Eodem tempore acerrime proeliantur, ut ab incendi re tinguendo dimicatione et periculo deterreant Romanos. Magna repente in ipsis operibus flamma exsistit. Quae-eunque enim Per locum praeeipitem missa erant, ea vineis
et aggere suppressa comprehendebant id ipsum, quod mo.
rabatur. ilites contra nostri, quanquam periculos genere proelii locoque iniquio premebantur, tamen omnia paratissimo sustinebant animo. Res enim gerebatur et excelso loco et in conspectu exercitus nostri magnusque utrimque clamor oriebatura ita quam quisque Poterat, maxime insignis, quo notior testatiorque virtus ejus esset, telis hostium flamiuaeque se offerebat. XLIII. Caesar, quum complures suos vulnerari vide. ret, ex omnibus oppidi putibus cohortes montem adscenis
dere, et, simulatione moenium occupandorum, clamorem
undiqueJubet tollere. Quo facto perterriti oppidani, quum quid ageretur in locis Aiquis essent ignari, revocant ab impugnandis operibus armatos, murisque disponunt. Ita nostri, sine proelio facto, celeriter opera flamma eo prehensa partim restinguunt, partim interseindunt. Quum pertinaciter resisterent oppidani, et jam magna parte Iu rum siti amissa, in sententia permanerent ad postremum eunteulis venae sontis intercisae sunt atque averta. quo facto repente fons Perenni exhaustus, tantam attulis oppidanis salutis desperationem, ut id non hominum consilio,
176쪽
sed Deorum, luntate factum putarent. Itaque necessi.
tate coaeti se transdiderunt. XLIV. Caesar, quum suam lenitatem cognitam omnibus sciret, neque vereretur ne quid crudelitate naturae viis deretur asperius secisse, neque eritum consiliorum suoru nisi animadverteret, si tali ratione diversis in Ioeis plures re- hellare coepissent exemplo supplicii deterrendos reliquos. existimavit. Itaque omnibus, qui arma tulerant, manus. praecidit. Vitam concessita quo testatior esset poena improborum Drapes, quem captum esse a Caninio docui, sive indignatione et dolore inculorum, sive timore gratavioris supplicii, paucis diebus sese cibo abstinuit, atque ita interiit. Eodem teminore uterius, quem profugisse ex Proelio scripsi, quum in potestatem venisset Epasnacti A verni, crebro enim mutandis locis, multorum fidei se committebat, quod nusquam diutius sine Periculo comis moraturus videbatur, quum sibi conscius esset, quam iniis micum deberet Caesarem habere hunc Epasnactus A vernus, amicissimus populi Romani sine dubitatione ulla vinctum ad Caesarem duxit.
XLv. Labienus interim in Treviris equestre proelium secundum facit compluribusque Treviris interfectis, et
Germanis, qui nulli adversus Romanos auxilia denegaribant, principes eorum vivos in suam redegit potestatem, atque in iis, Surum Eduum, qui et virtutis, et generia
summam nobilitatem habebat, solusque Paeduis ad id
XLVI. Ea re cognita, Caesar quum io omnibus partibua Galliae bene res gelias videret judicaretque superioribunaestivis Galliam devictam et subactum esse, Aquitaniam nunquam ipse adisset, sed e P. Crassum quadam ea
parte devicisset cum ii legionibus in eam partem est prosectus, ubi extremum tempus consumeret aestivorum. Quam rem, sicut cetera, celeriter feliciterque coniecit. Namque omnes Aqudaniae civitates legatos ad eum miserunt, obsidesque ei dederunti Quibus rebus gestis, ipse cum equitum praesidio Narbonem profectus est exerci tum per legato in hiberna deduxit iv legiones in Belgici collocavit cum M. Antonio, et C. Trebonio, et P. Vat nio, et Q. Tullio legatis ii in duos misit, quarum in
omni vita summam esse auctoritatem sciebat: D in
177쪽
Turonis ad fines Carnutum posuit, quae omnem regionem conjunctam Oceano continerent ii reliquas in Lemovicum fines non longe ab Arvernis, ne qua pars Galliae v cuam exercitu esset Paucos dies ipse in provincia moratus quum celeriter omnes conventus percucurrisset; pu fleas controversias cognovisset bene meritis praemia tri- huisset cognoscendi enim maximam facultatem habebat,
quali quisque animo in rempublicam fuisset totius Galliae
defeetione, quam sustinuerat fidelitate atque auxiliis prinvinciae illius. His rebus confectis, ad legiones in Belgium se recipit, hibernavitque Nemetocennae. XLVH bi cognoscit Commium Atrebatem proelio eum equitatu suo contendisse Nam quum Antoniά in hiberna venisset, civitasque Atrebatum inomio maneret; Commius qui post illam vulneratiionem, quam supra commemoravimus, semper ad omnes motus paratus suis civibus esse consu sset, ne consilia belli quaerentibus auctor armorum duxque deesset, Parente Romanis civitate, cum suis equitibus se suosque latrociniis alebat, infestisque itineribus commeatus complures, qui comportabantur in hiberna Romanorum, intercipiebit XLV HL Erat attributus Antonio praesectus equatum C. Volusenus inadratus, qui cum eo hiemaret. Hunc Antonius ad persequendum equitatum hostium mittit. v lusenus autem ad eam virtutem, quae singularis in eo erat,
magnum odium Commi adjungebat, quo libentius id faceret, quod imperabatur. Itaque, dispositis insidiis, saepius ejus equites aggressus, secunda proelia faeiebat. Novis.
sme, quum Vehementius contenderetur, ac Volusenus ipsius intercipiendi Commi clypiditate pertinacius eum cum paueis insecutus esset ille autem fuga vehementi Volusemim longius produxisset repente omnium suorum invocat fidem aisue auxilium, ne sua vulnera, perfidia interpositta, Paterentur inulta, conversoque equo, se a ceteris n- eautius permittit in praefectum. Faciunt idem omnes ejus equites, meosque nostros convertunt atque insequuntur. Commius incensum calcaribus equum jungit equo Quadrati, lanceaque infesta medium femur ejus magnis viribus manuicit Praefecto vulnerato, non dubitant nostri resistere, et converti hostem pellere. Quod ubi accidit, com-
178쪽
rantur, et partim in fuga proteruntur, partim intereipia fontur. Quod ubi malum dux equi velocitate evitavit a
graviter vulneratus Praefectus, ut vitae periculum aditurus vid etur, refertur in castra. Cominus autem sive
expiato suo dolore, sive magna parte amita suorum, leg tos ad Antonium mittit, seque ibi futurum, ubi piaescripserit, et ea facturum, quaeri inperaverit, obsidibus datis ii mat: unum illud erat ut timori suo concedatur, ne in ConspectDm veniat cuiusquam Romani Quam postulationem Anton us quum judicaret in justo nasci timore, veniam petendi dediti obsideMaecepit. Scro, Caesarem singulorum annorum singulos Com' mentarios confecisse : quod ego non existimavi mihi esse faciendum; propterea quod insequens annus L Paullo. C. Marcello, Cossi nullas habet Galliae magnopere res gestas. Ne quis tamen ignoraret, quibus in locis Caesavexercitusque eo tempore suissent, pauca scribenda conjun gendaque huic Commentario statui.
XLIX. Caesast, quum in Begie hiemaret unum illaS
ropositum habebat, continere in amicitia vitates, 'lia spem aut causam dare armorum. Nihil enim minus vo ' et lebat, quam sub diseessiam suum necessitatem sibi aliquam imponi belli gerendi ne, quum exercitum deduinurus es.set, bellum aliquod relinqueretur, quod omni, Gillia libenter sine praesenti perieulo susciperet. Itaque, hono rifice civitates appellando, principes maximis Praemiis anficiendo, nulla onera nova imponendo, defessam tot ad- aversis proeliis Galliam, conditione parendi meliore, Milela pae continuit. L. Ipse hibernis peractis, contra consuetudinem in L taliam quam maximis itineribus est profectus, ut muniea-Pia et colonias appellaret, quibus . Antonii quaestoris sui commendaret sicerdotii petitionem. Contendebat enim gratia quum libenter pro homine sibi coniunctissimo, quem paullo ante praemiserat ad petitionem tum aeruter contra factionem et potentiam paucorum, qui Μ. A tonii repulsa, Caesaris decedentis convellere gratiam cupi bant. Hunc etsi augurem prius factum, quam Italiam attingeret, in itinere audierat tamen non minus justam si-hi causam municipia et colonias adeundi existimavit ut iis gratias ageret, quod frequentiam atque ossicium suum
179쪽
Antonio praestitissent simulqtie se et honorem suum insequentis anni commendaret petitione propterea quod insolenter adversarii sui gloriarentur, L. Lentulum et C. Marcellum Coss . creatos, qui omni honore et dignitate Caesarem exspoliarent, ereptum Sergio Galbae Consulatum, quum is multo plus gratia suffragiisque valuisset, quod sibi conjundius et familiaritate, et necessitudine egationis esset. Ll. Exceptus est Caesaris adventus ab omnibus municipiis et coloniis incredibili honore atque amore. Tum Primum enim veniebat a , illo universae Galliae bello. Nihil relinquebatur, quod ad ornatum portarum, itine- Tum locorumque omnium, qua Caesar itur Is erat, excogitari posset. Cum liberis omnis multitudo obviam procedebat. Hostiae omnibus locis immolabantur. Triesiniis stratis sora templaque occupabantur, ut vel exspectatissimi triumphi laetitia praecipi posset. Tanta erat magni. centia apud opulentiores, cupiditas apud humiliores. LII. Quum omnes regiones Galliae Togatae Caesarie
cucurrisset, summa celeritate ad exercitum Nemetoeennam
redii tu legionibusque ex omnibus hibernis ad fines Trevi.
Torim evocatis, eo profectus est, ibique exercitum lustravit. T. Labienum Galliae Togatae praefecit, quo πιο Te commendatione conciliaretur ad onsulatus petiti mem. Ipse tantum itinerum faciebat, quantum satis esse ad mutationem locorum, propter salubritatem existimabat. Ibi quanquam crebro audiebat, Labienum ab inimicis suis solicitari certiorque fiebat, id agi paucorum consiliis, ut, ἐnterposita Senatus auctoritate aliqua parte exercitus p liaretur tamen neque de Labieno credidit quidquam neque contra Senatus auctoritatem, ut aliquid faceret, potuit adduci. Iudicabat enim, liberis sententiis patrum comέcriptosum causam suam facile obtineri. Nam C. Curio tribunus plebis quum Caesaris causam dignitatemque defendendam suscepisset, saepe erat Senatui pollieitus; si
quem timor armorum Caesaris laederet; et quoniam Pompeii dominatio, atque aratia, non minimum terrorem foro inserrent discederet uterque ab armis, exercitusque dimitteret Fore eo pacto liberam et sui juris civitatem.
Neque hoc tantum pollicitus est sed etiam per se Senatus discessionem facere coepit. Quod ne fieret, consules,
180쪽
zmicique Pompeii intercesserunt, atque ita rem moderando, discesserunt. L II. Magnum hoc testimonium Senatus erat universi, Conveniensque superiorida . Nam Marcellus proximo anno, quum impugnaret Caesaris dignitatem, contra legem Pompeii et Crassi retulerat ante tempus ad Senatum, de Caesaris provinciis, sententiisque dictis, discessionem faciente Marcello, qui sibi omnem dignitatem ex Caesaria invidia quaerebat, Senatus frequens in alia omnia transiit.
Quibus non frangebantur animi inimicorum Caeseris, ea
admonebantur, quo majores pararent necessitudines, quibas cogi posset Senatus id probare, quod ipsi constituissent. LIV. Fit deinde senatusconsultum, ut ad bellum Parthicum legio una a Cn. Pompeio, altera a C. Caesare mitterentur. Neque obscure hae duae legiones uni Caesari detrahuntur. Nam Cn. Pompeius legionem primam, quam ad Caesarem miserat, confediam ex delectu provinciae, Caesari eam tanquam ex suo numero dedit. Caesar autem, quum de voluntate adversariorum nemini dubium esset, Cn. Pompeio legionem remisit, et ex suo numero V, quam in Gallia citeriore habuerat, ex senatusconsulto j bet transdi. In ejus locum iis legionem in Italiam mittat, quae praesidia tueretur, ex quibus praesidiis xv deducebatur: ipse exercitum distribuit per hiberna C. Trebonius cum legionibus i in Belgio collocat C. Fabium cum totidem in Eduos deducit. Sic enim existimabat tutissimam fore Galliam, si Belgae, quorum maxima Ir- tuta et Edui, quorum auctoritas summa esset, exercitibus
LV. Ipse in Italiam profectus est. Quo quum venisset, cognoscit, per C. Μarcellum eonsulem legiones ii a se remissas, quae ex senatusconsulto deberent ad Parthicum hellum duci, Cn. Pompeio transditas, atque in Italia retentas esse. Hoc facio, quamquam nulli erat dubium, quin ima contra Caesareni pararentur tamen C piar omnia patienda esse statuit, quoad sibi spes aliqua relinque