Laudes inopiae

31쪽

xpεia . vet Yic enim Si necesSilas, quae extrinsecus hominem cogit, est , aulieres e selii Ch peia aulem est egestas, qua homo se premi sentit. Sed VOX pei non raro, maxime quoque temporibus prioribus - significationem accipit quae ad vim Oeis oveYκ appropinquet: Saepenumero enim re adversas signifieal quae hominem ad omnes actione malas et bonas cogere OSsint,

ut multas se faciant se dicant, quae aliis temporibus non iacerent vel die serent. Ergo, quin pei hic Sit ,NOl , , XOllage et valde ad vim vocis voYκη appropinquet, dubitari non OleSt. Afferam Demosthenis quoque verba or. 45. 67 4 τῆς peius voYκη tepet iv συ Πωpq aras Tois v porrois oYisopεvois videmus illainde vi gestalis sententiam in orationibus iudiciorum saepius esse prolatam. Omnibus autem lociS, quos alluli, pεic est ,NOllage , est egesta S, quae hominem Vexe alque ad ulla res cogere poSSit. Unum aulem locum apud Sopho elem invenimus, ubi pεia nihil nisi necessitatem ipsam significare pol est. Sophocles enim Oedipum caecum in Oedipode Coloneo, eum a popul admonitus lue saero XCedat Antigonae haec dicenisem peit v. 191 siti xpei πολεμωμεv. Quae verba quid signi coni. doeel locus Antigonae v. 106): vdγκη δ' uxi δυσ11ux τεο Creon Antigonam

caverna emittendam esse intellegit), , contra necessitatem homines pugnare St nefaS , quae Sententia Vere sophoclea St. Ex eis

igitur, quae disputavi, sequitur temporibus Demoerili vocem pεia signifieare potuisse ,Nollage , ZWang . Ergo facile aut Democritus ipse aut Democriteus aliquis pro necesSitale egestatem

y is, qui egestatem pro necessitate instituit. 10rtasse ea re indicare voluit angustias ab hominibus priscis sensas esse atque ita etiam intellegium h0minum ad progressus aliquid valuisse.

32쪽

- IS Atque videmus descriptionem initiorum generi liumani, quam Diodorus praebeat, a Democriti de artium inventione sententiis non abhorrere. Utilitatem autem qua in Diodori description0 praedicatur, etiam in Democriti doctrina magna fuisse auctoritale fragm0nlis 252 et 275 faeile colligere possumus. Atque ea reS, quod imitationem naturae, quam Abderita Valde pressiSS Videtur, apud Diodorum non invenimus, facile explicatur, si Diodorum non Democriti ipsius dispulationem plenam reddere, sed Hecataei Democrile doctrinam coartalam proferre latuimus. Quod Diodorus ipse his verbis indicat Ι 8, 10): a περ με τῆς arpaerris γε-

Ita Demoerili de initiis ullus humani doctrinam nos in uni- Vel SUm Ogn0Spere posse crediderim. Re aulem insignes indoeli in Abderita necessitas vel egestas, experientia, indoles hominis, imitatio naturae fuisse videntur. ReStat uno, ut quaeramuS, quae alio intercedat inter hanc D0moerili 0scription0m et illas disputationes supra a me tractatas. Cogitationes, quas apud uelorem libri Tepi opxat i lilrpi-κῆς - apud nonymum Iamblichi legimus, similes doctrinae

Democriti esse apparet. Neque vero eo Abdseritam ipsum esse Seculo pro certo habere ausim. Nam se rebus huiusmodi illis temporibu saepenumero esse diSpulatum atque Sententias a metraelatas hominibus permultis 110ias fuisse certum mihi est. Cuiusmodi sententias ad auctorem certum referre non Semper lieel. Hoc autem dicere possumus sub finem saeptili quinti doctrina quaedam multi nota fuit, secundum quam homines paulatim necessitate vel eges late coaeli se miseria ad cultum meliorem proveoli erani multum autem Democritus ad has sententia pervulgandas Valui S se videtur, sive auctor fuit sive propagator doctrinae. Sed nunc quaeramus, quae ratio inter Protagorae Julium

atque semoerili disputationem intere0dat. Ut enim iam Norderi )offendit, descriptio Diod0ri, initium fabulae Protagoreae, aliae cullus riseialis descriptiones Similitudines quasdam mira praebent.

y de his rebus conferas, quae 0rden. gnost0 Theos, p. 399 Xp0Suerit. Eg hic rem tangam potius quam ad finem perducam.

33쪽

Hae similitudines, quas inter auelores de cultu generis humanidisSerentes intercedere videmus, laniae sunt, ut casu victi bui possint. ViX autem errabimus, Si Statuemus e veluSlissima eademque celeberrima de hac re dispulatione nonnulla in recentiores fluxisse. A Protagora aulem eliam Demoerilum pendere eo facilius credemus, quod etiam aliis in rebus eius Senientias Seculu esse videtur .

Democritus dicit in fragmento TMh0minibus priscis se liberos gignere

' qua de re c0 Ieras indeiband-Bonhoster, Geschichte de antiae Philo-S0phie, Mun. 1912, p. 125 sqq. et Br0 hard Protag0ra et Democrite, Arch. 218 9, p. 368 Sqq.

34쪽

Sed Democritus Sententias Protagorae non autum mulavit.

Protagoras formam mythi relinebat et illa qua, ludens utebatur. Eliam illam de vi egestalis sententiam noverat homo elusiissi

vulgatam fuisse testantur loe Antiphontis et Euripidi S. quos Supra in pag. T commemoravi, atque ea quae de Hesiodo dixi in

pag. 17). nim complectaris eliam proverbia nostra: .XO leliri belen ' o brieli Eisen . Sed hanc cogitationem popularem

conrigebat Protagoras egestas sane homine pri Se OS VEXA-vil e Vita misera autem eo non ege Sta eduxit, sed

ingenium hominis, indoles humana, o o Yos. Atque Prolagoras quasi ludens res varias ConiunXiSSe mihi videtur, premebat autem vim intellectu humani ei p. 23). Quam Protagoraedoeli inam Democritum in usum Suum Con Vertisse opinor: Sed ut omnibus in rebus vim voYκ i agnoseere Sil)i videbatur, si hac in re consulto ad vulgi illam opinionem rediit' sane necessitas vel etiam egestas omnia bona hominibu eiiecit egestas homine S, ut in unum oeum coirent et aries invenirent, coegit. Egesta S hane veram Abderitae sententiam fuisse puto hominum ingenia paulatim ita ut artes invenire et in ultu pr0

Ita duae viae atque aliones X plicandi progressus humani diseernendae sunt Democritus, auctor libri r stpx IqTp. AnonymuS Iamblichi necessitatem vel egestatem maXime praedicant, Protagora menti ingenio hominis omnia tribuit i.

Democritum in doctrina ethica saepius sententiis popularibus usum esseverisimile videtur cf. Natorp. Etliika de Dem0krit Marb. 1893, p. 63 sqq. - De Democriti d0ctrina unum addam. fragmento Dem0criti qu0dam. quod Clemens Alexandrinus tradidit Protr. 68 I 2 16 St. Dem. Ir. 30 Dieis , Reinhard colligit Democritum quaedam inventa hominibus singulis attribuisse,

partes illi homines oYio apud Dem0critum egerint, dici potest. Ego nihil nisi

35쪽

Et Democriti et Protagorae sententias aliis Scriptoribus Ob-Vei Satas Sse certum mihi est. Atque lepido modo divorsas de progressu hominum Sententia in Moschionis tragici iragmento sexto coniunctas invenimus' . Quo in fragmento, quomodO O-mines e vita rudi et incomposita paulatim ad vitam euilam ascenderint, describitur. Homines priscos ierarum ritu et omnium artium experies viXisse Xponitur. Deinde legimus hos versus

Atque loel eo loco. ubi de officio hortuos humandi dicturus erat. deseriptionem reliquam ornamenti causa inseruiss0 mihi vid0tur sed accuratius hane disputationem perspiciamus: MOS-chion res ualiones progressus hominum iXplicandi inumerat, 1 curam Promethei ri necessitatem, G indolem atque exercitationem indoles lumana lxercitatione inini invenit) Va loautem mirum est, quod omnibus tribus rationibus versus S. 19, quibus vi tempori praedicatur, praepositi sunt Sententia enim horum VerSuum prorsu non apta est ad versum 20, ubi de Prometheo cultus humani auctore, agatur Quae res aede intellegi potest poeta tragicus cillam Aeschyli fabulam neglegere non audet Atque continuationem Sententiarum spectantibus hane de Promethein cogitationem mi sollemnem leviter tangi, non intereRS, quarum ratio habenda Sit, recenseri apertum est Premuntur

hoc dicere ausim Dem0critum intellectui hominum iam aliquantum in cultu progressorum quasdam partes tribuisse. Reinhard ea de causa tantas partes hominibus oYiois attribuit, quod Posidonii viris sapientibus resp0ndere ei videantur. Sed ex fragmento Democriti ho colligi non p0test neque apud Diodorum quicquam de his singulis hominibus legimus. Quos cum philosophis Ρ0sidonii de quibus cf. p. 45 sqq. e0dem loco ponere ego valde dubito. y de tempore Moschionis certo iudicare non possumus. Verisimile autem videtur poetam medio saeculo quarto fuisse Alexis comicus eum ut gulae nimis

deditum illusit, cf. Athen. VI, p. 242 c).

36쪽

32 autem alterae viae, neceSsitas et natura hominis Xerellatione omnia inveniens. Quo loco Moschionem Sententia proferre hominibus eruditis nota perspicuum est. Oela sane descriptiones quasdam niliorum ullus humani noverat, in quibus aut necessi- tale aut indole humana maxime progresSu hominum effectas esse dicebatur. Quibus rationibus valde apta erat vis temporis in v. 18 sq. praedient a. Atque ulraque sententia nobis iam es nota necessitas nobis

apud Anonymum Iamblichi, in libro hippocratico, maxime apud

Democritum Oeeurrebat, natura autem hominis a rotagora nudata esse videbatur. tque ut in Mosellionis iragmento vis temporis praedicatur, in Diodori descriptione exponitur paulatim homines e vila rudi ad ullum meliorem ascendisse. Altera igitur Moschionis alio nobis prorsus est nola, altera aulem minus nota est Protagoras enim, qui etiam progressus hominum indoli humanae tribuit, vim exercitationis neglexisse videtur mihi certe verisimile est Protagoram mentem humanam, quR Cum mente divina esset cognata, maxime laudasSe et Vim temporis Xerci- talionisque aut parum aut omnino non respeXisse Moschion hic auctorem aliquem sequi videtur, qui illam Protagorae doctrinam si immulavit, ut praeler indolem Xercitationem praediearet. Reliquum autem mihi nune est, ut de nonnullis Platonis et Isocratis locis brovile disseram ubi vestigia Senientiarum a Demo- erit et Protagora se initiis hominum prolatarum invenimus. Plato senim in libris de re publica eo modo rem publicam feci orientem, ut primo nonnulli homines in unum locum coeant secundum inopiam quarundam rerum. 1que cum homines maxime cibo, domo, vestimento indigeant, in eundem locum γεωμY0s,oiKod090S, υ durias coeunt p. 369i sq.). Plato igitur hoc loco non, quomodo urbs orta Sit, describit, sed quibus ineolis ad urbem eiiiciendam Opus sit, exponit plenam aulem perieolamque Civitalem eo eo modo non ei cere declarat, eum civitas, quae nil nisi has peius expleret, esse urbs aev ei δὲ uae πολiv se TaeKpaτες, g id, uτεσκευσζεS, T st aura αλλο r Taura xopra es p. 372). Atque Platonem hic aliquam doctrinam illudere diu homines docti suspicati sunt. Seilicet novi doctrinam, Secundum quam neceSSilate civitas efficitur, sed ipse hoc modo undamenta tantum rei publienae explicari, non periectum civium ratatum istendi j0sse

37쪽

facile autem, ut de Democrito cogitemus, invitamur. Protagorae autem descriptionem ad alios Seriptores aliquid valuisse bene loci Isocratis nonnulli sisendunt. Eslle' enim iam demonstravit quibusdam locis apud Isocratem descriptiones cultus orientiS, quae cum Protagorae Sententiis valde congruerent,l0gi. Alque in oratione istoclea - se in Oratione de perni. 253 25 seandem initiorum ullus humani descriptionem invenimus'. Qua in descriptione artes duaυσο minus respiciuntur narratio incipit a vita incomp0Sil hominum priscorum, tum paulatim urbes conditas, leges et arte invenia eSSe exponitur. Maxime autem oYos, quo homines a bestiis ditierant, praedicatur atque in laudem λοY00, cui omnia bona debeantur, descriptio Xil. xpεia autem Vel studYκr non Oeeurrit. AoYo rhetori S δυvapis του rei eiu Isocrates igitur sententiam Protagorae paulum immutat, sed cogitationes sunt cognatae ingenium hominis, non egesta SprogresSus generis humani effecit ). Etiam in Panegnico s0erales, ut Athenarum in reliquo Graecos beneficia demonstret

illa cultus humani initiorum descriptione litur 28sqq.): Athe

riae atque arte Supervacaneae. Vis aulem necessitatis vere nony Spure de Sophistili et Is0krates, Phil. N. F. XXIV.

' qua ex re Is0cratem has descripti0ne ornatus cuiuSdam cauSa orationum 0rdini inseruisse Iacile colligimus.' haec verba Isocratis hic notem de perm. 254): YYεvopcvo δ' lini Iou

σκευοσας. Ad hanc autem laudem'oYo Gorgiam aliquid valuisse Nesti opinatur. Similis λογου laudati nobis occurrit in epistula illa arti rhetoricae naximenea praemissa cf. endland Anax. . . p. 29). Affero verba Sp.-Η Ι2, p. 9, 12ὶ

38쪽

Sed in has res salis mihi inquisitum videtur. Sub linem saeculi quinti igitur doctrina quaedam de ullus humani initiis

exstitit, Secundum quam necessitas et egestas homines, ut in unum locum coirent, ui re ad Vitam neceSS in quaererent, ut artes invenirent, coegit. Hae autem doctrina quasi undamentumssententiarum agonis ristophane praebuit, Secundum quam egesias, ut homine sollertes fierent atque arte invenirent, essedit et homines ad laborandum incitavit. Apparet autem, quam faeile quis hanc sententiam ita ad sua tempora tranSferre potueris, ut egestatem homines ad laborandum et ad artes exercendas adducere flatueret, praesertim si eius illud praeceptum Hesiodi pauperes, itaque labora, ut hoc modo inVenias quandam λυσiv revi is ob

Sod alia via etiam cognoscere possumus AriSlophani Sententias nodammodo iam saeculo quinto praeparatas fuisse. Iam enim Democriti Euripidis, Platonis quasdam de paupertate Ogitati0nes perlustrabo. Democritus et de aliis rebus ethicis ei de pauperiale non pauca disputavisse videtur' . Atque in fragmentis Abderilae Saepenumero Sententia legimus, quas etiam apud elegiarum poetaS, ut Theognidem vel S0lonem invenimus . Maxime animi tranquillitatem, ευθυ piau, Democritus laudat ei. r. 44-47), quam ad aequirendam homines libidinibus temperare et ea, quae SSequipOSSini appetere necesse Sit Plurimae autem harum de fortuna et divitiis sententiarum non valde cum argumento agoni Aristophane Sunt cognatae et persaepe nobis postea in libris de re levivendo conscripti Oeeurrunt.

Sed etiam veram pauperialis laudem Democritum protulisSelocus quidam mirus demonStrare videtur quem in Eustathii ad

de quaesti0ne, utrum fragmenta Democriti ethica, quae nobis sint tradita, Abderitae sint attribuenda necne, conferas ea, quae de hac re exposuit Natorpi Eththa de Demolirit p. 53 sq. Nator alteram fragmentorum p&rtem libro epi ευθυμiqς, alteram libro piroY vela in quo collectionem sententiarum moralium fuisse opinatur, tribuit.

39쪽

Πεviuv, 0 γopiae δε levθεiau, iλ6ξεvos Tibaevios avdqv. Quo e loco Ognoseimus Viros Oelos, quae fuisset mater Eumaei servi probi, quod nomen ei utSSel, quaesivisse. tque Democritus matrem Eumaei 0voiκob fuisse Peniam censuit Democritus librum quendam de Homero conscripsit l). Quae verba non nisi ila interpretari possum Penia, ut Eumaeus servus ille Vir probus laborioSusque, qualis ab Homero describitur, iteret, ii0cit Penia igitur eius mater, magistra, nutrix fuit. Atque optime cum hac sententia illa verba comparari posSunt, quae apud Apuleium in Ap0logia se. 18 legimuS , , quemcumque in aliqua laude miramur, eum paupertas ab ineunabilis nutricala est ). Iam in exico

Democritum Eumae probo atque laborioS Peniam matrem ea de causa tribuisse, quia Peniam medium ordinem hominum egentium, Sed laboriosorum effecisSe censuisset. Quae interpretatio fortasse nimis est arta, sed hoc mihi quoque verisimile est Democritum eniam Eumaeo matrem attribuisse, quia eam magistram laboris et morum bonorum esse putaret . Qua cum cogitation doctrina se initiis ullus humani a Democrito prolata optime congruit neque ab hae Penias laude sententia Abderitae

Supr me Commemoratae abhorrent. Democritum igitur in vulgatis sententiis moralibus non aequievisse, sed etiam Peniam ad laborem esse utilissimam praedicavisse verisimile est. Sed aceu alius quicquam diei non poteSt. Sed nunc ad Euripidis de paupertate Sententias OS On

supra dem0nstravi p. 1l imprimis rhetores in istic0miis rem Vel personam laudandam matrem, dominam, magistram n0minare Similia autem etiam aliis in libris nos invenire facile intelleges. atque cum Democriti verbis etiam fragmentum quoddam Euripidis conferre licet tr. 54):

40쪽

pauperiale di filiiSque personas suas saepius disserentes fecit. Cuiusmodi sententias cum tragoediae integrae Conservatae, tum fragmenta multas nobis praebent velut ei. Stobaeum, IV c. 31-33, H. t. 3. Atque permultae Euripidis sententiae ad mores hominum pertinent e laudem divitiarum contemptionemque paupertati per-Vulgarem impugnant, quale sententia etiam in populo saepius esse prolata Satis Si sterium. Velu Euripides demonstrare solet divitias saepe cum stultilia ii . 1069, 96, L), Saepe eum ignavia Ph0en. V. 5983, eum superbia D. 438 esse coniunctas i. Sed etiam paupertatem cum pietate coniunctam esse Euripides ostendit ei. r. 327 V. - T). Saepe autem mentem bonam apud pauperes, Stultitiam apud divites esse poeta commemorat. Itaque

agricola dicit in El0etra v. 370 sqq.):

ut in ira sento Euripidis 3 legimus). Quae sententiae cogi talioni ag0nis Aristophanei appropinquant. Valde autem cum argumento agoni haec sunt cognata tr. 641):λ Nesue, Euripides, de Dichte derariechischen Aulklarung Stutig 1901. Cui libro n0nnulla in h0 capite debeo c0nferas ea quae Nesti in p. 28 sqq. et 28 sqq. exponitin. de his sententiis ea, quae Huebner De luto in primo dispertationis

cstpite comp0suit, c0nIeras. Ego hic nonnullas sententia tangere satis habui.