장음표시 사용
161쪽
146 DIS GU ISITIONES PLINIANAE LIB. V.
consentaneam puto. Diversae porro Alae diversis nominibus distinguebantur, ut Ala Scutatorum in Uorma ciensi lapide memorata se , Ala Indiana in Coloniensi Ala Secunda Gallorum, in Marsorum elogio in, Iaravacorum apud Gruterum H, Ala Prima Flavia Fidelis Miliaria Plinii in Germania militantis tempora a nobis statuta iis videntur refragari, quae Ioseph Blanchinus, doctrina , &morum innocentia nemini secundus adnotavit, cum illum Ludis secularibus a Claudio IV. Cos. editis intersuisse adnotavit U . Uerum ab homine clarissimo relata laxiore quodam significatu accipienda crediderim, ut nempe tunc temporis naturalis historiae scriptorem vixisse innueret. Ego sane Plinium memoratis Ludis Romae praesentem fuisse minime invenio M . Ut autem ad Equestres Alas in Germania militantes redeamus , cuinam ex iis Plinius imperitaverit incertum , ubi Vlpiam excipiam, quae a Trajano postea nomen invenit. Fortassis Claudiae Novae Praefectus extitit, cum Germanicum hujusmodi bellum Claudio principe operaretur. Plinium millenis saltem Equitibus praepositum , ex jaculationis equestris libro edito, ex illius virtute, atque ex rebus prospere gestis aliqua argumentatione colligerem; in Romana siquidem militia Alae Milliariae, seu Miliariae non desuerunt, nomenque a numero sortiebantur , & historiarum temporibus perpensis L. Pomponium Secundum Claudio regnante in Germa hia Legatum invenimus, ut dextro hercule nobis contingat, Plinium post prima stipendia Alae Praesectum clarissimo Duce Romanas acies moderante renunciatum conjicere. In dubie enim constat,
Pomponium Germanici exercitus imperium post functum Consulis munus suscepisse, idque multa etiam intercapedine contigisse. Quo vero tempore supremum Romanae Reipublicae magistratum gesserit L. Pomponius, haud parum a doctis controversum invenio. Illustris Marchio Ma sejus Din illum prima vice Consulem dicit anno V.Cond. IDCCLXXXII., quo Geminis Consulibus suffectum statuit Kal. Iuliis una cum Sanquinio Maximo 2 . Pagianae supputationi adlieret Massejus: sed Pagius memorato anno, ubi C. Fufium Geminum, & L. Rubellium Geminum Consules recenset, nihil de Pomponio nostro addit. Cum in digerendis V. Cond. ,& Christi annis a Pagio differamus, Geminos Consules assignavimus anno V.Cond. t DCCLXXXI. Christi XXIX. Tiberii Imperantis XU. & XUI., Geminisque mense Iulio suffectos ostendimus A. Ρlautium, & L. Nonium Aspernatem Uu.
ANNOTATIONES. i Quae hoe loco dieitur ALA . I. FI. AVIA . FIDELIS . ΜlLIARI R ipsissimam puto, ae Alam Pr mam Amram
uum Romanorum, euius memollia apud Muratorium Oeeurrit o. Alibi tamen apud illum legitur: ALA . FLAVI R. PRIMA . FIDEL. Mi LIARI A. Consule doctas animadversiones ad numerum primum paginae DCCX VI., sed in Miliariae quoque nomine quaellio oeeurrit, eum etiam repetita literi L reddatur, e dem plan ratione, ut mille, quia aliis mile scribendum putant. C. CAMURIO COH. ULPIAE PRAETOR. M lLLlAR. E UIT. PRAEF. ALAE PETRIANAE &e. TRIB. MIL. ΜlLLIAR. C. R. ε . Praeter multas a Grutero adnotatas occumini apud Muratorium Ala l. Pannoniorum, Ala ll. Flavia Hisp. Ala l. Tunerorum, Ala l. Rugusta, Ala ll. Thracum. Ala Afrorum, Ala Trevirensium, Ala l. Ulpia Singularis, Ala Phrygum &e. Ala Claudia Nova 0, cujus unieὸ memoriam in Virdomari elogio inveniri Masse ius assirmavit m . 1 Provoeat Blanehinuet ad Plinii verba Q r Minus misis Siephanistram γi strimus Tostatus saltare Mituit utrisque secularibus ludis saltasse, oe Dies Augusti, oe quos Claudius Caesar consulatu suo quarto secit, quando LXIII. Non amplius anni interfuere, quamquam or postea diu vixit. 3 Rem desumit Malleius a Panuinio, & Pighio, quibus memorato anno Kal. Iulii Consules suffecti Q. Pomponius Seeundus, & Sanquinius Maximus. Verum non animadvertit, a memoratis scriptoribus agi de Quinto Pomponio, non de Lueto. oui Chattos debellavit. Nota insuper, qudd ubi etiam a Pomponius inter suffectos enumeraretur, facilis fuit subinde aequivoeatio, ut qui Consul Il. nempe secanda vice apparuit, cognomine lacundus perperam dice retur; squidem elementis seeundum Consulatum quandoque reddi non ignoro. Legimus in Tabul 1 Antiatina . . . IO SECUNDO COS..quod ad Luetum Quinctium Crispinum, non eognomine Secundum, sed iterum Consulem
162쪽
Tille montius, & Lengleius L. Pomponii Consulatum assignant anno V. Cond. IDCCLXXXIV., qui juxta eorum,& Pagii supputationem Christi XXXI. respondet, quo tum magistratum inierunt Tiberius Imp. V., & L. Aelius Sejanus. Nos hoc anno Tiberio,& Sejano suffectos diximus Faustum Cornelium Sullam,&Sex. Tidium Catullinum; idque accidit anno U. Cond. octuagesimo tertio supra septingentesimum, a Christi nativitate XXXI., Tiberiique imperantis XVII. Malo Reipublicae literariae sato convulsus hiat Taciti Annalium liber quintus , ubi Sejani mors enarrabatur in . Hoc volumine aliqua sortasse de suffecto in Consulem L. Pomponio reserebantur. Scimus Sullae, & Catullino successisse Trionem, ac Regulum, neque iisdem Kalendis ; unde & L. Pomponio locus adesse , vel
hoc anno, vel proximis utique potest. Tot, tantaeque in eruendo L. Pomponii Se
cundi Consulatu difficultates inde originem deducunt, quod nunquam Kal. Januarii Collegium aperuit, ideoque Consularis illius dignitas inter suffectos quae
renda: qui vero L. Pomponio alterum attribuunt Consulatum, anno nempe impe
rii Caj Principis supremo, satis falluntur; & duos uti Pliniis accidit) in unum
constant Pomponios, quos utrosque Consulares fuisse liquido constat uin. L. Pomponius Secundus, cujus vitam Plinius vulgavit, Anno V. Cond. IDCCLXXIV., Christi XXXII., Imperantis Tiberii XUIII. hujus Caesaris jussu carceri mancipatus in Q. Pomponii fratris custodiam traditus, non ante, quam Tiberio desuncto, fuit eductus; ideoque hunc squaliorem VII. annis toleravit in , ut Romanae historiae scriptores testantur M. Lucii igitur Consularis dignitas ante annum V. Cond. IDCCLXXXIV. eruenda , nec usquam supremis Caj Caesaris temporibtis adaptanda: nam tunc Lucii frater Quintus Pomponius Cajo Principi quartum Consulatum abdicanti suffectus fuit, ut satis aperte ex Dione se , & Iosepho μὶ constat; dignitatemque eo anno obibat C. Sentii Augurini socius , qui una cum Cajo Principe fuerat renunciatus M. Hujusmodi juxta nostram supputationem Anno Christi XLI., Urb. Cond. IDCCXCIII., Caj imperantis ΙU. contigerunt. Fuit hic certe Imperatoris supremus, uti Plinio docente retulimus. Vulgata igitur Caj
caede Romanum orbem Q. Pomponius una cum Sentio moderabatur, & Senatum uterque non in Iulia curia, ut alias, sed in Capitolio convocaverunt M. Q. Pomponium inter primos abjiciendae servitutis studiosum fuisse colligimus , tum quia Chereae signum a Coss. militiae more petenti Libertatis signum dedit - : tum etiam quod idem Tranquillus Claudium inter militum excubias pernoctasse scri- Tom. L T a bat,
r Hane nurum ridium appellavimus praenominis, nominisque indieia a Muratorio eruta firmantes ; eam apud Gruaterum perperam legatur SEXTEIDIUS: drphthongum porth Et in pluribus antiquis elogiis, & nummis pro I. sae
a Suffectos Consules Tacitus passim recenset, hosque etiam deflauaιωum nomine quandoque attingite Uide quae de Suillio Messalinae adultero, A pressius ubi legimus si r sed designatum consuum Memmium Pollionem ingentibus promissa inducunt sententiam expromere. Alibi Consulis designati nomine illum intelligit, cui verum insequentis a ni magistrarum exereeret, idque passime suffieiat locus, ubi de L. Pi ne loquitur Annal. XIII. L illustris Scipio Masteius elogium Pomponii Seeundi Consularis Poetae conflans illius praenomen omittit , & Coninsulem iterum iacit anno V. Cond. 7ς , quo C. Caesar a suis intersemis. A nobis haec superiori anno affiguntur. Vertim & ipse, & alii hallueinantur, eum tune Consularem obiret dignitatem Quintus Pomponius Lueti frater. 4 Narrat Taeitus objeffam Pomponio Seeundo Aelii Galli amieitiam, cum hic punito Seiano in Pomponii hortos tamquam fidissimum ad subsidium perfugisset; additque Historieus nequa aliud periclitantibus auxilii, quam in Fratrum constantia fuit, qui Dades extitere. Haee nisi mendum subst de Pomponiis fratribus intelligenda. In allato Taeui Annal. libro V. innuitur, qudd eui oditus viveret. At Pomponius multae morum elegantia, s insenio ivlusti, dum adversam fortunam aequΜs tolerat, Tiberio superstes fuit ς alterum verb, & Quinti fratrem apertd olfenis dit , eum de Quinto Pomponio Considium Proeulum accusante addit, ut parra apud Principem gratia periculis rimp
163쪽
1 8 DIS VIS IT IO NES PLI NIANAE LIB. V.
bat, aliquanto minore spe, qu)m mucid, nam Consules, addit, cum Senatu, ct cobortibus urbanis, Forum, Capitolium occuparunt. An. Vero propria voluntate, vel Senatum timens, an stupidum Principem respuens, vel suae dignitatis amore compulsus haec ageret Quintus, profecto ignoraremus, nisi illius ingenium, & mores describeret Ioseph Flavius se , qui in allato Iudaicarum Antiquitatum libro afferit parum abfuisse, quod milites, Claudio Imperatore renunciato , Pomponium tum Consulem occidissent, quia asserendae libertatis inter primos auctor fuit: quem tamen Claudius sibi assidere jussum a militari furore subduxit, ea ex caussa conjicio, quod Cajo fratris filio carus, & assentator admodum fuit; nam in theatro quoque prope hunc Caesarem comedens, bibensque Principis pedes incessanter osculabatur,
ut idem Ioseph testatur, quod & Dio attingit Hujus igitur ingenium longe a Lucii fratris gravitate, & moribus diversum,
mutandae conditionis occasiones ubique captabat: nec tantum post Caj mortem stetit pro libertate, verum etiam ad res novas assidue convertebatur, & civilis belli auctor postmodum fuit, non aliam ob caussam, ut inquit Tacitus, nisi ut P. Suil
lii viri eloquentis accusationes fugeret s0 , qui lingua sua quamplurimos Claudio
imperante secerat occidere L in. Haec igitur satis superque erunt, ut utrosque Pomponios fratres distinguamus. Quintum, ut credendum est, natu majorem, cujus cognomen ignoratur : alterum L. Secundum, cujus vitam Plinius vulgavit. Vixit & Lucius Cajo Principi familiaris, cum apud Consularem poetam Cajus coenare minime respuerit; quod sane Pomponiorum fratrum nobilitatem comprobat, atque divitias, cum apud se Lucius discumbentem haberet Caesarem nepotatus sumptibus ingeniorum omnium prodigia superantem quique centies H-S uno die epulatus est in . Naturalis historiae scriptor de coenatico in vinis Lucii Pomponii sumptu nonnulla breviter subjecit, quae ditissimorum hominum multas opes labe iactarent; strictis tamen, paucisque differens verbis, cum nobile hocce exemplum se docuisse testetur, dum vitam Pomponii Secundi vatis, coenamque CajoPrincipi datam proprio loco retulitat f . Lucii itidem Pomponii quando prima vice meminit, utpote hominis, qui nunquam ructavit : Consularem Poetam appellat quo sane loco obscuris rebus nitorem addidit, ut Lucium ab altero Pomponio Comico Bononiense, qui Consulatuin & ipse indeptus est, atque etiam a Q. Pomponio fratre distingueret: nam Quintum utique Consularem, neutiquam Poetam fuisse scimus. His de utroque Pomponio delibatis, ut ad rem nostram propius accedamus, L. Pomponium Secundum in Germania Legatum sequi necessie est . Claudius enim postquam per Senatus dissensionem, & militum favorem imperio potitur fuit, maximo
o Haius praenomen, ut Quintnm a Lueto fratre distingueret, Taeitus disertὸ refert, dum inter erimina P. Suillio obajecta reeenset h r Q. Pomponium ad netessitatem helii e ilia domusim. a Hic quoque eognomine secundus ab aliquibus dieitur, quos inter a Dione, ubi assidentem pedibus Cai cibum sumpsisse testatur . . Verum vel praeeus scriptor neotericorum errore labitur , vel seeundum dixit quia post Sentium Consul factus, vel secundi epitheton ad Q. Pomponiam iterum Consulem spectans a graeco vim eosa minis uice accipitur. Tenendum enim Q. Pomponium priori tonsulatu delanctum qui inter tot ignoratos in suffectis latet Consulem II. appellari. ouod emtum est nusquam tali cognomine fratris natu minoris preprio utebriar primogenitusi neque huiusmodi apellatione a Taeito indieatur. 3 Talem Caio Principi eoenam dedisse in Quinti fi auis gratiam eoajieerem ἔ neque enim eredendum commessati nibus deditum Luetum, cum numquam ructaverit. Fuit hie & diversas praenomine, ni liquet ex Taeito, ubi de Claudio Caesare r Theatralem populi lasimiam severis edictis inerepuit, quod in P. Pomponium Consularem is carmina Poenae dabas inqua feminas alta hes probra .
164쪽
DIS a VISITIONES PLINI AN AE LIB. V. I 49
ximo honore Pomeonios fratres affecit, Luciumque Germaniae praeposuit. Amplissimam provinciam aliquo jam tempore Legatus moderabatur , cum insignem de Chattis se in retulit victoriam, indeque decretum gessit triumphum, quae omnia a Tacito eleganter commemorantur seri Chattos quoque circa annum Christi qua tum supra quadragesimum superatos asserit Bucherius M. Veriora tamen exhibet
Tille montius, qui hujusmodi in annum Christi L. Claudii Imperantis X. Urbis
Conditae IDCCCIII. rejecit Nobis genuinas temporum rationes sequentibus annus Christi L. Claudii Imperantis IX. Urb. Cond. octingentesimo secundo respondet, quo tum Plinius aetatis suae XXVII. agebat M. Quare nimium mihi blandiri non suspicor, ubi illum Praefectum Alae non levem victoriae operam contuli Lia assirmaverim, tamquam Vangionibus, & Nemetis auxilium praebuerit, quando latrocinatores Chattos jussu Pomponii convenerunt ; nam auxiliares, inquit; in
Tacitus, Vangiones ae Nemetas λὶ addito Equite Alario monuit, ut anteirent populatores, vel dilamis improvise circumfunderentur . Rebus per id temporis gestis adapto Plinii verba id namque summum apud antiquos signum victoriae erat, berbam porrigere victos, iboe es terram, oe altrice ipsa bumo oe humatione etiam cedere, quem morem etiam
nunc durare apud Germanos scio , . Plinius hanc victoriam in libris de jaculatione equestri, fusiusque in Germaniae bellorum, & Pomponii vita attigisse ne dubito qui
dem. Haud ignoro Beatum Rhenanum in optimo caeteroquin rerum Germanicarum Opere , cum Plinium apud Moguntia cum agentem nominaret addidisse , qui
sub Vespasiano, ni fallor, militavit in Germania u . Sed nisi omnino fallitur, haud satis dilucide locutus est, cum Plinii Germanica stipendia Romani exercitus Imperatore Pomponio cujus utique Rhenanus meminisse poterat veniant tribuenda. Id enim tempora, & Plinii librorum ordo requirit, quae omnia Catanaeum ob oculos habuisse apparet, cum Plinium Praesectum Alae sub Pomponio militasse
assirmavit ae . Rhenani igitur dicta ea tantum ratione sustineri poterunt, ubi supremum exercitus ducem Pomponium statuentes , Vespasianum una cum Plinio eodem bello stipendia meruisse assirmemus . De Uespasiano enim constat, quod Claudio Principe Narcis gratia Legatus legionis in Germaniam missus est'; unde fieri potuit, ut etiam Uespasiani imperiis Plinius obtemperaret. Uerum iis chronicus temporum ordo obsistit, cum idem Suetonius post Germanica stipendia Vespasianum in Britanniam translatum describat; unde potius sub illo tunc Plinium militasse superius conjeci. Quod certum est, per id temporis noster Germaniam in seriorem Omnem peragravit, cum & extremos Chaucos ad Oceanum habitantes
ti circa Danubii initia se fuisse testetur. Post
ca In huius populi nomine variant Plinii eodiere. Vetustores vorem liten1 h aspirant. Ita mutantet apud Graeeos Amaissaenas Strabo: Δίβ- ων πι- ἰερ ι Dbs Chattarum sacerdos n. Sie & Dici m . Hane methodum sequitur Mabili nias ad annum 723. infridus - ad Hessos, quos Chattos ineabant, se contulit. Chattim loci pmvineia eert hoe Populo nomen obtinuit, quae germanita Canis sientium, atque ad Serenissimos in stadienses Prine ipes spectat M. In aliquitas Plinii exemplaribus invenio Catii, quod Caesaris, & Taciti eodicibus convenit. χ Vangiones in Uormaciensi regione quaerendi sunt. Ab horum oppido principe Borbetomago, indigenis monms, Vora
D vide Lipsum in annotationibus ad Taeitum, qui tamen historiam hoc loco maritam,& eorruptam ius eatur, &huiusmodi anno urb. Cond. ωῖ. assignat. 4 Nemetae in Spirensi Epistopatu ; atque in hodieram diem visa ab Antiquariis Nemerum voeatur; aliis post
Ad haec tempora adseribi poterant, quae Plinius reeitat o r Vidi m noctumia militum vigiliis Enhaeme pilis pro vallo fulgurum effigies. Chauci, aliis Cauri inter Amesim, & Visurgim a Plinio aperth designantar, unde Frisii apparent.
165쪽
iso DISQUISITIONES PLINIANAE LIB. V. Post L. Pomponii triumphum de jaculatione Equestri volumen quod Praete
ctus Alae composuerat ) Plinium vulgasse colligerem. Hocce libro rectam praeliandi rationem Romanos Equites docebat, illa omnia enodans, quae ad absolutum, ingeniosumque opus conferrent. In naturali historia locus occurrit, quo de Equis disserens: forma , inquit , quales maxim/ legi oporteat pulcberrimd a Virgilio vale abfoIuta es, oe nos diximus in libro de jaculatione Equestri , ct feta inter omnes constare video. Temperare mihi hoc loco non possum, quin singularem animi laetitiam exprimam, qua exilivi anno CIDI DCCLVIII. cum omnes ad Plinium spectantes Codices Romae inquirens, in Romani Collegii florentissima bibliotheca Petrus Laeterus sy doctus illius Praesectus chartaceum volumen exhibuit, ubi Plinii Caecilii epistolae primo loco visuntur; indeque occurrit: Incipit liber de jaculatione Equestri Plinii Secundi. Moeror tamen laetitiam illico vicit, cum nihil praeter nudam epigraphen invenerim D .
Dum Plinius sub duce Pomponio Secundo stipendia merebat, illa sensim benevolentiae inter utrumque jacta sunt semina, quae uberrimos postea fructus educ runt: cum duo de Pomponii Secundi vita libros qui de jaculatione equestri opus
consequuntur ) ediderit; atque ea de caussa ab avunculo conscriptos sororis filius testatur, ut hoc memoriae AMICI, a quo singulariter amatus, tamquam debitum munus exolveret. Antea vero quam Nero boletos Deorum cibum praedicaret L.
Pomponium e vivis cessisse utpote qui multa jam fuerat perpessus, tum quia nul
la amplius de eo apud veteres occurrat recordatio, tum etiam ex eo, quod Pomponii vitam Plinius descripsit, illamque nondum ad imperium evecto Nerone ediderit) probabilibus conjecturis eruimus. Hoc equidem miror, Ueterum neminem quod sciam in iis, quae supersunt commentariis, ad libros de jaculatione Equestri , & de Pomponii Secundi vita provocasse, modo utrumque Plinium excipiamus . Huc usque perpensa utique suadent geminum Plinianum laborem Claudio imperante e vulgatum, unde noster ante Neronis principatum editis operibus claruerit contra Vositi opinionem, qui Plinium pessimi hujus Caesaris regno auctorem unice agnoscit .
Romam demum post Germanicam expeditionem reversus spectaculo maritimae
I Nestio qua de eausist a Latinis Uirgilii enarratoribus, eum vetusta de Romanornm uatum Prineipe testimonia colligerent , hune & alia Plinii loea praetermittant, unde tanta Poetae Maximo laus succrestit. 2 ItalicE Laeteri , quod etiam latine a docto viro usurpatur o; attamen a Hieronymo Lagomarsino eiusdem Societ. Presbytero minimε recipitur. 3) Hanc vitae illustrium virorum iuniori Plinio tributae eonseo anntur. Fieri ne potuit , ut ad librarii manus integrum volumen de laeulatione Equestri pervenerit, monitusque subinde illud ad avuneulum Plinium spectare , ultra progredi deserit Ubi huiusmodi vera essent, dolendum prosectb tantam exscriptori adsuisse scientiam, nam perutilem literariae Reipublieae, & militaris disciplinae cultoribus navabat operam. ubi & hoe volumen sequenti Plinio attribuisset,& apographum ab oblivionis injuria eo pacto servasset, ut avunealo primam Hetatam aliquis eeu postliminio revo-
Fuit Pomponio Secundo absque ulla dubietatis alea Lucii praenomen, ut ex Taeito dὶ r Deinde L. Pomponius L a rus innae ones, ac Nemetas -- monuit. decretusque Pomponis triumphalis honos, modica pars famae ejus at posteros, in quis carminum gloria maecellit et quare omnino a Quinto fratre separandus, unde ii omnes a recto veritatis tramite aberrant, qui vel utrumque eonfundunt, vel Plinium vitam seripsisse Quinti Pomponii Seeundi amrmarunt, uti Glandorpio excidit e . Magis tamen exagitanduς est Ludoviens Domini eus, qui in italicum idioma Plinii Camellii epistolam eonvertens Quinti praenomen Pomponio addit; & dum res ealamilitis inurere eredit, auctori, & veritati refragatur. Parlim cautὸ Veronensem diei Vomponium supra innuimus; mirorque haee a Sabellico, & Giraldo D adoptata, uti etiam a Ioh. Alberio Fabrielo, qui Plinium de vit1 Pomponii Seeundi Vermensis libros duos exarasse amrmavit is r omnibus, & illustri Masseio D suo loco reseasabor. 3 Marinus Beelehemus aliqua saltem fragmenta Pliniana de jaeulatione Equestri, & de Pomponii Secundi vit1 attigisse innuit. Uerum ubi hujusmodi extarent, mininil refert. Romani Codieis de laeulatione Equestri titulus non omnino vana seripsisse innuit. si tab. VIII. εL. LbJ De Histori Laris. tib. I. xo. se' Consule Vitam Iis. Peininiani. sdJ Ub. XII. in fine. Da o omast. col. 686. sd Diat. VII1. ML Oxs. stJ Bi eth. Laris. Gm. I. cap. XIII. shJ Veron. iure'. cit. loco.
166쪽
D ISQVISITIONES PLINIANAE LI s. V. Is I
pugnae intersuit, quod a Claudio exhibitum hisce verbis testatur Θ . Nos vidimus Agrippinam Claudii Caesaris edente eo navalis praelii spectaculum, usdentem -- paludamento auro textili sia alia materiis syλ. Hujusmodi anno imperantis Claudii XI. contigerunt ad Lacum Fucinum , & ludicram pugnam fuse Tacitus describens addit de Claudio M : Ipse insigni paludamento , neque procul Agrippina eblami de aurata praesedere. Hisce pariter temporibus multa ex Plinio veniunt congerenda δὶ, nempe Caecinam Largum , ejusque arbores cum juvenis ipse esset Romae saepius vidisse ), quod etiam antequam militiae nomen daret, potuit contigisse. C. enim Caecina Largus anno U. Cond. IDCCXCIV. consulatum gessit, ut vidimus ;tumque Plinius undevicesimum aetatis suae agebat, ut Lib. IV. monuimus. Multos insuper recenset, qui Claudio regnante vixerunt, ut Ualentem Messalinae adulterio nobilitatum N), Suillium,& Corbulonem utrumque Consulem, aliosque, qui Nerone quoque imperante claruerunt.
Post militaria demum stipendia, ideoque Claudio principe, & fortassis Nero
niani regni initio caussas actitasse ex Plinii Caecilii verbis eruimus . Huic enim
aptiorem aetatem non invenio, ac tricesimum circiter agebat annum Noster, cum
optimum cibum boletos in crimen adduxit Agrippina, quae veneno per hanc occasionem maritum Claudium de medio sustulit . Qua ratione maxime congruum videtur, ut per haec tempora, atque post militiam Iuris prudentiae operam daret, ut consueverant Romani honestam magis quam assiduam , cum sororis filius illum caussas aliquandiu actitasse scribat, ac longius in theorematibus, quam in forensibus studium impenderit. Ex relictis tamen humano generi praeceptis, atque ex Fabii Quintiliani verbis seniorem Plinium inter maximos caussarum patronos, atque Oratores enumerandum censemus.
De Domitio Nerone Claudii successore frequens in naturali historia sermo incidit: de quo multa Plinium diligentiori cura adnotasse nil mirum, cum vividum
inter, ac maturum vitae spatium esset constitutus, atque ea aetate homines, juxta Venusini vatis sententiam, res omnes non iisdem oculis dispiciant. Nos loca non
incuriosis, neque sedulis nimium disquisitionibus percurremus, quibus Plinius sese testem, de visu, paullo, ante suo aevo historiarum conscium testatur; & primo
quidem initium sumemus, ubi Caj qui Claudium praecessit quoque meminit;
dum bis, ait ain, vidimus urbem totam cingi domibus Principum Gj, b Neronis lain, hujus quidem, ne quid deesset, aurea. Secundum sibi vindicet gradum locus alter, quo verum, inquit k omnem amplitudinem statuarum vicit aetate nostra Zenodorus in curio facto in civitate Galliae Arvenis per annos decem H S CCCC maniprecio. Postquam satis ibi artem approbaverat, Romam accitus es a Nerone uin, ubi dulinatum illius P, incipissimulacrum Colossum fecit C. X. pedum longitudine, qui dicatus Solis venerationi υὶ δε-
mnatis sceleribus illius Principis. Etenim hic de artifice loquitur, qui scientia fingendi,
ANNOTATIONE s. 1 Ubi Plinium hoe loeo eonsuluisset Praesul Bayardus. non utique Carolo Regi assirmasset: is si famis fors mimais ebe Meolano tiscisse , diνι eos , di solio rema, ehe ati antichi a pro ι' usi deue trino ae cino te te senetis filo, o feta, si da tui foro flesso figie Hyla DP no at emto ι . se id ex Plinio abunde constat, qui paucis etiam me verbis de auro affirmat, superque omnia netur, ae texitur lanae modo, s sn ians. 13 Da Claudii ieeularibus ludis meminimus Consulatu esus quartor de Censurii ad annum Urb. Cond. 8 . sit . Haeeelebris de anulorum abnis Flavii Proeuli aeeusatio sD, & alia minora, quae videre est in Harduini indire. De aurea Neronis domo eonsule Plinium lib. XXXIlI. I. Materiarum e natione jungi possunt r Nostrae aetatis insutam ex pic/-ε non omittam. Nero priorem iubserat Coloffaeum se pingi CXX. pedum in linteo, ignorum ad hoc tempus m , & libro ultimo su o maaenitudinem Ita dis una
167쪽
iuea DISQVISITIONES PLINIANAE LIB. V.
di, caelandique nulli veterum postponebatur, atque illum suae aetatis hominem appellat, tum etiam cum in Gallia degebat: adeoque aliquo saltem anno antequam Nero parricidia, & caedes a Claudio, nec is sin miniis auctor, saltem conscius exordiretur. Ubi vero de Agrippis sermo incidit, testatur Neronem paullo ante principem, of toto principatu sis hostem generis humanis 3 in pedibus genitum parens ejus scribit Agrippina in . Dum Aethiopiae, finitimarumque regionum situm describeret: post Meroen, solitudines adesse nuper, inquit , renunciavere Neroni principi missi ab
eo milites praetoriani cum tribuno ad explorandum, inter reliqua bella oe Arebio cum cogitanti; ac infra de Aethiopiae mensura finitam tradit nuper disputationem, cum itinerarium Neronis exploratores retulerint. Res vero a Principis moribus,& dignitate plerumque abhorrentes, itemque prodigiosos illius sumptus notatos invenimus. Metellus Scipioni triclinaria Bahlonica sestertium octingentis millibus venisse jam tune posuit tu capitalibus criminibus, quae Neroni principi quadringentis millibus f sertium nuper stetere M ; atque alibi, fusi quis, inquit in hoc loco degiderat Asemeniaci belli paullo ante propter Tiridatem gesi dispensatorem, quem Nero H S CXXX manumisit. Rursum is et idimus etiam vestigia pedum tingi, quod M. Olbonem monstrasse
Neroni principi ferebant se': alio itidem loco nee satis r coepere tingi animalium cornua, dentes secori, signumque ebore cylingui, mox operiri r Placuit deinde materiem orin mare quaeri. Tesudo in hoc secta, nuperque portentoses ingeniis principatu Neronis inventηm, ut pigmentis perderet se, pluri)que veniret in.
Multorum pariter Consulum meminit Plinius, eosque sibi notos testatur, qui
Nerone principe supremum gesserunt magistratum. Fontuo, ae Vipsano Cos. annos IX. genitum pκerum a meridie ad υuperum LXXU. M. pase. eucurrisse testatur uin ,
itemque Solis defectum Vipstano, oe Fontuo Coss., qui fuere ante paucos annos factum pridie Cal. Majas Campania bora diei inter septimam, octavam sensit M, quibus verbisse tum apud Campanos degentem innuere colligerem. Suetonium itidem Paullinum Consulem vidisse innuit si , qui unli cum L. Pontio Telesino processit anno
U. Cond. IDCCCX VIII. Plinii tertio supra quadragesimum. Paullo post in Vectit Marcelli praediis credendum est prodigium contigisse, quod sequentibus Coss. L. Fontejo II., & C. Iulio Rufo assignavimus μ .
ANNOTATIONES. i Pliniis Neronem tora principatu suo hostem generis humani appellat, huieque magis, quam aliis credendum puto,
cum Nero Vittiei neeis conseius fuerit, & veneno vix rerum potitus Μ. Silanum interemetit. Quamvis igitur Neroniani principatus initio nonnulla elementiae, & virtutis signa Taeitus reeenseat I : eodem adhue volumine Actes amores. & consiliuin de necando per venenum Britannieo uxoris Octaviae optimae & miserrimae fratre recitavit. Id tanra postmodum atroeitate compleUit Nero, ut meritia hostis generis humani vix Prineem appelletur; tum etiam de marre necanda cogitavit. cum haee omnia primo eius eonsulatu reserantur. Insequenti anno servili veste obviis uulnera inserebat, & vim nonesto euique . Inter Cardani igitur deliramenta primum etit Neronis panegyricum exarasset inter L. Seneeae adulationes illius elementiam extulille, cuius voluntate postea necatus. x Genuinam hanc esse lectionem nostri e iees, & XU. seenti exemplaria abunde testantur contra Hardainum. 3 Plura ad Neronem spectantia con erit Plinius libra XX. prima viee, dum vela nuper eolore meli distenta per rudentes; in Amphitheatris Neronis prineipis ivisse testatus em altera, eum de Cyreniaeae provinciae laserpitio. Vnus, ait, omni st cauliς Nnstra repe=rus memoria Neroni principi missus esse tertia, eum de porru se aliqua peculiariter dioere assirmavit, praesertim eum D.6- nver auctoritatem dederit Nero princests vocis gratia, &α 4 Hoe anno I or. quam plures pyxides e testudine variis eoioribus tincta Colarni vidimus apud Clementem Dominum
pHILIPPUΜ BOR BONIUM, qui illas eonvivis donavit. 3 Ita Consulem appellandum in tabulis Plinianis ostendimus, quem parum eantῆ duplici praenomine a Maratorio,&
ab aliis reeenseri monuimus. Μuratorius fortassis a Pagio in errorem fuit adductus. 6, Non minus, inquit tmὶ , mirum ostentum G noma eoenovit aetas anno Neronis principis supremo, sicut in rebus eiust exposuimus, pratis, olerique intercedente via publica in contrariast feris transtressis m agro Marrucino praediis Vediit Mam celti Equiris Romani res Neronis pro rantis. Haec iterum attingit lib. XUI t. super omnia, quae unquam audita μnt, erit prodigium in nostro aevo Neronis principis ruina factum in amo Manueino Veriit Mareolii e primis Equestris ordinis oliueto universo viam publicam transgresso, amis inde e contrario in locum Oliveti profectis. Quod Plinius p igiis attribuit, naturalibus mussis adscribendum, ut etiam, quae seeundo vulsavit libro: Amnes retro fuere oe noma vidit aetas Neronis principis annis supremis, ut in rebus ejus ye:usimus . Similia in maximis terraemotibus contigisse mini
168쪽
Plinium de Nerone disserentem prosecuti cum simus, aliqua in praesens de praeclarissimi auctoris monimentis veniunt attingenda. ordo Germaniae bellorum libros poscit, quos sub Claudio inchoatos innuimus, sub Domitio Nerone demum absolutos; ideoque illa scribere coepisse suspicor, cum prima Germanica stipendia mereretur, nec tum Alae Praefectus sub Pomponio militaret, ut Catanaeus assirmat; cum nostra potius ex adoptivi filii verbis fulciatur sententia, qui in Germania Plinium militantem unice dicit, cum bellorum initium inchoavit,& illis aliquot post annos supremam manum imposuisse, videtur innuere: ideoque ut aliis etiam foetu ris spatium relinquamus, prius de his bellorum historiis, quam de jaculatione Equestri, & Pomponii vita cogitata; postea vero digesta, atque in lucem edita verisimilius crediderim. Neque enim incongruum erit, Plinium sibi
adstantem Drusum somniasse, cum vicesimosecundo anno major esset. Utcumque tamen sit, vel nostras, vel Catanaei recipias conjecturas, id liquido constat, bella Germanica omnia, quae cum his Gentibus Populus Romanus gessit, XX. voluminibus comprehendissie. Maximi laboris opus fuisse ex desumpto sequentis Plinii testimonio, atque ex ipsius materiei vastitate satis superque dignoscimus. Habet certe cur indoleat Germania, ac praesertim eruditis hisce temporibus aurea volumina desiderari, cum libros quos Augustae Uifidelicorum affervatos credidit, atque alicubi se id legisse assirmavit Conradus Ges nerus) uti extantes a1 ublestae fidei homine fuisse commentitos, atque Gesnero sucum per epistolam factum eruditi una cum Vossio arbitrantur M. In Gesineri quidem Bibliotheca legimus, Plinium de rebus Germanicis viginti libros scripsisse, quos Augustae Vindelicorum extare ferunt quique Gesineri Bibliothecam auxit Jac. Trisius aliquos opinari dicit, adhuc alicubi latere M: quod & ego sub dirutae alicujus urbis ruinis sepultos ut de reliquis cujusvis auctoris operibus) possem affirmare. Quicumque igitur hi sint boni antiquarii, vel falluntur, vel alios fallere maluerunt. Hi
enim erunt non nominati scriptores a Frustembergio allati, qui utinam, ait M, aliquando Plinii XX. volumina de bellis Germanicis accedant, quae Conradus Gesnerus Augustae Vindelicorum, alii Termoniae in me alia apud Gu parem vi martium Patri-eium Tremoniensem extitisse tradiderunt. Quoὸ unice verum est, in nulla unquam bibliotheca apparuere, quarum pulverem, & situm tot ingeniosi viri, ac typographi honestum quaerentes lucrum excusserunt.
Quidquid enim Scipio Tettius id nondum editorum librorum indice Plinii hi
storiarum XX. volumina commemoret, atque ex Tettio Philippus Labbaeus id recenseat AE: nudum tamen, unicumque titulum exhibuisse conjicio, ubi lemma ad hoc Germanicorum bellorum opus spectaret: eadem ratione, qua in Romano C dice occurrit: liber de iaculatione equestri Plinii Secundi. Ut veriora tamen adstruam, neque titulum ad Germanica bella adscribendum censerem, ideoque ab Harduino
discedam ω, & XX. hos Plinii historiarum libros, non alios quam Viginti ex trigintaseptem naturalis historiae fuisse pro certo habeo, cum inepta hujusmodi epi-
m8 ignoramus, apud Romantu Mathematiei, Haruspieis, Pontisees mira omnia eventis ubique adaptabant. Et quamis vis Plinius meteris latinis scriptoribus longE inutior appareat, nihilosecius non omnino a coniecturali sermento evasit immunis. i Andreas Thevetus, qui annis quatuordecim Gesineti ortum praeeelsit, long ne illi se avixit, videtur loeum oboeulos habuisse, eum de Plinio affirmat D r B amois composὸ umet mris des Matres salismune, ira Delles sic ori
169쪽
is 4 D IS VIS ITIONES P LINIANAE LIB. V.
graphe in aliquibus Codicibus exhibeantur. Addamus Uossium opportune colligere Plinii Germanicorum bellorum volumina a Symmachi aetate non usque adeo obvia fuisse. Et sane Symmachus, qui seculo quarto floruit, horum exemplarium caritatem ostendit, ubi ait, enitati s fors votum juverit, Plinii Secundi Germaniaca bella conquirere; ideoque epistolarum eruditus auctor ostendit, neque sibi Germanicorum bellorum volumina suppetere, neque facili negocio invenienda. Haec subinde omnino perierunt, cum Franciscus Petrarcha , qui annis abhinc quatuorcentum inclaruit in, testetur Plinii opus, in quo, ut es apud Tranquillum,
omnia bella tractata, quae cum Romanis unquam gesta sunt, ex oculis noseris evanuit, nec
quam superest. Quamvis enim in eundem Uincentii Bellovacensis errorem impegerit Ρetrarcha,& Petrarchae amicus Guillelmus Past regius M, ut Romanorum nomen pro Germanis usurpent λ: notum omnibus esse potest, illos Germanicorum bellorum volumina indigitare; cum Sueton. Tranquillus in Plinii vita horum tantum, & naturalis historiae meminerit. Inter antiquos innotuit praeclarissimum opus Tacito, apud quem legimus, cum de Agrippina M. Agrippae filia se mo incideret: tradit C. Plinius Germanicorum bellorum Icriptor stetisse ad principium pontis laudes, oe grates reverss legionibus habentem. Suetonius Tranquillus praeter relatum in Plinii elogio testimonium ad Germanicorum bellorum historiam utique respexit, cum illius auctoritati adversatur, eo quia Cajum Principem in Treviris Vico Ambiatino supra Confluentes natum asseruerit: idque contra Cn. Lentuli scripta, qui Cajum Tiburi ortum assirmat. Argumenti confirmationem ex eo
Plinius desumit, quod Vico Ambiatino Tabulae inscriptae ostenderentur OB AGRIPPINAE PUERPERIVΜ, atque ex versiculis mox Cajo Principe evulgatis, qui puerum in hibernis Legionum stationibus procreatum ostendunt:
In coiris natus , patriis nutritus in armis Jam designati Principis omen erat.
Fortassis hic de re in Germanicorum bellorum libris Plinium scripsisse conjicit Beroaldus M. Ego vero id optimis rationibus ostendi posse confido. In naturali historia, cum hujusmodi minime occurrant, constat aliis Plinianis monumentis fuisse consecrata. Haec inter Germanica bella unice occurrunt, quibus Caj natale solum proderet, cum historiae a fine Aufidii Bassi hoc Caesare jam nato initium desumant. In bellicis demum Germanicorum libris propriam nanciscuntur sedem ex Drusi avi,& Germanici parentis expeditionibus, qui tot sibi e nobilissima Provincia victorias pepererunt; cumque in Treviris tunc ad Belgicam Galliam spectantibus Populis M, Germaniaeque conterminis juxta Plinii sententiam puer natus esset. An potius Suetonii, qui Cajum Antii mortalem lucem vidisse ex Actis assirmavit, an Plinii opinio sit amplectenda, lectores dijudicabunt. Satis enim suum firmare, leviter Plinianum dissolvere argumentum Suetonius videtur. Maxime Tranquillum publici instrumenti auctoritas, & temporum ratio juvat, si vitiose utramque Plinius, & perperam quod dissicile satis) observavit. Verum leviter bellorum scriptori advertatur, ex eo quod Agrippina bis in Germania filias enixa si, & qualemcumque partum absque discrimine puerperium uin appellemus; cum Plinius & hanc vocis potestatem optime noverit, utpote qui loquendi
i Petrareha natus est anno r3o , Miltoue I 74. i) Consule quae superiore libro, & XIII. fusilis explieantur. 3 Puerperium de ipso partu etiam lami a Plinio non uno laeo dignoscimus - Paeserae, aut puerperio lib. VII. &α saJ Raram inmorabia. II. L a. sba De Originib. rerum fia. s . DI Apud Iuer .a ia CiaukM. sdJ Vid. Plia. lib. IV. I .
170쪽
rationem posteris tradidit, & ubique promiscue hocce vocabulo usus fuerit Αd
de, quod monumentum in Germania tum extans observasse credendum est, cum
regionum conterminarum Belgii, imo totius Germaniae notionem ostendat; &Hercyniae sylvae roborum vastitatem, & visas sibi juxta septentrionalem Oceanum utrasque Chaucorum gentes, & maris aestum, & tumulos harenarum, quibus se tuentur, eleganti stylo describat ; unde Agrippinae partus & nosse, &
suo loco in bellica Germanorum historia reserre tenebatur. Accedat, quod XII. circiter annos a C. Caesare aetate praecessus fuit, unde in tanti vicinitate Plinio potius, quam aliis recentioribus fides habenda; quamvis Suetonio priores, aequales, S parum minores non desunt, qui Plinii dictis conveniant. Inter primos eminet L. Seneca, cujus sententiam retulimus, ubi Cajum in castris natum, & legionum alumnum assirmavit. Suetonio aequalis Cornelius Tacitus Caligulam in castris natum praedicat, ostenditque . Ultimis accenseo Athaeneum & Sex. Aurelium Uictorem se , qui hunc Caesarem & ipsi in castris natum prodidere x . Hujusmodi satis superque videri possunt, ut Lipsio omnino accedamus contra oudendor fit opinionem, qui Agrippinam a castris excludit M; diserte enim testatum invenimus, Cajum non unice in castris educatum, sed genitum; unde conjici etiam potest, quod postquam rerum potitus fuit: cum militarem Caligulae appellationem abjecerit, ad cognominis originem abolendam falsa in Romanis Actis ingerenda curaverit s*γ; quod a prodigiosi Principis ingenio 3 in minime abhorret; atque haec ea tantum ratione dicta sint, ubi vere in Actis Cajus Antio natus diceretur; qua de re satis dubito, cum Plinius, qui in naturalis historiae elencho tanta Actorum
profert testimonia, & opus Tito Caesari inscripsit; quid in publicis contineretur
Actis S referre, & scire magis quam Suetonius tenebatur. Nerone principe Germanicorum bellorum libris Plinium supremam manum imposuisse, itemque dum caussas ageret, vel Comi apud L. Caecilium,& Pliniam sororem degeret , Studiosorum tres libros in sex volumina propter amplitudinem divisos evulgasse suspicamur. Germanica bella cur Neroniani imperii initio prodiisse a firmemus, monent tempora, ne Plinium tot sub Claudio, cum juvenis adhuc esset, nil demum prima Neronis regnantis tempestate publici juris secisse dicamus. Quamvis enim Plinius omni jure Neronem toto principatu suo hostem generis humani profiteatur concedendum tamen est, per gradus ad scelera
i Philippus a Turre vIr elarissimus, dum veteris Antii monumenta persequeretur Lipsium Plinio potitis, qu1m Sueatonio adhaesisse se ibit, sortE ut proximae Genti Trevirorum hoe decus attereret O . Quod Adriensis praesul gloriae, ego dedecori tribuerem. Laus erit longE ab iminuissimo Prinei pe distare. Aequus rerum aestimator Plinius M. Agrippae aerumnas metitur ex infelici renis stirpe omni, sed per utrasque avrippinas maximὸ, quae Caium, oe Domitium Neronem mineims genuere, totidem fates generis humani th . Neque ego in Cai nativitate perquirendi longilis iam tiram; nisi id historia, & Plinii dignitas exigeret. 1ὶ Supposititia in Actis invecta quandoque minimε ignoramus, ut de Phoeniee in Urbem allato, anno huius Cond. goo. Et in Comitio positus, quod Ae is te, alum est, sed quem falsum esse nemo dubitaret si . 3 Iussit referri in Acta repudium, quod ipse mattonis absentium maritorum nomine dedit . Praedicabar - matrem suam ex incesti, quod Augustus eum Iulia Hid commisi et moereatam st). Seniorem Plinium urbem Comum ineosuisse, insta, & fusilis in Plinii Caeeilii vita ostendemnq; non et tantlim ex eausa, ni levirum, serotemque inviseret, sed quia in Comensi villas, agros, possessionesque habebat. 1ὶ Si Tranouillo im , ae L. Senecae n eredimus in Nemne, principatus initio, omnes mitissimi Caesariς indolem
commendabant. Nos aliqua virtutis indieia in tam malo homine non defuisse supra attigimus ; videtur tamen Plinio conelnere Ausonius, eum argueιών. inquit, rectisti Seneca, quam praedicabitur non erudisse indolim Neronis , sta masse saeuitiam: nam eontra veritatem, & animi praevidentiam selibere potuit Seneea, ut Neronis imperii initio illius elementiam extolleret. Nulli siquidem adulatorum hic auctor posthabendus ; qui etiam , ut testatur Quintilianus, Neronem in sui admirationem diutilis tontenturus, ab antiquorum lectione prohibebat. Victutus Ausonii verba se diversa ratione interpretatur H: is u ne inui par dire, que Seneque sit jamais incitὸ Nemr is eire reuela mai