장음표시 사용
171쪽
1,6 DISQUISITIONES PLINIANAE LIB. V.
ascendisse, cum nemo repente maximus fiat. Aliquod igitur temporis spatium e fluxisse necesse erat, ut barbara Principis indoles elucesceret. Hinc illius regni initio historica composuit Plinius, vulgavitque. Cognito subinde pessimi Caesaris ingenio intercapedinem ab historiis scribendis secit, aliumque omnino laborem amplexus Studiosorum volumina publicavit. Antequam haec communis faceret juris, militari aliquo officio in Germania iterum distentum colligerem; & quamvis certissimum hujus muneris judicium afferre non possim, opportunae satis ad rem nostram suppetunt conjecturae. Constat per haec tempora Titum militum Tribunum egisse, illumque sibi ex castrensi contubernio Plinius familiarissimum describit. A ratione igitur minime alienum esset asserere, Plinium in Germania
Neronis res procurasse, ut continuas, ac splendidissimas procurationes intelligamus, quibus, teste Suetonio, functus est. Caesarum Procuratores militaribus etiam
curis vacasse infra ostendemus; Pliniumque Iudaico bello minime interfuisse probabimus; quae ibi cum plenius discutiantur, nosse in praesens sufficiat, ut aliqua statim de Studiosorum libris attingamus.
Quid Studiosorum volumina continerent, monuit sequens Plinius: cur autem opus allato titulo avunculus praenotaverit, disputatum invenio. Catanaeus ita vocatum affirmat, quod in iis maximum impenderit studium. Buchnero libenter accedam, qui Studiosorum nomine oratoriae arti addictos tunc temporis appella
ri innuit φλ. Harduinus in hanc sententiam & ipse deflectit. Addamus Plinii Caecilii verba, qui de Iulii Nasonis patre sermonem habens: erat, inquit s- , non su
diosorum tantum, verilm etiam sudiorum amantismus, ac prope cotidie ad audiendos, quos xum ego frequentabam, uuintilianum, Niceten saeerdotem ventitabat. Videtur in iis Pli
nius plurima, & fortasse librum de gestu si scripsisse, ut partem ab oratore adeo faciendam digno eloquio prosequeretur. Ex allatis Quintiliani verbis nimia Plinii diligentia, & fides in Ciceronis historia enarranda subaccusatur. Quantil
lamen Oratoriarum institutionum auctor Plinii libros faceret, utique ostendit. In
demnatus adhuc, me saltem judice, abibit Plinius, cum Plotius, Nigidiusque, qui
Cicerone adhuc juvene floruerunt, suorum temporum mores describant, & hi postmodum obsolescere potuerint. Nec repugnat hanc promittendae togae curam in Cicerone diligentiorem fuisse, ut crurum deformitatem velaret, in quibus venas saeculento sanguine tumescentes habuisse constat: notum Vatinii ac sertur dicterium a Macrobio x , cum Cicero gloriaretur, se humeris Reipublicae ab exilio reportatum: unde ergo, inquit, tibi varises p Hinc etiam Apollinaris Sidonius totius antiquitatis conscius Ciceronem varieosum Arpinatem appellavit. Rectius igitur, cum de eloquentia ageret Quintilianus, Pliniani meminit laboris, ubi legimus Scripsit de eadem materia non pauca Cornifcius, aliqua Stertinius, nonnibit
maἰ γ' au Iim de is hiare, ae amis apris a son disciple asta de philosophis stoin is rendis Hemens ἰ on is reprendeat M. ιο mole avris UsH. de subtiliιὸ, ω Rhetarique ρων dedend e la re in/. De serte que armare en eti androit ne P e tend pax des armes essen ex , maιs dessen et . is Hujusmodi tamen argutὸ magis, quam vere dicta. Qua enim iuili ti1 Taeiti narrationibus t V iEharo notis convenient, eum Seneca emendieatis rationibus materiam Neroni suppeditaverit, ut Senatui seribens horrendum matris parrieidium tueretur Qui similia agit, non bonos mores, non philosophiam, sed effrene Principis arbitrium pro Deo colit. Pessimo hoc adulationis vitio laboravit Baeo Verulamius, qui aliis Ethices praecepta tradens, non veritati, & conscientiae, sed regio nutui, ae temporum conditionibus samu
t Valerius Maximus de Q. Hortensio plurimum, inquit la , is emporis deeoro motu repositum oedens μηδ ptas studii in eodem elab&rando, quam in i d eloquentia asseetanda impendit. De corporis habitu figura, & motu egregi amicus noster Faeeiolatus de more ch . a Oed aliaram minii Carellii epist. lib. III. s. D Lib. V . 6. O Lib. IV. iniris. ω Sarur. II. 3. e Lib V. s. D Institur. IlI. r. co Lib. MII. ro. tha Dip. Muoseph. pag. ει .
172쪽
DIIQVISITIONES PLINIANAE LIB. V. Is
pater Gallio, aceu, id veta priores Gallione Celsus, o Lenas, o aetatis nostrae Virginius, Plinius, Rutilius.
Aulius Gellius postquam Plinium aetatis suae doctissimum fuisse existimatum
assirmavit: haud satis memoratum opus extulisse videtur, cum in hanc exeat sententiam: libros reliquit, quos Studiosorum inscripsit , baud idius usquequaque aspernandos. In bis libris multa varid ad oblectandas eruditorum aures posuit. Refert etiam plerasque sententias, quas in declinandis controversiis lepid/, arguiaque dictas putat. Gellium hoc
loco subasperum, alibi Plinianis operibus inique insensum ostendimus. Studiosorum libros Neronis principatu medio Plinium scripsisse conjecimus illius vero novissimis annis dubii sermonis opus, quod octo libris conclusum, per id temporis
in vulgasse certo scimus. Disceptant eruditi, quid secundus hic labor praeses erret. Conjiciunt nonnulli in iis egisse de sermone Aurato. Gerardus Iohannes Uossius allatae sententiae adversatur δ): nec immerito, asserens hoc opus grammaticum undique fuisse, quo docebat proserendi modum, rationem, genus, declinationem, significatum: ex
empli gratia, an Gibbus,& Gibba pro vitio sit; dicendum, num Clypeus, & Cly
peum: Baltheus, & Baltheum an promiscue sumantur : an Mare pro Mari, & similia apud Charisium. Primigenium hujus explicationis auctorem Catanaeum Vosito illuxisse Buchnerus animadvertit. Vossit tamen pace qui Catanaei nomen obliviscitur, illius doctrinae semina recludens) aliqua iis etiam majora Plinium tractasse colligerem, cum in naturalis historiae praefatione, non solum Grammaticos, sed Stoicos, &Dialecticos Epicureos contra libros, quos de Grammatica ediderat, scripsisse innuat. Quare opus hoc utique grammaticum, atque in illo de vocum differentia, generibus, pronunciatione, scribendique methodo disseruisse ultro fatemur: ita tamen ut plura ad alias quoque facultates spectantia attigerit, cum diversae adeo haeresis Philosophorum rabiem, & dentes exacuerit, ut auctorem post decimum etiam annum inani morsu oppetierint. Quamvis enim in iis,
quae Priscianus M, Diomedes M, & Charisius qui Plinium peculiari ratione
imitatur nihil quod ad grammaticam non spectet, inveniam, adhuc tamensearsim reliqua scientiarum observasse credimus. Caeterum tot Philosephi Plinium in minimis non lacessissent. Addendum in iis voluminibus multa e Virgilio adnotasse, ut apud allatum Charisium videre est λ. Ex Prisciano obiter animadvertimus, semel librum primum Artium D Plinii citatum ν , quem ipsissimum esse, ac dubii sermonis opus crediderim; nam ille locus omnino grammaticalis est, & dubii sermonis volumina Grammaticalium Amtium, seu Grammaticalis Artis quoque fuisse vocitata suspicor; cum & suum laborem Plinius de Grammatica appellet, & apud Gregorium Turonensem legamusis complures alii Pbilosopborum, vitas dicere voluerunt, nam Plinius auctor in tertio Grammaticae libro, ait, vitas antiqui cujusque nostri dixerunt, sed Grammatici pluralem non putant babere vitam. Hunc etiam titulum Studiosorum libros praetulisse suadent Iohannis Tortelli ilia Arretini verba, qui cum maximum Commentariorum graminmati- ANNOTATIONES. t Vossius hare graeeis verbis unita expressit: πεώ AxνMMNUM. 1ὶ Tres alii Grammatiei multa praesertim ex UI. Plinii libro attingunt. . ., 3ὶ Apud Guillelmum Pastregium lego Plinium scripsisse libros peramam de Grammae es, quod typographieum mendum erediderim. A Tortellio prolata, utique novit Iohannes Maria Catanaeus h , atque per Catanaeum haec de Tortellio prio
173쪽
is 8 DISGFISITIONES PLINIANAE LIB. V.
maticorum, dictionumque de orthographia a Graecis tractarum opus vuIgaret; in prooemio ad Nicolaum V. Pont. vere Maximum se accepimusque, ait In, Mecis primum ex fragmentis decem librorum Panriani, quos de orabographia scripsi, ex qua---Plinii libris ae Arte Grammatica . ,, Si Tortellio igitur fidem habemus Plinii saltem quatuor librorum fragmenta ad se pervenisse assirmanti; mirari subinde oportet, haec iterum delituisse, quamvis Tortellius non omnino rudi vixerit se
culo, & Nicolao V. qui Christianum Orbem ab anno CI CCCCXLVII. ad LV. moderatus est labores suos inscripserit, sexdecim post annos nitidissimis Ien-
sonii typis Venetiis cusos. Ex supra allatis Plinii verbis certo eruimus a dubii se monis libris decennio, & ultra naturalem historiam fuisse praecessam: quare ubi illam anno Vrb. Cond. IDCCCXXX. ediderit: sequitur Grammaticae Artis volumina supremis Neronis temporibus vulgasse circa annum nempe Urb. Conditae DCCCXIX., Christi LXVII. Capitone, ac Ruso Coss. In patriam suam Comum per hac tempora Plinium divertisse conjicio. Hujusmodi videntur suadere, quod Neronis annis novissimis a scribendo deterritus, magnis studiis a serina Principis indole interdictis, animum ad grammaticales curas adjecerit; ideoque ad sororis filium praesertim respexisse, cum dubii sermonis libros composuit. In puero enim tum sextum circiter annum agente nil mirum ubi eminens ingenii acies effulserit)illi avunculum praecepta ad optimam locutionem, scribendique facultatem reliquisse. Cur autem Comum potius, quam Ueronam petiisse assirmem, in caussa est, nosse, Plinium ingentia bona in Comensi possedisse: nulla, quod sciamus, in Ueronensi: unde haud leve nostris civibus a gumentum adjicitur, ut tanto municipe gloriemur. Postquam vero aliquo temporis spatio apud suos mansisset, ipsi Procuratoris ossicium a Nerone fuisse demandatum colligimus; vel quod facilius potuit accidere, dum Romae degeret, ad hujusmodi munus gerendum destinatus, Comi aliquo temporis spatio substiterit, antequam peteret Hispaniam. Aequissima enim ratione similia a Plinio peracta judicabimus, ut priusquam in longinquas abiret regiones, rebus suis consuleret, quando parum a recto tramite deflectebat; tum magis quod minime ignoramus Calestrium Tironem sequentis Plinii amicissimum Baeticam petiturum per Ticinum, Comum usque processisse, ut eo jnbente, Fabati servi in veram libertatem constituerentur . Neronem Plinio Procuratoris sui ossicium demandasse; & quidem in Hispania circa hujus Principis obitum res Caesaris procurasse; nobilique in munere usque ad secundum Uespasiani Imperantis annum perseverasse statuimus. In est enim, quae auctore Suetonio circumfertur mihique probata satis videtur Plinii vita, illum procurationes continuas, atque splendidissimas gessita legimus:
quare cum iis commodiora tempora minime inveniamus, Nerone Imperante Caesareas res procurasse, & seriasus etiam antequam peteret Hispaniam conjectandum
mdm didiei iti suspieor Harduinam, quamvis aliqua more suo addat, ut illam e fonte potantem eredamus. Verum Catanaei nomen reticens, perperam Tortellio gentiliciam Arretini appellationem videtur tribuere, cum illum Iohannem Aretinum Tortelliam vocet d), fortasse a praepostera Antonii Teisserit seribendi methodo irretitas te . Hoeidem esset, ut s quis Minium Comensem Secundum scriberet. Fuit Tortellius vir, prout serebant tempora, doctissimus ; ideoque mitius tum illo agere poterat Laurentius Abitemius F). Laudatur a Cornelio Vitellio is , Paullo Iovio h), &Teisserio, a quo Ioames Arelmus Tortelli voeatur. Anetini meabulum dapliei re seribendum past malistos doeet Nollenius si ; atque ita etiam italiel l sua reddebat Thomas Poreaeehius. Hardainus unieam ν contra Tortellii mentem usurpat; fortasse ut suorum Codieam Plinianorum seripturae adhaereat; nos etiam oppositum iα naturali historia invenimus. Tortellii nomen corrumpitur in Plinii Caeeilii epistolarum editione Amstelaedamensi anni I 34 , ubi eontra Catanaei scripta Tomulus appellatur λ .saJ In fine Epistolao. sM Via.. iaceon. Tom. II. eot. o. oe os4. seJ Via. II. VII. e s. r6. GP a3. NI In is is ad auas. epist. Ied Pag. Ido. Fl V L TMDων. oiris. Gmuri Tom. L pag. 378. Ere. sti Deseum Ptinii, o Domis. Cal mi. In Liuion pag. t . sia Leriri pag. 136. shJ PAEE. apa.
174쪽
dum videtur. Addamus, quod circa Othonis Imperium, Lucium Caecilium naturalem Plinii junioris parentam fato cessisse colligimus; & liquido constat, non
levirum Plinium, sed Uerginium Rufum infanti filio tutorem ex testamento reliquisse, unde sororis fratrem tunc temporis a terra Italia absentem statuamus. uo ossicio Caesaris Procuratores in Provinciis iungerentur, pluribus persequuntur eruditi Catanaeus illorum munus definit, ut rationes omnium redituum, qui ad Principem spectarent, diligenter procurarent, cum facultate deserendi, & acquirendi, non alienandi, aut distrahendi. Hos primum ab Augusto in Provincias mi Os, ut publicos reditus colligerent, testatur Dio . Uerum non civiles tantum, sed militares quoque curas Procuratoribus Caesaris injunctas fuisse ostendam. Quamvis enim Provinciarum tutela Proconsulibus, Legatisque demandar
tur, illuc etiam Caesaris Procuratores mitti solitos junioris Plinii epistolae ad Trajanum indigitant. Et quanta horum esset auctoritas vel ex Tacito liquet, ubi ipsissimis temporibus, quibus Plinius in Hispania res Caesaris procurabat, haec
legimus M: Maritimas tunc Alpes tenebat Procurator Marius Maturus. Is concita gen-
te nee deest juventus ) arcere Proetinciae fibus Othonianos intendit. Strabo ad rem nostram opportune scribit , in Hispania suo quoque aevo Procuratores Equestris Ordinis extitisse, qui militibus pecuniam ad vitae necessitatem suppeditabant λλ. Quare si equestres militiae viam ad amplissimum ordinem aperiebant, Caesaris etiam Procuratores in Senatum quandoque ad lectos dicemus, cum ipsemet Cornelius Tacitus, qui Consulatum obtinuit, satus videatur altero Cornelio Tacito Equestris Ordinis viro, qui Vespasiano imperante res Caesaris in Gallia Belgic stadministrabat, ut Plinius testatur & Pontius Pilatus cujus execranda conni
ventia Humani generis CONDITOR, ET REPARATOR in crucem actus est)a Iosepho Flavio Procurator Iudeae, & Judeae procurationem gessi Te dicitur ab
Eusebio Caesariensi hin. Hos certe summa cum potestate in Provinciis res Caesaris procuran innotescit; itemque Caesarum Procuratores vectigalium, ac tributorum curam gessisse ostenditur ex elogio apud Muratorium subi Iegimus :ΡRO
DUCORUM . : bonorum scilicet Fisco debitorum. Provinciarum Ρrocuratores insignes suisse viros innuit lapis At- L. S I B l D I E N Ο s tidiensis, quem Dominicus Passionaeus L. F. O V F. literis magis, quam purpura olim spectandus laudato Muratorio suppeditavit M.
De Caesiarum Proeuratoribus e sule Batnabam Britaniam ce , Lipsium hin,& Paullum Danielem Longotium i . aὶ Antiquos Caesiarum Procuratores, iis rei pondere eredunt Neotetici, quos Intendenti vernacula idiomate appellamus. Hine Richem hi, & Ladvoeatus ι , Plinium Intendent en F paene suisse serabant. id utique reeipio, eum apud Gallos, Hispanosque viderim memoratos, & Provinciis, & Exercitibus attributos. Eloyus nimium Proeuratoris diis gnitatem extollit, qui universae Hispaniae Plinium a vespasiano praepositum innuit m ; Floresius Quaestorem affirmavit n . Uerum & ii a Caesarum Procuratoribus separandi , ut ex antiquorum elogiis in sequentis Plinii vita ostendemus. Harduinus ad allata Plinii verba . quibus Vectium Marcellum res Neronis procurantem describit, alias fuisse res Neronis, alias Imperii, sive Reibuplieae statuit o . Uerum Caesareos Procuratores , & Provinciis prae-isisse infra ostendemus; unde id diseriminis aifficile eWadit, saltem ubique adnotare. χ) Historiam narrat lib. VII. Lipsius in Cornelii Taeiti viii, ae post Lipsium Reinesius eoiligunt, eelebratum Hiis floricam, res Caesaris procurantem a Plinio recenseri, quM ex temporibus, & illius matrimonio in Agrieolae vita indieato minimε esse mila ostendit eruditissimus Philippus a Turre . .
3 Nota & sibidienum ab iis Romanorum nominibus excipiendum, quae in IVS desinebant. a Lib. Lu . tbJ Ηιβω. lib. Il. DJ Lib. IIt. νη. ras. sdJ Pas. DCXCV. s. seJ Cis. De. num. s. su Pag. D LIV. 6.
175쪽
16o DISQUISITIONES PLINI ANAE LIB. V.
Alterum quoque Tergeste visendum ocurrit elogium, unde maxima Plinianae historiae lux adderetur, nisi ex criptoris negligentia, vel temporis morsu desermatum indoleremus; adhuc tamen ipsius etiam Muratorii judicio maxime facien
- - Q. C. F. . V. MODESTUS. P. P. BIS . LEG. XII. FULM. ET LEG. L ADIUTRI C. TRIB. MI L. COH. U. VIG. TR. COH. XII. VRB. TRIB. COH. PR.PR. DIVI. NERVAE. ET . IMP. CAELNERUAE . TR AI ANI. AUG. GER. PRO U. . . SPANIE CITER AST URIAE. ET CALLECI AR UM. FLAMEN . DIVI. CLAUDI
... DIT . IDEM E . DEDICAVIT. Hujus Modesti memoria libentius utor, quod in eadem superioris Plinii provincia res Caesaris procuraverit, & multa mihi persuadent hunc illum ipsissimum
esse Mettium Modestum, quem virum optimum Plinius Caecilius describit, atque a Domitiano relegatum, postea Nervae imperantis clementia ab exilio revocatum testatur Hucusque dicta Caesaris Procuratorum dignitatem satis ostendunt, cum imperium summis Provinciarum Praefectis demandari solitum quandoque exercerent, & iis tantum subessent, ut puto, qui Proconsulari potestate non unam, sed amplissimas Regiones moderabantur: idque Plinium ipsum innuere mihi videtur. Postquam enim nuper silvestris Rosae radicem a matre cujusdam militantis in Praetorio, filio suo missam: eidem ex rabidi canis morsu tabescenti prosuisse scribit, statim addit : Iu Lacetania res gerebatur, Histaniae proxima parte casuque accidit, ut milite a morsu canis incipiente aquas expavescere superveniret
isola orantis, ut pareret religioni, servat que ex insperato. Illud enim res gerebatur, de se ipso Plinius videtur praedicare, tanquam dicat, imperabam, resque Caesaris gerebam in Lacetania, in qua tum gentes ad arma concitas ubique possumus conjicere, cum inde Galba in Neronem profectus sit: atque hujus, Vitellii, Othonis, & Vespasiani dissidia in omnem Romanum orbem migraverint. Quare cum Res, imperium & pressius apud Plinium bellum mimportet; haec praecise tempora illum denotasse colligerem, tum magis quod apertius se in Lacetania fuisse paucis abhinc versibus describat, ubi ait: In e2dem Provincia eognovi in
agro hospitis nuper ibi repertum Dracunculum appellatum Caulam pollicari erupitudine --, quem ferebant contra omnium morsus esse remedium. Quare cum Lacetania ea sit regio, quae
Pyrenaeis contermina, docente Plinio is , in citeriori Hispania jacet, & primum
6 PROCuratον , non PROCOUuli hoe loco reddendum iudieo, neque enim a militum Tribunatu. ad Proeonsularem Africae Provinciae amplissimae dignitatem , patebat astensuς . Ordinarib enim Consulatu deiuneti ad nobiliores reis gendas Provineias Proeonsulari Imperio mittebantur . Hujusmodi ostendunt Proconsulibus Caesaris Proeuratores pa-misse; primosque post Proeonsules, & Legatos in Provinciis extitisse , ut ex Taeiti libro X lv. Annalium patet piu1 de eausi1 non uni eε minoribus Provinciis, uti Mauritaniis, Raetiae, Norieo praepositos: sed hos in Asriea , lispani1 quoque extitisse eonjicio, ut maxima negocia ad Proeonsulem deferrent. Uidetur quM me ultimum omittat Philippus a Turre ce) fortasse quia unicὸ Taciti verborum recordabatur. quae libro I. Historiarum oecurrunt. Duae Mauretaniae, Raetia, Norteum, Thracia, . quae aliae Procurarωibus cohibentur, ut eui e exercitui vicinae, ita in Dinwrem, aut odium valentiorum agebantur. Haee tamen non indieant , qubd in amplissima Provincia, puta Hispania iteriore, aliqui adessent Procuratores Proconsulibus minores, ut allatus Modestas. t Ita absque diphthongo apud Muratorium. χὶ Ausonius in Monosyllabis is Imperium, litem, Venerem eur una noto Res. 3 Saepissime apud Pli'ium de militari, re bellico imperio usurpatur . Pompeio iuxta res gereme Uthridatico bello M. Alexandro Magno res ibi gerente se . Scipione Aemiliano res in Afriel aerente F . Germanico Caesare ibi ci ibus rem gerenta is . Cicero de Prov. Cons. Res m Sardinia cum Mastrucaris ut neutis una eohorte auxiliaria gesta. Apud Taineitum Annal. II. C. Duillius - ραά mimus rem Romanam misere mari gessu me. O Legimus apud Plinium feeut1 Harduini emendatione si intus recedentes νadice P enaei Ausetani, Lacetani, sterque renaeum Cerretani. Ad Pyrenaei igitur radices quaerendi, non ad oram Maritimam, quod placuit atrovio, ubi scribit i r les Lacetans Oeeupolem una partis dis Mechὸ de Lerida , oe de la Catalasne δεν Dut is long des cister de la Mer
176쪽
DIςm ISITIONES PLINIANAE LIB. V. I 61
Romae venientibus occurrit, ibidem Plinium res Caesaris procurasse innotescit;& totius etiam citerioris Hispaniae curam habuisse multa suadent, quae ipse de amplissima Provincia sermonem habens him assirmavit. Hujusmodi non sinunt, ut viri caeteroquin doctissimi opinionem sequamur, qui Plinium Baeticae inaestore in suisse scribit : hoc tamen haud satis probasse nobis videtur. Neque enim Plinius minuta magis de Baetica, quam de citeriori Hispania retulit; neque in naturali historia invenio aliquid ad ulteriorem Hispaniam pertinens, quod auctor
scire, aut vidisse tradiderit. Quare cum in una tantum ex duabus Caesaris Procurator extiterit, Plinio hoc ossicii in citeriori demandatum statuimus. Hujus Hispanicae procurationis gratia, alterius, maximique Pliniani operis meminit sororis filius, quod Electorum commentarii inscriptum fuisse nos docet, seu
potius ita appellavit, quia in plures, variasque sectiones distinguebantur. Rerum igitur scitu dignissimarum brevem, & nudam expolitionem continebant, & maxime mihi consona veritati Gerardi Uossit videtur opinio, nihil aliud fuisse, quam excerptorum a variis auctoribus collectiones , quae latine laudabilia, sorida, &c. optime dicerentur se . De iis igitur prius, quam de XXXI. historiae libris a fine Aufidii incipientibus, data occasione scribimus, quamvis in librorum indice, quem sequens Plinius Macro dedit, aliam omnino sedem nanciscantur. Ast cum eo loco Ρlinius Caecilius de iis tantum libris sermonem habeat, qui manibus
hominum terebantur : de Electorum commentariis intra domesticos parietes delitescentibus postmodum locutus est, cum ad statutum ordinem minime spectarent. Nos autem Plinii Caecilii seriem variare nequaquam putamus, cum Electorum commentarii avunculo apud Hispanos res Caesaris procurante M jam extit Tom. I. X rint,
ANNOTATIONES.entre M RHe e da Lo erat . δι Πν. Rareelane, Vetat, D tabis, s sol fore sint simis dans te eantem, que ees Huples obitolent aurre Dis. Multa hoe loeo veniunt emendanda. Videtur primb qut d Ilerditanum Episcopum a Catalaunia separaverit , cum huic eaeteroquin Prouinciae attribuatur , Tarraconensi Arehiepiscopo subjectuς.Secundi, dubito Lacetanis ea tribuere. quae Laletanis spectant, nominis sortasse vieinitate irretitus; nam Plinius Regis, inquit, Ilerge
tum , oppidum subvν, mea Rubricatum , a quo Latetani, edi Indigetes : pos eos quo direntur ordine intus recedentes cyc.
Hii sint ad oram Maritimam. unde testimuς in Tarraconensi elotio de Q. Lieinio Silvano PRAEFECTO ORAE MARl TlMAE LALETANAE . PROCURATORI . AUGUSTI . quod ultimum ad rem nostram faeit ι .
Monumentum omnium primus in Plinii eati Hationibus attulit Hermolaus Barbamq; vesiim legit Iartetanae loco Lacetanae. Harduinus recte eum Grutero, ad quem tamen Harduini typographus sal b lectorem dedueit paginam 49o. indigitans se . Mariana Laeetanos ad urbem Iaram Aragonensis Provinciae sub Pyrenaeis collocavit a) . Haee ab Hispanis, dissicili externis aspiratione, voeatur mea; vocis asperitatem Arabas seeisse et redum est . Hule opinioni lavent magis nonnulli , qui Iaeretanos apud Plinium ex Strabone , & Ptolemaeo legendum putant , quorum Princeps fuit Fulvius Visnus,' refellitur tamen ipse , & Culaeius ab Harduino, qui Laeetanos supra Gerundam in Pyrenaei radicibus eollocavit: haeae eerit Gens, quae devia, & silvestris a Livio appellatur se longum oppidum in latitudinem haud tantam latium ineolebat. Non memini qubs de Lacetanis loquatur Floresius , neque in saera Huspania, neque ubi Terrae suae numismata elegantibus, doctisque dissertationibus illustrat. Vettim hare in sequentibus attinget voluminibus, quae in dies, ut audio, eduntur, neque enim mihi adhue ultra decimum innotescunt. r Floresius cum Melae, & Plinii auctoritates in Betieae oppidis reeensendis elevaret, haec addit de nolim lL: Plinispor bavor siti γυῖον de Ia P mineia , pis is que mire redo is que escribib de Elpatia si mas individuaι De ae Betica rris tamen objici poterit exactam litorosae praesertim Baetieae notitiam in naturali historii inveniri, quM auctor &maritima meruerit stipendia , Asrieam procul dubio inhabitaverit, & demum Misenensis Classis Praefectus has Innes regiones lustrare potuerit. Ex editis, sive edendis doctissimi Floresi Hispaniae Saerae eommentariis elucescet Laeetanorum positio, quos a Catone Maiore subactos, in ejus vita rei atur Plutarchus ; ubi tamen νημα τῶν iacentanorum Gens dicitur. Uidetur qudd litera s. redundet, vel imo vocalis irrepserit εν. nam Dio hane regionem δε--iην appellavit se . De Laoetanis agit Caesar. hue Hirtius M. Harduinus hos auctores affert. Verum in emendationibus a typographo male habetur, ubi irrepsit : Hactenus Ausetaui, Itani, Lasetani nos Dani expunx:mus eseripsit Harduinus Hactenus risitani, Itani, Lareiani, me. si & ita in Plinianis impressis codicibus lego. a) MalE in Philippi Textoris Theatro Plinium iuniorem in Hispani 1 proeurasse, & tum suos eommentarioς CCCC. millibus numinuin vendere potuisse luimus ). Thevetus eommentarios ad naturalem uniee historiam spectasse affrmavit, ut Lartii Licinii nomen, Plinii ossieta, & labores inverteret ι . Largius Licius isulat neanmolas acheteν isscommematres de Pline, aura μωμοι aux E paenes sis e hi ire natu reiis quatrecente milie festerces, qui reis te, auxpria de dix mit eseus eourenne. Ex Budaeo Bonanomius CCCC. millia nummum interpretatur dieci milia fudi Horo. Tatius ottomilia trecento e pia seudi deIIa nostra moneta m) , Ipsa eum Faeeiolato nummum , sive sellertium quinque Venetis solidis respondere statuo; ideoque deeem Parmensibus r hine 4co. mille nummi, et . mille Parmense; ,
177쪽
161 DISQVISITIONES PLINIANAE LIR. V.
rint, eosque licet aliquanto tunc pauciores Lartio Licinio CCCC. millibus nummum vendere potuerit. Id mirum adeo Budaeo evast, ut iniquo exclamet judicio se quis nunc Regum nos rum emere bibliotticam confertissimam decem aureorum millia ,, bus velit, quanti a Plinio civis unus privatus regesta quaedam extemporanea licitari
,, ausus es. ,, Haud immerito Budaeus a Iohanne Bona nomio arguitur, quod hanc Principibus notam inusserit, cum i pie Francisci I. munificentia ditissimus evaserit λ. Certe Budaei stupor augeretur, ubi Plinii hosce commentarios consideremus subsequentibus annis crevisse, atque illos demum opistographos 0, atque minutissime scriptos ut hac ratione facile numerus multiplicari possit) adoptivo filio reliquisse; quibus ex caussis antea centum sexaginta voluminibus , pauciores fuisse credendum est. Prorsus igitur ignoro, cur non aliam subdiderit
caussam Simon Majolus seu quicumque id nominis usurpavit ) cur Plinius
tantum recusasset precium, nisi quia pecunia plurimum affluebat. Plinium patre Equite Romano natum supra diximus, unde locupletissimi census fuisse minime credam: nam quamvis avunculum divitiis sororis filius superaverit uin, sibi tamen omnino modicas facultates, dignitatem sumptuosam, reditus propter agellorum conditiones incertos, longo poli tempore affirmavit . Quare satis diversa a Uulturniensi Episcopo veniunt proserenda: Plinium nempe Electorum commentarios eo precio vendere noluisse, cum in iis laborem difficili calculo aestimandum impenderit, atque auctor bonarum artium studio, non augendae rei familiaris cupiditate incensus, fructum inde, CCCC millia nummum longe superantem, deducere
Licinium a se in Hispania visum innuit Plinius, cum ait M : Lartio Licinio
o. mille Gallieas libras eonficiunt . Iniusta igitur Budaei exelamatio, eum plura annuatim in dieandis, formandisque hibliothecis Reges neoteriei insumpserint; atque hoe anno PHILIPPUS Hispaniarum Infans Mo. mille Gallieas libras destinaverit; suosque in tutelam, & augmentum Bibliothecae reditus conllit aens , hominum ingenia rempubli- eam secetit id . r) Nempe in tergo scriptos ex οπιοιν post, & για, scriptura. Consule hoe loeo Catanaeum doctissinna apud Plinium Caeeilium ex Iuvenale, Luciano, Acrone, ae Ulpiano eongerentem; cui addes Salmasium ad Uopistum, & Savaronem ad Apollinarem Sidonium e . Cujaeius Alciatum arguit, qndd opulographos latine adversaria dixerit, cum in averta charta, seu tergo alicuius scripturae opus interpretari debuisset in . Vetum contradieendi libidine similia vulgasse micii me ignoro, cum ab antiqvis opillographa adversariorum nomine quoque appellentur, ex eo ipso, quMordinarib in una tantum libri parie scribentes, in iis ex ad vera quoque literas exararent. et Inhannes Bonanomius perperam Commentariis decem addidit volumina. Personatum seriptorem sub huius Antistitis nomine latere plures coniiciunt. 4ὶ Hie enim & Lue ii Caecilii patrimonium , & avuneuli haereditatem possedit. Direndum tamen ipsi modieas saeuiis tales sumptuolis dignitatibus comparatas affuisse; itemque poli datam alvinae epiliolam aliis suceessionibus ditiorem evasisse ex posterioribus ostenditur epistolis. 3 Monuimus in annotationibus ad Plinii iunioris epistolam , qudd in nonnullis e teibus seribitur Largius Licinius. Haec nomina inveniuntur in epistola ad Maximum tir quare eum tempora minimε disconveniant, utique Catanae assentior iplissimum esse Licinium , sui Plinii avunculi Commentarios emere voluerat. In primo tamen nomine no omittit Catanaeus, quia in naturali historii legatar Lanius Licinius ; quare eum in sequentis Plinii exemplaribus mita adsit discrepantia: ham erit sananda ex avunculi verbis; tum magis quM in Aldino, Rieeardiano, & Linden-brosiensi appareat Lereius Licinius hJ. Idem enim sunt Lareius. & Lanius, ut orium, & otium , Muciux, & Mutius. In allata Ueleiatium basi SODALlCIO CULTOR. HERCUL L. DOΜITIUS SECUNDIO &e. Haud
ignoro Lamiae, & Liciniae gentis nomina in unum maluisse, eum Gellius libri XI H. initio Laisti Lieinii meminit, e M ιibis fertuν infamsi tiιuis Ciceromastix. Hie a Morhofio miniis ritε apellatur Largus Licinius ι . Largi rum gens erat illustris , extatque apud Ciceronem Crassi facetia in notas L. L. L. Μ. M. Lacerat Lacertum La eiι Mordax Memmitis ἡ . Haec tamen non faeiunt, ut veterem, & unisonam lectioriem in naturali historia im.
mutemus, quam evincere putant nonnulli ex elogio, quod Seroviae extare tradunt, & Gruterus quoque retulit in
hane speeiem ι :Suspecium, nee immeritb, ab Harduino habetur. Mihi omnino supposititium apparet
L ARTI US. LICINIVSCVM G UBERNASSET . HISPANHUNC AGU AEDUCTUMI USsIT . AEDIFICARE
Chartagine reddebat, neque Hispaniae Gubemator erat , nec dici poterat. Huius nulla certὸ apud Baeticos erat iurisdictio. Stylus neque Romanam elegantiam, neque inscriptionis rationem sapit. Adde praenomen Lartii desiderari; unde e naturalis historiae libris deducta colligimus gemina gentilicia, quorum alterum ex adoptione profecisse eredendam est, uti Plinius Caecilius. Elogium in Areu frui ira quaesivi, eum de nobilissimo opere aliqua Elisabethae
178쪽
D IS 2NTIS IT IONES PLINIANAE LIB. V. r63
praetorio τiro jura reddenti in Hispania Gartagine paucis bis annis scimus accidisse, mose denti tuber, ut deprehensus intus denarius primos dentes insecteret. Ubi enim hujusmodi Plinii Caecilii dictis comparemus eodem tempore in Hispania Lartium jus reddidisse, tumque Commentariorum desiderio flagrasse, quo avunculus res Caesaris procurabat, haud obscure innotescit. Ingentem e tanta collectione utilitatem Plinium hausisse puto, dum naturalis historiae scriberet libros, ut tot disparatas auctorum sententias,& varias connexo ordine recitaret opiniones; unde in ultimi operis quod jam animo volutaverat gratiam, amplissimarum rerum farraginem concinnasse suspicor. Quare Theveto opposita assirmabimus, Electorum commentaria non fuisse naturali historiae illustrandae accommodata, cum& illam praecessierint: & electa ut conciso vocabulo a Barthio appellantur sint rudis congestio excerptorum . Alterum nunc addam argumentum, quo per haec tempora Plinium extra Urbem Romam vixisse;
ideoque in Hispania procurasse colligebam, cum nihil de Galba, Vitellio, atque Othone Neronis successoribus reserat ea peculiari methodo, qua se Romae suisse nos docuit Cajo Caesare Germanici filio, Claudio, Nerone, Vespasiano patre,& filio imperantibus. Quamvis enim Galbae, qui senex juveni successit, Plinius meminerit M : verba etiam de celebri, notaque Vitellii patina fecerit M; quodque ipsi,&Othoni potest convenire, bella Bebriacensia leviter attingens, novas, & fabulosas aves describat H: ex omnibus tamen Plinium ea tempestate Italiam incoluin haud licet arguere, cum eo pacto minime loquatur, quo sese aliis eventibus citra Alpes praesentem describit. Quare cum illum in Hispania procurasse certum sit, nisi per haec tempora, usque ad Vespasiani imperantis initia
tale munus exercuisse statuamus, mu)ta sane occurrent, quae connexam temporum seriem inverterent.
Magis hujusmodi firmari videntur, quod Uerginius Rufus tutor testamentarius a patre relictus constet Caecilio, qui ex avunculi adoptione Plinius postmodum fuit nuncupatus. In illorum enim sententia, qui a puero sequentem Plinium Romae
commorasse autumant , rationi consentaneum videtur dicere, longe tum avunculum abfuisse; ne parum prudenter egisse L. Caecilium assirmemus, si morte praereptus loco leviri, caelibis, doctissimi, tumque cum sororis filio habitantis, illi externum tutorem supremis tabulis reliquisset. Et quamvis ipse hanc minime amplectar opinionem, aqua Massonium iubinde declinasse comperio cum juniorem Plinium toto pueritiae tempore Comi suisse teneam: ea semper de caussa Verginium tutorem testamento relictum statuo, quod longe ab Italia Ie vir Plinius abesset, qui Caecilium puerum flagrantissime amabat, quemque ab avunculo constat tum nondum fuisse adoptatum, cum veri genitoris potestate subjectus tutorem juxta illius placita sortitus sit. Adde, quod circa haec tempora Verginius m. I. X et Rusus
Reginae totius eruditionis studiosissimae referte vellem anno x εα Aecepi ab indigenis veteres lustriptiones ex adiectis instite domibus Menitari. Opus imperatoriae magnificentiae proeat dubio Plinio reeentias, ut fortissima suadet ratio, eo quia Segovianum aquaeductum minimε recenseat, quod inter maximE miranda reposuisset; nec Lartii a meta reticeret, eum ille ante Plinium ad plures transierit. I Omnes norunt commentarium illum refit/ diei, qui paueis exponens rem summatim exprimit, ut de Cassii Seu ri is , & de Iulii Caesaris eommentariis se , lieEt alio ia genere seriptis affirmandam videtur. Ii aliud post se omaordinandam requirunt. Μinim/ igitur alienum erit Electorum commentarios naturali historiae praeluxisse. eum nul- tibi melitis clarescere potuerint; quamvis in iis ,&alia Philosophis. Oratoribus, Historicis accommodata invenirentur. 2ὶ In Plinii iunioris vita quam tertio Massonius videtur retractasse anno r721. nihil addit, unde puerulum trimum, vel quadrimum Romae Risse statuat. Consule editionem Amstelaedamensem, quam Paullus Daniel Longolias prae posuit Plinii Caeelli Epistolis anno a 3 h .
179쪽
L. o T. F. Q. TlTIANO PRO C. AUG. PROUINCIAR
164 DIS QUIS IT IONES PLINIANAE LIB. V. Rusus Neronis, Galbae, Othonis, Vitelliique dissidiis implicitus, neque Tutor destinatus, neque Caecilii tutelam suscipere potuit, quam illi demandatam statuimus anno Christi LXIX., Urb. Cond. IDCCCXXI., idque post Galbae, atque Othonis necem accidisse colligimus libro Disquisitionum decimoctavo. Plinium Uespasiani regnantis initio adhuc in Hispania cui universae hic Princeps procellis Reipublicae jactatus Latii jus tribuit fuisse dicimus, ut procurationes illas splendidissimas, atque continuas intelligamus, quas naturalis historiae scriptorem scimus gessisse. Ex una siquidem procuratione ad digniorem patebat ascensus, quod satis ostendit Lugdunense Titiani elogium, quamvis meliori ex parte detruncatum . Utcumque tamen sit, restantia subjiciemus, cum nonnulla ad rem Plinianam illustrandam emergant. Epigramma in hanc sormam Bim ardus Muratorio misit M. Hunc igitur Tatianum Caesarei patrimonii procurationem mediam inter plurium provinciarum procurationes suscepisse constat, unde & Plinium alibi procurasse conjiciendum videtur; quibus autem temporibus in Hispania fuerit ex ipsius Lartii Licinii in fortunio petendum. Hunc, quem eadem tempestate jura in Hispania Chartagine reddentem vidimus, nunc vita functum ex Plinio ostendemus, ubi In Cantabria, ait M, fontes Tamarici in augurio babentur - dirumque est non prosuere eos aspicere volentibus sicut proxim/ Lartio Licinio pos praeturam post septem dies accidit x3λ. Si igitur omen credita tunc res) Lartio Licinio paullo ante acciderat, Pliniusque in eadem provincia reddentem jura Lartium agnoverat,
non incongrue videbitur adstruxisse sub Vespasiani imperantis initio, Plinium in Hispania adhuc procurasse. Ex Hispania in Italiam reversum aliquo tempore in Galliis, in Narbonensi praesertim substitisse, non tantum quia exactas regionum quae ab illo Italia verius, quam Provincia dicuntur ) notiones exhibuit verum etiam, quod in Vocontiorum agro paullo ante a Cassandria delatum saxum se vidisse testatur, quod e caelo decidisse fama erat Fin. Eodem porro loco, quo de Tacape Africae urbe locutus est, minutissima quaeque de nobili sonte Narbonensis provinciae, cui orge N nomen erat, pingui, ac florido attingit stylo is . In eo si quidem hembae in tantum Bubus expetitae nascebantur, ut mersis capitibus totis eas quaererent . Harum rerum cognitionem eodem tempore Plinium videtur habuisse, cum
ANNOTATIONES. t In histe salis L. T. F. Q. error eubat promi dubio. Primo versiculo praenomen, & nomen Titiani desideratur; inter quae, re Titiani eognomen necessarib venit, euius fuerit filias: exempli causia, L. F. nempe Lucii Filius. S
quentes etiam F. Q. corruptae sunt, eum ad nullius Tri-
bus nomen aeeedant. Sic fortassis ESQ. restituendae, lan.
quam ex Tribu ESQHIinil fuerit. Ubi ad Titianum Plinii sequentis amicum spectaret M, possemus & gentiliciam nomen supplere; nempe a Conale hae de re Astruetum optima in eommentariis ad historiam naturalem Oeeitaniae afferentem ci . 3 Quisquis hane sontis Cantabriel descriptionem in naturali historia legat , tam exactam inveniet, ut singulas illius venas ab auctore invisas intelligati quae iterum in Hispania eiteriori Plinium res Caesaris proturasse comprobant. 43 Civitas Uoeontiorum apud Plinium regionis loeum, uti apud Caesarem, Liviumque persaepe , oecueat. Hinc le-iimus naturalis historiae allato libro III. Ciuitatis Vorantiorum duo capita Maso, in Getis Augusti. Oppida -- ij. ilia XIX. Indigenis nune Vasio V Mon, Luens Augusti La Me.
180쪽
DII QUISITIONES PLINIANAE LIB. V. 16s
melior Vocontiorum agri portio, & Orge sons, etiam nunc Aventonensi regioni attribuantur, & Pontificii dominatus partem constituant. Utrum in Narbonensi quoque provincia Vespasiani Imperatoris Procurator Plinius extiterit, aliquandiu dubitavi. Vbi tali munere apud Gallos functus sit: conjiciendum subinde Romam Principe jubente accersitum : verum cum de hac dignitate nil certi innotescat, rem aliorum conjecturis relinquimus; tum magis quod memoratas regiones Videre potuerit, cum Misenensis classis praefecturam gereret, & classem alteram
quae apud Forum Iulium s in stabat) utpote sibi subjectam, inviseret. Antequam Plinius Romam repeteret, Comi aliquo tempore substitisse, ea, quae sororis filius de Romatii Firmi genitore scribit, satis ostendunt: cum illum avunculo suo
carum, inque eodem municipio viventem describat q), quae sane illorum opinionem confirmant, qui Magno Plinio Novocomum patriam attribuunt . Hoc prae
cise tempore Plinium egregia pueri Caecilii indole delectatum, illum sibi in filium adoptionis jure Comi adscivisse in junioris Plinii vita fusius persequimur, quod
maxima tutoris laetitia accidisse assirmabimus. Romae postmodum una cum matre ab avunculo deductum, ea, quae Plinius Caecilius in epistolis scribit, satis ostendunt. Nostrum Romae haud vulgari exceptum clementia statuimus, utpote qui a Flaviis Imperatoribus effusissimὸ diligeretur. Imp. Vespasiani plura posterorum memoriae in naturali historia commendavit.
Coronas, ait M, ex cinnamo interrasti auro inclusas primus omnium in templis Capitolii, a
que Pacis dieavit Imperator Vespasianus Augustuso eodemque libro Balsami arbutum Vespasiano, ac Tito Imperatoribus tum primum Romae visum colligimus se, it nunc, ct tributa pendet eum tota sua gente bin in totum alia natura, qu2m nostri, externique prodiderant. Sic dum statuas, & Graecorum celebratissima signa enumerat ; ex omnibus, inquit , quae retuli, clarissima quaeque s in jam sunt dicata Vespasiano principe in templo Pacis, aliisque ejus operibus, violentiis Neronis in Urbem convecta, oe in sellariis domus aureae disposta. Alibi vero postquam de Amulio in machinis quoque togatopi cto re locutus est: fuere in auctoritate, ait Cornelius Pinus, ct iactius Priscus, qui Honoris, oe Virtutis aedes Imperatori Vespasano Augusto resiluenti pinxerunt. Vitae spatia, & rationes a sideribus dignoscentium ex artis inconstantia, atque ab experimentis, recentissimi censes, quem intra quadriennium Imperatores Caesares Vespasani pater,stiasque censores egerunt ut, inanitatis, ac falsitatis plenas ostendit. De Lunae,ae Solis desectu itidem agit, quod Vespasiano patre IV. Ilio iterum Cos. evenit N; Epicurea demum illa de Deo dissertatione, qua Romanarum, caeterarumque gentium irridet superstitiones : viventem, ac Reipublicae cura tum maxime occupatum denotat Vespasianum, ac de prima etiam ejus imperii parte loqui conjicerem, cum sub operis initio dixit M: Deus es mortali juvare mortalem, oe bare ad aeternam gloriam via. HI proceres iere Romani, hae nune caelest passu, cum liberis suis υudit maximus omnis aevi rector Vespasanus Augustus fessis rebus subveniens. Hoc etiam
loco nonnulla de Tito referre par est, cum naturalis historia illi quamvis dicata, regnante adhuc Vespasiano ad exitum fuerit perducta, & patrem ubique Romani orbis
ANNOTATIONES. o Forum Iuliam Deius. De Classe apud Forum Iulium degente eonsule Tacitum, eiusque enarrores. in Ita Romatium appellandum esse ostendemus in Plinii Caeeilii vita. 1ὶ Notandum nihil addere Plinium, ut Arbatum, & Asiatieam gentem, ubi adolestit, vidisse testetur. Editiones antiquae , itemque plerique codices habent clarissima quaeque in urbe. Recitus τὸ is Mile eum Hardaino delebitur, eum sequatur violentia Neronis in uilam convecta. 3 Plinii verba paullo inua retractabimus. a Lib. I. ro. λJ Viri Caran-am ad bane Him CMeil. epist. DJ in. XII. ro. da Lib. XII. as. sea Lib. XXXiκ. s. In iab. XXXV. ro. tJ Li. VII. 4 shJ Lib. II. D