장음표시 사용
181쪽
166 DIS GUISIT IONES PLINIANAE LIB. V. orbis provincias regentem; vita functum, neque in operis protegomeno, neque alibi indigitet, imo in ipso laboris limine Imperii fasces tenentem celebravit. Allatis igitur addamus, quae de nudis Polycleti Sicyonii pueris tradens: sunt, ait
in Titi Imperatoris atrio, quo opere nullum absolutius plerique judicant. Dum Plinius Romae moraretur, ante lucem ibat ad Vespasianum Imperatorem, nam ille quoque noctibus
utebatur, inde ad delegatum sibi licium. Novissimum hujusmodi ossicium portam ad senatorium ordinem aperuisse colligerem , cum ex imperatoriis procurationibus in Provinciis ad majora accederent, uti ex Histoniensi elogio ad Baebium Avitum spectante ostenditur, quod eo libentius affero, cum ad virum pertineat res Caesaris apud Lusitanos procurantem, dum in citeriori Hispania Plinius pari m nere iungeretur. Inscriptionem apud Muratorium tali pacto legendam arbi
mare cum Baebius qui apud Lusitanos Caesaris procurator id ossicii per
equestres gradus obtinuerit; atque ex procuratione, ut videtur, bene, atque Integre gesta statim inter praetorios quod munus equestrem nobilitatem exsuperat sc) fuerit cooptatus: Plinium quoque ad majorem dignitatem pervenisse fatendum erit. Addamus, quod ex ipsa adoptivi filii epistola non hoc tantum, sed maximis ossiciis, & Principum amicitia distentum fuisse avunculum discamus; adeoque haud modicam diei, noctisque partem in iis impendisse. Talia ex proferenda naturalis historiae praefatione seniorem Plinium utique assirmasse ostendemus; ideoque quod gerebat ossicium supremo Patriciorum ordini minime n viam statuemus; quae vero praecise dignitas fuerit, ignoratur. Illam a Vespasiano datam, delegati ossicii innuit vocabulum, &fortassis Aerarii praesectura Plinio cessit, cum simili verbo sororis filius utatur, dum se curis delegati a Trajano ossicii distentum fatetur ; & districtum in primis ossicium Aerarii praesectura a Trajano appellatur Vtcumque tamen se res habeat cum delegatum ossicium
AM NOTATIONES. o Plerique statuunt, Plinium gradum Equestri maiorem minimὸ obtinuisse. Christophorus Landinus Plinium Novo
comensem Equestris ordinis virum agnoscit unied , ut videre est in autographa naturalis historiae interpretatione, quam Ferdinando Neapolitano Resi exhibuit. Hare ab aliis Plinii exemplaribus desumpsit. Memini in e iee Toletano non uno loco auctorem Eouitem Romanum indigitari. legimusque initior Inripit prologus Plini sivi inis comensis Oratoris Equoris ordinis. Huiuimodi tamen esse amanuensium laetnias euisque judieabit. Amen villaeus qui naturalis historiae rapita ad oryctologiam spectantia egregiis eommentariis illustrauit Plinium Equestri ordini attribuit: κλε Deoia Ch aliis Romatu sumommὸ te Natinative. ει qui ininit dans is premiis meis fous I Emμνων Traian a si Dre etendue e hi ire naturetis, qui e is rendue tinmmsue. Verum hie parum de Plinii dignitatibus sollieitus videtur, eum illius aetatem hiat et, & tempora: nisi ut alibi eonieeimus pro Titi praenomine Traiani cognomen exciderit. xὶ Apud Maratoriam occurrit L. V. typographim mendo, ut ridetur. 3 Huiusmodi elogio illustrantur Plinii Caeeilii verba ad Jantum ei r Patre Minicius Maerinus Dinwis di dinis ris rem . quia nihil altias voluit, adlectus enim a Vespasam mire praetorios, Mnesam quietem huic nostrae ambitioni dicam, an dignitati ren mis- praetulit. Data oetasione optimam lectionem tuemur adversus erilleos, qui illi , nobisque opponuntur in annotationibus ad epistolam, quam multis ab hine annis Paullo Galeardo viro claristi miseram , ubi Μinueiam Ioeo Μinieti reeipiendum voluerunt in nobilissim tollectione , quae titulum praesesere t Memorie Morie Critisti mrorno au' antico stato de Cenomani γ . Animadversio igitur, sive ad Galeardum spectet ut ab erudito Sam. huel moneor sive ad alios, eorruet proeul dubio, ubi nos Romanorum elosiis, atque optimis eodicibus iustitisse, ipsos uexb minus probata sequi exemplaria ostendamus. Fateor hoe loeo Aldinum deserere, ubi legitur Mininius; sed antea perperam Minius, & Serranae Proeuua cognomentum omnino eorrumpit. Quare Medi eam, Casinensi, aliasque adhaeu; videoque nobis Cortium, & Longotium in novissima Plinii epistolarum editione eoneinere ce . Hanc infra etiam poteris eonsulere ch). Illud quoque lector inspiciet pleraque exemplaria habere allectust a Diis Vespasam ; ubitausatricem eonditionem enta omittentia. meliorem sententiae partem in qua orationis robur infrinsunt. 4ὶ Consule Catanaeum hoe loeo , & Plinii Caeeilii itidem verba, tibi indignatur de Pallantis honoribus c. r Miru
to quia Pallanιὸ semo praetoria ornamensa offerun ν - Mitto quὲd censent usu exhortandum maia , verum etiam compedistendum ad usum aureorum anulorum e erat enim contra majesarem Senatus , s ferreis Praerorius axeretur. saJ Lib. XXXIV. 8. DI Pag. DCLXXXII. a. seJ Lib. X. o CH--. NI Lib. X. go. Caranaeoi as. Conio, m Longot.
L. BAEBIO L. F. a GA L. RUITO PRAEF. FABR. TRIB. MI L. LEG. X. GL M. PRO C. IMP. CAESARIS . VESPASIANI AUG. PROUINClAE . LUSITANIAE ADLECTO . INTER . PRAETORIOS u
182쪽
DIS IS ITIONES PLINIANAE LIB. V. I 67& aliis muneribus convenire possit aliquid adhuc a Misenensis classis praese
ctura distinctu ni fuisse arbitror: non ex ea ratione, quod nullum classium Praesectis Romae maneret imperium, nam id falsum infra ostendemus; sed quia delegatum ossicium , urbanum, neque militibus peculiariter addictum videtur . Hujus. modi vero ossicium, vel Aerarii praefecturam, vel aliud in tanta rerum caligine malueris assirmare, munus certe nobilissimum fuit. Aulius Gellius parum a Plinii aetate distans, utpote qui Hadriani Imperatoris tempestate coepit florescere se , neque nostri fautoribus annumerandus, illum ingenii, digriuatisque gratia nin auctoritate magna praeditum describit. Neque enim inimico homini Plinii dignitas tantum suspicienda videretur, ubi in Equestri nobilitate mans fiet. Novi utique non defui sse, qui Plinium senatorium virum dixere, inter quos eminet Guillelmus Postellus M. An allatum tamen per Massonium Taciti scopulum evaserit, haud facilis assirmabo , cum in proposita quaestione minime substiterit, sed alibi gressum ducturus Plinium senatorium virum appellaverit . Ut
vero Postello omissis aliqua addamus, opportune Suetonii occurrunt verba , quibus Uespasianum amplissimos ordines, oe caede varia exhaustos, veterique negligentia contaminatos repurgasse testatur ,, supplevitque , ait M, recense Senatu , ct Equite, summotis indignissimis honesissimo quoque Italicorum, ae Proυincialium allecto. Ad haec videtur ipse Plinius respicere, cum incomperta quaedam esse equoris ordinis viris, jam veta oe Senatum inde intrantibus assirmavit . Non admodum igitur mihi blandiri videor, si in supremum ordinem ab amico Caesare tantum virum comprehensum statuamus, cum facili negocio Imperatorum procuratores in Senatum postea cooptarentur, & cense Senatores legi monuerit ipsemet Plinius φ . Quae hucusque attulimus conjicere non sinunt Plinium per haec tempora stipendia meruisse, ut Conradus Lychostenes assirmavit Haec ab eo prodita credo, quia sequentem Plinium in Syria tribunum fui me novit; & tali munere functum, cum adhuc esset adolescentulus: ideoque cum adoptivo patre militasse bello, ni fallor, Iudaico, quod Titus Vespasiano jam ad imperium evecto tot millibus intersectorum absolvit. Ast cum nihil hujuscemodi in junioris Plinii epistolis , neque alibi inveniamus , quod ad recentem avunculi militiam spectet : quinam de caussa sororis filium sub illius disciplina tribunum militum fuisse assi abimus, quando mihi liquido constat, biennio ante avunculum Vesuvii clade praeso catum interiisse, cum sororis filius Legionis III. Gallicae tribunatum in Syria exercebat: Quae vero Lychostenis dictis addit Palermus ain, quibus Plinium Iudaico bello interfui me arbitratur, eo quod de Iudaea, & Balsamo apud illum memoria reperiatur; eadem ratione integrum orbem lustrasse poterit assirmare. Neque enim verbis
μο, vidi, vel iis smilibus usus est , imo aliqua de Ennorum gente satis a Iosepho - ,& Philone 0 diversa tradidit; quae hos auctores,& ipsum mei Augustinum
Calmetum in volutantibus constabunt. Et sane hac in re Plinium potius quam Hebraeos auctores errasse confitebor . Iudaicam verb gentem contumelia Numi
t Plinias Caeeilius eniam Aemiliae viae delegatum omelum quoque appellavit o. a Saeyus in Plinii iunioris vita illius avunculum hominem dieit, qui est passὸ ρ r tis grandes charos. 3 Erudii ἡ Lipsius illustres Romanos Equites illos suisse eoniieit, qui eensum , & spem Senatoriae dipnitatis haberent Θ, Livius notum saeit Perseo Μaeedonum Regi Romanos Equites esse Principes issentinis, . sem uarium Senatus, indahclos in 'atrum numero Consiles n . Lamptidius ex Severi Alexandri sententia asserit oὶ Senatorum seminarium Num
183쪽
i68 DISQVISITIONES PLINIANAE LIB. V.
num insisnem cum dicit se , hoc Romae nosse utique potuit, & Judaeorum nomine Christianos etiam complecti, quos ab Ethnicis nascentis Ecclesiae primordiis cum Hebraeis confundi minime ignoramus . His de caussis in diversa omnino abirem, Pliniumque nunquam Palestinae fines attigisse colligerem, ex eo quia in Populo Orientis celeberrimo parum immoratur, quod utique vir doctissimus secisset, ii ocularis caeremoniarum templi, ac rituum testis Iudaeam inhabitasset. Neque etiam Mosen inter Magos recenseret, sive illum cum Iamne, & Iotape commisceat, seu de Mose tantum loquatur, ut affirmat Harduinus Io. Si vero eo uti volumus argumento, quod Palermus efficacissimum judicavit, ut Plinium Novoco-
mensem suisse negaret, eo quia falsa ut ipse credit ) de sente in Comen si juxta
Larium Lacum vulgavit ; ideoque illum neque Comensem, neque inter Comenses versatum assirmat: validiori profecto ratione nunquam Iudaeam attigisse dicendum erit, cum Jordanem a fonte Paneade oriri scribit , quando non ab una, sed duplici scaturigine or&Dan ortum sumere D. Hieronymus, aliique tradunt Neque enim dissicultatem faciunt ea, quibus Plinius in praesitione Titum alloquitur: ω nobis quidem qualis in castrens contubernio, cum optime allatis conveniat tempus, quo Titus in Germania, Britanniaque militavit . Certo enim constat Titum anno Caj Principis supremo natum esse ideoque tertio Neronis imperantis anno militiae per aetatem aptus erat, & rationi congruum videtur , illum admodum adolescentem Tribunum militum fuisse, tum quod in aula cum Britannico educatus, tum quod prius militiae, quam foro operam dare tunc temporis contingeret , & de Tito peculiariter testatum sit, post militaria stipendia caussas honeste magis quam assidue actitasse, cum nondum conjugio operam navasset. Invenio apud Tacitum Caesonio Paeto, Petronio Turpiliano Coss. Britannicum bellum maxime exarsisse, atque peracta aestate postquam exercitus sub pellibus contractus erat Neronem copias auxisse missis e Germania duorum legioni ariorum millibus, octo auxiliariorum eobortibus, ac mille equitibus M. Hujusmodi in subsequentem annum V. Cond. IDCCCXIII. Neronis Imperantis VIII. sunt digerenda. Tunc enim potuit & Plinius in memorata expeditione recenseri. Uerum similia legentium dii putationibus relinquimus, cum Plinium illustrem Germanicorum bellorum scriptorem in Germania nec brevibus stipendiis meruisse constet,& multa illius Provinciae visu sibi cognita describat. Quare cum in Germania Titum si circa ea tempora militasse innotescat, neque ad Britannas expeditiones, neque ad Iudaicum bellum provocare necesse est, dum Plinium tunc in Hispania degentem una cum La tio Licinio noverimus. Nulla insuper obstaret ratio, quin castrense contubernium vel ab ignorato Plinii munere, vel ab illius procuratione manaverit, cum Caesaris Procuratores militibus quoque prospicerent. Haec tamen non tanquam inexpugnabiles probationes, sed uti accedentia congerimus. Multa enim fatemur ignora
1 Vide annotationem a . ad XXX. Plinii librum pag. Iam i) Alibi etiam innuit Plinius Iudaeae fines minimε peragra: se f r Pars est Ssiae, quae Phoenice voeatue, finitima Iιε-daeae intra montis Carmeti radiere paludem 1 bens, quae vocatur Cendevia. Ex M creditur nasci Belus amnis . Neque enim diceret creditur in fluvio tam eelebri, si illum vidisset. Quae insuper ex aliorum fide de Caspio mari, & rebus Asatieis referre cogitur, ostendunt, hane Asiae partem Plinium minimE attigilla, neque ipsi vitio vertenda, ubi minas vera a neotericis inveniantur, cum in hanc diem plura Africae, Asiae etiam Regna, Populos, oppida , Flu
O Castrense Titi, ae Plinii eontubernium in German fuisse ritὸ affirmat Leodegarius a Quereu O) . Harduinus Plinium in Germania militasse quidem scribit, sed letiorem ad celebrem Plinii Caeeilii epitiolam ad Μacrum dedaeit , ubi nihil de Tito invenimus h .
184쪽
D IS QVIS ITIONES PLINI ANAE LIB. V. I 69
re , quae in Germanicorum bellorum libris , clari iisque in temporum suorum historiis Plinius congesserat, sed ab hominum oculis evanuerunt.
Hoc quoque opus Tito inscriptum fuisse suspicor ex iis naturalis historiae verbis sesimul ut bae mea petulantiis stat, quod non feri quaesus es in alid procaci episeou no-sra, ut in quaedam acta exeam . Suorum temporum condens historiam, eo orsus est
loco, quo Aufidius Bassus desierat, laboremque XXXI. libris comprehensum sororis filius haud satis laudata epistola nos docuit. Illud auctor verecundus , & humanae laudis contemptor, non vivus edere decreverat, sed haeredi mandare : ne
sortassis invidis, ut reor, cavillandi occasionem praeberet, quod regnantibus Uespasianis libros vulgaret, ubi eorum frequens in primis, ac nobilis memoria haberetur, quasi Principum gratiam assentatione certaret aucupare: qua de re Tacitus, saltem occulte, illum arguit, dum Caecinam, & L. Bassum Ravennatis, &
Misenensium Classis Praefectum a Vitellio defecisse scribit, dubiusque haeret,
num Bassus Caecinam, vel Caecina Bassum corruperit; an quo in inter malos evenire affirmat, ut similes sint, adeoque utrumque eadem pravitas impulerit, ,, scri- ,, ptores, ait - , I mporum, qui potiente Flavia domo monumenta hujusce bellι composue-
,, runt, curam pacis, oe amorem Reipublicae compuptas in adulationem causas tradidere. ,,
Aperte verb hanc Plinii historiam designat, cum bella Flavianos inter, ac Vitellianos recitans: Hormine, inquit id ingenium, ut Messala tradit, an potior auctor si C. Plinius, qui Antonium incusat, baudfactu dixerim. Quo autem loco coeperit Plinius haec Romanorum bella conscribere, haud certo possumus affirmare, cum prius ubi
Aufidius Bassus deserit, nosse oporteret. De Aufidio Basso illustri Germanicorum bellorum scriptore loquitur Quintilianus, cum Servilii Noniani meminisset : de quo ct ipse, ait γ, a nobis auditus es - vir ingenii, oe sententiis creber, sed minus presus, quam bisoriae auctoritas postulato quem paullo ante praecedens eum Bassus Aufidius egregi/ utique in libris belli Germanici praesitit genere ipso probabilis in omnibus, sed in quibusdam suis ipse viribus minor. mare cum Servilium Nonianum vita sunctum indigitet, illoque paullo majorem Aufidium Bassum asseveret : hunc multo jam tempore cum Fabius suas scriberet institutiones) inter mortuos fuisse dinumeratum cognoscimus.' & sane cum Aufidii testimonium adducat M. Seneca, tanquam illustria de Ciceronis morte, & constantia prodentis: illum ad Neronis usque imperantis aevum perveni me, nusquam crediderim, quamvis id a multis vulgatum inveniam, quibus doctus Catanaeus invicem suffragatur qui apud M. Senecam verba de Ciceronis obitu,& Aufidii sententiam proculdubio observavit:& ea, quae de Aufidio Basso sene, & cum morte luctante apud L. Senecam filium legimus, clarius, atque diligentius perscrutabatur: dubito tamen, quod clarisia Ρlinii sequentis interpres ex duplici Aufidio unum secerit, eo quia M. Annaeum Senecam Rhetorem Augusto, ac Tiberio imperantibus florentem, cum L. Annaeo Seneca Philosopho, qui a Nerone mori jussus est, haud satis distinguat φ . Fate- Tom. L Υ mur
AM NOTATIONES. 1 Hie scriptor rigidὸ appellandas Aufidius Bassus, eum Aufidius gentilietum nomen , Bassus e gnomen sit. Elegantiae
tamen, & varietatis causia Bassus Aufidiue dieitur a Quintiliano, ut a Senee1 Turrinus Clodius, a Plinio Nepos Co nelius , Magnus Pompeius, Valeriantis Cornelius: quod lcriptionis genas notissimum priseis, rard neotericis imitandum, ne in Romanorum appellationibus pariat confusionem. χὶ De utriusque Senecae aetate, & seriptis eonsule Nieolaum Antonium e ,& Lipsium f). Senecis idem, quod Pliniis accidit. Catanaeus Senecam, qui Ciceronem audivit, Neronis praeceptorem facit. Ubi attentius Apollinaris Sidonii sibi notam auEhoritatem ponderasset, Seueearum patris, & filii tempora, & seripta diseriminare potuisset. Μime Cortium, & Longotium in iis, quae legentibus offendiculo sunt, obmutescere; cum in tot voculis a Catanam dissideant . . saJ mllari sib. II. IH Ηφον. lib. III' seJ Insti t. lib. X. r. sdJ Cato. Butarier. Patii. Longol. in epis. Plin. Caecil. ad Maentea BiM. Dereris Hrisan. Iis. I. ssi Lias lib. I' Etesior. r. m. in Ha. ροι. sto.
185쪽
i o DISQUISITIONES PLINIANAE LIR. V.
mur Aufidium, de quo Plinii loquuntur, viventem L. Senecae temporibus a labo
riosssimo Lipsio qui satis de utroque Seneca est benemeritus) aperte profiteri Verba L. Senecae, quibus Lipsius innititur, hujusmodi sunt: si Bassum Aufidium
se mirum optimum vidi quassum aetati obluctantem, sed jam plus illum degravat, quam se quod possis attolli. Magno senesitas, oe universo pondere incubuit. Scis semper illum in-- frmi corporis, ct exhausi fuisse. se Verum non unice sententiam, sed tempora jupputationi conserre necesse est; & quamvis in Aufidium senectus universo pondere incumbens describatur, non adhuc illum aevo ita oppressium judicarem, ut aliquot decenniis centesimum annum superaret; quod si esset illia, qui Ciceronis obitum descripsit, facili negocio ad tantum vitae pondus accederet. Senecam enim patrem Augusto imperante notum, Aufidii Bassi historiarum scriptoris paullo minorem colligimus, non tantum quia illius proserat auctoritatem, sed quod ea ratione de Aulidio loquatur, ut virum ostendat, qui Ciceronem abunde cognovi L
set M. Duplici enim loco illius utitur testimonio sa); & prima vice post Livii sen
tentiam statim haec verba occurrunt: Aufidius Bassus oe ipse nihil de animo Ciceronis dubitavit, quin fortiter se morti non praebuerit tantum, sed obtulerit ' ibique notamus
ab Aufidio desumpta ante Cremutii Codri opinionem referri, qui taemen & ipse
Augusto regnante florebat M. Ubi enim annos a Ciceronis obitu ad Neronis imperantis duodecimum, ut Fabricio placet se , vel potius ad decimum, ut in latino
Eusebii Chronico, supputemus; ultra centum proculdubio numerantur. Quare cum hoc anno L. Seneca brachium ad secandas venas Medico tetenderit: de altero Aufidio sane loquitur . His igitur ad amussim perpensis statuendum censerem Aufidium Bassum, de quo junioris Senecae epistola, alterum esse, illiusque filium, cujus Plinius sequens, & etiam major ' Quintilianus,& Seneca pater se meminere:& sane ubi Plinius libro IX. Armeniae universae magnitudinem affert ex sententia Aufidii ; indeque Claudii Caesaris diversit opinantis in ensuram , innuit Aufidium ante Claudium Caesarem vixisse ; & civilia bella usque ad Tiberium enarrasse colligerem. Hic alter fuit a Cn. A ufidio, qui contra Senatus consultum permist Circensium gratia Africanas nempe seroces belluas) in Italiam importari eodem Plinio docente lib. VIII. Aufidiorum gens illustris plures genuit sapientes viros, ut illum Cn. Aufidium, quem Cicero Puer vidit luminibus captum , sed in literis videntem, & graecam scripsisse historiam testatur. Non hujus certe meminit Ρlinius, cum in auctorum syllabum minime occurrat inter eos, qui vel graece scripserunt, vel latine. Fatemur tamen , & illum deen, qui de Armeniae longitudine affertur, qua de re suo loco differemus. Igitur ubi a L. Seneca laudatus memorati filius extiterit, & primis imperantis Augusti annis natus sit, longaevus utique senex sub Nerone evasisset. Si idem esset ut Lipsius conjecit qua ratione ab avunculo Plinio inter homines minime comprehenditur, qui longissimum vitae
ANNOTATI MEI. i Ita Catanaeus legit. eum similia subieeit Plinio Camillo lib. III. I. Editio Cometiana epistolarum Seneeae annii do . habet ex eo. Epist. XXX. pag. 6 . est. a.
1 Fuit hie sonasse filius Titi Aufidit, euius Cicero meminit, & vixisse ad summam senectutem testatur F . Hi longaevitas Aufidiis gentilis diei potest. 3 Consule elogia seriptorum de Cieerone, suasoria VII., quae nonnullis VI. O .
Caleulum a nobis exhibitum, ubi aliquiis ad breviorem terminum redueere intentarer, quasi L. Seneeae epistola ante Neronis prineipatum seripta esse possit: id Grib sciat, quM omnes omnino intra biennium clauduniae, Consulatu nempe Memmii Reguli, & Verginii Rufi, itidemque Leeanii, ae Lieinii, ut ex ipsiset epistolis statuit Li-psuq h); ideoque haud longὸ ante seribentis mortem. Quare si paneos tantum annos demere licet, centum adhuc a Ciceronis obitu ad tempus, quo haec epistola data est, effluxisse pateret.
186쪽
DIXQUISITIONES PLINIANAE LIB. V. I7I
spatium impleverunt , tum mage quod Aufidius celebrati nominis vir , recordationem quoque prodigiosae senectutis gratia mereretur: alias siquidem historias praeter Germanica seniorem Aufidium scripsisse,& civilia bella enarrasse ex allata Senecae Rhetoris Suasoria colligerem s in. Fateor me hoc loco Vossit verba licet utrumque Aufidium rite separantis parum intelligere , ubi de lucubrationibus sermonem instituit: etiam, inquit , de bello civili scripsi, unde isa sunt, quae M. Seneca de Cicerone refert e ubi Mindius Bassus desit, ibi coepit Plinius Veronenses . Hoc ostendunt υerba Plinii junioris lib. III. s. V. Hoc viri docti interpretantur de sile his floriae , quam scripserat de bello civili . Id minus placet, nam paullo ante dixerat Plinius scripssse de bello Germanico libros XX.: atqui libri, quos a me Aodii Bass, erant XX ergo allata de belli Germanici opere intelligi non possunt. Sed nemo, quod sciam, recens hoc Plinii opus ad Germanica bella deduxit, cumque a fine Aufidii Bassi coeperit, quid incongruum erit, si de civilibus , diversisque bellis uterque locutus sit Zutcumque tamen se res habeat, cum duos fuisse Aufidios Bassos rationi consentaneum videatur assirmare, atque Plinium, ubi Aufidius pater desiit, coepisse, historiasque libris XXXI. comprehendi Te : has a Tiberio orsum colligerem , quo regnante supremum diem obiisse priorem Aufidium suspicor. Quod certe scimus, &perspicue notum est, Plinius Neronis gesta perscripsit M, & Tacitus in libris Annalium Nerone imperante Plinii testimonium non uno protulit loco μ . Arguendus igitur videtur Dalecam pius, qui illud Uectiani praedii ostentum in Neronis
rebus praecipue quaerendum non sua collocet sede; nihilque aliud agat praeterquam verba scribentis praesentia , parili ejusdem sententia confirmare . Ast cum Plinius Amnes, ait, retro suere oe nora vidit aetas Neronis principis annis supremis, scut in rebus ejus exposuimus; aliud sane a naturali historia distinctum opus intelligit, nec tanquam allatum afferret, quod more suo infra vellet exponere . Lapsus igitur memoria Dalec amplus cum Vectit Marcelli portentum octu inmo tertio capite consulendum offert, ubi nil tale unquam reperies. Licet enim auctor ea
lectione prodigium Uectianorum praediorum attingat; fusius addidit etiam se ostentum in Neronis rebus exposuisse, unde hinc palam evadit, res Neronis longe diversam a naturali historia sedem occupasse; deque alio opere Plinium disserere, quod in nulla Phy sicorum sectione quaerere oportet. Quare in Temporum suorum historiis partem sibi vindicasse Neronis gesta quis neget, cum Nero, quem toties suo aevo, paullo ante, nuper imperasse scribit, hujus utique laboris particeps esse debuerit λNostram sane opinionem firmant Lipsius, atque Harduinus, cum ex utroque naturalis historiae loco Plinium hos XXXI. libros designare testentur. Nobiscum tamen in eo paullulum dissentit Lipsius, cum a bellis civilibus ad res Claudii, vel paullo infra Aufidium scripsin conjecit : verum cum de Aufidii aetate calculum Videatur reducere, dubiusque haereat, an de patre, an magis de filio Philosophus m. I. Υ et Se-
H Consule Nieolaum Fabrum hoe loeo apud Μ. Senecam O , atque Andream Sehoitum de elaris apud Senecam oratoribus se . χὶ Provoeae Vosius ad Andream Sehoitum. Ηie post Fabrum lieEt oblitum eoniieit Aufidium Balsum a euius Historiae fine coepit Plinius) seniorem & patrem esse, de quo itidem Μ. Senecae Rhetoris extat testimonium. Vide& Lloydium in Dictionar. Historieo. Non de bello Germanico, sed bellorum Germaniae, quibus omnia bella adversus Germanos gesta eomplexus est. Hine Plinius Germanteorum bellorum seriptor a Taeito appellatur. Consule, quae superiore libro collegimus. 4 Annal. lib. XV. videtur, quia Taeitus Plinii verba iudieet absurda, sed calculum subinde redueit i quia eupido dominandi eunctis minibus sa ramior es. 3 Plinius naturalem historiam in libros nnie/, non in sectiones, aut rapita tribuit: hoe ntique sic ire tenebatur Daleeampius. Adduntur a nobis ultima ad libri caleem, siciliori legentium utilitati consulturis. De his agemus proxi
mo volumine. O Vid. lib. VII. 48. m 4o. b) Lib. I. aa. O Vid. Histor. natur. ιib. II. o lib. XVII. Eo an. in Loico. Popebtounν. pag. a z8. 60 Pag. 41. o Pas. s.
187쪽
i et D Isu VISITIONES PLINI ANAE LIB. V. Seneca locutus sit: nulla nos impellit necessitas, ut longe prius Aufidium desis- se imo si utrumque rite distinguimus) ante Claudii imperium Aufidium patrem vita sunctum assi emus; idque etiam ex eo colligi poterit, quod Plinius Temporum suorum historiam vulgaverit. A Temporum suorum ad Naturalem historiam accedere locus me admonet, quae opus diffusum , nec minus varium , quam ipsa natura eleganter a juniore Plinio appellatur. Hanc ex collatione duorum millium circiter voluminum trigintas ex libris comprehendisse auctor ipse testatus est in . Ut vero annum , quo naturalis historia absoluta fuit, certo statuamus, a prodromo praesertim rationem esse arbitror desumendam, tum quia ordinario praefationem absoluto opere exaremus, tum etiam quod nihil apud Plinium recentius inveniamus ab anno in dedicationis epistola annotato. In operis corpore nonnulla apparent ex amanuensium
inscitia, quae longe antea scripta fateri cogeremur: De Vite legimus hucusque )jam
inυenta perse in vino picem respiens, Viennensem agrum nob/litans, iamverno, Sequano glie,s misico generibus non pridem illustrata,'baec Virgilii vatis aetate incognita, a cujus
obitu XC. aguntur anni . Constat Virgilium Tarenti M, seu rectius Brundusii M, supremum diem obiisse Sentio Saturnino, & Lucretio Cyma Coss. anno U. Cond.
IDCCXXXV. juxta Ruvaei, i , Iunckii is, aliorumque supputationem γλ. Si iis ergo addimus XC. in annum V. Cond. IDCCCXXV. incidimus, quo Plinium
scripssse naturalem historiam, vel saltem XIV. historiae volumen dicere cogeremur. Hoc tamen anno, vel circiter naturalem historiam edidisse neutiquam affirmandum; quidquid tali argumento plerique, atque hos inter Ioli. Albertus Fabricius, utantur. Optimi nostri codicis auxilio restituimus apud Plinium UC. nempe nonaginta quinque aguntur anni, & tunc sibi omnia, & auctor prae caeteris, conveniunt. Plinius certe huic anno recentiora attingit, ubi de Solis, & Lunae desectibus
loquitur: nam ut XU. diebus utrumque Iidus quaereretur, ta' nos aevo accidit Impera
toribus Vespasianis patre Imolio iterum Cose m Annum vero U. Cond. IDCCCXX VIII.
praecise memorat, dum testatur M Romae moenia - collegere ambitu Imperatoribus,
Censoribusque Vespasanis sin anno conditae DCCCXXVI. passus XIII. M. CC. complexa montes VII. &c. Ad id praecise temporis assigenda sunt verba S : Acontiae jaculi modo vibranxur ocu omniscatu . Haec fuit de qua quinto consulatu suo Titus Impera
1 Ηaee Plinios in praefatione seripsi. Prooemium Uerb un, eum elmeho rerum, auctorumque primum eonficit librum, unde XXXVII. numero evadant. Naturalem historiam tirca Plinianum sontem in Comensi a Plinio exaratam aD firmat Laurentius Sehraderus μγ, qui hae in re fidem nostram minimὸ obstringet. a Iaeobus Zei plerus insignis Mathematicus primus genuinae leEtioni hoe loeo Plinium restituit, eum perperam antea legeretur duodecim diebus; quod non a Landino tantum hona fide reeeptum; sed ab aliis quoque adoptatum invenio. Milichias duodeeim diebus non ex integro adversatus addidit alia exemplaria Iuunt quindecim diebus, quae lectio magis eum νatione, or experienti eomenis. Sed meh quidem sententi1 haud satis altronomicas periodos te nosse ollendit, eum vitiosam lectionem, tum e leum auctoritate quod ad Plinii doctrinam pertinet tum ex sderum lege exm gere debebat. Id Zeiglerus minimε ignoravit; ideoque vulgatum exemplarium errorem sustulit. Collimitius Milichio doctior, verum ineatiosus Plinii restitutor apparet , eum id quatumdeeim diebus eontigisse seribit , legitque si Pintianus, Chimetius , & Hardainus optimorum codicam auctoritate, & astronomic1 ratione, quindecim dlibus Plinium scripsisse docent. Hae de mussa non erat loei. ut Gallas Philologus tot iurgia in Harduinum coniiceret, tanquam ab aliis restitarionem desumat m , quando & in seriptis manu eodicibus, atque in ipsa Dominiet itala versione apparet. Quod fortassis Harduino agendum erat nos peregimus, ut nempe quindenus numerus notis xv. iuxta Plinii seripturam restitueretur. Addit tamen ipse Regios e iees r. a. Coiberiinum x. Chimetianum, & Toletanum disert8 sine ullis uotatum compendiis quindecim exprimere. Verum tempora noris reddere, itemque mensaras assolet Plinius, atque utinam reiectis eompendiis haec omnia leseremus: tune enim dissici lilis erranent amanuenses. Ex abr pth in nne nota V. processere II., unde ex XU. effluxit Xli, quod & alibi aeeidisse demonstramus. 3 In evulgatis eodicibus irrepsit annus V. Cond. IDCCCXXVIII. Rectὸ ab Harduino restituitur annus I CCCXXVI. Optassem tamen, ut allato loeo emendationis rationem afferret in . Oritur haee non tantum ex recitatis Censorini verbis , sed ex ipsius Plinii sententia - recentissimi rensis, quem intra quadriennium zχα
188쪽
DIsa VISITIONES PLINIANAE LIB. V. 3 3
tor Caesar praeclaro carmine praescripsi ad hunc diem novissim/ visa . Constat Titum quintum gessisse consulatum anno U. Cond. IDCCCXXVIII., ut suo loco mem ravimus . Iis etiam omissis posteriores annos in naturali historia designari compertum habemus, unde quinquennio receptus hucusque Virgiliani obitus calculus superetur, Catonem enim illum primum sexcentesimo V. Cond. anno circa captas Carthaginem,& Corinthum diem supremum obiisse scribit, illiusque sententiam indicare separatim fatetur, ut legentibus ostendat , quantum posea CCXXX. annis vita profecerit. Si hos igitur sexcentis addimus, in annum U. Cond. tricesimum supra sexcentesimum incidimus . Quare cum hujusmodi eodem naturalis historiae quartodecimo volumine scripta reperiantur, librarii diligentiam in emortuali Uirgilii anno desiderari fatendum erit . Neque enim dissicile evadit conjicere, arithmeticam sigiam V. in X. fuisse profusam , cum in veteribus codicibus scribatur xC. anni numeralibus notis caeteras dictiones minime excedentibus, unde eo magis pro xC., cum optimo codice nostro vC. legendum statuimus, ut hac ratione in annum V. Cond. IDCCCXXX. pariter incidamus , in quem reliqua conveniunt, ubi sacri, ait precationem, qua solet praeire , Muindecemvirum collegii Magister, si quis legat profecto vim carminum fateatur , ea omnia approbantibus IDCCCXXX. annorum eventibus. Adde quartum annum ab Impp. Vespasianorum censu Plinium numerare M. Accedunt experimenta recentissimi census, quem intra quadriennium Imperatores Caesares Vespasiani pater,ssiusque Censores egerunt. Constat enim ex allatis eumdem annum U. Cond. IDCCCXXX. innuere, cum apud Censorinum scriptorem
aetatis suae diligentissimum Nin legamus, lustrum a Vespasiano Imperatore U. &T. Caesare III. Coss. fuisse peractum , qui anno V. Cond. IDCCCXX UI., Christi LXXIV., consulatui Vespasiani V., & T. Caesaris III. respondet ideoque cum
Plinius a censu , seu lustro quatuor annos enumeret, annum U. Conditae tricesimum supra octingentesimum, quo L. Cejonius, & D. Novius Coss., aperte indigitavit, nobisque Christi anno LXXVIII. respondet. Facili hac nitidaque numerandi ratione insistentes, eorum suffragiis minime indigemus, qui Plinium utrumque terminum haud supputasse contendunt. Hac de caussa minus recte collegit Gordonus naturalem historiam octavo Vespasiani anno Plinium emisisse nam inter octavum, & nonum Uespasiani consulatum annus integer effluxit, quo Flavii Imperatores duodenos fasces non praetulerunt, illos memoratis Cejonio,& Novio relinquentes, ideoque octavus Vespasiani consulatus octavo, & nono ejus imperii anno respondet. Tillemontius Go dono videtur convenire M. Verum ab utriusque sententia recedendum putarem,
cum a nobis allata Plinianae praefationi, & naturali respondeant historiae, in qua Titus Tribuniciae Potestatis particeps, Triumphalis, Censorius, sexiesque Consul appellatur. Ut igitur iis omnibus dignitatibus defunctum Titum intelligamus, annus U. Cond. tricesimus supra octingentesimum statuendus est, quo Crionius,&
t dem libro XIV. eum annum U. Cond. 633. enumeraret: duramque, ait 0 , adhuc iara dueeruis Dia amis. Consule Harduinum Me loco. 1ὶ Ita legendum esse ostendam suo loco. sal in. TtR 4. Di Lib. XXVIII. a. Vid. Mosa. de Histae. Iarim lib. I. a
189쪽
DIs a VI SIT IONES PLINIANAE LIB. V.
Novius fasces gerebant. Titum enim sexto Consulem Tribuniciae Potestatis participem, Censoremque superioribus annis fuisse ostendit Hispanus nobilissi. Lapis in hanc speciem a Muratorio allatus M.
Elogii igitur positio ad annum V. Cond. IDCCCXXVIII., Christi LXXVI. est
reserenda, tumque Titus V. gerens consulatum ad par ossicium insequentis anni
designatus ; quo constat illum VI. cum parente VIII. consulem fuisse; iisque magistratum abdicantibus su flecti Domitianus VI. , & Cn. Agricola. Tunc igitur VI. Consul, & Tribuniciae Potestatis particeps VI. Titus esse potuit, cum hoc ul
timum unice ossicium non ineunte anno, ut caetera caperetur. Henricus Dodwellus unius anni spatio naturalem historiam a Plinio exaratam, emissamque perperam affirmat; alii XXX. annorum opus judicarunt. Vtrumque recte a Fabricio rejicitur M. Quis enim credet unius anni curriculo tot auctores a Plinio legi, atque in ordinem redigi potuisse λ Graecorum, & Latinorum tot volumina consuluit ut omnibus naturam suam daret,& naturae sua omnia redderentur. E contrario plura obstant, ut illum dicamus jam ab anno aetatis suae XXU. quo nondum librum de jaculatione Equestri ediderat Naturae historiis scribendis vacasse. Quare exaratis a fine Aufidii Bassi voluminibus, maximo huic operi manus admovisse credendum est , idque circa annum Plinii L. accidisse suspicamur . Naturae res
enucleare secum antea animo Volutasse utique concedam, Electorumque commentariis ultimum opus crevisse supra assirmabam . Electa multorum annorum lab
rem fuisse Plinii junioris epistola nos docet , quanto tempore iis colligendis insu
His igitur ita firmatis, omnes, ut puto, consentient, opus suum Tito Plinium dicasse anno U. Cond. IDCCCXXX. Christi LXXVIII., dum adhuc Vespasianus pater imperaret ΑΤ. Id enim ostendit jucundissimi appellatio filio tributa, dum Maximo consenescebat in Patie Cui enim talia de Vespasiano jam vita functo, vel
de solo genitore praedicari posse commode videbuntur . Quamvis enim Vespasiano dicatam naturalem historiam plures codices videantur innuere M : id absolute non evincunt, cum eodem praenomine, cognomineque pater,& filius appellarentur. Hallucinantur igitur ii omnes, qui Plinium Vespasiano parenti opus suum dicasse innuunt ό nempe Vincentius Bellovacensis , Johannes Veronensis Mansio narius
ANNOTATIONES. t Notandum, Titi praenomen non antea selh T. hoe loeo relatum, dubitari tamen poterit deamanuensis diligentia,
eum non in omnibus apicibus exciibendis sibi invicem conveniat. a) in ant7e1 parte nummi in Hereulanensi inventi, qui ad Titum spinat: legitor TR. POT COS. II. CENS teste Hospitalio, atque Artenam o. Unam consularem lineolam detritam crederem , nam censum consulatu suo III. egit Titus. 3ὶ Iohannes Ruualdus rentum dumtaxat Scriptorum praesidio Plinium naturalis historiae volumina exarasse assi at D. Qua de re manifesti erroris arguitur a Fabrielo. Sumetet auctorum nomina in librorum elmeho apposita lustrare, in quibus tamen aliqui adhue ex amanuensum oscitantia desiderantur. Ruvaldo fortassis laeum serere verba ex emustis aufuribus e tum, de quibus agemus lib. VIII. Nescio, qua utatur supputatione Iohannes Maria a Turre, qui Plinium naturalem historiam seripsisse affirmat anno Christi 6. se); itidemque insta anno Aerae nolisae 76. absoloisse h . Contra Bandining Tito imperante Plinium scribentem alifirmat s/ὶ: calami, ni puto, errore sestinantis, eum emtb eonstet, Vespasiano adhuc regnante magnum opus Tito filio dieatum, ut ritδ notat Er. Birachinus, qui tamen emissum VI. Titi consulata asseruit 0. Huius restitutionis rationes exponuntur in illus rationibus ad Plinii praefationem . ' 6ὶ Vnteum Vespasiani eognomen praesesert naturalis historiae eodex Vindobonensis XI. , vel XII. seeuto exaratus.
190쪽
rius - , Guillelmus Past regius M, Fr. Petrarcha so, Divus Antoninus Florentiae Archiepiscopus Io, Stephanus Dulcinus se , Petrus Crinitus M, Franciscus Masi rius Uin, Iacobus Gaulterius V in , Iohannes Meursus s i , Carolus Macer , Ioh. Bona nomius , Carolus Datus ', Baudrantius se , Lud. Cultellinus ρ , Henricus Flo-
resus M&c. Deteriora iis substituit depravati alicujus codicis sequens vestigia Dalec amplus, cum Plinii praefationem ad Divum Vespasianum inscriptam testatur;
qua epigraphe vel opus mortuo Principi dicatum, vel auctorem impotentis effrenisque adulationis reum erinxit. Demum Iacobus Tirimis intolerando errore naturalem historiani Vespasiano , ac Tito Impp. dicatam assirmavit D); sortassis &ipse ab inepto aliquo amanuense deceptus Uin. Sunt qui non omnino contemnenda argumentatione parenti Vespasiano dissimilem filium Domitianum substituant in.
Uerum naturae inesauros Tito sacratos fuisse, ex narratis eruditorum plerique con
sentiunt, idque iusius in annotationibus ad Plinii praefationem ostendemus . Triginta septem naturalis historiae libros supremum ejus opus fuisse conflat; ideoque postremo hoc labore recensito omnia omnino attigimus, Plinium Caecilium secuti, qui indicis partibus sunctus est; atque nobis id boni peperit, ut quae
avunculus scripsit licet meliori ex parte interierint) egregio tamen, successivoque argumento minime ignoremus. Non igitur audiendi sunt qui seniori Plinio alias & supposititias attribuunt foeturas si , atque hos inter Franciscus Petrarcha, qui nostrum triginta septem Romanae , totidemque naturalis bisoriae libros ad Vespasianum principem uberrima , sonentissimaque sermonis elegantia ὀescripsisse assirmavit. Certum est, Etruscum vatem, ut de minoribus Plinii operibus silentium ageret, illi nova, & subdititia credidisse, cum nequaquam eo loco de historiis ab Aufidii Bassi fine incipientibus loquatur; nam hae non trigintaseptem , sed uno supra triginta voluminibus comprehendebantur. 'i Petrarchae verbis satis eruitur, illum in Bellovacensis errorem impegisse, ut trigintaseptem Romanae historiae libros loco viginti Germanicorum bellorum apud Suetonium de Plinio disserentem accipiat . Id etiam post Petrarcham Antoninus Florentiae Antistes Bel Iovacensis tantum, ut conjicio, auctoritate innixus) vulgavit. Neque enim hujusmodi novissima iis evadent, qui Bellovacensis, & Petrarchae etiam temporibus politiores
ANNOTATIONES. t Allati auctores vel manifestὸ de Vespasiano patre loquuntur, vel ualeam Vespasiani cognomen reeipientes, ad Ti
tum filiam minime respieiunt. sa) Codex Regius 4 6 r. teste Harduino praeseleri r Pliniur secundus Divo Vespasano vigum Hlutem. 3 Si Mon eonio eredimus duplex ineptus titulus extat in Florentino Membranaeeo exemplari ad Titum Imperat rem , & ad Titum Uespasianum filium Imper. Haec tamen non eodem contexta habentur, ut ostendemus lib. X. 4ὶ Domitiani eo nomen praesesert eelebris Pertusatinus olim eodex a o I sq. e vetultissimo deductus : primigeniae naturalis historiae impressiones, nempe Veneta i My. , Romana ista, Veneta secunda Isa. , Laudiui Itala aemulatio 4 6. Bruetolus in versione an. II 3. 3 titi praenomen reeipiunt omnes Medieaei eodices, Uatieanus I sol. &e. Editis exemplaribus illud primum restiis tuit Beroaldus in naturalis historiae Parmen si imprestione anno Isis., post quam in aliis emicuit. Pro Tito pugnarunt Raphael Regius. Benedictus Iovius, Antonius Faber, & Francilius villalupus, oui XU. seeuli fine, &XVI. initio floruerunt; post hos Andreas Straneus o, Letatus cs Lipsius tr), Salmasus U, At latius x , Tillemontius Θ, Fabrietas αὶ, Rollinius isa , aliique innumeri.
6 In Argentoratensi fabulatum eollectione, quam Schuerius nullo deleltu edidit anno i lue., titulumque sic tr is n. is bularum quae in Me libro eontinentur interpretes at o authores sunt hi. Guillelmus Guianus , Hadnanus Barianaus, o Erasmus Rotemdamus, Aulus Gellius, Petrus Crinitur , Iohones Antonius Campanus, Plinius Secundus Novo neulis: is affertur Apologus de membris, & ventre ex Plinio tanquam desumptus; & illa notissima Aesopi sententia : Hum
ni artus eum ventrem oriosum viderent, ab eo d cordarunt.
In multis naturalis historiae eodieibus, quibus Suetonianum de Plinio elogium praefigitur, loco bellorum , quae eum Germanis, undique gesta sunt viginti voLmmibus comprehendit, notavimus irrepsisse cum Romanis XXXVII. -luminibus &e. Ita Vaticani rq r. I9set. I934. I933. aliique.