장음표시 사용
51쪽
36 D IS QUIS ITIONES PLINIANAE LIB. II.
LAELIAE co CLEMENTINAE UXORI INCOMPARABILI O. FURIUS SECUNDUS MARITUS ET SIBI UlVVS FECIT FUNCTA IACES HIC SED VIVIS UIUESQUE SECUNDO LAELIA TUO Secundum circa Benacum ML . AQVILIVS . SECUNDUS . L . AQVILIO CHARITONI . ET . PVBLICIAE . UENERIAE PARENTIBUS PIENT LIBERT . LIBERTAB O
Tertium in Benaci insula in hunc modum legit Pantheus.
Quartum in antiqua apud Benacum tabula. SEX. LAETILIO . - SEX. F. FABIO in FIRMINO VIRG. M AUG. LAETILIAE VERA ET SECUNDA FRATRI PIISSIMO Quintum Veronae. L. SOLLIVS . L. F. SECUNDO ω PAP. cio TICINENSIS SIBI PAULONIAE L. F. MAXIMAE UXORI
Vltimum demum ex agro Polyzelano insignem Secundorum memoriam per haec verba protulit.
CALPURNIA c a L. F. PRISCA SIBI. ET L. CALPURNIO QUADRATO PATRIUALERIAE C. F. SECUNDAE MATRI L. CALPURNIO PUDENTI FRATRI
ignoro prodigiosas antiquorum lapidum migrationes; magnoque indicio sufficient Comenses Mediolanum, & Cremonam deductae r Uerum si Romam usi ue ubi tot tantaque huius generis γ pervenit Clementinae monumentum; id paullo post editum Rufi librum accidisse fatendum erit, eum Parnesianae Schedae ultra CC. & LX. annos suerint exaratae; nisi oppositum potius contigerit, ut nempe e Tiberi ad Athesim prima origine fuerit delatum. cr Rusus legit LELLAE. puto, ni earminis vitium tolleret in sequenti retrasticho, ubi quoque refert LELLA; nuhilo tamen miniis LAELIAE nomen retinendum, cum proprium familiae sit. Neque enim tam delieatus suit Q. Furius, eum & alia in subjecto elogio adsint peccata. Integros Setsculos subieeit Rasus; sed eum Laeliae vitae annos omiserit: inscriptionem e Veronensi Musto, ubi degit in praesens di), mutuabimur, eum neque in Farn sanis seliedis fideliter relatam asstimandum videatur ob distorium verticulorum ordinem, qui tali pacto apud illustrem Masteium asservatur.
PvNCTA IACES HIC SET VIVis v VESQUE s Eev NDOLE LIA TUO DEBET NEC BENEFACTA MORITE TELVs S A N C T O S Q. v E PRECOR PRO CONIUGE MANES VOS ITE PLACIDi TU LEvis ossa TEGAS. FIXIT ANN. XXVII.
4 Haec ultima duo voeabula reticet Rufus. 3 Barbatum, & insolens Epuppae nomen hoe etiam loeo Panthei ostitantiam videtur arguere. Priores enim huius eloetii notas D. M. quae Diis Manibus significant vitiatas Pupae nomini praeposuit. Lapis in insula Benaci laeus existens tali pacto e Sehedis Famesianis a Muratorio describitur Nov. Thes. Inscription. Tom. III. pag. MCCLXXIII. I4.
An eaetera a Pantheo allata legenda snt, prorsus ignoro, cum malὸ adeb sbi inuleem eopulentur.
6 Rufiis legit SEX O LAETI BIO, itemque - LAETI BIRE VERA ET SECUNDA.
7 Nomen FAB. eomplere volens Pantheus ad gentem Fabiam quoque retulit suum Laetilium; vellim in elogio per hujusmodi verba FAB., illum ex Tribu FABia fuisse ostenditur, ita enim non FABIO extabat. Porrb interiptio ad Veronensem virum minime spectat; siquidem Veronenses in Tribu PO Bitia censebantur. 8) Sphalma hie quoque adest: lege VI. VI R. AUGisali. Id muneris frequens, & inter minora officia reeensetur. φὶ Ita Pantheus. Cigalinus aliqua ratione Panthei lapsus emendavit, & scribit SECUNDUS e r mihi tamen ipsissima Panthei verba a&rre placuit. io Intellige ex Tribu ΡΑΡid, quam ad Ticinenses spectasse pulchrε d et allatum eloetium, unde hae etiam de eaussa Pantheo omittendum erat. Ab hae Tribu Tieini nomen in Paριam eommutatum eleganter colligit Μuratorius, a quo Panthei hallucinationes, & negligentiam lector dignoscet d , ubi legat.
52쪽
DIS M IS ITIONES PLINIANAE LIB. II. 37
. Iis praesertim monumentis certabant Pantheus, ac Rufus, quibus sane nihil ineptius potuit excogitari, tum magis cum Valeriam Secundam ultimo in elogio memoratam, Plinii senioris filiam, Calpurnio Quadrato nuptam somniaverint; quo e
conjugio Calpurniam Priscam junioris Plinii consobrinam ad quam binae ejusdem
extant epistolae ) natam esse, confidenter a firmant. Mirum sane dictu tam paucis verbis infinitos errores protulisse, ut seniorem Plinium gignendis liberis operam dedisse: Calpurniam junioris uxorem, parum sibi constantes in consobrinam vertere cogitaverint. Sed de iis infra. Romanorum nominum leges in praesentiarum excutiendae , ut illas omnino post X icconem Polentanum Pantheo se , Ruso b), Beci che
mo se), Sarainae Q, Quintio Aemiliano se) , Iodo co Bergano D, Hieronymo
Curtio 60, Paullo Suardo D, aliisque ignotas ostendamus . Vbi vero Bened. Iovii, Alciati, Porcacchii, Primit Aloysii Tatii, Cigal inorumque auctoritas mini
me sussiciat, Carolum Sigonium adeant, ipsumque Veronensem Pan vinium inter eruditorum coronas hoc maxime studio numerandos. In omnibus enim huc usque prolatis epigramatibus, non Secundorum, sed Furiorum, Aquiliorum, Laeti biorum, Valeriorumque familia innotescit. Haec vero ut nitidius elucescant, utque tam perspicue loquar, ut quivis librum liunc nostrum legens queat intelligere; dissicillimae olim quaestionis viscera pervadere juvabit; ac primo quidem aliqua saltem venia dignos esse putaverim Pantheum, Rufum, ipsumque Beci chemum, caeterosque, qui non exculto admodum seculo nati Romanorum appellandi rationem penitus ignorarunt. In maximum illum Accursit errorem faciles inciderunt si , ut ex posterioribus antiquorum nominum te ges metirentur. Nemo siquidem, cujus vulgata suerit opinio, usque ad Andreae Alciati diem extiterat, qui ab Accursiti sententia recessisset; qua ratione, eodem Alciato teste Matthaeus oe Pantheus Plinium ex Secundorum familiosuisse crediderunt se). Acerbius sane arguendi videntur Torellus, sive Taurelius Sarai na, Quintius Aemilianus, Iodocus Berganus, Lilius Gregorius Giraldus, Iohannes Franciscus Tin
ctus h), & Hieronymus Curtius, quorum plerique Alciato suppares , nonnulli
etiam Panuinio recentiores ), nihilo tamen minus Plinium e Secundorum familia
Ediderat jam sane incomparabilis ille iuvenis Andreas Alciatus annum vix a tingens vicesimum secundum dispunctionum libros, & paradoxorum; quibus ex humo sublata legum scientia, frementibus barbaris, doctioribus vero novum Iuri L prudentiae nitorem admirantibus novus literario Orbi Phosphorus illucebat 0; nihilo tamen secius allati omnes auctores falsis Panthei, ac Matthaei Rufi principiis insistentes, recentibusque additis cavillationibus indoctos magis sectari, quam
tr Huiusmodi inscriptio diverso literarum ordine affertur Palermo pag. 7i., & Pontoni in hortis Niehesoliis eoil eatur; nune in Veron. Museo. Consule inflatum m . 22 Nempe Sextum into Augus ali. Palemus liliit legit; in aliquibus eodicibus, uti apud Cigalinam U. loeo VLperperam irrepsit. i) Hieronymus Curtius italieὸ dolia Corie scripsit vernaenio idiomate Verenensem historiam, quam duobus voluminibus comprehensam edidit anno II s. Σ Laeti bii enim, non Laetilii legendum . 3 Andreas Aleiatus Aeeursi, aliorumque inriseonsultorum errorem primas ostendi i in aureis Dispunctionum libris equartum Prae reliquis eonsule capite I. g. Si quis in nomine. saJ cit. De. pag. II 3. sbJ In epist. ad Iaestum. DI Praelia in Plin. NI De ampl. 'bis Herm.
53쪽
38 DISQVISITIONES PLINIANAE LIB. II.
sapientiae principem maluerunt. Nemo tamen in praesens ignorabit, diversiim poenitus a nostro appellandi morem Romanis extitisse. uae nobis ad lustricas aquas impositae sunt appellationes, & primo seruntur loco nomina; quae a patre in filium derivantur cognomina dicimus Romani contra veris eloquii utentes etymologiis, quod Gentilicio nomini differentiae caussa
mune in familia est gentilicium, Nomen, ut Tullius; quod vero gentilicio nomini sub
jungebatur, Cognomen, ut Cicero, definiebant. Nostram igitur appellandi consuetudianem improbe Seniores illi cum Accursio Romanis comparantes, veterem nominandi usum perverso ordine statuerunt, ut Valerium ex Maxima, Tullium ex Ciceronum, & Plinium ipsum e Secundorum familia natos asserere minime dubitaverint. Id salsum vel unico ostendebatur argumento, ubi novissent pleraque Romina, quibus veterum Romanorum Vir aliquis denotatur, in IVS uti Vale, IVS, TullIUS,
PlinIUS , Lain neque in RO: MVS: DUS: ut GPeRO, MaximUS , SecundUS terminari . b in Id moris Romanae Reipublicae, utriusque Plinii, & posterioribus etiam temporibus incorrupto ordine invaluisse dignoscimus: sic liberti etiam, & peregrini, in Romanam aliquam familiam adsciti, ut ad illam sese spectare in digitarent, gentilicium latinum nomen suis appellationibus praeponebant. Ἀ Nihil igitur ad Plinium pertinent relata epigrammata, sed cui familiae memorati in Elogiis homines sint adscribendi, a gentilicio nomine in IVS desinente elicitur, unde Laelibius, Aquilius, Sollius, Calpurnius in recitatis elogiis recensentur; qui licet cognomen S
eundi gestarent, nulla ratione ad Plinium cognomine pariter Secundum accedebant, cum Secundi cognomen, utpote ordinis, cuique familiae commune evaserit. Hanc praenominis, nominis, cognominis, & agnominis differentiam antiqui Grammarici notaverant, quos inter Sosipater, Donatus, ac Diomedes vetustate, & doctrina spectandi. Sussiciat Ualerium a Sigonio adductum audire omnia, ait, quae ad unum ggemque nostrum de tendum excogitata sunt, eandem vim significandi bominis obtinent , quod per proprietatem dicitur boc disat, quia eo genus cognoscitur, nam quod praeponitur praenomen, quod pos fertur uin cognomen, quod ad ultimum adjicitur agnomen mocatur = . Rem ipsam nitidius exponit laudatus Sigonius per haec verba vocabul
rum quibus Romani capita recensebant, quatuor genera sunt praenomen, nomen, cognomen,
agnomen. Praenomen, quod nomini gentilicio disserentiae causa praeponitur, ut Publius :Nomen, quod originem gentis declarat, sit Cornelius: Cognomen, quod nominibus gentiliciis subjungitur, ut Scipio: Agnomen, quod extrinsecus addi solet, ex aliqua ratione, vel
eventu quaestum. Quidquid enim sit de hoc ultimo agnomine a Valerio, & Sigonio hic
ANNOTATIONES. I Minus rectε usus tamen invaluit ut ita quoque latinὰ selibamus. Longε meliori ratione lustriea appellatio, pro nomen i Gentilleia, seu familiae, nomen diceretur. ca Franciscus Fabricius Vir eaeter uin doctus improprie loeutus est, eum in sua Cieeronis histori1 per Consules digesta, Marcus cognomen dixit, quoa praenomen appellare debebat. Vid. tom. I. operum Ciceronis sub initio. 3 Perpauca gentilicia excipienda sunt, quae in US terminantur, exempli eaussa, AN N AEVS, POPPAEUS, NORBANVS, SAMMONICUS. Non memini huiusmodi Sigonio, Pan vinio, eaeterisque de Romanorum nomine diseserentibus innotuisse. Romanorum appellandi ratio obsolevit tertio, & quarto Christianae Aerae seeuto. Galenus celebris ille medicus, qui sub Hadriano natus Antonino Bassiano Caraealta imperante obiit in Claudiam Gentem adscitus, Claudius G unus dictus est; unde miseram in Amaltheo Castello-Brunoniano Claudius praenomine appellatur id . Is enim Claudii Patroni nomen assumpserat. Sie Asclepiades Medi eus Artoriae samiliae adscriptus M. Artorius Asclepiades dictus suit. s Intelliae post nomen gentilietum. 6ὶ Vide & Pausaniam in Rehaicis apud allatum Sigonium E ναλ ovi &e.
54쪽
D1sia VISITIONES PLINIANAE LIB. II. 39
hic allato, nobis in praesens, nimii ne simus, examinandum fusius non erit. Seniorem siquidem Plinium, praenomine, nomine, & cognomine tantum gaudentem invenimus. Potius enim in Panvinii, & Graevii sententiam σ) inclinarem, ut quae praeponuntur praenomina , quae secundo loco occurrunt, cum gentilicia, & propria familiae sint, nomina caetera Omnia, quae postponuntur cognomina dicamus. λ Id eleganter eodem de Romanorum nominibus libro ostendit Pan vinius, ut praenomina Marcum, Cajum, Publium; gentilicia familiae nomina Tullium, Iulium, Comnelium; demum cognomina Ciceronem , Caesarem, & Scipionem Africanum assim mei. b) Sed cum haec agnominis ratio disputationem nostram minime attingat, lectores ad Graevium relegabo. Id nobis probare sussiciat communem Romanis appellationem praenomen dici, gentiliciam Vero nomen; idque ex Graecis etiam scri
ptoribus erui, Dionyso praesertim Sin, & Plutarcho in Coriolano, ubi tertiam illi appellationem inditam tradit: ex quo intelligi potest Cati illius propriam fuisse,
Martii vero gentiliciam. Primae igitur appellationes, quae propriae sunt,&distinguendis ejusdem familiae viris inserviunt: erant Cajus, Lucius, Publius, Cn jus: secundae, gentis, seu familiae , caussa communes, ut Plinius, Manlius, Cornelius, Pompejus: tertiae, quae a natiVitatis ordine, vel alia qualibet ratione, ut Secundus, Torquatus, Sulla, Strabo. Haec omnia erudite de more tractavit Antonius Augustinus, o & Hannechenius, illisque vetustiores Alciatus, Sigonius,& Pan vinius; ex quibus omnibus, atque ex ultimo praesertim, deduci potest ad gentilicias familiarum appellationes dignoscendas seminarum nomina optime in-1ervire. Neque enim praeter rationem Plinia Caj Plinii soror, Cornelia Corne
lii Scipionis, Iulio Caj Iulii Caesaris filiae se) nuncupantur; cum id nominis, gentis originem ostendat, quod pulcherrima hujusmodi genealoga serie Sigonius comprobavit. C. Laelius Pater.
Laelia Caj Laelii Filia, Uxor Q. Μutii Scaevolae Aug. Mutia Quinti Mutii Scaevolae Filia, Uxor M. Licinii Crassi ori Cos . Licinia Marci Licinii Crassi filia Uxor P. Cornelii Scipionis Nasicae. M
ANNOTATIONES. t Huiusmodi post Alexandrum ab Alexandro, &Tiraquellum erudit attingit in Veron. Illustri Seipio Μasseius f).
et Plinius in XIV. libri fine, eum de Novellio Torquato loqueretur, illique Trieongii cognomen obvenisse docet. itemque de Catini r Labeone, eui cognomen fuit Maeerioni lib. VII. 44. nullum cognominis, & agnominis secit discrimen. Cognomina igitur erant Torquatus, & Tricongius, uti Labeo, & Maemio. Perperam omnino apud Valerium Maximum g lego. δε Curii,& Fabricii Q. Tuberonem eognomine Gratilium diis seipulum fuisse merito quis existimaverit, eui consulatum gerenti ,, &α scribendum vel Quintum Tuberonem uois mine Gratiliam, vel Quintum Gratilium cognomine Tuberonem, ne quidem dubito : nam Quintus praenomen, Gratilius nomen, Tubero cognomen est. Quo tempore Consul suerit, oliverius Araignanensis minimε iudieavit. Ego illius nomen omnino eorruptum indieo. ubi enim hie Consul Gratilius Tubero invenio historiam a Plinio indigitatam cli), a quo Catus Aelias dieitur, uti Nepos Cornelius. E Cato Aelio Gratilium exeriptores apud Valerium ineptὸ eonflarunt. Vorabatur Sex. Aelius Poetus Catus. Consul. an. U. C. 33 I. Infra a Val. Μax. dicitur Q. Aelius Tubero i) r sed huiusmodi eorrupta sunt proeul dubio eum Valerius Μax. alibi ostendat nomen esse sentilietum ἡγ.
Vide Dionysium in Lucumone Μαμ μι P -- ἔ-- κοπῆν ozou. -τω, μ- τό -ram μων , o δῶ σογευκον ἀ- νει δει, ' πα -υμικA. Alibi idem Dionysius Lucium commune nomen, Tarquinium verb gentilicium appellat. 4 Quam Dionysius eommunem, Plutarchus propriam appellationem dixit, quia praenomine Cri a reliquis Μartiae familiae hominibus distinguebatur E'a metu ranis εχιν obouα τι Κοριολανει, - - μαλι- Γώ - ν ἀνομάων mos is e rῶν.
Gentis nomen latius qu m familiae sonare vel Tyrones norunt. Hoe tamen loeo promiscuρ accipiuntur, eum nulla inde oriatur eonfusio, & persaepe ab auctoribus absque distinctione reddantur. In Gente familias comprehendi prae aliis ostendit Suetonius Neronis vitae initio, cum ex Gente Domitia, ait, duae familiae claruerunt Caismorum, GAembasiorum. Vt originem inveniamus. semper ad gentilicium nomen provocabimus, quod in IVS desinit: Domituta. 6 Iulia Caesaris filia nupsit Pompeio Magno; Iuliaeque nomen gentilietum in C. Iulii Caesaris familia indigitat. Id ex ipso Caesare ostenditur. Amitae meae Iuliae maternum genus ab Regibus. Cons. Sueton. cap. o. in Caesare. Praenomen Lieinii Crassi omittit Sigonius, quod nos ad uberiorem intelligentiam addidimus. Fuit M. Licinias Crassus eollega Lueti Calpurnii Pisonis Costi anno V. C. 779. Aeri Ch. χτ. 8ὶ Non
55쪽
4o DIS MV ISI TIO NES PLINIANAE LIB. ILHuc usque allata satis superque illorum errorem coarguunt, qui Secundorum familiam extitisse affirmarunt; quod si post tantas auctoritates aliquibus adhuc incertum nostrum Videretur argumentum, veritatem ex ipsiusmet Panthei adductis
inscriptionibus eliciam. Familiae nomen esse, quod in aliqua gente perpetuum, ipsius familiae, sive gentis propriam s λ, & gentiliciam Originem declarat, omnes,
ut puto, concedent; ideoque etiam pro gente nomen aliquando usurpari opportune apud Poetam Hannechenius animadvertit serumque in nomen iturae a . uod enim Gentis caussa commune est, nomen appellatur. Nonne videt Pantheus, & Rufus in memoria Aquilio Charitoni dicata, Aquilii nomen Genitori, &
Filio commune, Secundi vero cognomen unice filio adaptari λ Sic in IV. epigrammate Laetibiorum gentilicium esse nomen, cum Sextus Laeti bius frater extiterit Lae tibiae Verae, & Laetibiae Secundae, quae ideo Secunda appellari videtur, quia secundo loco nata s3 . In ultima demum inscriptione, quis adeo Romanarum rerum ignarus esse potest, ut de Calpurniorum, Valeriorumque, non de Secundorum familiis agi, minime animadvertatὶ Nonne Calpurnia Prisca sibi, & Calpurnio Quadrato Patri, Calpurnio Pudenti Fratri, & Valeriae Secundae Matri monumentum construxit
Plura hujus veritatis exempla ex ipsis Capitolinis tabulis petita Cigalinus assert b), ut videre est apud ipsum; duo iis addo, alterum ex Petro Appiano, ait rum a Muratorio desumpta, quorum primum Mediolani in aede Divi Carpophori, cujus verba haec sunt 0.
co ATILIUS MACRINVS SECUNDUS MATILIO MACRINO PATRI ET SURE PUPAE MATRI ET MACRINO PRIMO FRATET MACRINAE SECUNDINAE M
Alterum Ameriae extra Urbem in fronte aediculae Divi Iuvenalis.
M SEX. ARTORIO . SEX. F. PATRI PRAECONNIAE . C. F. POS ILLAE MATRI SEX. ARTORIO . SEX. F. FRATRI ARTORIA . SEX. F. SECUNDA FECIT. EX
ANNOTATIONES. 8 Non omittendum, femininae huie demonstrationi nonnulla obiici posse, quae lieet a nemine quod seiam in harenam prolata, aliquam docto lectori dissicultatem sacere possunt. Agrippina C. Caesaris mater, nata M. Vipsanio Agrippa, nusquam Vipsania nominatur. Agrippina Germaniel filia C. Caesaris soror Neronis mater. non alio nomine distinguitur; quod idem in reliquis ex Caesarum familia exortis ostendi potest. De prima AgrippinS M. Agrippae filia Juliae quoque nomen initio gestasse erediderim, eum a Iulia Augusti prognata esset: unde ex materni generis splenis dore paternum abjeeerit quod iamdiu ipsemet genitor repudiaverat , ut ex praeclaro M. Senecae testimonio deduciatur: Vipsanii, inquit eini nomen , quas argumentum palmae humilitatis su ierat, O AI. Agrippa dicebatur. Apparet igitur, qua de caussa Vipsanii filia voearetur Agrippina: inde in subsequentes Agrippinae cognomen nominis locum O cupavit; & memoranda serie in Caesarum familia permansit. Reliquae differentiae mentiares sunt in iis, qui rerum potiebantur, atque ut prolem , neptes, proneptes distinguerent,& qualemcumque originem ad gentem Iuliam, subinde ad Etaviam, ad Claudiam demum referrent, aeeidisse fatendum erit. Hine de Tiberio Valerius Maximus adulatorio ealamo seripsit lib. V. 3. Claudiae pνiue nune, O Iuliae gentis intueri decus. Quid verb de Planein1 Cnt Pisonis uxore dieendum, quorum fraudibus Germanteum periisse erediturὶ solutionem ab aliquo Viro des o expectemus tantequam tonjecturis indulgeamus. Plancina enim eognomen a Planeo deductum videtur nominis vicem praestare . i) Gens latius patet, exempli caussa, ex gente Cornelia fluxit Scipionum familia. a Non omnia apud antiquos absone delaltu afferendae taeteroquin in errorem quandoque indueerent. Legimus apud Taeitum hist. II. hisce verbis ot nonem mori volentem fidos milites alloeutum. is post Iulios, Claudios, Servios A se primum in familiam novam imperium intulisse set eur Otho Sulpieii Galbae praenomen Iuliis, Claudiisque imis misceti nonne Galba Imperator fratrem habuit Cain m praenomine quare Calus, &Servius ad Gentem minime pertinent. 3 Ante I aetibiae secundae appellationes reeensetur Vera, utpote primo loco nata; qubd Laetibiarum commune n men apertὸ declarat, eum uniea vice prolatum duabus sororibus, nempe LAETIBIAE VERA ET SECUNDA. 4 Sigiae V. F. Vivus Fecit non apparent in schedis Franeisci Cicereii. f s In hoe elopio desiderantur virorum praenomina .' Atilius enim Gentis nomen est, mi Macrini cognomen perpe tuum fuisse videtur, ut Gens Atilia, Maerinorum Familia haud incongrue diei possit. 6 SECUNDUS utpote natu minor, eum illi frater MACRINUS PRIMVS extiterit. Ii omnes Macrini ad Atiliam gentem pertinebant unde haec semina potilis Atilia Secundina, quam Μaerina S cundina erat appellanda, nisi Matrini eognomen perpetuum nominis vicem praestaret.
3 Muratorius SECUNDIN.i ς Hoe ultimum Appianus praetermittit.
56쪽
D IS QUIS IT IONES PLINIANAE LIB. II. 4r
Ex utroque elogio extraria eo pacto agnoscuntur Secundorum cognomina,
ut illa ad nati vitatis ordinem spectare haud obscure dignoscamus. Quid enim apertius conjici potest, quam quod Macrinus Secundus statrem habuerit natu majorem, cui Macrini Primi appellationes obvenerant, & sororem itidem Secundinam, quae pari, vel adventicia alia ex caussa id cognomen gestaverit 8 Atilii enim generis, &Macri nae familiae communia non Secundorum) nomina gestabant. Sic in Amerina inscriptione Artoriam Secundam, id cognominis neque a Patre, neque a Matre sediti tam, neque Artoriis gentile scimus, cum filiae unice adaptetur, & parentibus, & fratri ignotum evaserit. Ad Artorios igitur, non ad Secundos spectant Sextus Artorius pater, & filius, & Artoria Secunda: uti ad Praeconnios, non ad Posillos censenda Artoriorum mater, & conjux Ρraeconnia Posilla. Hanc sane nominandi rationem a nonnullis adhuc ignoratam intueor. Iohannes Rhodius, qui pereruditi laudem a multis , atque ab eruditissimo Iohanne Baptista Morgagno promeruit, O neque primoribus labiis traditam Romanorum consuetudinem gustavit; Hic enim
antequam Cornelium Celsum Romanis adscriberet, de illius patria dubitavit, quia Iulium Celsum, aliosque Celsi cognomine distinctos agnoscebat b). Sed ii eadem ratione ad Cornelium Celsum spectant, qua Plinius Secundorum familiam nul- Iibi inveniendam ) attingebat. A gente Cornelia sn, non a Iulia petenda erat Co ne lii Celsi agnatio ; uti a Pliniis, nequaquam a Secundis Plinii Secundi origo
Ex iis igitur omnibus constat ineptὸ ut Plinium Ueronensem ostenderent) ad Se
cundorum inscriptiones provocasse, neque Pantheo, Ruso, caeterisque XIV. Secundorum epigrammata in Veronensi existentia proficere; unde miniis opportunam
Clarisi. Marchionis Massej ponderationem invenio, qua naturalis historiae scriptori, ex Ρanthei, Beci chemi, & Avogarii opinione originem e Veronensi Secun dorum familia attribuebat.
SECTIO . S E C V N D AOVae de Romanorum appellationibus huc usque dicta sunt, licet cuique m
lioribus literis abunde diviti exploratissima conjectarem, caussatius tamen
praetereunda non erant, cum neque numero, neque au oritate contemnendi scriptores a nostra dissideant opinione. Praeter Mata jum cum Harduino quoque nobis disputandum; verum illi in Plinianae vitae exordio occurremus, cum alia de causi
ANNOTATIONES. I Th. Iansonius Almelovem ius Iohannem Rhodium fama super aethera notum dixit e ,& a Iohanne Antonio Linde-
nio Vir appellatur intra ferali, m nostrae aetatis primos. a J Celsi, qui de medicina seripsit, appellationes di euntur Aurelius Cornelius Celsus. Uertim in iis inquirendis parum ex dii hue utque suere Celsi operum dotiissimi illustratores. Neque enim ullam invenio rationem, cur duplicia Nobilissimarum Gentium Aureliae, & Corneliae nomina gereret Celsus; atque interim praenomine minimὸ gauderet. P tius igitur eouileiendum erit Auli praenomen ab imperitis librariis in Aurelii nomen fuisse protractum ; nam in anti- ruis eodieibus teste Henrieo Stephano, ipsoque Iohanne Rhodio, scriptum erat A. Comalii Ces Ανtium libri m. Ade qubd Auli praenomen saepe redditur prioribus elementis siet ΑV. unde saeili negoeio tertium a se lis additum fuit AVR: indeque AUREI.IVS ab indoctis amanuensibus . Gratis enim, & falsb Rhodius assirmavit, quM Celsus tripli ei appellatione a Plinio nominetur, eum unicὸ in naturali historist, Celytis, Cornelius Celsus, in Celsus Cornelius recenseatur ; quod variationis gratia dictum, ut Nehos Cornelius, & Scipio Cornelius f eaeteroquin ex ordine Comeis. Iius seipio, & Cornelius Nepos veniunt appellandi. Sic apud Uelleium Patereulum dJ lepimus A. Caecina, . Si
vanus Plautius eonfulares Sejanum Aeliam mmcipe equestras ardinis patre natum atque infra eodem libro usus op
νιι Macri Pomponis se : genninae appellationes sunt Plautius Silvanus, Aelius Seianus, Pomponius Mareus. Invertunt nomina saepe Μ. Seneta, Cornel. iacitus ea ratione, ut cognomen nomini praeponant: nunquam tamen invenies praeis nomen nomini posthabitum. Iu epist. , quae praemittituν Corn/lii misi turia . DI In vita Corneliἐ si 'a . MI, rej Prostgom. ad Cessam pag. XLII. sda Histori sib. Iι. sea Lb. II. versus suem.
57쪽
41 DISQUISITIONES PLINIANAE LIB. II.
sa, ex cognatione nempe, maternaque Origine, Secundi cognomen naturalis historiae scriptori obvenisse conjecerit. Debita hoc loco Polycarpo Palermo laus minime praeripienda, cum Panthei, ac Rufi hallucinationes agnoscens indoleat, quod rectam nominum Romanorum rationem nonnulli ex Veronensibus suis ignoraverint. Quamvis igitur ad Secundorum familiam nusquam provocaverit, ut Ueronensibus
seniorem Plinium adscriberet, nihilo tamen secius &ipse elogium, quod Plinii Secundi nomine insculptum contendit ) in literariam hanc scenam adduxit, ut sinminus ad naturalis historiae conditorem, ad Plinium aliquem, & quidem Secundi
cognomine vocitatum pertinere comprobaret; indeque Plinia familia Veronae celebris ostenderetur. Proserendam inscriptionem Veronensibus Comenses invidere, illamque mordaci animo discerpere, atque convellere insimulans, omnium crimini nationum auctorem Iovium facit s λ, elogiumque aperto odio Cigalinum insectari testatur; sed cur Andream Alciatum, atque Antonium Fabrum praetermittit, cum horum opera ante Iovii apologiam typis concessa in publicum apparuissent; parumque honorifice de Pliniana Veronensi inscriptione loquerentur Qua nam ex caussa Iovium criminationis auctorem dicit, cum subinde nihil adeo sibi molestum fateatur, quam quod hujusmodi sugillationis ansam ipsi Veronenses praebuerint; ut primo quidem, ubi lapis repertus: deinde de inscriptionis veritate, & fide, ob multiplicem verborum, ac rerum dissensionem haud modice dubitaverimus. Pantheus siquidem in suis ad Caiderianas Thermas confabulationibus haec habet. Sed ne τοι diutius morer .Liud expromam, qu)d de tanto certamine victoriam nobis expromat. Id enim nuper in Aedia
cula Disi Blasi repertum es PLINIUS SECUNDUS AUGUR PATRI MATRI MARCELLAE TESTAMENTO FIERI IUSSIT, obrosit vetusas ex lapidea tabu
Matthaeus Rufus haec in lapide descripta jacere testatur PLINIVS SECUNDUS AUGU. LERI . PATRI. MATRI . MARCELLAE TESTAMENTO
FIERI IUSSIT. Nomen patris cum jactura quorundam aliorum verborum dimidiatum es O . Huc usque nullo servato dictionum,& versiculorum ordine, adjectis immutatisque literis elogium retulerant Pantheus, & Rusus; cum Alexander Benedictus haud obscurae samae Medicus b), quodque magis refert Panthei amicissimus cujus quoque opera edenda curaverat ) in epistola ad Veronenses cives de naturali
historia a se iterum emendata, quaeque Venetae editioni anno Iso7. Vulgatae
praeponitur, inscriptionem sic legit se)s in. T. F. I, TO
i Polyearpus Palemus veram Benedicti Jovii aetatem ignoravit. Obiit B. Iovias anno I 43. . neque verbum suis in operibus addidit, ubi lapis inventus sit; sed uniee alia etiam praeter Plinii nomina reserre poste adstruens, ieiunum elogium clarisi. viro indignum iudieavit. Iovio igitur eum Pantheo, & Ruso tantum res suit, neque Sarainam, miniiD
que Panvinium ex operibus nosse potuit. P . .. ca Polyearpus Patermus Alexandrum Benedictum Mensat. qnbd truncatam, oe lapsis fide prorsus in omnibus nan Ie vata retulerit. Benedicti tamen lectionem non affert. Hane nos e memorata Plinii editione, atque a Porcacchio mutuatam exhibemus.
3 Paullus Cigalinus apud Benedictum legit RCIUIAE d . t Apud Cigalinum, ut supra, CRI, sed typostraphicus est error, quem Haehu sustulerunt anno Iω9. te i 3 Quintius Aemilianus Cimbriaeus P ta in Alexanci Benedicti gratiam, cum Plinianam castigationem laudaret in
eo carmine, quod incipit. Veronae decus, oe domus neundae . Ita rem elaudit PLINI κlaria eosnitumque tumen Veronam per1to. ω inrite saxum, Ingens historis perennioris, Soeris Ouod postis ossibus parentum Quis te se nitidum manu expositat . ore. Tune dices tripodas tibι Dcuros . . inne aJ tu allata est. ad Iustum. bl Vid ΜQ. Veri illast, pari II. lib. 3. cia. ιιμ sea sub iniris aua . eamo .sda Lin. s. pag. po. Da Pu ian. edu om. l. q.
58쪽
DIsa VISITIONES PLINIANAE LIB. II. 43Τorellus Saraina Alexandrum Benedictum subsequatur, uti proximior aetate, quamvis versiculorum distinctionem nequaquam servaverit, & corrupta serie li
PLINIUS SECUNDUS M AUG. MARI CIUIAE MARCELLAE MATRI POSTERI PATRIAE MATRI MARCELLAE
Τorellus Saraina Veronensium antiquitatum supinus magis, & stupidus depravator, quam solers investigator a Palermo hoc loco appellatur: 3 qui addit Plinianam inscriptionem ita integram effecisse, ut contaminatissimam, barbaram, &prorsus ineptam reddiderit. Sed eodem pacto omnes illos arguere deberet, qui aliquibus innixi conjecturis trunca verba supplere voluerunt; seque ipsum in hoc albo comprehendere, cum non integra fide Sarainae civis sui scripta retulerit; indeque Hieronymum Curtium accusare Veronensium rerum scriptorem, Massejo judice, inter omnes conquisitum, b) qui ipsa volens a Saraina allata producere, vel sua, vel typographi incuria, in deterius corrupit. Postquam enim Plinium Ver nensem fuisse ex nobili Secundorum familia ortum, circa annum humanae salutis LXXXI. floruisse assirmavit, haec italico idiomate subjecit. Libro de viris illus, i-bus ofendit Saraino Plinium bunc ob literas antiquissimo marmori in Domo illustrium Noga-
rotarum Comitum extanti insculptas e Secundorum familia , illa aetate, nostra bae in Vmbe nobilissima originem deduxisse. Verba hujusmodi sunt. Alteram Panvinius a Sarainae, &Curtii lectione satis diversam exhibuit, dum consulares fastos commentariis illustraret. Ibi enim senioris Plinii congesta recomdatione quod si, inquit, se Veronensis non fuit ut quidam aspirmant), cur antiquissimum
adhuc extat marmorei fusi epitaphium a Pli
nio parentibus suis, o sorori factum , quod
inter rudera octuaginta annis antea in agro
Veronens inventum es. C. PLINIUS SECUNDUS AUG. MARRICINIAE MARCELLAE MATRI POSTERIS PATRIAE MATRI MARCELLAE T. F. I.
Mirandum sane, quod Panvinius vir de Romanorum nominibus optime meri-
AM NOTATIONES. Hine ipsissimam subieeit inseriptionem, praeterquam quod in italiel Landini aemulatione, quae Venetiis prodiit anis
no ultimo versieulo, loeo T. F. I. habet T. E. I., qudd typographi mendum esse apparet. a Versieulorum ordinem sequor ex Sarainae libris petitum: utrum hac. vel antiquiore editione Poreaechias, Cigalianus. & Palermus usi sint, prorsus ignoro. Ab illis tamen nulla versieulorum ratio habetur. Σ AUG. per eompendium legunt, apud Sarainam Porcaeehius, Curtius, & Cigalinus. E eontrario Polyearpus P Iermus refert AUGUR: unde qui contumeliis municipem suum oneravit, iple oscitantiae arguendus esset, quia Sarainae verba hoe loco depravavit. Saraina enim inter plures maculas, has saltem notas AUG. quae ad Augur tum non spectant a retulit, prout iacebant ; quia ante Sarainam non egerunt Pantheas, Rufiis, & Benedictus. Fa- eteor quidem a Saraina reliquas inscriptiones mendos vulgatas fuisse : sed fortasse Panvinius quamvis long doctior hae in re minimE eulpandus 3 ὶ Palemus Lipsum affert tanquam per i um praestantem ingenio virum Sarainam dixerit: illum tamen aliqn1 p laetorum memoria dignum ostendunt Ooaevi scriptoris Julii Caesaris Scaligeri earmina ab illustri Massejo adducta Aere iudicis, ingenio Torellus amoeno, Legibus Mignis, nobilis hiseisis. 4 Anno Cntillianae Aaerae LX in I. Plinius vita sanctis annumerabatur, eum obierit anno Reparatae salutis LXXIX. Titi imperantis I. Vbi affrmasset Curi ius illum usque ad annum Christi LXXXI. vixisse r id faeilitis esset tolerandum , eum veteres permulti Christi nativitatem duobus annis praeoeeupaverint: idque Curtio seribente ab eruditis ignoraretur. s) Post eognomen ultimo versi lo relatum legendae erant notae T. r. I., hasque ipsemet Panvinius subindieavierquii igitur ratione minime retulit Id vitii, ut mutila antiquorum elogia exhibeat, a multis Panuinio objicitur. atque alios inter a Μuratorio observatur. DI LG. V. de monum diu. ast. DI Ren illust. par. II. L Ικ. l. Io . sed . anu. U. C. 8sa.
59쪽
DISQUIS IT IONES PLINIANAE LIB. II.
tus, insulse adeo notas illas - - RI sexto versiculo extantes, superadditis elementis suppleverit, ut RCIUIAE ,- - CELLAE fratrem extitisse Plinium crediderit, cum oppositum ex legendis adhuc characteribus omnino eruatur; &novissima opinio traditis per Onuphrium regulis adversetur. Id in maximis etiam viris humani ingenii imbecillitatem comprobat, quod vix paucis ante versibus Pliniam Plinii senioris sororem appellaverat: ut post hanc illi - RCIUIAM . . CELLAM, dissidentibus appellationibus, sororio vinculo copularet. Hujusce rei dissicultate motus in aliam postmodum abiit sententiam Panvinius ubi Palermo fidem habeamus) illasque notas - - RI, uxoRI potius legendas censuit, uti ex quodam autographo codice apparet, qui apud Caesarem Niches iam elapii seculi initio asservabatur. a) uantam & haec restitutio redoleat falsitatem, omnes ex infra dicendis apertissimo suffragio comprobabunt. Fallitur enim procul dubio quisquis hujusmodi monumentum ad Plinium, ejusque parentes traducit; &vano pariter commento se ipsum decipit Achilles Statius, qui ex literis primo versiculo allatis ad Plinii senioris genitores accomodavit, ubi virorum illustrium imagines, atque elogia complexus, tali pacto deformatae inscriptionis fragmenta collegit. 0
- IN IUS. i. . . D V S . . . . . . A V G. . .
ERI PATRI. MAE MATRI. M AR CELLAE
Vt in tanta ex criptorum contrarietate extantes in elogio literas eliciamus, ad Polycarpum Patermum provocare necesse
est, qui lapidem ipsum olim Ludovico Comiti Nogarolae in deliciis, sbi a Carolo Tonso donatum diligentissime per
scrutabatur. Indoluit tamen ignis vapore, rimisque deductis reliquum marm ris dissiluisse, eo tamen ordine, ut literae paullatim a stipremo usque ad imum de- C. Pisω-- IN IV s. . . crescant in hunc modum. o
. . . R Ι C I V I A E . - . . . . CELLAE
Hanc inscriptionem Veronens bus Comenses invidere; eamque mordaci ealamo, ut caetera eorum argumenta libere discerpere, & convellere, nescio quanam libertate assirmaverit. Num sortassis municipes nostri similia praeterire debebant, quando Veronensium ingeniorum culpam, levitatem, atque inconstantiam ipse Pale mus coarguit λ Non Iovius prosecto omnium in eam eraminationum auctor est, ut inepte a firmat Palermus, quando unice Porcacchius Arretinus Pantheum, Sarai nam,
& Panvinium de loco ubi eruta fuerit inscriptio disceptantes describit Q. Hos
ultimos utpote se juniores Jovius recensere non valuit, hosque cursoriis tantum notis Cigalinus indigitavit dicam s quaeratur de loco, in quo inventum epigramma ANNOTATIONES. t Typotraphieo sphalmate legitur apud Palemum. ..NDUS.Consule in voluminis ealee insigniorum ereatorum restitutionem. 1ὶ RClVIA. Vid. Mas . inter spurias Mus. Ueron. paa. C. LXXVII. n. S.
60쪽
DISQUISITIONES PLINIANAE LIB. II. 4s
mast, unde erutum, inter adversarios non convenire,--, nemus offensonis epigramm
te mihi, non loco us lanispostum esse videatur . Cur igitur tanta facundia excurrit Pale mus,& injuriis innoxium lapidem affectiim, & Comenses Andabatarum more pugnantes describiti Num sortassis ocularis elogii inspectio evadit necessaria, cum tela ipsi Veronenses ministrent, ut illorum opinionem rejiciamus Qua enim ratione Pamthei , ac Rufi impostura serenda erat, ut integrum Plinii Secundi nomen excribentes nullam tot deficientium literarum mentionem exhiberenti Si coaevo auctori Alexandro nempe Benedicto literae . . . IN IU . . in priori tantum versiculo ... si insequenti. CUNDUS unice apparebant; quid opus erat ad ostendenda Ρanthei additamenta, ut elogium Comensium oculis subjiceretur Τ Bene igitur, ac sapienter Cigalinus importunam Panthei liberalitatem voluit elucere, qua integro nomine, atque cognomine relato majus argumento robur addere credebatur. Uerimi neque hujusmodi Andream Alciatum illo aevo primum in omnigena literatura fastigium obtinentem moverunt, ut Veronensium partibus subscriberet: cum enim quaedam Mediolanensia elogia explanaret, ubi Plinii Caecilii nomina legebantur, longe absuit, ut Plinium Caecilium Mediolanensem assirmaret, imo nec tamen eam,
addit, u) fidem bisce inscriptionibus adhibendam esse duxerim, ut quod aliqui faciunt eontra omnium auctoritatem hoc argumento ducti quidquam innovemus. Scripsi Tranquillur,
Eusebiusque seniorem Plinium patria Novocomensem fuisse. Negare hoc aus sunt recenti res quidam, eo maximὸ loco opinioni suae confirmari, quod Veronae Secundorum familia fuerit , unicumque marmore inscriptum illic extet epigramma Plinii mentionem referens, sed bi τelim mibi dicant, num oe bae ratione Caecilius Mediolanensis esset, quod ut affirmare vani hominis esset, ita credere insanientis prorsus est. Firmis adeo principiis sententiam nostram innixam credidit Alciatus, ut quamvis hujusmodi elogium Veronae existens ad naturalis historiae scriptorem esset reserendum, nihilo secius illum adhuc Novocomensibus vindicaret. Certior demum factus, quod in allato epigrammate primae omnino deficerent literae Pantheum controversiae nervos, ipsamque de tanto certamine victoriam infirmo satis argumento commisisse demirabatur; cum non
potius Plinius, quam Asinius, Caninius, Cominius, Licinius referre lapis potuerit. Hujusmodi ab Alciato, Iovio, Porcacchio, & Cigalino ob servata Alexandro
Benedicto ossicient. Torellum Sarai nam, & Hieronymum Curtium praetereo; tantis enim lapidem ineptiis consarciunt, & Mariciviae, Marriciniae, Marcellae Matri, Poseri, Posteris, Patriae, iterumque Matri Marcellae dicatam memoriam dum assirmant, eo usque procedunt, ut vix recensendi omnibus eruditae mentis evaserint.
Ab Alexandro Benedicto ad Onuphrium Panvinium nostra sese conserat oratio, qui in primo lapidis versiculo legit C. P . . INIUS. Quamvis enim id ipsius Poly- carpi Palermi testimonio falsum appareat, neque litera P. . Alexandro Benedicto
tot ante Pan vinii nativitatem annis scribente dignosceretur nihilominus tamen, quae nos ratio urgeret, ut Plinii nomen legeretur λ cur non potius Pleminius,
vel saltem eadem ratione, ut Cigalinus adnotavit Z e) Iis adde Papinius, Patinius,
ANNOTATIONES. I nuphrinx Panvinius natus est anno Aerae Christianae is3o. Obiitque is68. Consule auctores superiore libro allatos, Ghilinum, Tirinum, Scipionem Maistium. ad Lib. II. his. parti sbJ Eiusdem libri ad Murem. Vid. Cisu. hct. I. p. rct seJ us. I. HE. Im