장음표시 사용
111쪽
Pore , morbum nuntiantibus crebro, et conserto Sanguinis , a naS , profluviori exinde tabescente universo corpore, et Viribus magi , magisque decrescentibus; a vi caloris, potissimum aestiva a flatibus; Vapore thermarum ex carbonum umori ex alvi Obstructione ex fulmine , terrae moturi ex exaudito ictu hombardae ex alat d. Curatas poplex ias enumerat, alias natura, alias Venae sectione alias, aqua distillata e nucilius mos
chalis; alias cucurbitulis, quas Rhasi , Mesues, et Fracastorius multum faciebant. CI. Syden hamius alias adeo clarus , tantum msuis Processibus integris , de poplexi scripsit, et quidem negligentius. Jubet indiscriminatim , quamprimum sanguinem mittere ex brachio , ad uncias duodecim ac postea , ex venis jugularibus, ad uncias octo; deinde statim propinare vomitorium , ex infuso croci metallorum , ad unciam unam et semi , vel ad uncias duas. Emplastrum epipasticum satis amplum et forte cervici applicat sedentem tenet aegrum in lecto, neci stragulis nimis obtutum spiritum salis ammoniaci naribus admovet; et finita vomitorii operatione, subinde exhibet cochlear. 3 vel 4 mixturae aquarum anti-apo- plecticarum, vel cochlear. I. singula hora dimidia spiritus lavendulae , compositi monendo tamen authagendum esse cum cardiacis Ad praecavendam recidivam, pilulas purgantes exhibet, ut et nervina dicta
CII. Seculi XVII. finem adepti sumus, initiumque
sequentis. Huc usque de humoribus tantum sermo fuerat, vixque de solidorum actione cogitabatur quanquam balnea , fricationes , exercitatione , unctiones, ustiones, incisiones partium usque ad ossa , ablutiones, capitis purgationes per sternutatori , ejusdem lotiones, vellicationes , succussiones , ac hujus generis remedia
in solidis corporis humani partibus rem suam primam
112쪽
exercentia , m morborum curis, ab Hippocrate , methodici , aliisque priscis , maxime adhibita , satis clarum facerent hos artis magistros, de omnibus hominem componentibus , solidis , et fluidis aequabiliter sentiisse Primius, Bagii pus , cum amicis Pacchion o et Santorino , medicos admonuit de solidorum poteState , ann. 69a, suo specimine defl)ω Irro reice,
quod Friderici Hosmanni , aliorumque lucubrationibus ansam dedit, quodque in methodo perspiciendi
et curandi poplexiam , quasdam mutationes procuravit. Hanc tamen suam novam theoriam nondum
apoplexiae applicuerat Baglivus, iam de illo morbo locutus est , tempusque huic ingenioso viro defuit,
Bagliptes ergo CXXXI et LIX , usitatam apo
plexiae distinctionem quoque usurpavit, in sanguineam et pituitosam, quarum tamen tradere neglexit signa specifica Arcanum dicit esse , in sanguineis , phlebotomiam , post cujus usum vidit statim excitatos aegros, et exinde in melius abire. In usum habebat venae sectionem instituere in ipso brachio paralytico, quod, ut arbitrabatur , impeditus suidorum circuitus , in D
secta parte, celerius tunc restitueretur. In pituitosis , econtrari emeticum , aut purgan Vehemenso statim
iubet administrandum, caeterisque anteponit pulverem Cornachini , et infusum croci metallorum cum hi , a quo , singulis mensibus, hausto , fuisse , ait, qui apoplexi a pituitosa liberati sunt Clysteres etiam commendat, sed exigua quantitate injectos, ut retineri possint. Abstinet loqui de utilitate vesicantium , quinimo narrat se observasse in enodochio, anno 694, hiemali tempore , Romae, quod , quando apoplexis erant
gravisSimae , etiam confirmatae , vesicantia non admodum conferrent, imo , Omnes fere tales aegri interirent.
113쪽
Mentionem facit catochi , in ipsa accessione febris
intermittentis aut remittentis, supervenientis, tanquam absolute mortiferi phaenomen , ubi statim is, Sanguine, vel purgatione instituta , pro indicatione utrorumque, in Secundo paroxysmo redierit. Talis equidem erat aegrotantium conditio , ante cognitum corticem Peruvianum , et in hoc saltem , propitio facta est medicina erga Genus humanum , a laboribus Vere immortalium virorum , Orti mercati , Ortoni, IVerlophii , etcri ut raro nunc ex perniciosa secunda accessione, aegri morian turri mihique uno iam Successerit, saltem viginti similes catochos liberasse. Hanc, ut obiter dicam , inessicacem, quin imo adversam Bu-glivi methodum , usitabam adhuc vidi Massiliis , alario 1794 , cum in consilium seniorum vocarer; et ex hOC mihi liceat gloriari , me unum ex primis fuisse , qui in hanc civitatem, hujusque nosocomium, illust Torti
ClII. Magnus Boerrha ave Galenicam doctrinam intemperantioribus it solent nova b nimistarunt et Solidistarum propositis oppugnatam , ingenii viribus relevare tentavit , chimicis adminiculis, et acutiori rerum indagatione, illam fulciendo. Parere poplexiam docet, quaecumque impedire possunt integre vel multum , effluxum liquidi cerebrosi spirituosi, in organa Sensuum, motuUmque VC-luntariorum, et vicissim , hujus refluxum ab his organis in ipsum sensorium commune Dei sunt: '. AtiVRcorporis fabrica , caput magnum , collum breVe , et saepe sex modo vertebris exstructum corpus valde crassum, et pingue temperies lethoricari cacochymia pituitosa multitim excellens.
2'. Quaecumque sanguinem , lympham , materiam spirituum ita mutant , ut per arterias cere 1' libere ire non possint, sed impacta haereant ut sunt polypos reconcretiones, spissitudo sanguinis, vestituitae, etc.
114쪽
,' Quaecumque arterias ipsas, Vasa-VemerVea cerebri ita comprimunt, ut cruor, spiritus-ve transfluere non possint; lethora cacochvmia replens; tumores quicumque nimia velocitas cruoris in caput determinata, dum per inferiora arteriosa vasa , impeditur circulatiora effusi humores sanguinei ichorosi, lymphatici. 4'. omnia quae cerebri vasa ita erodunt , ut exiens
liquor, aggestus , compressu suo fornicatas cerebrosorum nervorum origines dat Talia sunt serum acre
in hydropicis , sanguis in plethoricis acrimonia atrabiliari , in melancholicis, corbuticis , podagricis
quae vulgaris causa intra O P. et 6O' . aetatis annum agens quM Omnia latentia , per causas moventes X citata , saepe subito morbum hunc creant. Hujus ergo praenuncia e natura materiae prius notae, et cognitis causis excitantibus, peti debent. Maxime his animi affectus summi , et intensissima studia nocent. 5 ' Venena quaedam , quae tamen , Vel ex V trium ultimarum causarum agunt, vel potitis pulmoni prius,
Apoplexiae divisionem admittit Boerrhaavius , in
sanguineam, et pituitosam , ab humore crasso , et viscido non tamen hanc divisionem perfectam judicat, cum et serosa, et atrabiliaria, et polypos sit, et alia. Levem , ait, solvi ope naturae superveniente sudore multo , aequabili , rorido , calido , levante urinarrauit , crassa; haemorrhoidis largis , diu fluentibus suxu menstruo restituto; alvi fluxu febre magna. Curationem generalem hujus morbi nullam daripsisse, docet, variamque debere esse pro varietate causae vix autem arti fidet, cum jam adolevit apo-plexi a Quare ut praevideatur per signa cuique cauSS Propria, potius commoratur, quam in auxiliis , ubi PraeSens est.... Optimum, ei si plus in cavendos,
115쪽
quam In curandos praesentes morbos, Vocarentur me
cici l si quoque, non ex improviso , saepius apo plexi hominem corrueret. Ergo , in lenta , inerti , frigidaque causa apo plexiam minitante , opitulatur derivatione in alia , et opposita locari atque evacuationibus universalibus , quae fiunt derivatio, vapore, fotibus , balneo inferiorum partium , suctione , scilicet, cucurbitulis , epipastico , rubefacientibus , caustico , fonticulo setaceo , frictione ligatura determinata venis majori-hus, pedibus , cruribus , femoribus, applicata apOphlegmatismis; sternutatoriis. Fit universalis evacua tio , vomitoriis, purgantibus validis , acribus clysmatibus, scarificationibus , venae sectionibuS. Incerti 1men aliquid haec secum ferre monet auctor et paulo post, ubi de praesenti malo loquitur confitetur in usu horum omnium , augeri Saepe morbum, materie magis mota et impacta , per omnia stimulantia , viribusque proiectis per evacuantia. In apoplexi a sanguine distendente , futura, vel in actu, illico confugiendum docet ad ea quae Velocissime inanire, resolvere, avertere queunt , et Sunt larga, ita missio sanguinis, et quidem ex jugularibus Venis, quae , pro re nata , repetitur; tum purgans antiphlogisticum , magna copia datum, et aliquoties repetitum , ut fere assidua diarrhaea excitetur clysmate satis acri etiam determinata; potus refrigerans assiduo exhibitus Passiduo quoque simul revellentia fortia , in
usum Vocata, donec malum superatum sit vitatis Summopere, calore externo , medicamentis valide stimulantibus, moventibus , calefacientibus atque de- cubitu declivi, et supino. Apoplexiam a prae dominio lymphae extravasatae r- tam , facilius tolli, ait Boerrhaavius , OmiSsa , utpote hic fere nocente , missione sanguinis datis hydragogis fortissimis, statim ad alvum determinatis
116쪽
tum dissipantibus applicatis , maxime vesicatoriis largissimis, diu apertis , victu exsiccante fortibus epipasticis . fonticulis , setaceisque. CIV. Ill Van-S ieiten inanistri doctrinam commentans, huic non omnino assentit, cum , ex illisiana doctrina CXCIXJ, cerebellum exceperit a communi labet necessitate scilicet rationem reddendi per-. gentis adhuc vitae cordis et pulmonum confiteturque cerebellum insigniter laedi posse , vita superstite , et functionibus vitalibus non admodum vitiatis. Emetici usum fere improbat quanquam enim fateatur vomitoriorum usum convenire posse in hac
morbi specie, ubi corpus turget lentis et pituitosis humoribus , et pituitae vomitus frequens saepe adest, interim tamen cum ipso actu Omendi, humores magna
copia et impetu versus caput erantur, aliquid incerti habere existimat, tutioraque iudicat purgantia, quae valida esse debent. Confitetur tamen apoplexiae causam excitantem, quandoque haerere in ventriculo quam ergo aeque ac per Omitum , per alvum eXpellere convenit additque noscere se talem casum contigisse celeberrimo viro, qui in consortio amicorum , subito incoepit oculos hinc inde convertere , OX Obmutuit , et apoplecticus cecidit. Dum conclamatum crederent summi in arte viri, qui aderant, post quadrantem horae , nullo tentato remedio, praeter sanguinis missionem , Vomuit, praeter contentos in ventriculo cibos , ingentem copiam pituitae , et quidem tantam
quantam humanus ventriculus capere posse, Vix credi poterat. Statim redierunt sensus et motus, et blando somno refectus, sequenti die , omnino sanus fuit.
An ad illas Sennerti XXXIV x, haec observatiorion revocanda est In comment ad Scio 37, venena quae popleaeiam
producunt, dum in ventriculo haerent, prompto Vomitorio excutere jubet eoque scopo commendat, ut
117쪽
illico operantia, vitriolum album, ad draginam dimidiam , in unciis aquae duobus dilutum , vel tabaci
Frideris Hos anno assentit, de theoria pas- morum poplexiam producentium viden ' sequentemo, quanquam de illis Oerrhaavius nullam mentionem fecerit. Disputat an in hac specie quae lentum, glutinosum
pro causa agnoscit, sanguinis missio prodesse possit λet retus auctoritate plurimorum qui illam instituunt, sed moderatam, et cum cautela, non omnino improbanda ipsi videtur , si vires adhuc constant eo inprimis scopo , ut tutius postea, acria stimulantia applicari possint, cum minori motu rarefactionis subitae humorum, quae in hoc casu , nocere posset. Ipsi videtur male adscribi mortem venae sectioni , dum vi toties incurabilis morbi , aeger perit tunc enim mori posse post venae sectionem , non vero propter illam , quae bilia quam maxime distinguenda sunt tandem in debilioribus hominibus , sanguinis detractionem minuere quidem vires vitales, non tamen certam mortem inducere. - Nos autem , pace tanti magistri, incuJus verba olim nimis credidimus, inanem non adeo judicamus sanguinis , etiam parca quantitate, eductionem, in corpore exhausto , vel cachectico cum non una vice observaverimus a simili inutili venae sectione, ex promptu malum in pejus abire potiusque arbitramur aegrum sorte , quam medicina interire, eo magis quod ignotum adhuc habeamus, quo tendere possint vires vitae non exinanitae. Tutius arbitratur , antequam scindantur iugulares prius sanguinem extrahere , e brachio, vel pede postea e jugularibus , si repetita sanguinis missione Opus sit. Timet enim ne depletis prius cerebri venis,
malo quantitas sanguinis qua Versus attrahatur.
Demonstrat, in Pro 33 , et 27 , in vulneribus
118쪽
capitis, larga sanguinis missione, et evacuatione alup, depletas venas iterum in se recepisse extravasatum inc u calvariae sanguinem , quod non admittit in apo-plexia. At ex observatis aΙΙ conjectare licet quid
simile evenire in hoc morbo etiam posse, dummodo ab erosione , producta non fuerit effusio. Damnat acria , stimulantia medicamenta, et aquas anti-apoplecticas dictas , praesertim in lethora sanguinea.
Pars a M'. et ' tres apoplexiae agnoscit gradus , quorum Summus , et nunquam non lethalis, ab harmorrhagia cerebri pendet alter gradus tollit sensuum motuumque voluntariorum, ac rationis sum, non autem vitales prosternit actiones, nec in mortem semper terminatur, sed plerumque in hemiplecticos transit L sectus tertius denique , ac levissimus , quem apo-plexiam spasmodicam nominat, iisdem , ac secundus, se prodit notis , sed differt , quod breviori tempore plerumque debelletur , et rarius in paralyticos abeat affectus. Alios et alios , ab impedita liquidi nervet subtilissimi secretione , vel ab intercepto ejus influxu,
Compresso cerebro, pendere arbitratur. Qui summum apoplexiae gradum incurrunt, in terram concidunt, subito, omni mentis vi ac cogitatione , sensu quoque ac motu orbati cuncta membra sunt languida , et saccidari lingua obmutescit; palpebrae suspensae , et os hians comparent deglutitio sublata, et alvus et Vesica , non raro excrementa Sponte dimittunt. Facies tumet, ob distenta vasa; oculi prominentes, rigidi, vitrei, lacrymantur. Rupta in ore naribus ac auribus vasa sanguinem interdum fundunt, maxime post mortem , quae plerumque intra paucas
horas, ut Malpighio XXXI X evenit , vel ad
Summum , quartam diem locum habet. Inter varias causas, jam toties a nobis memoratas,
119쪽
quae hanc cerebri haemorrhagiam producere possunt, spasmum , ut eximiam in mannus annumerat; qui ab externis, remotisque a capite , corporis partibus, sanguinem redundantem , in lethorico homine, prO-
pellit ad caput debilitatum , dispositumque Spasmum,
in haemorrhagiis fere omnibus , atque etiam, in hac praesto SSe, testantur , ut ait auctor uncta magnitudini, pulsus durities , et antecedens extremorum refrigeratio , nec non ille quem quidam in artubus sentiunt, formicationis sensus. Atque etiam, hanc Ob causam , fieri censet, quod , experientia teste , cerebri
haemorrhagiam plerumque incurrant, qui spasmis , in abdomine maxime , aliquando fuerunt detenti, qui scilicet, colicis passionibus, praesertim spasmodicis , hypochondriaco malo , doloribus ex calculo Vesicae, item cistidis felleae, nec non qui diuturna alvi strictura laborarunt.
Primum et magnum auxilium , ubi adhuc restat aliqua salutis spes , cum omnibus optimis medicis proclamat ' annus venae sectionem, quam citam jubet esse , amplam , et ex magno foramine Arteriotomiam laudat, et sectionem jugularium Mavult tamen ut prius celebretur in pede, postea in brachio , seu collo; ne si secus fit, dato in parte superiore exitu , ex inferioribus, et corporis ambitu , ad caput major invitetur TuXus. Clysmata, et alvum ducentia commendat, sed non drastica Excitantia variis corporis partibus applicat
ut et rubefacientia, vesicantia, et etiam cauterium actuale, ad quartam colli vertebram Pedes jubet a frigore defendere. Prohibet si deglutiendi facultas super-eSt, spirituosa et volatilia. At, quod dolendum iri humano ingenio lo eodem tempore , laudat diapho
retica cinnabaro, succino , nitro , antimonio diaphoretico liquore c. c. cum tantillo tartari stibiati, ex
120쪽
aquis congruis quae pari modo , si mulantia , calefacientia , et irritantia, quisque iudicabit. Secundum gradum poplexiae fieri arbitratur H
mannia , a Seri in cerebro secessu , quem consequitur hemiplexia, et cum quo vita quidem servari potest, sed misera. Haec nascitur , inquit, chira sanguis quidem cum impetu , nimia copia congeritur ad caput, non tamen Vasa perrumpit, sed propter diuturnam tantum stagnationem , serum per poros secedit, ac descendens, vel ad cerebri basim , vel ad spinalis medullae alterutrum latus , eidemque incumbens, nerVΟ-rum influxum intercipit. Hanc plurimum etiam a spaSmis fieri amplexiam, autumat auctor, et quidem aliqua cum ratione, cum nulla fere sit, primo visu , di ferentia , inter affectus soporosos et poplexiam , nisi quod illa repente accedat vixque hanc promptitudinem , ab alia causa , quam a paSmis, repetere possis. Venae sectionem instituere, in hac apoplexiae specie, iubet quoque m annus, si mox post primam mali invasionem, accersitur medicus , pulsumque celerem, cum facie rubicunda deprehendat. Quam regulam admodum incertam, ultra videbimus. Properat deinceps ad clysteres paulo acriores et stimulantes, ex herbis aromaticis, cum salibus neutris.
Instituit etiam pediluvia , ex aqua tepidiori, herbisque nervinis, cum floribus hamomillae, summitatibus millefolii , cineribusque clavellatis , parata , quibus pedes profundius immittuntur. Si post Venae sectionem supersunt spasmi partium internarum , et humorum veluti febrilis ebullitio , hos iubet temperare diaphoreticis , et praecipitantibus pulveribus, superius nominatis , quibus addit suum liquorem nodinum mineralem , spiritum volatilem tartari , Cic. Si perseveraverint sopor, et sterio , se in usum fuisse , ait, summo cum fructu, emeticum propinare,