C. Cornelii Taciti opera omnia

151쪽

ANNALIUΜ LIB. XIV. 43 adversus progeniem ejus atrox ausuros. ' respondit: perpetraret Anicetus promissa. ' Qui nihil cunctatus, poscit summam sceleris. Ad eam vocem Nero, illo sibi die dari imperium, auctoremque tanti muneris libertum ' profitetur. Ire propere, duceretque promptissimos ad usisa. Ipse audito, venissse missJ Agrippinae

nuntium Agerinum,' scenam ultro criminis parat gladiumque, dum mandata perfert, Vicit inter pedes ejusci tum quasi deprehenso, vincla injici' jubet, ut exitium Principis molitam matrem, judore deprehensi sceleris sponte mortem sumpsissse confingeret. VIII. INTER 1 vulgato Agrippinae periculo, quasi casu evenisset, ut quisque acceperat, decurrere ad litus. Hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere alii, quantum corpus sinebat,

vadere in mare; quidam manus protendere. Questibus, votis, clamore diversa rogitantium, aut incerta respondentium, omnis ora compleri adfluere ingens multitudo cum luminibus, atque ubi incolumem esse pernotuit, ut ad gratandum, sese expedire, donec aspectu armati, minitantis agminis disjecti sunt. Anicetus villam statione circumdat, refractaque anua, obvios servorum arripit, donec ad fores cubiculi veniret cui pauci

adstabant, ceteris terrore inrumpentium exterritis.

Cubiculo modicum lumen inerat, ancillarum

152쪽

r CORNELII A cIT Iunx magis ac magis anxia Agrippina, quod nemo a filio, ac ne Agerinus quidem. Asiam fere litore faciem nunc, solitudinem ac repentinos strepitus .extremi mali indicia. Abeunte dehinc ancilla, Tu quoque me deseris, ' prolocuta respicit Anicetum, trierarcho Herculeo QOloarito, centurione classiario, comitatum. Ac, si ad visendum venisset, resinam' nuntiaret sinfacinus patraturus, nihil se de filio credere non imperatum parricidium.' Cucumsistunt lectum percusssores,is prior trierarchus fusti caput ejus adflixit. Nam in mortem centurioni ferrum destringenti, protendens uterum, Ventrem feri, V exclamavit multisque vulneribus consecta est. IX. HIE consensu produntur. Aspexeritne matrem exanimem Nero,, sermam corporis ejus laudaverit, sunt qui tradiderint, sunt qui abnuant. Cremata est nocte eadem, convivali lecto, exsequiis vilibus. Neque, dum Nero renim potiebatur, congestain clausa humus mox domesticorum cura, levem tumulum accepit, viam iseni propter villam Caesaris dictatoris, quae subjectos sinus editissima prospectat. Accenso rogo, libertus ejus, cognomento nester, ipse ferro se

transegit incertum caritate in patronam, an metu exitii Hunc sui finem multos ante annos crediderat Agrippina, contempseratque Nam consulenti super Nerone, responderunt Chaldaei sere

153쪽

ANNALIUM LIB. XIV. t s it imperaret, matremque occideret atque illa, occidat,' inquit, dum imperet.VX SED a Caesare persecto demum scelere, magnitudo ejus intellecta est reliquo noctis, modo per silentium defixus, saepius pavore exsurgens, mentis inops lucem opperiebatur, tamquam exitium adlaturam. Atque eum, auctore Burro, prima centurionum tribunorumque adulatio ad spem firmavit, prensantium manu gratantiumque, quod discrimen improvisum, matris acinus Vasisset. Amici dehinc adire templa: , coepto exemplo, proxima Campaniae municipia victimis legationibus laetitiam testari. Ipse, diversa simulatione, maestus, quasi incolumitati suae infensus, ac morti parentis inlacrimans Quia tamen non ut hominum vultus, ita locorum facies mutantur, obversabaturque maris illius, litonim gravis aspectus erant, qui crederent, sonitum tubae collibus circum editis, planctusque tumulo matris audiri Neapolim concessit, iterasque ad senatum misit, quarum summa erat. XI. REPERTuicum ferro percussorem Agerinum, ex intimis Agrippinae libertis, ciuisse eam poenam conscientia, qua scelus paravissctet.'

Adjiciebat crimina longius repetita ' quod consortium imperii, juraturasque in feminae verba praetorias cohortes, idemque dedecus senatus, populi speravisset ac posteaquam frustra op-

154쪽

C. CORNELII A cITItata sint, insensa militibus patribusquein plebi, di1suasisset donativum, congiarium, periculaque viris inlustribus instruxisset Quanto suo

labore perpetratum, ne inrumperet curiam, negentibus externis responsa dares V emporiini quoque Claudianorum obliqua insectatione, cuncta ejus dominationis flagitia in matrem transtulit, publica fortuna exstinctam' reserens : namque naufragium narrabat. Quod breuitum fuime, quis adeo hebes inveniretur, ut crederet aut a muliere naufraga missum cum telo unum, qui cohortes,4 classes Imperatoris perfringeret Ergo non jam Nero, cujus immanitas omnium questus anteibat, sed adverso rumore Seneca erat, quod oratione tali consessionem scripsisset.

XII. isto tamen certamine procerum decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria, utque Quinquatrus, quibus apertae essent insidiae, ludis annuis celebrarentur aureum Minervae simulacrum in curia, & juxta rincipis imago statueretur dies natalis Agrippinae inter nefastos esset.' Thrasea aetus, silentio, vel brevi adsensu priores adulationes transmittere solitus, exiit tum senatu, ac sibi causam periculi fecit, ceteris libertatis initium non praebuit Prodigia quoque crebra, irrita intercesshre. Anguem enixa mulier Walia in concubitu mariti fulmine exanimata jam sol repent o curatus,

155쪽

laetae de caelo quatuordecim Urbis regiones equae adeo sine cura deum eveniebant, ut multos post annos Nero imperium, scelera continuaverit. Ceterum, quo gravaret invidiam matris, eaque demota, auctam lenitatem suam testificaretur, seminas inlustres Juniam, Calpurniam, praefectura functos Valerium Capitonem, Licinium Gabolum, sedibus patriis reddidit, ab Agrippina olim

pulsos. Etiam Lolliae Paullinae cineres reportari, sepulcrumque exstrui permisit quosque ipse nuper relegaverat, Iturium ti Calvisium, poena exsolvit. Nam Silana fato functa erat, longinquo ab exsilio Tarentum regressa, labante jam Agrippina, majus inimicitiis conciderat, vel tum mitigata. XIII. UNcTANT 1 in oppidis Campaniae, quonam modo Urbem ingrederetur an obsequium senatus, an studia plebis reperiret' anxio contra deterrimus quisque, quorum non alia regia secundior exstitit, invisum Agrippinae nomen, Wmorte ejus accensum populi favorem ' disserunt Iret intrepidus, Qvenerationem sulcoram experiretur. Simul se praegredi' exposcunt, promptiora, quam promiserant, inveniunt: obvias tribus, festo cultu senatum conjugum ac liberorum agmina per sexum L aetatem disposita exstructos, qua incederet, spectaculorum gradus, quo modo triumphi visuntur. Minc su- La

156쪽

i C. CORNELII TACITI perbus, ac publici servitii victor, Capitolium adiit, grates exibivit seque in omnes libidines effudit,

quas male coiircitas qualiscumque matris reverentia tardaVerat.

XIV. VETu illi copia erat, curriculo quadrigairam insistere nec minus foedum studium cithara ludicrum in modum canere, cum caenaret:

quod regibus, antiquis ducibus factitatum'

memorabat idque vatum laudibus celebre, deorum honori datum. Enimvero cantus Apol- lini sacros, alique ornatu adstare, non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa, numen praecipuum, praescium.' Nec jam sisti poterat, cum Senecae ac Burro visum, ne Utraque pervinceret, alierum concedere. Clausumque vallo Vaticana spatium, in quo equos regeret, haud promiscuo spectaculo mox ultro vocari populus Romanus, laudibusque extollere, ut est vulgus cupiens voluptatum, , si eodem Princeps trahat, laetum. Ceterum evulgatus pudor non satietatem, ut rchantur, sed incitamentum attulit. Ratusque dedecus molliri, si plures foedasset, nobilium Amiliarum posteros, gestate venales, in scenam deduxit quos fato perfunctos, ne nominatim tradam, majoribus eorum tribuendum puto. Nam

ejus flagitium est, qui pecuniam ob delicia

potius dedit, quam ne delinquerent. Notos quoque equites Romanos operas arenae promit-

157쪽

ANNALIUM LIB. XIV. 49tere subegit, donis ingentibusci nisi quod merces ab eo, qui jubere potest, vim necessitatis af

fert.

XV. NE TAMEN adhuc publico theatro dehonestaretur, instituit ludos, uvenalium Vocabulo, in quos passim nomina data non nobilitas cuiquam, non aetas, aut acti honores impedimento, quominus Graeci Latinive histrionis artem exercerent, usque ad gestus modosque haud viriles. Quin feminae inlustres deformia meditari exstructaque apud nemus, quod navali stagno circumposuit Augustiis, conventicula, axiponae, posita veno inritamenta luxusci dabanturque stipes, quas boni necessitate, intemperantes gloria, consumerent. Inde gliscere sagitia, infamia nec ulla moribus olim corruptis plus libidinum circumdedit, quam illa colluvies Vix artibus honestis pudor retinetur nedum, inter certamina vitiorum, pudicitia, aut modestia, aut quidquam probi moris reservaretur Postremo ipse

scenam incedit, multa cura tentans citharam praemeditans, adsistentibus familiaribus : accesserat cohors militum, centuriones tribunique; maerens Burrus, ac laudans. Tuncque primum conscripti sunt equites Romani, cognomento regusianorum, aetate ac robore conspicui, & pars ingenio

procaces, alii in spe potentiar. Hi dies ac noctes plausibus personare formam Principis vocemque

158쪽

xso C. CORNELII A cITI deum vocabulis appellantes quasi per virtutem clari honoratique agere. XVI. NE TAMEN ludicra tantum Imperatoria artes notescerent, carminum quoque studium adsectavit, contractis quibus aliqua pangendi facultas. Nec dum insignis ariatis nati, considere simul, adlatos, vel ibidem repertos versus connectere atque ipsius Verba quoquo modo prolata, supplere quod species ipsa carminum docet, non impetu instinctu, nec ore uno fluens. tiam sapientiae doctoribus tempus impertiebat post epulas, utque contraria adseverantium discordiae eruerentur nec deerant, qui ore vultuque tristi inter oblectamenta regia spectari cuperent. XVII. Sua idem tempus, levi contentione atrox caedes orta inter colonos Nucerinos ompeianosque, gladiatorio spectaculo, quod Livineius Regulus, quem motum senatu retuli, edebat quippe oppidana lascivia invicem incesssentes, probra, deinde saxa, postremo ferrum sumpsere, validiore Pompeianorum plebe, apud quos spectaculum edebatur. Ergo reportati sunt in urbem multi e

Nucerinis trunco per Vulnera corpore, ac plerique liberorum ac parentum mortes deflebant. Cujus

rei judicium Princeps senatui, senatus consulibus permisit. Et rursus re ad patres relata, prohibiti publice in docem annos ejusmodi coetu ompeiani, collegiaque, quae contra leges instituerant,

159쪽

ANNALIUM LIB. XIV. si di luta. Livineius, & qui alii seditionem conciverant, exsilio multati sunt.

XVIII. Morus senatu, Pedius Blaesus, accusantibus Cyrenensibus, violatum ab eo thesaurum Esculapii delectumque militarem pretio ambitione corruptum.' Iidem Cyrenenses reum agebant Acilium Strabonem, praetoria potestate usum, & missum disceptatorem a Claudio agrorum, quos regis Apionis quondam habitos, iapopulo Romano cum regno relictos, proximus quisque posses x invaserant, diutinaque licentia, injuria, quasi ure, aequo, nitebantur. Igitur judicatis agris, orta adversus judicem invidia: senatus, ignota sibi esse mandata Claudii, &consulendum Principem' respondit Nero, probata Strabonis sententia, ' se nihilominus subvenire sociis, & usurpata concedere,' scripsit. XIX. SEuIUNTUR virorum inlustrium mortes,

Domitii Afri M. Servilii, qui sunt is honoribus,, multa eloquentia viguerant. Ille orando causas, Servilius diu foro, mox tradendis rebus Romanis celebris .elegantia vitae, quam clariorem effecit, ut par ingenio, ita morum diversus. XX. NERONE quartum, Cornelio Coo consulibus, quinquennale ludicrum Romae institutum est, ad morem Graeci certaminis, Varia fama, ut

cuncta serme nova. Quippe erant, qui Cn. quoque Pompeium incusatum a senioribus' ser.

160쪽

rsa C. CORNELII ACITI Tent, qxiod mansurain theatri sedem posuisset: nam antea subitariis gradibus,, cena in tem ius structa, ludos edi solitos vel si vetustiora repetas, stantem populum spectavisse ne si

consideret, theatro dies totos ignavia continuaret. Spectaculorum quidem antiquitas ser-Varetur, quotiens praetores ederent, nulla cuiquam civium necessitate certandi. Ceterum abo-

litos paxillatim patrios mores, funditus everti per accitam lasciviam, ut, quod usquam corrumpi& corrumpere queat, in Urbe visatur, degeneretque studiis externis juventus, gymnasic otia, turpes amores exercendo, Principes senatu auctoribus : qui non modo licentiam vitiis permiserint, sed vim adhibeant proceres Romani, speci orationum, carminum scena polluan- tur. Quid superesse, nisi ut corpora quoque nudcnt,in caestus adsumant, easque pugnas pro

militia, armis meditentur' An justitiam augurii, decurias equitum, egregium judicandi munus expleturos, si fractos sonosin dulcedinem vocum perite audissent' Noctes quoque dedecori adjectas, ne quod tempus pudori relinquatur, sed coetu promiscuo, quod perditissimus quisque per diem concupiverit, per te

nebras audeat.

XXI. LUnisi s ipsa licentia placebat, ac tamen honesta nomina praetendebant: Μ ore