C. Cornelii Taciti opera omnia

231쪽

terna nobilitate complexus, claro apud vulgum rumore erat, per virtutem, aut species virtutibus similes. Namque facundiam tuendis civibus exercebat, largitionem adversus amicos; ignotis quoque comi sermone, congressu. derant etiam fortuita, corpus procerum, decora facies: sed procul gravitas morum, aut voluptatum Pa

cimoniaci lenitati ac magnificentiae, Waliquando luxu indulgebat. Idque pluribus probabatur, qui in tanta vitiorum dulcedine, summum imperium non restrictum, nec perseverum volunt.

XLIX IN1Tiu conjurationis non a cupidine ipsius fuit nec tamen facile memoraverim, quis primus auctor, cujus instinctu concitum sit, quod tam multi sumpserunt. Promptissimos Subrium Flavium, tribunum praetoriae cohortis, & Sulpicium Asprum, centurionem, exstitisse, constantia

exitus docuit. Et Lucanus Annaeus, lautiusque Lateranus, consul designatus, vivida odia intu-lεre Lucanum propria causae accendebant, quod famam carminum ejus premebat Nero, prohibu

ratque ostentare, anus adsimulatione Lateranum, consulem designatum, nulla injuria, sed amor reipublicae sociavit. At Flavius Scevinus,& Afranius Quintianus, terque senatorii ordinis, contra famam sui principium tanti facinoris capessivεre. Nam Scevino dissoluta luxu mens,

proinde vita somno languida Quintianus mollitia

232쪽

a et C. CORNELII A cITI corporis infamis Q Nerone probroso carmine distamatus, contumelias ultum ibat. L. ERGO, dum scelera Principis, finem

adesse imperii, deligendumque qui sessis rebus

succurreret, ' inter se aut inter amicos aciunt, aggregavere Tullium Senecionem, Cervarium Ρr culum, Vulcatium Araricum, Julium Tugurinum, Munatium Gratum, Antonium Natalem, Martium Festum, equites Romanos ex quibus Senecio, praecipua familiaritate Neronis, speciem amicitiae etiam tum retinens, eo pluribus periculis conflictabatur. Natalis particeps ad omne secretum Pisoni erat. Ceteris spes ex novis rebus petebatur.

Adscitae sunt, super Subrium, Sulpicium, de

quibus retuli, militares manus, Granius Silvanus QStatius Proximus, tribuni cohortium praetori rum, Maximus Scaurus & Venetus Paulus, centuriones. Sed summum robur insenio Rufo, praesecto, videbatur quem vita famaque laudatum,

per saevitiam impudicitiamque Tigellinus in animo rincipis anteibat, fatigabatque criminationibus, ac saepe in metum adduxerat, quasi adulterum Agrippinae, desiderio ejus ultioni intentum.' Ιgitur ubi conjuratis, praefectum quoque praetorii in partes descendisse, crebro ipsius sermone facta fides promptius jam de tempore ac loco caedis agitabant. Et cepisse impetum' Subrius Flavius ferebatur in scena canentem

233쪽

ANNALIUM LIA XV. et asNeronem adgrediendi, aut cum ardente domo, per noctem huc illuc cursaret incustoditus.'

Hic occasio solitudinis ibi ipsa frequentia tanti

decoris testis, pulcherrimum animum exstimulaverant nisi impunitatis cupido retinuisset, magnis semper conatibus adversa. LI. INTER 1 cunctantibus prolatantibusque spem ac metum, Epicharis quaedam, incertum quonam modo sciscitata, neque illi ante ulla rerum honestarum cura fuerat accendere, Marguere conjuratosci ac postremo lentitudinis eorum pertaesa, in Campania agens primores lassaariorum Misenensium labefacere,, conscientia inli. gare confixa est tali initio. Erat Chiliarchus in ea classe Volusius rocul is, occidenda matris Neronis inter ministros, non ex magnitudine sceleris provectus, ut rebatur. Is mulieri cognitus, seu recens orta amicitia, dum merita erga Neronem sua, quam in irritum cecidissent, 'aperit, adjicitque questus, destinationem vindictae, si facultas oriretur,' spem dedit posse impelli, plures conciliare nec leve auxilium

in classe crebras occasiones,' quia Nero multo apud Puteolos, Misenum maris usu laetabatur.

Ergo Epicharis plura: omnia scelera Principis

orditur: meque senatui quid manere, sed provisum quonam modo poenas eversae reipublicae daret accingeretur modo nauare operam,

234쪽

226 C. CORNELII A cITI militii acerrimos ducere in partes, ac digna pretia exspectaret. ' Nomina tamen conjuratorum reticuit. Unde Procul indicium irritum fuit, quamvis ea, quae audierat, ad Neronem detulisset. Accita quippe Epicharis .cum indice composita, nullis testibus innixum facile confutavit. Sed ipsa in custodia retenta est, suspectant Nerone, haud falsa esse, etiam quae vera

non probabantUr.

LII. CONJυRATIs tamen metu proditionis permotis, placitum maturare caedem apud Baias, in villa Pisonis cujus amoenitate captus Caesar Crebro ventitabat, balneasque & epulas inibat, o Ds excubiis, fortunae suae mole Sed abnuit Piso ' invidiam' praetendens, si sacra menta diique hospitales caede qualisciamque rincipis colentarentur Melius apud Urbem in illa invisa, spoliis civium exstructa domo, vel in publico patraturos, quod pro republica suscepissent.' Haec in commune : ceterum timore

occulto, ne L. Silanus, eximia nobilitate, disciplinaque C. Cassii, apud quem educatus erat, in omnem claritudinem sublatus, imperium invaderet, prompte daturis operam, qui a conjuratione integri essent, quique miserarentur Neronem, tamquam per scelus intersectum. Plerique Vestini quoque consulis acre ingenium vitavisse Ῥisonem ' crediderunt, ne ad libertatem

235쪽

ANNALiv LI a. v. et 7 moveretur, vel delecto Imperatore alio sui muneris rempublicam faceret.' Etenim expers conjurationis erat quamvis super eo crimine Nero vetus adversus insontem odium exple

verit.

LIII. TANDEM statuere, Circensium ludorum die, qui Cereri celebratur, exsequi destinataci quia Caesar, rarus egressu, domoque aut hortis clausus, ad ludicra Circi ventitabat promptioresque aditus erant laetitia spectaculi ordinem insidiis composuerant, ut Lateranus quasi subsidium rei familiari oraret, deprecabundus , genibus Principis accidens, prosterneret incautum p meretque, animi validus, corpore ingens. Tum jacentem .impeditum, tribuni & centu- riones, & ceterorum ut quisque audentiae habuisset, adcurrerent, trucidarentque primas ibi partes' expostulante Mevino, qui pugionem, templo Salutis in Etruria, sive, ut alii tradidere, Fortunae Ferentino in oppido detraxerat, gestabatque velut magno operi sacrum Inte- rim is apud aedem Cereris opperiretur, unde eum praefectus Fenius, ceteri accitum serrent in castra, comitante Antonia, Claudii Caesaris filia, ad eliciendum vulgi favorem V quod C. Plinius memorat. Nobis quoquo modo traditum non occultare in animo fuit, quamvis absurdum videretur aut inanem ad spem Antoniam nomen

236쪽

eta C. CORNELII TACITI .periculum commodavisse, aut Pisonem, notum amore uxoris, alii matrimonio se obstrinxisse nisi si cupido dominandi cunctis affectibus flagrantior

est.

LIV. SED mirum quam inter diversi generis, ordinis, aetatis, sexus, dites, pauperes, taciturnitate omnia cohibita sint donec proditio coepit a domo Scevini qui pridie insidiarum, multo sermone cum Antonio Natale, dein regressus domum, testamentum obsignavit promptum Minapi: gionem, de quo supra retuli, vetustate obtu- sum' increpans, asperari saxo in mucronem ardescere' jussit. Eamque curam liberto Milicho mandavit. Simul adfluentius solito convivium initum: servorum carissimi libertate, alii pecunia donati atque ipse maestus, & magnae cogitationis manifestus erat, quamvis laetitiam vagis sermonibus simularet Postrem vulneribus ligamenta, quibusque sistitur sanguis, parare' eumdem Milichum monet; sive gnarum conjurationis, illicusque fidum, seu nescium, tunc primum arreptis suspicionibus, ut plerique tradidere, de consequentibus. Nam cum secum servilis animus praemia perfidiae reputavit, simulque immensa pecunia, potentia obversabantur, cessit fas, salus patroni, acceptae libertatis memoria. Etenim uxoris quoque consilium adsumpserat, muliebre ac deterius quippe

237쪽

ANNALIUM LIB. XV. 229 ultro metum intentabat, multosque adstitisse liberio ac servos, qui eadem viderint nihil profuturum unius silentiumci a praemia penes 'unum fore, qui indicio praevenisset.' . IGITυR, coepta luce, Milichus in hortos Servilianos pergit , cum foribus arceretur, magna, latrocia adferre' dictitans, deductusque ab anitoribus ad libertum Neronis, paphroditum, mox ab eo ad Neronem, urgens periculum,

graves conjurationes, wcetera quae Udierat, conjectaveratque docet. Telum quoque in necem ejus paratum ostendit, accirique reum jussit. Is raptus per milites, raesensionem orsus, Ferrum, cujus argueretur, olim religione patria cultum, in cubiculo habitum, ac fraude li- berti subreptum' respondit Tabulas testamenti saepius a se, incustodita dierum observatione, signatas. iecunias, libertates servis Mant dono datasci sed ideo tunc largius, quia cienui jam re familiari, instantibus creditoribus, testamento diffideret Enimvero libe- ciales semper epulas striixisse, vitam amoe- nam, iuris judicibus parum probatam. menta vulneribus nulla jussu suo; sed quia ce- uera palam vana objecisset, adjungere crimen, cujus se pariter indicemis testem faceret.' Adjicit dictis constantiam incusat ultro intes

tabilem, consceleratum, V tanta vocis ac ub

238쪽

aso C. CORNELII Ae ITItus securitate, ut labaret indicium, nisi Milichum Uxor admonuisset, Antonium Natalem multa cum Scevino, ac secreta conlocutum .esse utrosque C. Pisonis intimos.' LVI. Roo accitur Natalis & diversi interrogantur quisnam is sermo, qua de re suisset cum exorta suspicio, quia non conmientia responderant inditaque vincla. Et tormentorum aD pectum ac minas non tulere. Prior tamen Natalis, totius conjurationis magis gnarus, simul arguendi peritior, de Pisone primum fatetur. Deinde adjicit Annaeum Senecam, sive internuntius inter eum Pisonemque fuit, sive ut Neronis gratiam pararet, qui infensus Senecae, omnes ad eum opprimendum artes conquirebat. Tum, cognito Natalis indicio, Scevinus quoque pari imbecillitate, an cuncta jam patefacta credens, nec ullum filentii emolumentum, edidit ceteros ex quibus Lucanus, Quintianusque, Senecio diu abnuεre. Post promissa impunitate corrupti, quo tarditatem excusarent, Lucanus Aciliam matrem suam, salaintianus Glicium Gallum, Senecio Annium Pollionem, amicorum praecipuos, nominaVere. LVII. Tuar interim Nero, recordatus Volusii Procul indicio Epicharin attineri, ratusque muliebre corpus impar dolori, tormentis dila-ccrari bubet. At illam non verbera, non ignes, non ira eo acrius torquentium, ne a semina sper-

239쪽

ΑNNALIUM LIB. XV. 23 Inerentur, Pervicere, qui odecta denegaret. Sic primus quaestionis dies contemptus. ostero clima eosdem cruciatus retraheretur gestamine sellae nam dissolutis membris insistere nequibat vinclo fasciae, quam pectori detraxerat, in modum laquei ad arcum sellae restricto, indidit cervicem, corporis pondere connisa, tenuem jam spiritum expressit clariore exemplo libertina mulier, in tanta necessitate, alienos, ac prope ignotos protegendo, cum ingenui, Quiri .equites Romani, senatoresque, intacti tormentis, carissima suorum quisque pignorum proderent. Non enim omiti hanc canus quoque, Senecio, & Quintianus passim conscios edere, magis magisque pavido Nerone, quamquam multiplicatis excubiis semet sepsisset.

LVIII. Qui Nin Urbem, per manipulos occupatis moenibus, insesso etiam mari, amne, velut in custodiam dedit. solitabantque per ora, peri mos, rura quoque .proxima municipiorum, pedites equitesque permixti Germanis, quibus fidebat Princeps, quasi externis. Continua hinc, juncta agmina trahi ac foribus hortorum alacere. Atque ubi dicendam ad causam introissent, laetatum erga conjuratos, si fortuitus sermo, ω biti occursus, si convivium, si spectaculum simul inissent' pro crimine accipi cum super Neronis ac Tigellini saevas percunctationes, Fenius

240쪽

C. CORNELII A cITI

quoque Rufus violenter urgeret, nondum ab indicibus noniinatus, scd quo fidem inscitiae pararet, atrox adversus socios. Idem Subrio Flavio adsistenti, innuentique an inter ipsam cognitionem disi tringeret gladium, caedemque patraret, renuit, infregitque inapetum jam manum ad capulum

referentiS.

LIX FUERE, qui prodita conjuratione, dum auditur Milichus, dum dubitat Scevinus, hortarentur Pisonem, pergere in castra, aut rostra escendere, studiaque militum, populi tentare: si conatibus ejus conscii aggregarentur, secuturos etiam integros magnamque motae rei

famam, quae Lirimum in novis consiliis valeret Nihil ad versum hoc Neroni provisum : etiam fortes viros subitis terreri; nedum ille scenicus, Tigellino scilicet cum pellicibus suis

comitante, arma contra cieret Multa expe-

riendo confieri, quae segnibus ardua videantur. Frustra silentium, fidem in tot consciorum animis, corporibus sperari. Cruciatu, aut praemio, cuncta pervia esse Venturos, qui ipsum quoque vincirent, postremo indigna nece adficerent. Quanto laudabilius periturum, dum amplectitur rempublicam, dum auxilia libertati invocat Miles potius deessset, plebes desereret, dum ipse majoribus, dum posteris, si

vita praeriperetur, mortem adprobaret Im-