장음표시 사용
351쪽
iis est, quibus ex Rubricis interdicitur omnis celebrati alterius Festi, atque adeo etiam celebrati anniversarii dedicati0nis Ecclesiarum et per hoc ipsum est, qu0dhi aliique huiusmodi dies pro Ecclesiarum consecrati0ne minime sunt eligendi. Item in Bituntina reperitur Sacram Rituum C 0ngregati0nem similiter respondisse; nam cum Capitulum exposuerit quod antiquitus ab immemorabili celebratum fuerit 0ssicium Consecrationis Ecclesiae sub die mensis Maii, et anno postmodum circiter 1679 Episcopus ad alterum diem, consecrat Altari maiore eiusdem Ecclesiae, praelatum dedicati0nis ossicium transtulerit, nempe ad diem primam Septembris contra
Decret S. R. α; et supplicarit Capitulum)declarari an dicta translatio deberet sustineri vel p0tius remitti in praedictam diem Maii S. R. C. die 1 Oct. 170 respondit 4 Negative ad primam partem, assirmative ad secundam s. Ex quibus omnibus resp0nsionibus, ut cetera omittantur quae adduci adhuc possent, eruitur diem semel assignatam pro anniversari dedicationis Ecclesiarum celebrando mutari n0 posse, nec in acultate pisc0porum esse, inc0nsulta S. Sede hanc mutationem inducere ac proinde Sacram C0ngregationem, data ut Supra responsi0ne, leges et ritus sapienter statutos, et certis validisque principiis et regulis innixos voluisse tect0s artoSque manere, pro quibus tuendis ipsa est c0nstituta. Ad unisui Dari quidem p08sunt plures Titulares unius Ecclesiae, liget ut plurimum unus esse soleat, sub cuius n0mine primitus aedificatur et dedicatur Ecclesia. Hi autem si plures sint, vel sunt simul, nempe si sub eorum simul nomine dedicatur Ecclesia, vel successive dati. 0mmunis tamen usus is est mnium sere Ecclesiarum ut unicum habeant Titularem, et si plures sint, nonnisi sub unius rati0ne agn0- Scantur, exceptis quibusdam, iisque raris exemplis, quae semper eas respiciunt Ecclesias, quae pluribus simul Sanctis fuerunt initio ab ipsa c0nsecratione peculiari modo dicatae. Cum vero Ecclesiae dedicatio nonnisi vel in unius Sancti h0norem, Vel plurium sub ratione unius fieri consueverit, unaquaeque Ecclesia suam propriam appellationem ab ipsa sui dedicatione desumit. Plures dictum est supra dari p0sse itulares successiveri ita ut Ecclesiae uni Sancto dicata et ab illius nomine appellatae alter Titularis addatur qui ipsa aliud n0men, sive relicto sive etiam retento pri0re, accipiat. Id tamen n0 ita frequenter, imm rarissime occurrit, et ob hanc causam solet evenire, qu0 nempe antiquiores illae primariae loc0rum celesiae, iam inde a priscis temp0ribus pera et studio primorum cuiusque sedis Antistituta erectae, iuxta veterem Ecclesia morem ab ipsis p0stolis eorumque discipniis tradi tum , Sancto cuidam dicatae fuerunt; at p0stmodum contigit, ut ii ipsi Antistitus, qui eas rexerunt, e vivis excessi in iisd Ecclesiis quiescentes sanctitatis fama et miraculorum gl0ria floruerint; et ita laetum est ut 0puli, e0rum se impl0rata, subsidium in suis vel spiritualibus vel temp0ralibus necessitatibus experti, frequentissimo con eursu e0s sint Venerati, eosque perh0 ipsum in Patr0 nos etiam agnoverint
talesque communi omnium consensu revera evaserint. Quandoque etiam factum est tipsa Ecclesiae, obliterato apud ignarum Saltem vulgum pri0ri tituto, communi deinceps nomine ab his sint appellatae Plura adduci de hoc exempla possunt, quae qui
desiderat, adire auctores poterit, qui suse de hac materia pertractant. At quocumque modo sint Ecclesiarum Titulares, vel ab ipsa Ecclesiarum dedicatione selecti et constituti, vel successive ut supra adsciti, ac ut tales ab immemorabili temp0re et universali populorum c0n- Sensu et veneratione recepti, haud quidem liget, nisi accedat novae Ecclesiae dedicatio, itularem mutare, et alium illi subrogare. Nam, ut supra Dotatum est, unaquaeque Ecclesia ab illius Sancti nomine, cui dedicata fuit, suam accipit appellationem
et sicuti nova cclesiae dedicatio, stante integra priore C0nsecrati0ne inanis omnino est, quia inaniter consecratur qu0d execratum non evasit, ita inanis Titularis mutati esset, relictis vel unico vel pluribus qu0vis m0d constitutis, et alio illis sub rogato : simul autem iniuri0sa nimis esset haec Titularis mutati cum nulla sit ratio alium prae ili inducere. Hinc est, quod si eveniat Ecclesiam aliquam dirutam iterum aedificari iterumque c0nsecrari, non alio quam priori titulo dedicatur aequum enim quam maxime est ut 0dem nomine deinceps nuncupetur, quo alias ab ipsa
prima sui erectione insignita fuit, illudque
in nova consecratione iure retineat. Hisce
positis quisque per se videt non aliter S. R. C. huic ubi nisi negative respondere potuisse; haec enim resp0nsio prin-
352쪽
cipiis, praxi et exemplis est maxime c0nsormis, a quibus noluit declinare: nam vel in ipsa consecratione Ecclesia non unum sed duos vel plures habuit Titulares, vel etiam successive iuxta modum expositum habuit; qu0cumque eos habuerit modo, is vel ii sunt vere et proprie Titulares, et iure retinendi sunt ac pr0 inde Episcop0
non est facultas vel uno retento, alium sub-r0gandi, vel ex du0bus unum exclyllen ii scilicet iure ordinari nequi prohibere te Ecclesia du0s habeat Titulares, et diis ici etiam appelletur titulo vel in s0lemni illius consecrati0ne usurpato, vel etiam stl0cessive addit : 0c enim esset limitus auctoritatis praetergredi et iniuriam Sincto in Titularem recepto in serre, qu0 nefas esset. Si autem quaesti0nes et iurgia excitantur, Episc0pi est ea tollere, animos componere et fideles de Ecclesiae legibus instruendo in ossici retinere.
Licet Titulus et Patronus inter se disserant, non semel tamen unus cum alio
c0nfunditur; ex quo fit ut ex Rubricarum verborum vel nimis libera vel parum accurata interpretatione errores enascantur quare breviter aliqua advertuntur ut inde pateat datae resp0nsionis undamentum. tuendo Titulus suam ducit originem iuxta Varronem, et ad aliquid indicandum accipitur eo sensu, quo rem quamcumque cui inscribitur indicet quodamm0do et tueatur. Vox haec plura significat, sive ad plura significanda usurpatur. Titulus ex. r. in Sacris Scripturis m0numentum qu0dcumque significat ad perpetuam rei alicuius memoriam servandam erectum quemad-m0dum Genesis cap. 28. dicitur de lacob, qui ad perennem memoriam, ubi celeberrimam habuit visi0nem, servandam, mane surgens lapidem tulit, quem capiti suo supposuerat, et insus desuper te illum in titulum reaeit. In iure accipitur pro cauSa, quo quis sibi rem aliquam vindicat, et iura sua contra quemcumque illa impugnantem defendit, unde dicitur titulus causae. Item hoc sensu, nempe causae, accipitur in Evangelio Ioan cap. 9. titulus quem Pilatus
scriptum assigi iussit Christi Domini Cruci,
quem titulum Matthaeus cap. 9. causam adpellatri et Marcus, utramque simul Vocem usurpans, Scribit erui titulus causae eius inscriptiι8, causae nempe ob quam Iesus Christus supplicio damnatus suit. In ipso Iuro pariter pro tubulis quibusdam accipi solet v 0 titulus, quae praediis assigi consueverant, descripto in eis palam p0ssess0ris n0mine, ut sic ab aliena invasi0 ne ea tuerentur e plane mod0, qu0 0stra etiam aetate gentilitia insignia vel picta vel insculpta ponuntur ad pr0prias cuiusque ditiones tuendas, qua super re scribit Augustinus, Exposit. 2 in Psalm 21 Ne domus ipsius invadat aliquis, Potens p0nit ibi titulos p0tentis, titulos mendaces : ipse vult esse possessor, et frontem domus suae de titul alieno muniri , ut cum titulus fuerit lectus, conterritus quis pote uti nominis abstineat ab invasi0n nonnulla alia hac voce c0mprehenduntur, quae omittenda cen
0u0ad praesens dubium et Liturgico
sensu , olim Ecclesiae ituli 0mine appellari consueverant quapropter Titulus et Ecclesia pro e0dem silmebantur : si de Sancto varisto legitur Ecclesiarum titulos Urbis Presbyteris divisisse, et de S. Marcello pariter, qui viginti quinque Titulos divisit
super sepulturas martyrum. Haec denominati ex eo orta est, quod cum Christiani d0mum aliquam divino cultui consecrarent Crucis vexillum in ea ponebant; unde a Titulo Crucis Dominicae, titulus nuncupabatur; atque hinc Theodosius imperator piae cepit, ut Gentilium delubra in Christianae Religionis cultum immutarentur, c0llocat in eis, inquit, venerandae christia-nue Religionis signo. Ecclesiae item Tituli dicti sunt a nomine illius Sancti, in cuius h0n0rem erige bantur, ut essent tamquam sanctitatis illius m0numenta Saepe etiam celesiae Tituli dictae fuerunt, desumpha denominatione titulo seu iundo illis attributo, quemadm0dum qu0que a titulo non semel et nomine sun datoris appellatae sunt unde veteres Christiani dom0s suas in Ecclesiam OnSecrantes eas p0stmodum a su nomine nuncupabant. Ut reliqua omittantur huius rei exempla, unum adducitur omnibus notissimum, quod duas simul comprehendit super expositas rationes huius appellationis, et Fundat0ris et Sancti, cui Ecclesia dicata est illud nempe quod in recitatione divini 0ssidii legitur in Breviario die prima Augusti in lectione quinta Tantus honor sacris illis vinculis haberi c0epit, ut propterea hoc nomine . Petri ad vincula Ecclesia titulo Eudoxiae dedicata sit in Ἐx-
353쪽
quiliis . His, ut alia mittantur quae in medium pr0 ferri p0ssent, de Titulo adn0tatis, pr0ut dicitur de Ecclesia, advertendum est hanc vocem tripliciter accipi 0sse. Vel enim lat sumitur, et tunc acile est
Titulum cum Patrono 00nfundere vel stricte, et tunc de eo tantum Sancto seu mysterio dicitur, a quo nomen ei imp0nitur vel demum nec adeo stricte ne adeo late accipitur, ut accipi eo sensu debeat, qui hic expositus est, sed pr0priissime tamen, quantum ad Rubricas earumque intelligentiam attinet, et dicitur de Mysteri seu
re quassumque 30ra, a qua Suam nuneupationem aliqua Ecclesia desumit. In o autem maxime dissert Titulus a Patrono, quod hic cum illo conssiridi queat, o diei titulus idem qui est Patronus, at non item ille . Ex titulo enim nequit inferri eumdem eqse etiam et atronum iuxta doctrinam tum Guieti, tum GaVanti. Dissert revera Patronus a Titulo. 0X
haec Patronus quidquid sit de illius ety-m0logia a profano seu civili sensu ad res Ecclesiasticas translata dupliciter accipitur prim iis aptatur, qui ob undatam seu aedifigatam cclesiam pr0priis sumptibus ius sibi Patronatus reservant, de quo agit i-tulus 7 lib. 3 Decretalium, et idcirco quilio iure p0tiuntur Patroni appellantur Se cundo, 0 nomen convenit Sanctis, qui in c0el regnant, suisque n0s apud Deum precibus iuvant iuxta germanam cath0licae Ecclesiae fidem, innumeris sanct 0rum Pa trum testimonii confirmatam; quos inter seligitur . Ioannes Damascenus, qui lib. 4,
Orthodoxae fidei, ita scribit uuid n0n
laboris suscipias ut Patronum quemdam nanciscaris, qui te mortali Regi isserat, actu nomine ad eum verba laciat Annon
igitur ii 0 norandi sunt, qui t0tius humani
generis patr0 nos se profitentur, ac De n08tri causa supplicant , uemadm0dum disseri Patronus a Patron0, qu0ad vocis vim et signification0m nuper allatam, ita inter se disserunt Patronus celesiae et Patronus l0cici siquidem praeter singulares Ecclesiae Patronum seu titulum quem cum Patr0n0 aliquoties, ut dictum est, confunditur datur etiam l0ci alicuius Patronus c0mmunis et generalis. In hoc autem disserunt L0ci et Ecclesiae Patr0ni, qu0d hic circumscribitur qu0dam-m0d et ad unam tantum g clesiam pr0prie pertinet, ille magis extenditur, ad pluros enim Ecclesias attinet locus enim
accipitur pro multitudine Cleri et p0puli,
seu p0tius, iuxta Guieti et Gavanti opinio
nem, pro multis cleris et populis in uno e0demque loe constitutis. Aliis etiam rationibus loci Patronus a Patr0n Ecclesiae dissert, quas hic asserre, utpote a prop0-
sit alienas, supervacaneum putatur.
Diversi dantur L 0q0rum Patroni scilicet datur Patronus Regni Pr0vinciae, Di 0ece-
sis, Civitatis. Datur etiam Patr0nus ppidi; sicuti datur in ppido vulgo di Farnes intra Di 0eces is qui pendiensis limites, ut in
Dubio, isque est S. Isidorus Agricola Iam loci alicuius Patr0nus Sanctus Vere et pr0prie ille talis est, qui sive perpetuo usu ac maiorum traditione, sive legitima electi0ne ac legibus in hac electione servatis, uti peculiaris apud Deum intercessor pr0- priusque suffragator ab universo loci illius et ero et popul c0litur et observatur quae Patr0ni definiti ab omnibus communiter admittitur Liturgicis auctoribus aliquid si excipiatur, quod illius substantiae n0n Lficit . . sidorus Agricola mem0rati ppidi, iuxta leges statutas et iuxta Decretum Urbani VII super electione Sanglorum in Patronos editum, peculiaris atronus electus est, et ab Ap0stolica Sede c0nfirmatus.
Cum talis sit, illius Festum ab oppidanis celebrari debet; 0nvenit enim ipsi uti praecipit Patron illius Festi celebratio
prae est Sanctissimi Salvatoris, sub cuius titulo erecta est Ecclesia Matrix tum quia plus habendus est l0ci quam Ecclesiae Patr0nus, plus enim habendus est totus loci alicuius Ierus et P0pulus, quam peculiaris Ecclesia tum quia Festum ali 0ni loci ex praecipuis est et primariis l0ci eiusdem Festivitatibus , adeoque illius Festum retinendum est, et cum ea praecedentia et mai0ri 0 lemnitate quae ei debetur. 0c quidem cons0num est Decreto alias dato
in Calaguritana diei 28 Septembris an . 1658, in qu dicitur Festum Patroni principalis
Civitatis ... at ubi 0 litur sestum peculiaris Patroni, nihil de Patr0n Civitatis, ex quo eruitur, nihil etiam de Patron Ecclesiae Matricis. Certis itaque innixa rationibus . R. . per negativam resp0nsi0nem ad primum dubium ab bligatione s0lvit oppida-n0s vulgo di Farnes celebrandi sub praecept Festum Dedicati0nis Sanctissimi Salvatoris, quod occurrit die n0na Novembis. His accedit, qu0d, ut ex re8p0nsi0ne ad secundum patet, per quam etiam ipsum secundum dubium s0 lutum manet Festum Titularis mem0ratae Ecclesiae Matrici haud
quidem illud est verum et pr0prium qu0d
354쪽
praedicta die movembris celebratur, scilicet Delieationis Ecclesiae Sanctissimi Salvatoris cum hac die, prima peragia suerit Ecclesiae consecratio, et haec ipsa in nova illius consecratione pro illius anniversario assignata); sed illud quo celebratur diei Augusti, Transfigurati0nis nempe D. N. I. C. quesiadm0dum decretum sui in una Var-mie n. di 29 Novembris 1755. Hoc idem declaratum confirmatumque sui per De
cretum Urbis datum die ougusti 183l, quo dicitur quod Festum Transfigurationis
D. N. l. C. in Archi basilica Lateranensi c- currens octav Idus Augusti ceu Titularis fuerit hactenus celebratum qu quidem die idcirco a me. Gregorius Papa XVI idem Festum Transfigurationis celebrandum aliis etiam in locis c0ncessit, et e ritu qui Titularibus c0nvenit, et iuxta C0nstitutionem a me. Urbani VII super observantia Festorum. Sive igitur attendaturius praecipui loci Patroni, sive verus Ecclesiae matricis titulus, non tenentur oppidaui vulgo di Farnes sestivum sub praecept 0 celebrare diem n0nam Novembris, seu Festum Dedicationis Sanctissimi Salvatoris adeoque ervandum est Decretum S. R. C.
Ad unisura Varii semper in Ecclesia christi fuerunt ritus, sive rituum varietas semper in Ecclesia viguit; et si illius inspicimus exordium, tanta in ritibus suit
diversitas, ut, si ea exeipiamus quae ad Fidei substantiam spectabant, si ea demamus quae vel divinam habebant instituti0nem, vel quae c0nstitutiva rerum ess0rmabant, ut in Sacramentis, vel divinum habebant praeceptum, vel p0stolicae institutionis aut vetustissimae traditionis n0 tam piaese- serebant in quibus omnes c0nveniebant Ecclesiae, quaeque ab omnibus aeque cclesiis servabantur); si haec, inquam, excipiamus, tot erant in accidentalibus ritus et Liturgiae , quo Ecclesiae diversae erant, quin unitas fidei tolleretur, aut religio aliquid pateretur detrimenti. Ecclesia autem hanc utique, primis praesertim saeculis, libertatem reliquit, unde ipsa rituum arie- tas exorta est. Haec una ex praecipuis uit causis alias hic meminisse supervacaneum Is0ret. Haec autem quae olim fuit in una quaque cclesia rituum a caerem0niarum, varietas de accidentalibus semper intelligo),
haec, quae fuit Liturgiarum diversitas, ad mirabilis habenda est, et necessaria gno scenda admirabilis quidem, dum haec ipsa ex multis nationibus, gentibus, p0pulis et linguis Christi Ecclesiam constatam esse demonstra : necessaria saltem initio , quia cum diversae indolis, diversi ingenii essent gentes, quae Christi fidem amplectabantur, ea ipsas retinere et p0stoli et p0stolorum success0res passi sunt, quae subStantialia non attingebant idque sapientissimo ab ipsis factum est consilio, ne scilicet, Si omnia statim improbari ac retici vidissent, quae usque ad illud tempus retinuerant,
quaeque nec Fidei sulis tantiam, neque unitatem respicerent, a nova et vera Christi fide ac religione amplectenda deterrerentur. Sapientibus loquor, qui haud certe mirari possunt vel suspicari me novum aliquid in medium proferre. Satis est de veteri Ecclesiae disciplina pertractante auct0re perlegere, ac diversa Ritualia invisere in quibus varii describuntur ritus, Variae caeremoniae observantur, quibus di Versae per orbem Ecclesiae, sive in Occidente, sive in Oriente usae sunt, et adhuc
His praemissis videamus si sorte aliquid sit, qu0 diversimode possit a quibusdam agi, quam alii in ritibus et caeremoniis agant, vel ipsum ituale praescribat praesertim si h0 in quibusdam, aut diversimode agi
permittat, aut quaedam n0 ita clare aut praeceptive praescribat. Sane Rituale R0- manum ita appellatur, quia ritus continet, quibus Ecclesia R0mana seu universalis utitur, quique Romae Servantur tamquam Ecclesiae p0stolicae proprii, in qua, ut inquit Augustinus Epistola 157, semper viget Apostolicae Cathedrae Principatus et ut longe ante ipsum 40cui s. Irenaeus Libro 3 Capite 8 ad hune Ecclesiam nempe 0manam propter principalitatem necesse est omnem convenire Eccle3iam. Periculosum itaque esset a ritibus Romanae Ecclesiae omnium matri e Magistrae praescriptis recedere, atque hinc omnia ut prae-SCribuntur, servanda sunt. Ecclesia enim
Sancto directa Spiritu nihil sine ratione, nihil frustraneum praescripsit, et ad finem aliquem eligiosum, ad divini cultus maiestatem, ad spirituale filiorum bonum milia pia Mater instituit. Idcirco scribi s. Ioannes brysostomus, Humilia prima in Matthaeum: ε Magistri n0stri h0 est p0- stoli Ecclesiarum iustitutores usque adh0 milia et minuta praecepta Meduxerunt
355쪽
diligentiam disciplinae , 0rdo igitur ab
omnibus servandus est, et de hoc ordine ab omnibus servando in ritibus et caeremoniis, cum Chrysostomo et alii Patres intelligunt ea verba, quae Paulus p0stolus habet prima id Corinthios omnia honeste et secundum ordinem ut in nobis. Hinc est qu0 prisci fideles sedulo caerem0niis
studuerunt, et ut omnia ordine et accurate fierent, eligere quemdam c0nsueverunt aeris ilibus praesectum qui Monitor appellabatur, ut observat s. Isidorus Abbas, et ut probat exemplo Sacerdotis Nep0tiani, quem laudat s. Hieronymus in sua ad eum epistola his verbis : quod cernitur eius in omnes caerem0nius sollicitudo. tiam vis haec in dubium nequeant rev0cari, nihil0- minus ex ipso Rituali Romanu quaedam esse possunt quae aliquantulum diversa in ipsa Sacramentorum administratione peragi p0ssunt, quin illicite aut administrentur, aut suscipiantur. Patet ex ipsis Ritualis verbis: Hoc enim, p0stquam titulo De iis quae in Sacramentorum admιuistratione generaliter servanda sunt, haec dixerit Ut ea quae ex antiquis Catholicae Ecclesiae institutis et Sacrorum Can0num Summorumque P0ntificum Decretis, de Sacramentorum ritibus et caerem0niis hoc libro praescribuntur, qua par est diligentia ac religi0ne custodiantur et ubique fideliter serventur, illud
ante omnia scire et observare convenit,
quod Sacrosancta Tridentina Syn0dus Sess. 7, Can. 13, de iis ritibus decrevit in hae verba: Si quis diaeerit reeeptos et approbatos Ecclesiae Catholicae ritus in solemni Sacramentorum administratione adhiberi con- uet03, aut contemni, aut sine peccato a Ministris pro libito omitti, aut in nosos alios per quemcumque Ecclesiarum ust0- rem mutari posse una thema sit postquam, inquam, haec dixerit, et retulerit Tridentini C0ncilii auctoritatem, haec habet verba, titulo de Sacramento Baptismi
rite administrando Dum autem ad 0c Sacramentum conserendum alia sint de iure divino absolute necessaria, ut materia, I0rma, minister, alia ad illius solemnitatem pertineant, ut ritus et caeremoniae, quas ex p0stolica, et antiquissima traditione acceptas et appr0batas , nisi uecessitatis
causa omittere non licet s. Iam si tu casu quidem necessitatis, omittere quaedam licet, non umnia quae praescribuntur, quamvis extra hunc casum sint Servanda, eiusdem aeque sunt generis , ea
ratione, quia non sunt substantialia, sed ad maiestatem et solemnitatem Sacramentorum sunt institutari et ea sunt, de quibus Sanctus Thomas pari. 3, quaest. 64, art. 4, ad primum, scribit Non sunt de necessitate Sacramenti, sed pertinent ad quamdam solemnitatem, quae adhibetur in Sacramentis ad excitandam devoti0nem et reverentiam in iis qui suscipiunt , et est finis quem habet Ecclesia iuxta Concilium Tridentinum. Idem c0ncilium Sess. 24, de res0rmati0ne, Capite , haec habet: 4 Si quae pr0 vinciae, quoad matrim0nii Sacra mentum aliis ultra praedictas laudabilibus
consuetudinibus et caeremoniis hac in re utuntur, eas omnino retineri Sancta Synodus vehementer optatis. Similia habet Rituale R0manuru Titul 7 Cap. 3 Caeterum quae provinciae aliis ultra praedictas laudabilibus consuetudinibus et caeremoniis in celebrando matrimonii Sacr3ment Utuntur, eas Sancta Tridentina Syn0dus optat retineri, Quod dictum est generi ce de diversis Ecclesiae ritibus et caerem0uiis, quae per diversa Ecclesiae temp0ra servatae sunt, quaeque appr0bante ipsa Ecclesia, viguerunt et vigent adhuc, id ipsum de extremae unctionis Sacramen-t0, qu0ad 0dum et locum ungendi infirm0 dici potest. Rituale Romanum de ungendis infirmis haec habet: ε uinque
Vero c0rp0ris partes praecipue ungi debent, quas veluti sensuum instrumenta homini
natura tribuit, nempe oculi, aures et nares, O et manus. Attamen pedes etiam et
renes ungendi sunt: sed renum unctio in mulieribus, h0nestatis gratia, semper Omittitur atque etiam in viris quando insit mus commode moveri non potest. Sed sive in mulieribus sive in viris alia corporis par pro renibus ungi non debet . taliquibus in Ecclesiis diversimode per diversa saecula infirmorum uncti peracta
est. Cum divus Iacobus p0stolus s0lum unctionem mem0ret, et nihil de partibus ungendis innua dicens: Insirmatur quis in nobis indueat presbyteros Ecclesiae. . . orent Super eum ungentes leos iactum est ut non parum dii Ierrent Ecclesiae in hoc ritu, et diversimode in unctione c0nficienda sese gesserint. Graeci, si Arcadium audiamus libro , capite , unctionem adhibent ad frontem, mentum, ambas genas, ut fieri videatur unctio a capite admodum rudis, deinde ad pectus, tum ad manus idque in utraque parte, 0Strem ad pedes. Ecclesia latina non e0dem mod per diversa tem pora sese pariter gessit, et varia
356쪽
partes inungendas sui eius consuetudo ut aput Martentum de antiquis colesiae ritibus stendit Samb0vius. Id ex variis ritualibus diversarum Ecclesiarum desumitur, quae ab eodem Martento pr0seruntur, quaeque brevitatis gratia mittenda cenSe O. X. his nonnulli existimant usu in varias infingendi 0rp0ris partes invaluisse p0st S. Gregorii aetatem sed pariter sentiunt n0n easdem, omnibus aeque in Ecclesiis, cor-p0ris partes suisse inunctas, imo in aliquibus quasdam debuisse partes inungi, quas inungere in aliis quibusdam vetitum erat Saeculo Christi sexto apud quasdam celesias una tantum c0rporis parSinungebatur, et haec pectu erat. Habetur
hic ritus in vita s. Augendi sive Eugendi,
ex qua discimus eum in pect0re tantum fuisse inunctum. ε Cum ultra sexagenariam aetatem sex sere mensibus praedictus pater inaequalitate corporea laboraret, vocat Oun ad se de ira tribus, cui cum libertate peculiari olim etiam perungendi infirm0s0pus iniunxerat, secretissime quoque sibi pectusculum petiit, ut 0ris est, inungi s. Ubi advertenda sunt ea verba ut mori est. Ν0n 0viter ergo, n0n contra ritum tunc vigentem, sed iuxta consuetudinem pectus 80 lumin0do inungebatur. Idem observa Ma billonius ad saeculum primum Benedictinum. In Ritualibus libris autem, quos refert Martentus, de quibus supra, iuxta qu0Splures corporis partes inungebantur, pene
in omnibus praescribebatur, ut ea pars COI
poris inungeretur, ubi dolor plus imminebat uae praescriptio, qui usus verbis sortasse p0stoli Iacobi nitebatur, nimirum sit alte piabit eum Dominus qui tamen usus desiit omnino et vetitus postmodum fuit, ne videretur ne ii Sacri te ad medicinam potius corporis, quam ad animae spirituale remedium adhiberi. En varia quoad unctiones in extremae Ungtionis Sacramento administrando praxis, quae vel ad veterem Ecclesiae disciplinam Speetat, vel diverso respicit sive rientis ive ccidentis Ecclesiae mores. Quod Verspertinet ad hodiernam praxim et praeScriptum Ritualis Romani sive universalis Ecclesiae, omnibu patet in hoc enim statuitur quomodo fieri debeat unctio, et quae in partes inungendae, quaeque ex his debeant praecipue inungi, et quae inungi quandoque non debeant. Superius a me iam sunt allata Ritualis verba, quibus consonat Concilii Tridentini Catechismus par ι 2 De eae tremue Unctionis Sucramento.
oculi, aures, nares, os et manus praecipii debent inungi ; de pedibus et renibus ver dicitur, quod in quibusdam semper miιtitur unctio, nempe in mulieribus, et mittitur honestatis rutia in viris autem n0n semper, sed tune solum quando infirmus commode moneri non potest. oeuli itaque, aures, nares, os et manu3
sunt inurigendae praeeipueri et has corporis partes nominat, et ideo praecipue eas praeseribit iuungendas, quia veluti sensuum instrumenta c0nsiderat. Omissis id quibusdam quaesti0nibus, quae ad Theologos spectu ut, quaeque rei, de qua agimus, nihil prorsus vel ssicere possunt, vel prodesse, unum breviter adnoto fuisse, nempe, olim a Theol0gis investigatum disceptatumque an quinque sensuum uncti sit de substantia Sacramenti. Iam in hac disquisitionen0n de omnibus taxative unctionibus agebatur, sed de illis quinque, quibus sensus liniuntur sed cum de quinque his sensibus loquuntur, pedes et renes omittento, renum ac pedum unctionem omitti possee0s putasse non est credendum ex quo coniicere quis p0sset parvi apud eos momenti fuisse renum ac pedum unctionem, adeoque mitti omnin0 0sqe vel debere, eos existimasse. Sed male adm0dum quis ex ea quaestione id colligeret clare enim nimis itualis rubrica pi decipit, ut renes et pedes ungantur nempe ex e quod Rubrica prius quinque tantum humani cor-p0ris partes mem0rat ea aliquo modo a
renibus et pedibus seiungendo quas Solum, quemadmodum et Concilii ridentini
Catechismus, senquum instrumenta in homine v0cat ei a natura tributa, non ex h00, inquam, et pedum et renum unctionem vel
excludit, vel mnimodam libertatem eos ungendi huius Sacramenti Ministro relinquit; sed ideo Rubrica, quin sibi contradidat ut videri primo intuitia p0sset quinque partes prius inungendas assignando, septem postea enumerand0, abstrahit qu0dammodo pedes et renes ab oculis, auribus, naribus, ore, manibus : 0n quia sensum ab
illis, qui in quinque assignatis prius partibus, diversum aliae duae partes ess0rment, sed quia hae, quas p0ste adiicit partes, relationem habent ad aliquem illorum sensuum, qu0s iam in quinque aliis partibus
memoravit. 0 per oculos, nares, aureS, os et manus intelliguntur sensu visus, odoratus, auditus, gustus et tactus cum
quibus potest h0m delinquere et peccatum perpetrare. Cum autem relationem ad
357쪽
ali litem ex his quinque sensibus aliae duae p0stmodum adiectae partes habeant, hinc
per has nempe per renes et pedes non den0vis, aut diversis sensibus intelligit l0ilui, sed de duobus ex quinque iam memoratissensibus Pedes enim sub sensu tactus, renes autem sub sensu delectationis posssintc0mprehendi pes namque gressu potest delinquere, et renes per limborum delectationem : atque idcirco in forma unqli 0-nis pedum dicitur: uidquid per gressum deliquisti; et in alera renum, quidquid per umborum delectationem deliquisli Pia hinc Mater Eccle i instituit ut septem' te
singulae partes inungerentur, ut medela cuique sensu plene completeque aptaretur. Quinque igiti ir, si Auctores audiamus, et ex toto Rubricae contextu erit itur, S- sentiales esse unctiones in h0 Sacrament0 digi potest, et duas integrales, pedunt nempe et renum, quarum postrema plerumque invitis omittitur, semper vero in sue minis quaecumque sit missionis latio, sive impossibilitas in vitis, sive honestus in s0eminis; qu0d non diceretur a Rubrica quae
quidem in oeminis renum unctionem omittendam praecipit si harum partium unctio aeque essentialis esset ast alia mim quinque. Confirmatur hoc ex aliis quae immediate habet Rubrica verbis : sed si re in mulieribus, sive in viris, ali corporis pars pr0 renibus ungi non debet ex quo uit integralem tantum esse hanc unctionem qu0d
quidem de aliis quinque sensibus non dicitur, imo si uncti fieri in aliqua ex aliis quinque partibus nequit, aliquo supplerim0d debere ipsa innuit Rubrica per haec Verti Si quis autem sit aliqub membro mutis itus, pars loco illi pr0xima inungatur
eadem veri orum forma recta igitur distincti haec inter integralem et substantialem palem digii scitur, et in ipso Ritualis Rubricae contextu sundata. Omnibus hisce positis, sive quae ad veterem pertinent disciplinam, sive quae diversam respiciunt praxim, sive ita ipsa
habet Rubrica qu0 ad altili in liniendarum distincti0nem, disserentia legitime inserturun eti0nem inter et unctionem, inter partem et partem inungendam, et hinc quoad alicuius etiam partis locum diverSum nungendum, quin haec diversitas loquor de duabus partibus integralibus, quas distinguend mem0ravit aut Sacramenti validitati aliquid detrahat, aut ipsi licitudini s-siciat qu0d habet relate ad pedum uncti O
ne in Rubrica attamen pedes et tum et rene3 ungendi sunt. Hic Rubrica non innuit an in inseriori parte seu planta, vel in superioripes sit ungendus, sed solum prae cribit pedum uncti0nem Fateor quidem, si pedum unti0nem cum unctione manu uni conseramus, colligi quodamm0d posse inferiorem pedum partem sive plantam esse liniendam. Nam cum de unetione manuum Rubrica l0quitur, clare innuit manus interius esse ungendas exceptis Presbyteris, de quibus ait : Manus vero, quae reliquis in-lirmis interius ungi debent, Presbyteris X-terius unguntur. Idem dici deberet se pedibus, licet Rubrica non innuat, sicut de manibus . nam tum Tit. XXXII de Sacra mento extremae Unctionis, tum XXVil de ordine ministiandi Sacramentum extremae Unctionis, pelles simpliciter nominat. In illo
legitur ut tumen pedes etiam . . . . ungendi
sunt in hoc legitur ud pedes. Nihilominus acta comparatione ungli 0nis pedum cum alia manuum, c0lligi 0sse dixi etiam pedes in serius esse inungendos, quemad-m0dum et mantis interius, quia in hac parte, sicut in manibus, tactus praecipue Si tu S St. Ad sensum autem tactus vidimus pedespertinere, et unctio tactum respicit, per quam rat Minister Dominum, ut infirmo
indulgeat quidquid per tactum deliquit
quia licet gressus cuius culpas Minister Deum precatur ut remittat infirmo totius pedis sit actus, tamen inseri 0ri parti praecipue tribuitur, in qua tactum dici 0 testpraecipue et sensibilius inesse, et qua terram immediate piemit. Haec non inficior, sp0nte uere videntur; 0 ex instituta comparati0ne cernitur. Advertendum tamen
est nihil a Rubrica quoad pedes dici, quem admodum de manibus, an in inseriori vel in super i 0ri parte pedes inungendi sint. Ex hoc iactum s0rtaqς est, ut diversi diverso in loco pedes inungant, quidam nempe iuxta diversam praxim ad plantam, quidam
ad ursum, Sive partem superi0rem, quidam ad metat arsum, ad eam scilicet pedis
partem, quae Vulg collo de piede dicitur: ut ex Barussa id colligitur, qui etiam haec
habe Si vero infirmus non valeat moveri prae lassitudine ex morbo pro Veniente ungatur ea pars, quae comm0de magis pr0Stat D.
Η0c admisso, silente Rubrica quoad pedis locum in pedum unctione praxi SVatietate inspecta, necessitate ob infirmi ex morbo lassitudinem admissa, pedes ungendi in ea parte quae magis comm0de
358쪽
4aciendae in mutilatis in loco proximiori parti quae deest unum accedit quod despiciendum n0 foret: nempe quod sicut pes ex inferiori parte et superiori constat, et pedes de haec omnia comprehendit, quaecumque ex his partibus ungatur, Verum semper erit pedem inungi ; et nihil fortasse reseret an in serior vel superior illius pars ungatur. eque dici stricte poterit contra Rubricam agete, qui superiorem potius quam inseri 0rem partem inunxerit, vel vicissim, aut ab uno potius quam ab altero ministro Rubricae praeceptum servari vel violari. Quisque enim se Rubricam Servasse dicet, statim ac pedem, quacumque in parte inunxerit; et quisque pro se Rubricam pr0seret, quae pedes ac pedem Simpliciter nominat. Quae hucusque dixi, quaeque ex diversa praxi desumpsi, ex auct0ribus deprompsi, et ex generica Rubricae locutione protuli, unctionem hanc, de qua
sermo est, liberam fortasse possent relinquere quoad locum cum praxis contra pra-Xim, usus contra usum posset asserri n0n Vero clarum et taxativum Rubricae praescriptum, nisi generi cum de pedibus ungendis. Hinc nec Ecclesia unum fortasse
prae altero reprehenderet, cum Omnes eque unctionis praeeeptum serV3sSe, ac neminem aut Sacramenti validitati detraxisse, aut contra licitam administrationem peregisse, 0sset aliquo modo contendi. Quot, quaes0, Sunt, quae tu disciplinari oeconomia cclesia diversimode peragi permittit γ0u0 in praxi de aliquibus discrepantiae,
in accidentalibus quidem, admissae, quae n0 prohibentur Quo rituum varietates, quas Ecclesia ipsa conservat duo conSuetudines, quae dummodo rerum substantiam n0 attinga ut retin6ntur, observantur, ut scandalum vitetur, ut dissidia removeantur, ut contentiones et iurgia praecaveantur γHoc semper servavit Ecclesia 0 Patres sese ad prudentiam comp0nentes sequuti sunt. Narrat apposite ad rem nostram Augustinus Divum Ambrosium sibi de variis ritibus dubitanti et sciscitanti, ita resp0ndendo scripsisse : ε Ad quam sorte Eccle-
Siam veneris, eius mores serva, si cuiquam Π0n is esse scandalo aut quemquam tibi M. Id autem eum agebatur de non substantialibus, aut de iis quae fidem non respiciebant. in ipse Augustinus scribit Epistola 863 4 In his rebus, de quibus nihil
certe statuit Scriptura, mos populi Dei vel instituta maiorum tenenda sunt de quibus si disputare voluerimus, i ex aliorum congia studine alios improbare, orietur interminata luetatio . Addam his quod apposite pariter habet Tertullianus initio libri e uirginibus: Regula fidei una omnin0 est, s0la, imm0bilis, irresormabilis caeterae iam disciplinae conversationis admittunt novitatem P.
Omnibus his positis, quae quidem non parvi momenti acienda videntur, quid de Parochis hedonensis Dioecesi erit dicendum Quid de diversa, quae inter eos servatur, praxi decernendum Sane exponit Illustrissimus Episcopus diversimode in sua
Di 0eces sese Paroch 0s gerere in administratione Sacramenti extremae Unctionis, et ab aliis pedum plantam, ab aliis, superiorem partem inungi ; sed haec duo aeque satetur nempe, et utrosque usui inhaerere, et ideo inhaerere, tum quia de hac re sileat ituale Romanum, tum quia diverSapraescribunt itualia, quae pro quibusdam Galliarum Dioecesibus edita luere. En itaque rati0nes diversitatis quae inter prae- satos Paroch0s advertitur in extrema Unctione administrandari quae diversitas apud eos in usum transiit, et in consuetudinem, cui unusquisque ipso satente Episcopo, adhaeret. Quod verbum adhaeret demonstratqu0 dummodo ita eorum quemque suum in
hac re usum moremque retinere velle, ut fieri sortasse posset neminem ab h0c, quem hucusque servavit, esse recessurum prae-
Sertim cum unusquisque, nulla disciplinari universali existente lego, silente Rituale R0mano, diversimode praescribentibus variis Galliarum itualibus, respondere aliter praecipientibus fortasse p0Sset Sese, sive in inseri 0ri sive in superiori parte pedem ungat, pedem revera inungere. Ritualium suorum praescripta servare, nec
inobedientiae notam ullo pacto mereri. ac supp0sita, paulisper proprio usui huc usque retento adhaesione, hae ad novam prae scriptionem responsi 0 ne admissa, n0nne scandalum aliquod posset oriri 2 Nonne irreverentiae in Episcopum locus daretur*0uod quidem scandalum vitandum est multoque magisn0n est excitandum, iuxta Ambrosii verba
Super relata se morem eius serva, si cuiquam non vis esse scandalo nec quemquam
tibi , praesertim cum de re agatur quae accidentalia respicit, in quibus iuxta Ter tu illianum varietas esse potest sive discrepantia : c Caeterae iam disciplinae . . . . admittunt novitatem, n0 vero fides et
fidei substantia, quia sola fidei reguluper eumdem Iertullianum una omnino
359쪽
est immobilis, irreformabilis. Quid insuper si quisque pro suo usu stare vellet Si suum quisque m0rem defendere Si suam quisque consuetudinem diversis Ritualium praescriptionibus innixam tueri α rietur interminata luctati γ, ut inquit S. Augustinus
quam luctationem Vitare debemus, quaeque ex ali 0rum consuetudinum impr0 tione excitatur. Quare, ut Scandalum vitetur, ut oppositio, ut luctati isthaec praecaveatur in hoc accidentali ritu, cum varia suerit ex itibus Ecclesiae disciplina, cum varia haec suerit diversarum Ecclesiarum praxis qu0adnumerum partium inungendarum, et istarum aeque partium locum inungendum m0set praescriptio, cum nihil Rituale saltem praeceptive innuat, cum varia Galliarum Ritualia diveis im0de praescribant, cum denique vere ab utrisque dici posset aeque pedem inungi, quacumque in parte inungatur ad scandalum vitandum quod forte p08set oriri, ad luctationes praecaVenda quae possent excitari, S. 0ngregati sapienter aeque ac app0Si te respondendum putavit 4 Scribendum piscopo esse, ut prudentia adhibita hac in re nihil in novet P. Ad DLBIΓΜ II. Datur sp0nsae annulus in signum mutuae dilectionis eam inter et Sp0nsum, et est tamquam pignus iuncti0nis cordis utriusque idque ex ipsa ruitur
0rati0ne, quam in die hi annuli benedictione adhibendam praescribit Ecclesia in hac
enim, et de fidelitate integra, et de mutua charitate fit men bio, in qua vivere uterque semper debet. Hinc S. sidorus, de ecl. Oss. scribit capite Illud vero quod
in primis annulus a sponso sponsae datur,
sit nimirum, vel propter fidei signum, vel pr0pter id magis ut eodem pignore
cerdos huius Sacramenti minister, non alius quisque, Sed ipse sponsus sponsae digitum
annulo ornat. Benedicitur vero annulus, Ut omnis fascinath a c0nnubio amoveatur; et
idcirco, cum signum Crucis, benedictio Sacerdota Iis et aqua benedicta valeant quemadm0dum innuitur in ordine ad faciendam aquam benedictam ad cessu gandos dae-m0nes, et ut effugiat legitur in exorcismo salis omnis phantasia et nequitia vel versutia diabolicae fraudis . Ut fias , aqua exorctgata legitur in ex0rcismo aquae ad
effugandam omnem potestatem inimici, et ipsum inimicum eradicare et explantare alea cum Angelis suis apostaticis et in
quae virtutem tuae honedictionis infunde
ut creatura tua mysteriis tuis serviens ad abigend0s daemones . . . . divinae gratiae sumat essectum cum, inquam, signum
Crucis, benedictio Sacerdotalis et aqua benedicta ad effugand0s daem0nes valeant, optime sapienterque statuit Ecclesia, Sancto ed0et Spiritu, ad pacem in c0nnubiis ser- 'andam hanc annuli benedicti0nem quae
inter Sacramentalia recensetur instituere e praeScribere, et peculiarem rationem assignare, per quam annulus ab initi diabolica fraude, nequitia, versutia malignitate purificetur lam, quaeso, cur haec n-nuli benedicti erit in secuod is nuptiis omittenda Numquid, ni secundo nubunt,
pacem n0 tenentur inter sese conservare
Numquid non amari invicem debent, ut hoc mutui amoris signo debeant carere γNumquid mutuae fidei debito liberantur,
ad quam servandam aeque per secutidiim coniugium adstringuntur, ac si uterque primo nuberet ita ut huius fidei inter soservandae Symbolico pignore non indigeani3 Numquid diversa sunt sui status ossicia, aut matrimonii Sacramentum, quod secundo Du-bend suscipiunt ab aliorum matrimonii Sacramento dissert, qui primo illud sui cipiunt Haec quisnam dixerit unquam aut quamnam inter primas et secundas nuptias disserentiam quis unquam poteri asserre, ut hanc annuli benedicti onem, quae ad allatos e ab Ecclesia in lentos fines instituta est et peragitar, ab Ecclesiae ritibus excludat, antio mitti debere convendat, tamquam sine fine, sine significatione, sine ad aliquid relati0ne adhibeatur Arbitrarie ergo nimis, hanc - . mittens benedictionem Rubrissae verba interpretatur, ab Ecclesia utentione recedit et sinem non agnoscit, quem Ipsa hanc instituendo praescribendoque benedictionem, habuit. llata itaque verba Rubricae sed
viduae nuptias non benedicat quae n0n
recte interpretando, quidam Parochi, de quibus agitur prohibitioni benedictionis an nuli aptant, alio respiciunt. Siquidem n0nde omittenda quacumque benedietione innuptiis illic sermo est, sed de secundis nuptiis non benedicendis, sive de vidua
quae secundum Onstrahit matrimonium unimis clara per se sunt a Verba , et De
Seio qu0modo aliter p0ssi quis ea in tei pretari.
Hae quidem uuptiae benedicendae n0n Sunt quae pr0hibitio nova in Christi e-clesia non est. Nimis fortasse l0ngus inscribendo emerui, si illius origi an vestem
360쪽
investigare, si rationes, quibus Ecclesia adh0 statuendum perm0ta fuit, perscrutari, si praxis huius, quae nostra adhuc aetate servatur, undamentum inspicere. Omnibus omissis quae tandem supei vacanea ad rem n0stram forent et quae apud Marten iuuiali 0sque veterum rituum scriptores in Veniuntur, quaedam indicabo, ex quibus non recta Rubricae verbis data interpretatio patebit; cum ea ex dicendis appareat disserentia, quae inter annuli et nuptiarum benedictionem intercedit, per quam istam, non ero illam omittendam indigitatur et praescribitur. Ut res clarior reddatur et rigo tine dicendi
secundas nuptias appareat apud Paganos, ut testatur Valerius Maximus lib. 2, cap. 1, secundae nuptiae intemperantiae argumentum et indicium habebantur, et quasi ne-iastae considerabantur. Hinc Plutarchus in
problematibus problem. 99 ait Felices
et faustae sunt primae nuptiae, Secundae vero tristes et detestalida s. Martialis aliique alia et his mai0ra addunt. At in christiana cclesia litteras nuptias Patres numquam damna Verunt, et Ecclesia ipsa sem-lier tamquam vera et indubia Sacramenta retinuit et recepit matrim0nii enim Sacramentum inter liberas personas non prohibuit, et licet ob significatum, ut in ira videbimus, virginem cum Virgine nubere p-ta8Set, On, inquam, secundas nuptias pr0hibuit ut 0ntra Montanum et Novatum hac in te definivit C0ncilium Nicaenum Ican. . inc est quod secundas nuptias iuxta tunc vigentem disciplinam dumtaxat
passa est Ecclesiari cuius mentem explicans Hieron 'mus contra eumdem Novatum clipsit p. ad Marcell. os secundas nuptias non tam appetimus, quam concedimus . Quod clarius alibi explicat p. nempe ad Gerontiam ita scribens Aliud est, quod vult p0st 0lus, aliud qu0d cogitur velle.
Ut concedat secunda matrimonia, meae Stinc0ntinentiae n0n illius voluntatis Duae sunt Apostoli voluntates, una quae praecipit, et altera quae indulget . . . . vult 0s permanere post nuptias sicut se i-
pSU . . . . Sin autem nos viderit nolle
qu0d ipse vult in continentiae nostrae tribuit indulgentiam s. Quare ipsam et Ecclesia Viduas, quae ad secundas non transierunt nuptias, maximi secit, easque velut Cleri partem habuit, ut loquitur Teitullianus lib. 1 de Uxore quem, et cum eo alios, qu0s praetere0, adire quis commode poterit. Hinc iuxta veterem disciplinam, certis aliquibus legibus secundae nuptiae inter Christianos, medio praesertim aevo, intra certos limites arctatae erant et nemini as erat viduis nubere absque suorum Sacerd0tum, id est Parochorum consensu, et conniventia
populi, ut decretum est in Capitularibus
Regum Franc0rum. Insuper n0nnisi integro anno a mariti obitu relictae nubere permissum erat ii 0 praesertim legimus in codice The0dosiano lib. 3, tit. 8, de secund. Nupt. 4 Si quae ex foeminis perdito marito, intra anni spatium alteri festinavit innubere . . . . probrosi inusta notis, honestioris nobilisque personae et decore et iure privetur, atque uini quae de pri0ris mariti 0nis, vel iure sponsalium, vel iudicio defuncti coniugis consequuta fuerat, amittat. Et sciat nec de nostro beneficio vel ad notati0 ne sperandum sibi esse subsidium . Hanc antiquam legem confirmavit
Decretalium iure de so eminis Innocentius III Decreta l. lib. 4, it 21, capite ultimo. Uti autem imperiali edicto viduis subsidia denegata erant, ita eamdem tenuit disciplinam Ecclesia quae ab eleemosyna ea excludebat, ε sed et ab eleemosyna Ecclesiae dum indigna putabatur stipe, quae ad Se cunda coniugia devoluta erat s. andem Ecclesia, etsi secundas pateretur nuptias, secundo nubentibus poenitentiam canoni
bant, sacra carebant communione . a sui tantiquitus Ecclesiae disciplina, ut docent vetustior C0nstilia Ancyranum, Laodice num et Neocaesareense. Tempus autem huius poenitentiae, Saeculo , quandoque ad annum, quandoque etiam ad biennium protendebatur. Cum autem secundo nupti huic adiicerentur p0enitentiae, neque Presbytero licitum erat interesse eorum conviVi0.
Ad liturgica etiam Iscia qu0d attinet,
aliqua adnotanda Sunt et primo quidem, etsi Sponsus viduae, cui Spondebat, annulum traderet, tamen medio potissimum aevo vidua manum chirutheca quadam tectam habebat, ut Marten ius resert secund0, nulla aderat sacerdotalis benedictio. Homini enim, ait Hilarius comment in Cap. 4 epist. , ad Timoth. unam uxorem decrevit Delis, neque enim secunda benedicitur . Quare S. Caesarius sic Christianos sui aevi hortabatur sermone 289 Qui uxorem plataccipere, sicut illa virginem invenire de- Siderat, ita ipse usque ad nuptias virgo sit quia si non uerit, benedictionem accipere cum Sponsa non merebitur . Similia his habentur in Constitutionibus Summorum