De origine, et progressu congregationis oblatorum sanctorum Ambrosii, et Caroli, Mediolani : ab anno congregationis conditæ MDLXXVIII usque ad annum MDCCXXXVII

61쪽

69 Vetustissimo cuique ordini neque celebritate, neque numero inferiora videantur. In esse scilicet Instituto mite

quoddam ac tempera lum disciplinae genus quae rejecto squalore, ac laniatu corporis, curam omnem suam circa occuli desideria AE arcanos animi motus exerceat. Haec in simili Jactando non sine multis ad

Deum precibus, tandem pervicit , ut primariae nobili-ia iis matronae conspirare cum ipso in eandem sententiam inciperent , idque crederent non tam ad laudem Civitatis quam ad sui sexus gloriam pertinere . Ita

spe simul gaudio gestientem sollicite circumstant

insistere coeptis bono animo jubent, fide omnes data si modo ipse capesIere curam lolius operis velit quantum auctoritate, Mopibus valeant, ejus consilis minime de suturas Casia quodam , sive Numinis v luntate evenit, ut per eadem tempora Coenobium aliud Mediolani tolli ex oculis Civium , ac deleri oporteret. Hospitalia illa tecta Teatinis Pambus fuerant, curr primum in Urbem reciperentur, mox munimenta uellarum , quas Parentibus pestilentia consum piis. S. Carolus ibi concluserat , ne in iactas aeris vitio deierior alia lues ali ingeret Earum subinde aliquae periae laefrequentiam hominum non allicae vitae leges sub S. Sophiae nomine AE auspiciis suscepere, quas subsecutae aliae in nostram usque aetatem eodem ritu agebant. Sed sue adversitas temporum , sive ita muliebris administratio tulerit, eo inopiae ventum erat , ut Collegium extingui, virginesque alio commigrare Romana imbunalia juberent . Nihil illo infortunio felicius accider

62쪽

oad novi operis inhia poterat oblata divinitus occaso videbatur, ut clarissimus ordo, de quo nuperrime tot consiliis aclum erat , absque ullo perturbationum incursu, quibus plerumque obnoxia novitas est deseria sacra vacuos recessus occuparet . Magistras, Praesides instituti ex Aronensi Monasterio deduxere Cain illa Barberina, ac Theres a Modrona illa Caroli Bor. romaei, haec Nicola Vicecomitis uxor, quarum nomina memorari par erat, ne praecipua rei gesta auxilia posteritati celarentur. Tertio deinde anno postquam

receptae Virgines aerant qui disic salutis humanae MDCCXV l. exhibuere Civibus ih ndamenta Templi, cujus hodie moles ostenditur inter Patriae laudes ,

exempla magnificentiae. Ita repente lux alia Mediolam religionis exoritur, adeo conspirantibus Superis ad gloriam Civitatis, ut Sacrorum cultus qua parte XO-lescere extingui videbatur , inde majore vi , ac splendore resurgeret. Caeterum haec, atque alla, quaere- tuli, proposita esse initio operis volui, ut siquando nostri generis homines ad exordia nominis sui respexerint, exempla quoque virtutum inveniant , quibus servari gloria nominis debeat. De

63쪽

De Collegiis oblatorum admin, rationi traditis, ξ primum

de Seminario Clericorum.

CAP. III.

Vae a Majoribus nostris honeste ac lau

dabiliter gesta ex eorum temporum monumeniis accepimus , ea in medium

proferre cura hactenus nostra sui ; neque serius tradi oportebar, quippe cum veluti fundamenta qualiscumque hujus aestimationis, gloriae fuerint, quie nostris temporibus manet. Nec veroqiiis quam existimet, ab ejusmodi sundamentis molem aliquam excitari quae caeterarum editam fastigiis su-Perbe immineat, atque in finitima tecta late umbram effundat . Id quoque majorum nostrorum perpetuis exemplis sanctium habemus , ut tenuitatem nostra in nosse, isquis animis ferre velimus, modesto splendore, mi vitam benevolentia contenti , quortim odiis, plerumque amplificandae potestatis libido eminendi cupiditas patet. Divitiarum quaestus, Windigna sacris hominibus aemulatio omni tempore procul abfuere,& si quidquam notare in Patrum moribus licet , dubium non est quin potius suctoritatis suae negligentia, quam alienae cupiditate peccaverint.

Oblaiorum Sodali ii iam ea praesertim mente S. Ca- a Iolus

64쪽

quorum ductu instituta nuper juvenum Collegia regerentur. Haec uribus, iludiisque nostrix praefixa confinia erant, , nisi in hanc partem laxarentur angustiae, rem prope universam unius aedicular ambitus caperet Seminarium in primis cordi erat, cujus claritatem futuris iaculis admirandam spes exiguae, obscura initia tegebant . Conductui domus in ea partae . Urbis, quae, corrupto Corri vii nomine, Carrubium dicitur, Adolescentes exceperat, quos Tridentini Patres ad animarum regimen separatim educari paulo antea

jusserant. Regio deinde alia, quae orientem aspicit solem, ampliora spatia his alumnis dedit, cum Pius V. Pontifex Max. de data Humiliatoriam sceleribus aedificia, & collocatas sacrilege opes in religionis praesidium, piorum hominum alimenta converteret. Sed squalor ipse vetustatis comes, wparatae quondam in alios usus

cellae displicebant . Dejecto itaque quidquid praeterita

aetas, aut recentium vitiorum memoria inquinaverat

moles illa asIurgere in altum coepit , qua nullum sortasse magnificentius domicilium litera habeant. Quadratam late aream concameratae infra , supraque porticus estingunt duabus supra centum, quinquaginta columnis innixae quibus conjicere amplitudinem possis. Superiora aedium omno, vigiliis attributa, quorum utrumque quietis, iudiorum alterna necessitas petit . Inserior ambitus intermixta gymnasiis sacella, aras amplectitur, admonetque varietate illa aeterni , ac pulcherrimi cederis , quo resigionis actior

65쪽

naeum, oriclinium aequis inter se spatiis dividunt. Neque ego is sum , qui amaenam scribendi materiem

nactus divagari per omnia velim, atque eam quodam modo sculptura luxuriam imitari, quae in omne propemodum florum genus vernare marmora, & germinare lapides docuit Pudet enim ad steriles ornatus, speciosa oculorum ludibria deflectere, idque in conspectu clarissimarum artium, ex quibus ad Ecclesiae totius ornatum faecundior alia, .nobilior messis Horuit. Sed principio rerum meque is numerus Alumnorum erat , neque studiorum ordo , quem consecuta tempora conjunctae cum temporibus opes attulere. Cubicula

wScholas surgentis aedificii moles in angusto recessisus,in ignobilia lecta ejecerat , donec cum ipsa, quae hodie visitur, literarum sede literae ipsis in eandem altitudinem perveniret. Educandae interim juventutis curam initio susceptam Societati Jei Patres dimiserant, sive ita jubento Archiepiscopo, sive voluntario discessu diluere ipsi suspicionem voluere , quasi florem ingeniorum decerpere, destinatam Mediolanensi Eccles a sobolem in partes suas allicere conarentur. Non pauci sane ab instituto desciverant ;& Summorum Pontificum edictis semel, atque iterum cohiberi transfugia ista necesse suit, ne juveniles animos procul a Conditoria legibus praeclarissimae illius Societati, splendor abriperet. Mittebantur tamen ad irai denses Scholas Alumni non in

aliqui domestici regiminis perturbatione , propterea quod

66쪽

34 quod diversa abeundi, redeundique tempora ipsa mi-diorum diversias praeliniret . Grammatica praeserti ai incommodo eratri neque congruum videbatur destinata sublimium scientiarum triumphis loca puerilibus circa latinitatis elementa certaminibus occupari. His quoque incommodis obviam itum, institutis extra Urbem minoribus Seminariis, quorum originem memorari ad Auctoris laudem δε narrationis summam attinet.

Tria ejusmodi domicilia d. Carolus posteritati

paraverat , unum quidem inaud irocul In verico ad Dei parae Edem, cui a Nuce no inen est , alterum in Pago S. Firmi circa Eupylim me lanae tertium ii Brippiensi Praeseruara, quod in hanc usque diem manet. Priora illa sus alit aetas, sive in alias transtulit

terras pro ut infra memorabo . si nolum ante

fuit Celante momen , ignobilitate scilicet domorum, atque hominani , quos in edito collis vertice nemoris cura, & colendi agelli necessitas tenet. Edem Virgini in celos at Iumpta iam olim dicata ornamentum simul ac solutium solitudinis erat ibique sacris saciundis publico sumptu alebatur Sacerdos , qui per ea sorte clempori inhonestius agebat , quam ministerii dignitas, aut incolarum religio postularet. Igitur cum eam Regionem inviseret Carolus, adfuere illico Gelanenses, ac veluti de summa rerum solliciti violatum improbis moribus Saceruoli decus, pollutam Dei parae aram , quod unicum religionis perfugium habeant , inconditis clamoribus, wagresti facundia querebantur. Enimvero Archiepiscopus curae sibi esse respondet, nouli ro

67쪽

. 11 ultro querendi occasionem inveniant δε si sacram .

aedem, qua tantopere gloriantur, sibi radere veluti Sacerdotem dignum nomine suo, dignum ea, quam praeles erant pietale Perperilis temporibus habituros. Condri ione accepi , Archiepiscopi quoque promissis fides stetit . Amplificato aedificio Seminarium erigitur, ita res humanas vertente Providentia, iri vitia ipsa . sanetissam is quandoque operibus initia,& vias aperian , Caeterum constat id elanae opus curarum ultim an fuisse, quam Parens amantassimus Seminarii rebus impendit . Et praeter additamenta regularum aliqua is,

decretumque illud, quo nullum nis Archiepiscopi nomen inscribi thesbus jussit, quas Alumnorum aliquis publice propugnaret, nihil a Gaspare Vicecomite Caroli successore actum invenio. Fixum ita , destinatumque inter arcana Divini Numinis erat, ut quidquid ea res honore ac memoria dignum haberet, id omne Bor- romaeae Genti deberetur acceptum . Sane edericus Caroli Patruelis, succesta Vicecomiti datus, vix inito magistratu, nihil antiquius habuit , quam ut sacrae juventutis ad Ambrosianae rei praesidium educandae necesIarium istud , ac celebre opus , non Pontificia modo

auctoritatis, verumetiam Paternae benevolentiae experimentis omnibus adjuvaret.

Mihi vero ad Aronense Seminarium utpote ab ipso conditum proficiscenti, narrationem aliam exordiri necesse est, quae licet ab hac historiae parte aliena videri possit, tamen ob loci, wrerum assinii a tem ab totius operis proposito nihil omnino dissentiat Arona est

68쪽

so hi ora verbani Lacus celebre oppidum in multis

sonasse Urbibus nulla re , nisi nomine inferior Argoppido imminet finitima omnia late despectans, nequicquam liquando leniat a Gallorum armis, praeruptisque anfractibus δε dissicili ascensu injectura desperationem hosti, nisi proxima montium juga facilem .ictum in propugnacula δε turres oppugnantibus darent. In ea paternae ditionis arce , cum S. Carolus nasceretur, satis constat inusitato splendore fugatam repente noctem , eoque miraculo praelusisse coelum inusitatae virtuti , quae tantum lucis allatura Patriae post rerum omnium caliginem erat. Splendorem illum secuta nominis claritas Mediolanensium oculos, animosque in eam Verbani oram converterat, avebantque insigni aliquo monumento exornare Provinciae Partem , e qua

ceternum illud Reipublicae lumen accepissent. Incidit Federico Archiepiscopo mens, ut in eo montis vertice, qui Aquilonem versus juxta arcem eminet , ediculae ponerentur, quae statuis picturisque Caroli vitam, resiaque ab eo admirabiliter gestas reserrent. Pulchruria scilicet videbatur, si post natalis cubiculi aspectum &illustratam miraculo turrim , advenarum oculis designarentur, quae ab ipsis vitae primordiis nocturnus ille fulgor portenderat. Proposito in publicum . laudatoque consilio Nobilium, Sacerdotum , Opificum Collegia, Principes, Reges deligunt inter se invicem expensarum , gloriaeque artem , universisque operi Marcus Aurelius Gratia rota praeficitur ille in hanc briena propemodum natus , ut Caroli nonaei immortalibus

69쪽

monumentis apud posteros commendaret. Dolineata in hunc modum res erat, ut locatis per aequa intervalla aediculis, ascensus denique ipse in amplain planitie aides neret , quae hinc Seminarii aspectu , hinc Te inplimajestate advenarum oculos detineret . Su Prem umia vero publicae admirationi spectaculum in ipso areae conspecti parabat ut colosseum ex aere cyprio Carolis mulacrum, eaque aetate nostra leni tumulo imposia

moles heia simul sol alium citineri, stetit . ad

magni animi invenium pari spiritu aggressus Gratia rota aedificiorum omnium fundamenta jecerat pleraque sorialia ad fastigium perducturus nisi enecta & mors in eximia quoque ingenia desaevirent. Dum enim strenue suscepium munus exequitur, nocturnix Precibus, aliisque pietatis ossiciis ad diurnum laborem additis, lethali morbo correptus id denique meruit, ut in natali pene Caroli cubiculo, quem praecipua semper charitate dilexerat , supulcrum inveniret. Tantus in illo fuit modestiae , ac sol undinis amor, ut, cum primari Mediolani Templi Canonicis esset adscriptus, abdicaritillico tituli dignitalem, latebrasque monitum 4 lacernae squalorem a plendido nomini conchilia iis insignibus absque ulla haesitatione praetulerit. Subsecivis horis librum dicatis Deo Virginibus scripsit quo, sacilius proposia sibi 'eligionis institui perficerent, .commitIas sibi puellas ad monasticae vitae cilium,

sue ad honesta conjugia apte, congruenterqtae draca rent. Sanctitatem . prudentiamque ejus es fatur lapis

70쪽

Borro mari Parentis nati vitale parietes ex proxima arce in recens Templum allatos, post arae maximae tergum excurrit. Insculptum marmori elogium referre his lite

ris placet δε hanc quoque securitatem addere famae, ne unius lapidis beneficio tota consistat.

Μ. AURELIO GRATΤΑRoLAE PROBITATE, AC RELIGIONE INTER PRIMOS CONSΡICUO CONGREGATIONIS OBLATORUΜ TER PRAEPOSITO GENERALI, EOQUE MNERE SUMMA OMNIUM APPROBATIONE PERFUNCTO DIUINA PROUIDENTIA MELECTO, UT EIUS POTISSIΜUM DILIGENTI S. CAROLUS COEL ADSCRIBERETUR, CUIUS ETIA NOMINI, AC GLORIAE EXCITATIS PASSIM EDICULIS IPSIUS UITAM REFERENTIBUssACRUM UNC ONTEM DIU INCUNABULIS NOBILEM DICAUIT HUIUS FABRI S CURATORES B. Μ. POS.

Manebat tamen informe templum in fornicis loco rudibus tabulis lectum, quas medio pavimento asturgens arbor, muli is compacta trabibus non sine spectantium horror aliquo sustinebat In nostra usque tempora deformitas illa pervenit , donec Carolus Franciscus iuncus e Sodalitio nostro in eam provinciam

misIus hanc publica negligentiae notam ex hominum oculis tolleret. Is Gratia rotae diligentiam aemulatus, sollicitando pauperum simul ac divitum animos, ut alii opera, alii opibus praesco essent, variando consilia, treces. tentandoque omnia unde spes aliqua auxilii elucesceret, eo denique rem perduxit, ut circa oras, .littora sua nihil ornatius , nihilque magnificem ius Verbanus aspiciat. Edicula quin etiam liquae ex vepribus, virgultisque verticem extulere, admonentque hodie osteros, ut tam eximium opus,& majorum promissa explere