Isaaci Vossi De motu marium et ventorum. Liber

21쪽

; DE MOTU MARIUM

bam & Sinum Mexicanum: in spatio vero Africae ubciniori, usq; ad undecimum & duodecimum gradum Borealis latitudinis. Sole autem Brumalem obtinente circulum, non ultra quatium gradum Borealis latitudinis aestus ille perseverat. At vero idem tunc mul- tu langius Austrum versus ex patiatur , quippe ad qJadragesimum gradum Australis latitudinis , Ecetiam ultra penetrat. Causa vero majoris declinatio- nis circa Africae litora fatis est rhanifesta. Obstat enim Africae tellus,quae magnam partem Tonae Torridae absorbet , ne illuc exciu rere possit Oceanus. Obstant Guineae ditora ut naturalis aquarum cursus in Boream sese e mandat. At vero in spatio quod Africae partes Occidentaliores & Brasiliam interjacet, ubi se latius explicat mare, istic'uoque latius explicatur hic aestus. Itaque perpetuum est in litore Brasilico , ut cum Sol versatur in Signis Borealibus aestus Brasiliam alluens oblique tendat in Boream a. Sole vero in Australibus agente signis, maris Sc ventorum motus oblique in Austrum declinent. Superest oceanus Indicus& ipse zonae torridae subjectus. Idem hic quoque contingit. A Io. & II'. gradu Australis latitudinis usq; ad vicesimum octavum intius tantum dc perpetuus in hoc caeeano aestuum Aventorum motus reperitur ab Indicis insulis usq; ad. Africae litora insulamqile S. Lauresilii. cum vero in

22쪽

Borealibus versatur Soluam quoque stati illi aestus &

venti decem vel undecim gradibus latius versus Bo-'ream se exporrigunt, donec ipsum contis sani AEqui- .noctialem. Quando vero Australia sana illustrantur a Sole, jam quoque pro declinatione Solis otiam

ventus & aestus in Austrum declinant. Tum quippe . motus illi maris & ventorum in Occidentem tendentium usque ad 36 latitudinis Australis gradum passim in hoc mari sentiuntur. Quod vero Mari ad Philippinas 3c Atlantico Oceano ad Brasiliae litora accidere diximus, idem etiam contingit Indico seu . Orientali huic Oceano. 2Esta namque seriente Eoa Africae litora, & Fretum quo S. . Laurentii Insula a continenti derimitur, protinus ab AEquinoetio verno fluctus in Aquilonem propelluntur. 'ple vero ultra AEquinoetium Autumnale constituto statim quoque venti & aestus in Austrum cursus suos dirigunt. Ex iis vero quae diximus quamo em in Atlantico Oceano ventus & aestus ille universalis qui mare in Occidentem abducit nonnihil in Austrum declinet; quamvis deducenda sit ratio quare in Indico Oceano similiter,&aliquanto etiam magis, idem hic aestus in Meridiem a naturali suo cursu divergat: tametaquia ad penitiorem hujus rei intellectum sola isti non si1fficit causa, necessario praemittendus est etiam . , alius Oceani motus, quo cognito, plana & facilis fici

hujus arcani demonstratio. CAP. -

23쪽

s . - . DE MOTU OMARIUM .

r . Motus aeruus prioNIemper contarius.

PRaeter itaque 'genuin0s quos explicuimus Oceani motus, tertius quoque considerandus est. Quam- uli ille pendeat & suscitetur a primo motu , est tamen huic prorsus contrarius, ab Occidente quippe vergit in Orientem. Ubi vero prius memorati motus desinunt , ibi demum hic incipit, & prout generalis iste aestus ad Austrum vel Boream se inclinat, similiter quoque hic inclinatur, utrinque ad Austrum & Bo- ream generalem istum aestum contraris aestu prae- cingens. Hic est ille motus cujus beneficio nautae ab Occidente in Orientem navigant. Cum enim propter illum, quini descripsimus aestum, interclusa sit in medio omnis in Orientem navigatio, sagaciores nau- 'tae vel ad Meridiem, vel ad Septentrionem eatenus declinant, donea vento & aestui huic occurrant. Qui itaque a Philippinis in Americae Occidentalis oram tendunt, relicta Tona I orrida ad 36 vel M latitudinis gradum, . prout Sol Australiorant Borealior fuerit, declinant, ac certum ibi adsequuntur aestum & ventum quo ad Caliseritiam deferantur. Eodem quoque vento eademque ratione utuntur qui ex Sinu

Mexicano, Florida , Virginia aut novo Belgio in Europam tendunt. Minimum ad 33 vel 34 , astate

24쪽

vero etiam ad 4o gradum . Borealis latitudinis &etiam ulterius conserunt sese ut vento semper secundo fruantur. Qui Atlanticum mare sulcant aut ex

Brasilia Angolam petunt, idem observant, quippe Sole in Australibus signis Unstituto coguntur ad 33 vel 36 gradum Australis latitudinis declinare , ubi

ventum & aestum nauciscuntur perpetuo ab occidente fluentem. . Sole vero circa Tropicum Cancri versante sufficit ad 26 vel a gradum Australis latitudinis declinasse donec ad Africae litora perveniatur. Haec ubi attingunt nautae , jam quoque ventum dc aestum faventem sentiunt Angolam usque & etiam ulterius. Eadem est ratio Indici. Etiam illic Oceani qui in Orientem iter instituunt mediam Oceani regionem evitantes , Vel. in Austrum vel in Septemtrionem declinant, extra ill9s quos superiori capite designavimus terminos, ubi ventum ab Occidente

flantem perpetuo experiuntur. i. 'CAP. IV. . Motus hujus cause emcatur.

OUod hic Oceani motus primo motui contrarius incedat, hujus rei certissima potest reddi ratio: Cum enim maria in Zona Torrida perpetuo ab Oriente in Occidentem serantur, nec unquam retroce-B dant,

25쪽

dant, ut perennet hic flatus alterutrum necesse est

eveniat, vel ut ille terrae tractus unde aequora rece-

dere incipiunt penitus nudetur, vel ut alia aqua succedanea cavitatem hanc impleat. Cum vero prius falsum sit, sequitur allecum evenire, & diminutionem istam aquarum compensari ab aquis utrinque allabentibus. Quo autem manifestius hoc ipsum Cognoscatur, operae me pretium facturum existimo, si exemplo quotidiano δc passim obvio hunc aquarum cursum aliquanto uberius demonst rem. Esto itaque

fossa aut flumen aliquod tranquillum A B C D , &feratur in eo cymba aut ratis E ab F versus G. Quam vis dispar si causa Solis, qui aquam facit intumes cere, & cymbae quae aquam prora sua propellit & attollit versus G , idem tamen est effectus. Cum enim motum prorae fluctus perpetuo comitentur, dc aqua:

26쪽

non tantum ex F, sed etiam ex B & D moveantur versus G, necessario contingit ut in F depressius fiat aquarum libramentum quam in G. Quia vero aquae ex B D & praecipue F, perpetuo moventur versus G, nec statim retrorsum refluant, ideoque humilior reddatur fos se superficies in F, idcirco compensatur haec jactuta ab aquis in A & C immotis etiamnum , quae ex. altiori loco in decliviorem magno impetu convergunt. Hoc vero ita sese habere manifeste sentiunt illi qui cymba vehuntur aut e ripa prospectant; quanto enim angustior sit fossa, & cymba citatius feratur , tanto magis ripae nudabuntur in A & C. etiam antequam illuc perveniat cymba. Contra vero . in B D pone cymbam tanto major aestus adparebit quanto majus decrementum sat in A & C. Porro quod prius decrescant aquae in A & C quam 'cumulentur in B & D, hujus rei causa patet.' Quia , im aquae quae a cymba concitantur & vepsius G - .runtur a decliviori loco supra statam superficiem,hoc est sursum tendunt, ideo tardius movcntur. At vero aquae quae ex A & C retro fluunt, quia ex altio- .ri loco ad depressiorem convergunt, ideo celerior

est harum motus. .

Nequaquam vero mirum videri debet duos contrarios motus concurrere, nec tamen alterum ab a Diero elidi & deleri. Fluidorum non est eadem ratio B r quae

27쪽

DE MOTU MARIUM

quae selidorum corporum. Si quis longo alicui canali aquam urrinque immittat quae sibi mutuo occurrat , protinus videre est in loco concursiis, non vehementer collidi aut dissipari cursum, sed leniter &absque effuvio aliam aquam subire aliam. , dc motum perdurare donec utraque aqua ad destinatum perveniat terminum. Idem quoque contipgit si quis duos lapides ad quodcunque interstitium in aquam projiciat. Orbes enim qui describuntur a tali motu placide se mutuo subeunt, nec tamen situm & figuram amittunt.

Hinc quoque clare colligitur quare in mari celerius ferantur naves quam in fluviis aut sossis, & quare in latis fossis, quam in angustis, ubi tardissime

promoventur navigia. In patentioribus enim fossis quae antrorsus propelluntur aquae, non multum a

. tollunt alvei superficiem , quia spatium inveniunt ubi se dis,ergant. Cavitates vero quae retro fiunt se sim & molliter replentur ab aqua undique a lateribus siccedente. Secus autem in arctioribus si canalibus, in quibus quae a prora propelluntur aquae propter angustiam alvei alte attollunt illam quam inundant superficiem , & viceversa alte & violenter decidunt ut relictam a tergo impleant voraginem. Quia itaque plora cymbae attollitur & deprimitur puppis , neces.sario contingit ut lentus & tardus admodum sit cymbae

28쪽

ΕΤ VENTORUM.

bae progressus. At vero si alia cymba pone sabsequatur, quia haec non adscendit, sed defluit in cavitatem depressioris alvei, etiamsi nulla alia vis motrix acces.serit, sponte tamen sita descendet, & quodammodo priori cymbae adhin ere videbitur. Quod si quis exemplum postulet quo clarius etiamnum iste aquarum cursus & recursas demonstretur ,

utique illud p stare possit fossa quaecunque angustior, quam ut illam pertransire valeat cymba vel scapha aliqua onusta. Si enim haec subsideat nec transitum inveniat, & tamen facilem huic transitum velis parare, id ipsum hac fiet ratione. Sume aliam cym- bam vel minorem vel saltem minus onustam , quae commode per angustias alvei possit deduci. Si hanc promoveas & praecedere jusseris, neces ario, uti e praedictis liquet, aquae pone flaccedentes in cumulum adfargent: in quibus si mox subsequi feceris alteram istam onustam scapham , quae prius vado haerebat , jam quoque & haec, copiosiorem & altiorem

nacta alveum ,- transitum inveniet: plusque erit negotii in dedueenda & protrahenda vacua scapha quae praecedit, quam in illa quae onusta est, ut pote quae

etiam sponte sua vacuam subsequatur. Non minus clarum & conspicuum contrarii hujus motus exemplum possint exhibere aquς per cataractas aut angustias cum aliqua velocitate in latam sessam

v 3 aut

29쪽

DE MOTU MARIUM

aut etiam in mare eluentes. Medius alaeus & il laea ae quae in recta dinea ab egredientibus undis pro-:. pellunturi , etiam quoad vis iam reeta semper procedunt. At vero quae utrinque adjacent aciuae , cum necessario etiam ipsis motu hoc abficiantur, non tamen medii alvei cursum statim comitantur, sed retro fluunt & circumaguntur in orbem. Quod si propius a medio alveo absint , non nisFb,revi peracto gyro illabuntur: si vero longius absint , ampliores desci ibant orbes seu helices potius, fluctuque feruntur plane contrario ei qui est in medio , donec ipsam fere contingam cataractam; ac sic demum vel novum incipiunt gyrum , vel una cum aquis per angustias cataractae effventibus , reeta progrediuntur.

is pina' per trad'ctum motum omnium marium ura.

mium restituatur.

OUandoquidem ex iis quae superius retulimus fa- tis nisi fallor liquido cognosci possit duplex maris allapsus, qui medium Oceani aestum perpetuo in

occasum vergentem contrario aestu praecingit r monet ordo ut rationem & modum explicemus, quem servat natura. , ut idem semper maneat martium libr. mentum , ne stilicet undis in occi tem tendent

30쪽

bus, maria retro subsideant aut litora denudentur. Si universus orbis ex aequo mari tegeretur, & nullae usquam extarent terrae, nec Sol in Austrum aut Boream declinaret, sed eandem semper teneret os bitam; una eademque perpetuo marium foret facies medius Oceani trictus semper in oecasum rotaretur & utrinque allabentes undae aequabili lege hunc aquarum decursum compensarent. At vero cum terrarum

crebra occurrant obstacula,& Solis dispar sit adspe tus, fieri aliter non potest, quin etiam discrepantes& disti miles exinde in mari producantur motus. Ut tamen ma festum fiat motus istos quantumvis dissimiles pro ratione accessus Solis & forma litorum similem observare tenorem , operae pretium fuerit exponere, quid Oceano in singulis contingat partibus. Sciendum itaque, quamvis undae a latere utrinquein.ruentes depressus maris libramentum a quo Sol longius jam recessit, destiuo resarciant; hunc tamen motum magis conspicuum & magis violentum esse in litoribus unde maria recedunt , quam in medio

tractu Oceani , ubi abundantior aquarum suppetit copia. Consideremus primo mare Pacificum. Illud 1 litoribus Peruviae , Nicaraguae & novae Hispant

defluens, ne litora nudentur , geminum aquatum admittit accursiam, unum a Septentrione, alterum vero

a Meridie succedentem. Qui a Septentrione fertut