Quaestiones scenicas ad choragiam pertinentes: Commentatio litteraria ...

81쪽

porto in existimo, si omnis scenae ornatus adeo varii variarum sabularum, quae Dionrsiis in scenam inducerentur, sumptus sacere debuisset, eum redemptionis pretio solvendo imparem fuisse futurum. Civitati igitur omnes ludi, praeterquam chororum, sumptus suscipiendi suissent, quod compluribus veterum locis probari Meckhius contendit. Hos vero locos citare, operae pretium non duxisse videtur. Dissicile autem conjectura assequi quos in mente habuerit. Fortasse eo pertinere ei videntur illi oratorum loci,

ubi de ingentibus queruntur sumptibus in deorum festa impensis, quasi de vera calamitate in uultamen loci id, quod Metallius vult, probare non

possunt, ipsam rempublicam ex aerario hos sumptus praestitisse; si enim, quod mihi saltem veri multo similius videtur, liturgiarum abusum spectant, hisce querelis nihilominus locus erat. Νeo mihi tamen probabile videtur chorago, nullis ex aerario subsidiis acceptis, Omnia praestanda suisse,

Ι Vid. Gepperi l. l. p. 205 5. De architectora. θεατρών S. θεα- προπώλη s. Sinneider, l. l. p. 248, Iss), quocum ego Puto, cenae machinarum atque ornatus sumptus aerarium fecisse.

82쪽

quae ad scenicum ludum instruendum pertinerent. Tametsi non desunt veterum loci, unde apparet, choragum praeter ea quae chorum spectarent, aliarum etiam rerum curam habuisse. Iia apud Aristotelem, ubi de scenae decoratione loquitur in legimus: γ καὶ κωμονδοῖς χορηγῶν ἐν τῆ παρόδον πορφύραν Bφέρων, περ , Μεγαρεῖς, κώ πάντα τὰ

τοιαυτα ποιησει, o του καλου νεκα, ἀλλα τὸν πλουτον

ἐπιδεικνυμενος' . ad quem locum Aspasius annotat x, κακωμ*δων χορηγοῖς σύ 1εις ἡ ἐν κωμφδ- παραπετάσματα δέρρεις ποιεῖν, ου πορφυρίδας. '' in manifeste sequitur,

scenam aulaeis ornare choragi suisse, quod ad chori habitum pertinuisse, nem contendet. In Aristophanis Pace, vs. 1023, ubi sacrificium impeditur, legimus ηουτο τὸ προβατον τῆ χορηγῆ σωζε Cunde apparet, ovem mactandam, quae saltem res ad chorum non pertinebat, a chorago dari debuisse. Item in Avibus s. 890, in sacrifici Pithetaerus sacerdotem his verbis alloquitur:

83쪽

ικτινος εἷς ἄν τουτό γ' οἴχοιθ' ἁρπάσας; ''ubi scholiasia haec annotat: n τουτο εἰ λαβολην του χορηγου, μι μικρὸν ἔδωκεν ρειαν 'Aliquando choragus histrionum quoquo vestitum curasse videtur, cuius rei in comoediis Plauti, quem, Graeca exempla imitatum, Graecos mores in Mena Romana expressisse, omnibus notum est, mentionem saepius actam reperimus, e g. in Trinummo IV, 2, 16 νIpse Ornamenta a chorago hae sumpsit suo periculo ' Pers. I, 3 79: ,Πόθεν ornamenta Abschorago sumito Dare debet' eto. Multi praeterea addi possunt loci, e quibus apparet, Vocem χορηγίαν totius sabulae instructionem significare j. Ex allatis concludimus, choragum, si non totius ludi sumptus suppeditarit, non tamen unice chori habitum extemum aere suo procurasse. Fieri nempe potuit, ut respublica choragi sumptus sublevarit. Non aliter ac trierarchum in nave sua armanda ex aerario publico subsidia accepisse constat, ita choragus quoque in scenae

l Vid. Plutarch. Demosth. c. 29 Arrian. Exped Alex. VII, 4; Plutarch Alex. c. 29, Plauti Capi prol. v. I; Aristes Poet. c. XIV. 3 cf. Gepperi l. l. p. 203.

84쪽

omandae histrionumque magnifice vestiendorum Sumptibus, a civitate subsidia accepisse credendus est. Ubi

igitur in secundamidianae hypothesi legimus ηἐλάμβανε

εἰ τουτο χρήμα-V. hae traditio parum verisimilis, ubi specta ea, quae praecedunt verba: εἰς τὸ τρέψειν τον χορόν sed Veri quandam accipit speciem, si sam ad totius sabulae docendae sumptus reser,mus. Multa tamen in hoo argumento in inebris versari, consiteor. Licet enim reiicienda videatur Meahi sententia, ex qua choragus unius chori sumptus faciebat, tamen quaerentibus, quaenam praeterea ipsi praestanda fuerint, quaenam civitati, in plerisque candido satendum non liquere in . Etiamsi vero choragus omnes commissionis sumptus non secerit, atque ad hanc rem subsidia acceperit ex aerari publico fieri nihilominus potuit, ut si totius ludi moderamen fuerit mandatum. Hoc quoque negat Boeokhius Supra iam vidimus, ex ejus sententia posei Ipse B inhius in a editione operis sententiam quodammodo mimit, ut supra verbo jam monui. Ibi enim post Verba supra allata haec addit: -wievie jedoch de Chorage usse dem Chor u elatenhatte, is mi unklar Vid. 2 ed. p. 600 . Quibus congruit, quod quae paullo infra sequuntur verba: -solglic hal de Chorago mi ilinen ni. de Schauspielern nichis u schassen,' in a d. missa sunt.

85쪽

iam histrionum magistrum, choragi auctoritate prorsus liberum chori tantum magistrum huic subditum fuisse. um vero hanc inter histrionum et chori magistrum

distinctionem verae rei scenicae rationi nequaquam comsentaneam esse probaverimus, sed didascalum et cho-mdidascalum eundem suisse hominem, histrionum simul et choreularum doctorem inde sponte sequitur, fieri non potuisse, quin poeta choragi auctoritate liber non esset. Si enim didascatus esset poeta, chorago erat subditus, si non esset, nullas ei in certamine suisse partes Vidimus.

Ut histrionum magistro, ita quoque histrionibus cum chorago nihil suisse commune putat Boeckhius,loo illo retus, qui docet histriones poetis sorte tributos esse in Hunc autem exicographorum locum valde obscurum nullam eius sententiae probandae vim habere, ostendimus in neque in dubium vocari posse censemus, quin, ut didascalus, ita histriones choragosuerint subditi, praesertim quum Vestitus atque ornatus eorum chorago quoque curam mandatam fuisse, verisimillimum esse cognOVerimUS

i Vid. oeukh. l. l. p. 487.2 Vid. hujus commentat. . 59.

86쪽

Unum tamen huic meae sententiae adversari videtur, quod Meo ius quidem non assert, cujus ver ab aliis mentio fieri solet.

Verba enim, quae apud Pollucem IV, 110 Ιωguntur: χε δὲ τέταρτος υποκριτής τι ηαραφθέγξαιτο, υτ παραχορήγημα ἐκαλεῖτο, ' secundum nonnullos id probant, choragum tres histriones ordinarios non praebuisse, si vero quarto opus esset histrione, hunc dare debuisse extra ordinem, unde nomen παραχορηγημα. Fateor, me hujus conclusionis necessitatem non pedispicere. Quum enim choragus tres ordinarios histriones praestare eosque exercendos curaret, eadem ratione qua choreutas, nonne, si quartum histrionem extra ordinem sistere deberet, hoc optime vocari posset παρακορήγημα Talis igitur ratiocinatio ad meam, ni allor, potius quam ad contrariam adhiberi potest sententiam. Etiam quae sequuntur Pollucis l. l. Verba, pro mea militant sententia nempe addit BFποτε ais

αντὶ τετάρτου υποκριτοῖ δέοι τινα τοὐν χορευτοοῦν εἰπεῖν ἐν

-δῆ, παρασκήνιον καλειται τὸ πρἄγμα. uuid enim inde sequitur Penex choragum suisse decernere, utrum quartus accederet histrio, in unus choreuiarum cinparvi 0menti partibus in cenam prodiret.

87쪽

Dubitari igitur vix potest, quin choragi auctoritasotiam ad ipsam sabulam agendam pertineret, qua reconcidit Meckhii sententia, ei cum histrionum exero, tatione nihil commune suisse Verum tamen, hisce jam

missis, ipsam aggrediamur quaestionis summam. Nam necesse est, oecisium statuentem, choragum curasse ea quae ad chorum pertinerent, civit,tem vero ea quae pertinerent ad ipsam sabulam, hi triones a poeta, choreutas vero a chori magistro institutos ac doctos esse, eo duci, ut chorum et smbulam plane a se invicem seiuncta iisse accipiat. Nonne ver talis opinio prorsus ab ipsa rei natura aliena Ex nostra quidem sontentia et dramatis naturae, qualis ex origine facta est, et sanae rationi as

choro drama moruit, chorus et dialogus totum continuum ossiciunt chorus dialogi particeps nonnumquam sit, histriones lyricis interdum utuntur modis. Dramatis igitur naturae adversari videtur, partes dialogicas et lyricas illa ratione divellere. Deinde qu0m0d B00dkhius sibi finxerit, rem se

habuisse, si ipsius conjectura vera esset, n0n facile aliquis assequatur Ufrum e g. ixistimavis poetam

88쪽

docuisso quaecunque histriones agerent, chorodidas- ealum contra quaecumque chorus caneret, an potius

poetam docuisse partem sabulae, quae in dialogo edisetur, chorodascalum partem irricam Neutrum horum verisimile cuiquam videbitur. Fieri enim nullo modo potest, ut, qua in ipso ramale tam arcte conjungebantur, pro arbitrio seiuncta sint in docendis ludionibus et choreulis. mnia haec plane absona atque absurda videntur. ΙJnde vero actum est, ut summus vir talia excogitarit uuaenam tandem est causa, cur tantam impendat operam, ut probet, poetam histrionum praeceptorem distinguendum esse a chori magistro' Facilis ea res videtur explicatu nempe penes poetam commissionis scenicae summam fuisse existimat duum vero non ignoret, chori magistrum choragi auctoritati suisse subjectum, neque in commissionis praeparatione neque in victoria primas tenuisse partes, necesse erat ei statuere, poetam certaminis caput alio unctum esse munere ac chori illum magistrum, quod munus non fuisse aliud, nisi histrionum

praeceptoris, qui choragi auctoritati quippe quae ad

ch0rum tantum pertineret, non fuerit obn0xius.

89쪽

Rojecta vero hac Meckhii sententia, ex qua hinpagi auctoritas ad chorum tantum pertinuit, jam Videamus, an revera poeta princeps certaminis pedisona censendus sit. Ultro sic ducimur ad respondendum alteri, quam posuimus quaestionem.

UTRUM CHORAGUS M POETA IM CERTAMIΝΕFUERIT VICTOR 'Supra vidimus, vulgarem Virorum doctorum opinionem ita se habere, ut scenicam commissionem poet larum fuisse certamen Statuant cujus certamen

inter tribus Atticas non nisi additamentum quoddam esse habendum. Scholiastarum citavi locos, quibus nitentes ad hanc adducti sunt sententiam. His vero seriorum traditionibus adversari mihi videntur ipsorum veterum loci, quos in comoediis quibbusdam atque orationibus reperimus Μissa in praelonii quaestioni', quomodo fieri potuerit, ut scholius-

90쪽

tae salsam de scenici certaminis natura nacti sint opinionem, hic statuendum, si eorum effata cum ipsorum Veterum pugnent testimoniis, nullam illis habendam esse fidem Pauca tantum esse de hac roveterum testimonia, mirum non est, quum in aequalium sane usum opus iis non uerit rem copiosius explicare, neque, quemadmodum scholiastae, scripserint, ut posteros de rebus scenicis sacerent certiores. In choragorum autem litibus inque com0ediarum par basibus horum tangendorum opportunitas nonnumquam offerebatur. Comici igitur atque oratores adeundi sunt. In uno, quem supra jam citavimus, Aristophanis loco, indicavi, comici verba, quae primo aspectu pro vulgari de scenico certamine opinione militare videntur, Vix proprio sensu intelligonda osso in. ihil enim dubitandum, quin per metaphoram licuerit poetae

dicere, se vicisse, si sua cum sabula chorus vicisset. Exstant autem luculenta ac perspissua veterum testimonia, e quibus apparet, commissiones scenicas habenda esse certamina tribuum Atheniensium, quarum quaeque chorum stitisset et choragum creavisset poetas

t Locus, ad quem specto, est Aristo b. s. 520, quem citavi hujus comment. p. 45.